c
Akkoord in Madrid
binnen handbereik
Israël riskeert
Libanon
deling
Kohl tevreden,
ondanks missers
Adempauze voor Britse liberaal
Londen wil ruim 2
miljard bezuinigen
Westen laat eis vervolgconferentie
vallen; alleen Malta ligt dwars
Shultz geeft mislukken toe
Arrestaties
na aanslag
Extra druk
op relatie
Frankrijk
met Iran
VRIJDAG 8 JULI 1983
Buitenland
LONDEN - David Steel, de leider
van de Britse Liberale partij,
heeft gisteren gezegd dat hij
zijn functie gedurende de ko
mende twee en een halve
maand zal neerleggen om op
adem te komen. De Liberalen-
leider heeft daaraan toege
voegd dat hij in september, als
de Liberalen hun jaarlijkse
partijcongres houden, weer
van de partij wil zijn. Tot die
tijd zal hij in zijn huis in Schot
land verblijven, ver van het po
litieke gewoel in Londen.
De adempauze die David Steel
neemt, heeft ogenblikkelijk de
speculaties over zijn leider
schap doen herleven. Enkele
weken geleden deden ook al
geruchten over een naderend
aftreden de ronde, toen Steel
in een interview liet doorsche
meren niet noodzakelijk tot de
volgende algemene verkiezin
gen te willen aanblijven.
Volgens vrienden van Steel is de
Liberalenleider niet alleen
oververmoeid, maar boven
dien niet over de teleurstelling
van de Lagerhuis-verkiezingen
van 9 juni heeneekomen. Ziin
door
Henk Dam
partij en Alliantie-partner SDP
kregen toen een kwart van de
stemmen, maar slechts een
handjevol zetels.
Daar komt bij dat Steel binnen
zijn partij kritiek heeft opgelo
pen over de persoonsgebon
den manier waarop hij de ver
kiezingscampagne heeft ge
voerd. Een vooraanstaand Li
beraal parlementariër, Cyril
Smith, zei gisteren: „Hij gaf
ons de indruk alléén de cam
pagne te willen doen, en dat
wij er zo'n beetje bij hingen."
Kritiek is er verder op de wijze,
waarop Steel heeft samenge
werkt met de Sociaal Demo
cratische Partij (SDP). Veel Li
berale parlementariërs vinden
dat hij te veel terrein aan de
SDP heeft prijsgegeven, en
zich te weinig gelegen heeft la
ten liggen aan zijn fractiegeno
ten.
Deze onvrede zal, zo heeft al Cy
ril Smith aangekondigd, bij het
partijcongres van september
aan de orde worden gebracht.
Tot die tijd zullen Steels taken
worden waargenomen door de
voorzitter van de Liberale frac
tie in het Lagerhuis, Alan
Beith.
LONDEN (DPA) - De Britse regering moet op de lopende uitgaven fors
gaan bezuinigingen en wel met 500 miljoen pond sterling (ruim 2,2
miljard gulden), zo heeft de Britse minister van financiën, Nigel Law-
son, gisteren het Lagerhuis in Londen voorgehouden.
Lawson is sinds vier weken minister van financiën. Hij liet tevens weten
dat er voor eenzelfde bedrag aan overheidsbezittingen zal worden ver
kocht en dat de overheidssteun aan staatsbedrijven met twee procent
zal worden verminderd.
Lawson verklaarde dat als de overheid in hetzelfde tempo blijft doorgaan
met geld uitgeven als tot nu toe, de in de begroting opgenomen over
heidsuitgaven van 119,6 miljard pond sterling (ongeveer 533 miljard
gulden) ruimschoots zullen worden overschreden. Waar de regering
precies wil gaan bezuinigen kon de minister nog niet zeggen. Hij wilde
wel kwijt dat op de (gratis) gezondheidsvoorzieningen niet wordt bezui
nigd.
MADRID (Reuter) - Oost en West hebben gisteren een doorbraak bereikt op de Europe
se veiligheidsconferentie in Madrid (CVSE). De laatste obstakels voor het eerste Oost-
Westakkoord sinds de Russische interventie in Afghanistan in 1979 zijn uit de weg
geruimd, zo deelden diplomaten mee.
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Shultz en de Egyptische president Moebarak spreken met
verslaggevers. Shultz bezocht Egypte om verslag uit te brengen van zijn - mislukte - besprekingen in het Midden-
Oosten.
JERUZALEM (G PD/U Pi/Reuter) -
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, Shultz, is
zonder een enkel resultaat uit het
Midden-Oosten naar Washington
teruggekeerd. Gistermorgen
trachtte hij premier Begin te
overreden af te zien van een ge
deeltelijke terugtrekking uit Li
banon, met het argument dat
daardoor de regering van de Li
banese president Gemayel zeer
verzwakt zou worden: het Liba
nese leger is niet in staat het ge
bied dat Israël zal ontruimen
over te nemen. Maar duidelijker
dan ooit liet Israël gisteren weten
plannen te hebben om zijn mili
tairen in Libanon te verplaatsen
en daarmee een opdeling van het
land te riskeren.
"Ondanks onze afkeer van een de
ling zijn wij bereid vele jaren in
Zuid-Libanon te blijven om de
veiligheid van onze bevolking te
bereiken", verklaarde een hoge
Israëlische functionaris.
Mieren dood
Geen van de 150 mieren die vo
rige maand aan boord van het
ruimteveer Challenger de
ruimte in gestuurd zijn heeft
de vlucht overleefd. Maar de
groep Amerikaanse scholie
ren van wie het onderzoek
uitging verwacht veel te we
ten te komen over de gevol
gen van het ontbreken van
aardse zwaartekracht op in
secten.
