Ik
met
wat op
ben doorgegaan
de rails stond"
taÉeip©
Interview
Militairen in conflict
met staatssecretaris
Staatssecretaris Ginjaar-Maas
(onderwijs) en haar accenten:
Grote verschillen verzekering
tegen arbeidsongeschiktheid
VRIJDAG 15 JULI 1983
PAGINA 13
Reken maar dat Samantha Smith
het op het ogenblik leuk heeft aan
de Zwarte Zee. Elf jaar, en dan met
een tros fotografen en verslagge
vers achter je aan als het erwte
prinsesje door zon ver vreemd land
van de ene ontvangst naar de an
dere bijzondere gebeurtenis te wor
den rondgesleept, wie zou dat
niet eens willen meemaken?
Een half jaar geleden of daarom
trent had zij de gelukkige inval een
briefje te schrijven aan de opvolger
van Brezjnjev, de voormalige lei
der van de KGB Joeri Andropov,
die in die functie veel leed en ellen
de heeft berokkend aan tienduizen
den gezinnen van Sow jet-burgers,
wier enige misdaad was dat zij
niet volgens de richtlijnen van zul
ke lieden als Andropov wilden le
ven. Dat zou u ook niet willen, en ik
ook niet, dus zon halsmisdaad kan
dat onmogelijk zijn, want u en ik
zijn rustige, normale mensen, die
geen abnormale eisen stellen aan
het leven. Ik heb ook wel eens brie
ven ondertekend, en zelfs geschre
ven aan Andropovs voorganger,
maar die hebben nooit in de vorste
lijke ontvangst geresulteerd die Sa
mantha momenteel ondervindt.
Misschien lag dat aan het feit dat
ik in die brieven niet aandrong op
vrede voor de hele mensheid (die
moeilijk in een handomdraai te
verwezenlijken is), maar op vrede
voor één persoon oféen klein gezin,
met vermelding van naam en de
beide adressen, en dat was blijk
baar niet spectaculair genoeg voor
zon uitnodiging als Samantha
kreeg. Toch ben ik niet echt jaloers,
want ik heb de beide keren dat ik in
de Sowjet-Unie was het echte Riis
land gezien, terwijl Samantha al
leen het facade-Rusland, het Po-
temkin-Rusland te zien krijgt.
Mocht u even vergeten zijn wie Po-
temkin was, behalve een pantser
kruiser, dan help ik u er graag aan
herinneren dat hij in de 18de eeuw,
in de tijd van Catharina de Grote,
jarenlang de machtigste man in
Rusland was (waarvan twee jaar
haar minnaar), maar dat hij zijn
naam pas voorgoed vestigde dank
zij de zogeheten Potemkin-dorpen,
in schijn bewoonde, half afgebouw
de decorhuizen langs de route die
Catharina per rijtuig van St. Pe
tersburg naar de Krim voerde. Zij
moesten Catharina de indruk ge
ven dat zij keizerin was over een
welvarend land. Je spreekt zijn
naam overigens uit als Patjóm-
kien, maar dit natuurlijk geheel
terzijde.
Samantha Smith, elf jaar oud,
krijgt niet meer dan een Potemkin-
USSR te zien, en daar zal ze onge
twijfeld met enthousiaste verhalen
over thuiskomen. Want kinderen
van die leeftijd zijn overal ter we
reld leuk en aardig, dus ook in de
Sowjet-Unie. Laat ik een voorbeeld
geven. Ik was in februari 1970 met
fotograaf Ed van der Elsken en
mijn (aanstaande) vrouw in Mos
kou. Voor het Museum van het Rode
Leger zagen we drie jongetjes met
bontmutsen op staan (het was bit
ter koud, om Shakespeare te cite
ren). Ze waren een jaar of acht, ne
gen, misschien tien. Toen wij het
museum na geruime tijd weer uit
kwamen, zagen we ze nog steeds op
straat staan. Ed vroeg ze even
naast elkaar te gaan staan voor
een foto, en ik gaf ze, om iets vrien
delijks te doen (Uncle Sam paait de
inboorlingen) een Stimorolkauw-
gumpie. We zeiden de jongetjes
hartelijk gedag, liepen de straat
uit, gingen linksaf op zoek naar
een taxi, en zagen toen dat die jon
getjes achter ons aan gedrenteld
waren. Even pleegden ze overleg
met elkaar, en toen stapten ze op
ons af en boden ons elk een van de
bloemen aan waarvan ze een dun
bosje bij zich hadden. Me dunkt dat
dat lief was, geheel op eigen initia
tief, zonder een volwassene in de
buurt!
Ik hoop dat Samantha veel van dat
soort kinderen ontmoet, dan kan ze
thuis vertellen dat de Russische
kinderen inderdaad niet het regi
me hebben dat zij verdienen. Ik
verspreek me, ze zal niets over het
regime gewaar worden, en alleen
maar alleraardigste en allerharte
lijkste mensen ontmoeten, en daar
door ongewild als Andropovs her
dershond. fungeren. Bij de familie
Landsman, in een buitenwijk in
Moskou, zal zij zeker niet over de
vloer komen, die hebben bovendien
geen kinderen meer, want hun eni
ge zoon Sasja van 16 jaar is enige
maanden nadat wij weer, in au
gustus 1980, naar Nederland wa
ren teruggekeerd, overleden. Vol
gens Westerse professoren had hij
50 procent kans op genezing, dank
zij de geavanceerde geneésmetho-
den die in Parijs bij zijn ziektege
val werden toegepast, maar zijn
ouders en hij kregen geen uitreisvi
sum, omdat zijn moeder jaren gele
den op een computerfabriek had
gewerkt. Ook met zijn vader alleen
mocht hij het land niet uit, hoewel
de Sowjet-artsen al hadden ver
klaard dat zij hem geen kans op
overleven gaven. Toen hebben zijn
ouders alleen voor Sasja een uit
reisvisum aangevraagd, maar ook
dat werd geweigerd. Als hij in Mos
kou ongeneeslijk was, was hij in
Parijs zeker ongeneeslijk, zelfs
die kleine hoop op een kans van ge
nezing werd hem en zijn ouders
niet gegund. Een wreed, onmense
lijk regime, maar het 'regeert over
miljoenen aardige, menselijke
mensen, dus ik twijfel er niet aan
dat Samantha nu de tijd van haar
leven heeft. Als ze wat ouder is,
moet ze er maar eens een goed boek
over lezen.
DEN HAAG - Onder de wat wonderlijke formule
„Deetman en ik zijn het eens waarover we het niet
eens zijn", stapte mevrouw drs. N. Ginjaar-Maas
oktober vorig jaar als staatssecretaris het departe
ment van onderwijs en wetenschappen binnen.
Speciaal belast met het voortgezet onderwijs, werd
haar de op dit departement in zwang geraakte
waakhond-functie op het gebied van de midden
school toegeschoven.
Curieus genoeg was Deetman haar voorganger in die functie. Hij
moest in het tweede kabinet-Van Agt het middenschool-en-
thousiasme van de begeesterde Van Kemenade temperen.
Deetman voegde zich echter bij de voorstanders van wat poli-
tiek-eufemistisch het „voortgezet basisonderwijs" ging heten
en toen hij minister werd in een kabinet met de WD, moest hij
natuurlijk ook een waakhond hebben.
Die eer viel mevrouw drs. N. Ginjaar-Maas te beurt. Als onderwas-
specialiste van de WD-fractie in de Tweede Kamer kende ze
het klappen van de zweep èn Deetman. Samen zaten ze jaren
lang in de vaste onderwijscommissie van de Tweede Kamer en
ook zonder regeerakkoord moet het weinig moeite hebben ge
kost het over en weer eens te worden waarover ze het niet eens
Of haar liberale ideeën in haar huidige functie goed tot hun recht
komen vindt de staatssecretaris overigens een zaak die anderen
maar moeten beoordelen: „Kijk, je komt zo'n departement bin
nen en feitelijk stap je dan op een rijdende trein. Ambtenaren
zijn bezig met opdrachten die ze nog kregen van De Jong (CDA-
staatssecretaris van onderwijs in de kabinetten van Den Uyl en
Van Agt red.) of van Deetman en ik ben gewoon doorgegaan met
de dingen die op de rails gezet waren".
Mevrouw Ginjaar-Maas: niet voor de hand liggend dat je nog experimenten gaat toewijzen.
Ze geeft het deeltijd kort-middel-
baar beroepsonderwijs als
voorbeeld. „Ik liep daar als ka
merlid nou niet zo vreselijk
warm voor. Maar men was daar
op het ministerie al tien jaar
mee bezig en ik vond dan ook
dat we daar dan maar mee door
moesten gaan. Daar heb ik ove
rigens nog geen moment spijt
van gehad".
Ze geeft toe dat het, juist met het
oog op de voortgang in beleid,
moeilijk te zeggen is waar zij
de accenten anders legt dan
haar voorgangers. „Zelf heb ik
het idee dat ik meer, zeker
meer dan De Jong, de nadruk
leg op het belang van het be
roepsonderwijs en de aanslui
ting van het beroepsonderwijs
op de arbeidsmarkt".
„Het bedrijfsleven moet aange
ven wat voor kennis en vaar
digheden jonge mensen moe
ten hebben om aan de slag te
kunnen. Dit kabinet is bezig
met de vernieuwing van het
bedrijfsleven. We moeten nieu
we industrieën hebben en er
moeten nieuwe technieken
toegepast worden. Dat kan je
nooit van de grond krijgen ais
je niet tegelijkertijd in het be
roepsonderwijs een flankerend
beleid voert".
Dat wil zeggen: inspelen op de
behoefte van het bedrijfsleven
in de toekomst. Mevrouw Gin
jaar: „We hebben mensen no
dig die in de toekomst voor ons
allen het brood kunnen verdie
nen". Voor de wat kortere ter
mijn staat haar een verdere in
tegratie van het leerlingwezen
en het kort-middelbaar be
roepsonderwijs voor ogen.
Middenschool
De integratie in het algemeen
voortgezet onderwijs ligt, zoals
gezegd, moeilijker: „De VVD-
fractie heeft van het begin af
aan twijfels gehad of de mid
denschool het ei van Colum
bus was om jongeren een bete
re opleiding te geven, om jon
geren meer kansen te geven.
En daar gaat het natuurlijk uit
eindelijk allemaal om. Maar we
hebben ook gezegd dat als er
mensen zijn die de midden
school voor hun kinderen wil
len, dat dat dan ook moet kun-
En daar draait de hele discussie
om. Moet de middenschool er
komen als enig schooltype na
de basischool of moet de mid
denschool er komen naast de
huidige schooltypen. Deetman
kiest voor het eerste, de WD -
en dus ook mevrouw Ginjaar -
kiest voor het laatste. Vandaar
het compromis in het regeer
akkoord om er deze regeerpe
riode nog maar geen beslissing
over te nemen.
De waakhond-functie op dit ge
bied, oorspronkelijk bestemd
voor mevrouw Gipjaar, lijkt de
laatste tijd voornamelijk te
worden vervuld door de WD-
fractie. Een voortdurende irri
tatie van die kant over alles
wat ook maar zweemt naar een
bevoorrechting van de mid
denschool, heeft haar een
beetje in de luwte geplaatst.
Experimenten
De ergernis begon op het mo
ment dat minister Deetman in
Alphen aan den Rijn aankon
digde dat er tien midden
school-experimenten bij zou
den komen. Mevrouw Ginjaar:
„Ik moet zeggen dat op het mo
ment dat Deetman de uitbrei
ding van de experimenten aan
kondigde, de besluitvorming
erover op het departement nog
niet helemaal was afgerond.
Daarom wist de WD-fractie er
niets van en dat verklaart na
tuurlijk veel van die irritatie".
Op de vraag of er nog meer expe
rimenten zullen komen, komt
een uitzonderlijk vaag ant
woord. „Als ik een school was
en ik zou geporteerd zijn voor
de middenschool-gedachte,
dan zou ik de nieuwe wet af
wachten. Als die wet er is, en
wij hopen dat die midden vol
gend jaar in de Kamer is en be
gin 1985 in het staatsblad staat,
kun je altijd nog kijken of je
een experiment wilt aanvra
gen".
Veel belangrijker is natuurlijk te
weten wat het departement
gaat doen. Experimenten kos
ten immers geld en dat geld is
niet in ruime mate voorhan
den. Komen er dus wel of geen
nieuwe experimenten? „In af
wachting van de nieuwe wet,
vind ik het eigenlijk niet erg
voor de hand liggend dat je
nog experimenten gaat toewij-
Met een slag om de arm: „Maar
er zijn een paar resonansscho-
len die - en ik zeg het heel voor
zichtig, want er is nog geen be
sluit over genomen - wellicht
nog in aanmerking komen
voor een experiment".
Knelpunten
Om straks op een verantwoorde
manier de middenschool-expe
rimenten te kunnen vergelij
ken met het huidige onderwijs,
zal er ook iets moeten gebeu
ren aan de knelpunten die in
het huidige systeem zitten. Ge
zien haar geringe voorliefde
voor het middenschool-onder
wijs, moet dat wegnemen van
knelpunten in het huidige on
derwijs in haar beleid grote
voorrang hebben.
Mevrouw Giiyaar: „Ik vraag me
op de eerste plaats af of de vol
ledig vrije keuze die leerlingen
nu hebben in het samenstellen
van hun vakkenpakket ge
handhaafd moet bleven. Het is
misschien zinvol om te bekij
ken of je een vak als wiskunde
verplicht zou moeten stellen,
met een vak uit de natuurwe
tenschappelijke en een vak uit
de maatschappelijke hoek".
Een van de consequenties van
een dergelijke keuze zal vol
gens mevrouw Ginjaar zijn dat
havo en vwo zullen worden
geïntegreerd met eindexamens
op twee niveaus. „Het voordeel
daarvan zal zijn dat leerlingen
die exact begaafd zijn, hun
exacte vakken op vwo-niveau
zouden kunnen doen en bij
voorbeeld hun talen op havo
niveau".
Rendement
De staatssecretaris zegt zich ook
zorgen te maken om het rende
ment van het onderwijs. „Er
struikelen natuurlijk erg veel
mensen onderweg. Ik vraag
me af hoe je dat probleem van
het zitten-blijven zou kunnen
aanpakken. Er bestaan allerlei
woeste ideeën over dit pro
bleem, maar er moet nog diep
over worden nagedacht".
Nadrukkelijk laat ze weten het
zitten-blijven niet te willen ver
bieden. „Maar het onderwijs
zal zo opgezet moeten worden
dat leerlingen die op een be
paald onderdeel niet meekun
nen, niet gelyk een heel jaar.
moeten overdoen". Samenhan
gend hiermee wil ze proberen
om de eindexamenprogram
ma's zo te maken dat ze in drie
uur per week zijn te geven.
Over het schrappen van de niet-
examenvakken in het examen
jaar zijn volgens mevrouw Gin
jaar nog geen besluiten geno
men. Wel gaat het kabinet aan
de Wetenschappelijk Raad
voor het Regeringsbeleid een
advies vragen over het mini-
mum-basispakket dat leerlin
gen tijdens de leerplichtfase
moeten doorlopen.
Basis-bagage
„In die periode moet toch elke
leerling geconfronteerd zijn
geweest met alle onderwerpen
waarvan wij vinden dat ze die
nodig hebben als basis-bagage
voor de rest van hun leven. Na
de leerplichtfase heeft de
school toch een andere func
tie".
Of die discussie tot gevolg zal
hebben dat alle niet-examen-
vakken na de leerplicht zullen
verdwijnen, blijft nog even
open. Voor mevrouw Ginjaar
valt het allemaal onder „rende
mentsverbetering van het on
derwijs". „Als ik daar verbete
ring in kan brengen sla ik twee
vliegen in één klap. Ik verbeter
de doelmatigheid van het on
derwijs en bespaar daarmee
geld én ik maak het onderwijs
aantrekkelijker voor de leerlin
gen".
ADVERTENTIE
3SSS
De opruiming begint donderdag 14 juli a.s.
KOM, KIJK EN KIES UUU REUZEVOORDEEL
MEER DAN 100 JAAR HART VOOR UW HUIS
AMBACHTSWEG 21 ('T HEEN) KATWIJK TEL
DEN HAAG (ANP) - De verenigin
gen van militairen (in totaal
100.000 leden) hebben gistermid
dag het overleg met staatssecre
taris Hoekzema (defensie) over
de arbeidsvoorwaarden opge
schort. Zij willen eerst volstrekte
duidelijkheid over hun positie
als militair voordat zij verder wil
len praten.
Woordvoerder Joustra, gespreks
leider van het overlegcentrtum,
de overkoepelende organisatie
van de belangenvereniging,
heeft dit gisteren meegedeeld.
Een van de breekpunten was een
voorstel van de staatssecretaris
om de gezinsleden van militairen
onder te brengen bij de voorlopi
ge ziektekostenregeling voor
ambtenaren. Maar volgens Jou
stra stond daar geen toereikende
compensatie in de salarissfeer te
genover om het koopkrachtver
lies van zes tot acht procent ge
heel of gedeeltelijk teniet te
doen. Verder ontbreekt er een re
geling voor werk- en rusttijden
en een compensatieregeling, al
dus de woordvoerder.
De verenigingen willen wel met
Hoekzema onderhandelen, maar
haakten af nadat de bewindsman
had geweigerd om eerst de bij
zondere positie van de militair te
bespreken, zei Joustra.
Een zegsman van Defensie ver
klaarde gisteren dat de staatsse
cretaris het opschorten van het
overleg betreurt. De bewinds
man zou al eerder, op verzoek
van de belangenorganisaties, de
behandeling van de ziektekos
tenregeling en de compensatie
regeling met een maand hebben
uitgesteld om ze gisteren weer in
een extra vergadering aan de or
de te stellen. Volgens Hoekzema
kan de behandeling van deze za
ken niet nog verder worden uit
gesteld. Een principiële discus
sie over de positie van de militair,
gaat hij echter niet uit de weg,
aldus de woordvoerder.
DEN HAAG (ANP) - De Consumentenbond heeft grote verschillen ge
constateerd in de premies voor verzekeringen tegen arbeidsonge
schiktheid. In de Consumenten-Geldgids van juli noemt de bond een
voorbeeld waarbij bij een niet al te hoge verzekerde som het verschil
tussen de goedkoopste en de duurste verzekeraar 755 gulden per jaar
bedraagt.
Een verzekering tegen arbeidsongeschiktheid is vooral bëdoeld voor zelf
standigen, maar kan in bepaalde gevallen ook voor werknemers van
belang zijn en zal dat in de toekomst door wijzigingen in het sociale
zekerheidsstelsel meer worden.
De Consumentenbond merkt op dat mensen in sommige beroepen en
vrouwen bij de meeste maatschappijen alleen worden geaccepteerd
tegen een aanzienlijk hogere premie. Van solidariteit van de ene met de
andere verzekerde is in die gevallen geen sprake. Vrouwen moeten by
de meeste maatschappijen 25 procent meer premie betalen. De bond
tekent daarbij aan dat de merendeels goedkopere maatschappijen die
opslag niet kennen of hem hebben afgeschaft. Bij werkende vrouwen
speelt na een jaar arbeidsongeschiktheid voor de verzekering beroep
en opleiding geen rol meer, maar alleen de lichamelijke geschiktheid
om het huishouden te doen.
De Consumentenbond vindt het niet terecht dat bij de zogenaamde cor
rectiebepaling. die moet voorkomen dat iemand er financieel beter van
wordt als hij arbeidsongeschikt wordt, ten onrechte slechts naar het
inkomen van de laatste jaren wordt gekeken. Als iemand in die tyd
weinig heeft verdiend of een paar jaar verlies heeft geleden krijgt hy
weinig of niets uitgekeerd bij arbeidsongeschiktheid. De bond wil dan
ook dat de bepaling pas wordt toegepast boven een bepaald inkomen,
bijvoorbeeld 40.000 of 50.000 gulden.