De jonge onderzoekers toon
den zich teleurgesteld over
de dood van alle mieren maar
waren er niet verbaasd over.
Bevrijd
Een bende van veertig mannen
die zich voordeden als toe
schouwers heeft gisteren 10
gevangenen bevrijd die in het
zuidwesten van Bangladesj
voor de rechter en op het
punt stonden overgebracht te
worden naar de gevangenis.
De mannen kwamen in actie
toen de zitting ten einde liep.
Zij vielen de parketagenten
aan en veroorzaakten lichte
ontploffingen. Het incident
speelde zich af in Jessore, 128
kilometer ten zuidwesten van
Dacca.
Haarlotion?
Er zijn Russen die door een
misverstand een ontharings-
crème van een befaamd
Frans huis gebruiken als
haarlotion, wat uiteraard de
jammerlijke gevolgen heeft
die men ervan mag verwach
ten.
Volgens de Franse firma staat
het allemaal netjes in het
Russisch op het etiket maar
leest men niet verder dan zijn
neus lang is en ziet dan alleen
dat het middel de aard van
het haar verandert.
Premier Begin heeft Shultz de
plannen van zijn regering voor
gelegd om het gebied rond Bei
roet en het Shouf-gebergte te
ontruimen en de troepen te laten
terugtrekken tot ongeveer vijftig
kilometer ten noorden van de
grens tussen Israël en Libanon.
"Ik zou graag melden dat wij enige
beweging zien in de richting van
een gelijktijdige terugtrekking
zoals wij die wensen, maar ik kan
dat niet melden", aldus Shultz na
een drie uur durend onderhoud
met Begin.
Gisteren sprak de bewindsman
ook in Jordanië met koning
Hoessein en in Egypte met presi
dent Moebarak. Gisteravond ver
trok hij vanuit Cairo naar de Ver
enigde Staten, waarmee een ein
de kwam aan een vijftiendaagse
reis naar Azië en het Midden-
Oosten.
Wat betreft het Midden-Oosten is
Shultz's missie een volkomen
mislukking geworden. Ook uit
Syrië kwam hij zonder resultaten
terug. In een vijf uur durend ge
sprek met president Assad wist
hij geen stap verder te komen in
de richting van een Syrische te
rugtrekking uit Libanon. Hij kon
het zelfs "helemaal niet met hem
eens worden" over de kwestie
Libanon.
Afgezant van VS
in El Salvador
SAN SALVADOR (AP) - De Ame-
rikaanse presidentiële afgezant
Richard Stone is gisteravond in
de Salvadoriaanse hoofdstad
San Salvador aangekomen. Hij
weigerde bij zijn aankomst vra
gen te beantwoorden en vertrok
onmiddellijk in het gezelschap
van ambassadeur Deane Hinton.
Stone zou gisteravond een receptie
bijwonen op het ministerie van
buitenlandse zaken. Hij zal tot
zaterdag in El Salvador blijven.
Diplomatieke bronnen zeiden dat
Stone waarschijnlijk eerst een
bezoek zou brengen aan presi
dent Alvaro Magana, om hem te
verzekeren van de voortdurende
steun van de VS in de strijd te
gen het linkse verzet. Er gingen
geruchten dat Stone daarna zou
doorreizen naar Costa Rica, Pa-
BEIROET (Reuter/UPI) - In
Beiroet zijn gisteren drie per
sonen gearresteerd in ver
band met de aanslag eerder
op de dag op premier Shafik
al-Wazzan. De militaire aan
klager van Libanon, Assad
Germamos, zei voor de
staatsradio dat de drie de ex
plosieven zouden hebben ge
plaatst in een auto die ont
plofte, even nadat de premier
met zijn wagen op weg naar
zijn werk dat punt was gepas
seerd.
De arrestanten zijn lid van een
terroristische "cel" die voor
nog meer bomaanslagen in
Beiroet verantwoordelijk
wordt gehouden, aldus de ra
dio.
De Westelijke delegaties lieten de
eis vallen dat in de slotverklaring
wordt verwezen naar een specia
le vervolgconferentie over men
selijke contacten. Het Westen
gaat er nu mee akkoord dat het
mandaat voor deze conferentie
wordt vervat in een bijlage bij
het slotdocument.
Het bereikte akkoord over de laat
ste geschilpunten moet officieel
nog worden goedgekeurd. De di
plomaten zeiden te verwachten
dat dit binnen enkele dagen zal
gebeuren. De delegaties moeten
eerst hun regeringen raadplegen.
De plechtige slotzitting zal waar
schijnlijk worden bijgewoond
door de ministers van buiten
landse zaken van de 35 deelne
mende landen (alle Europese sta
ten, minus Albanië, plus de Ver
enigde Staten en Canada). Het
enige obstakel waar de veilig
heidsconferentie nu nog voor
staat, is de eis van Malta dat er
een conferentie wordt uitge
schreven over de veiligheid in
het Middellandse-Zeegebied.
Deze Maltese eis kan ervoor zorgen
dat de beëindiging van de confe
rentie weer verder wordt uitge
steld. De delegaties kunnen al
leen bij eenstemmigheid beslui
ten nemen en Malta heeft al aan
gekondigd dat het een akkoord
over de slotverklaring zal ophou
den zolang zijn eis niet is inge
willigd.
De conferentie over veiligheid en
samenwerking in Europa is
sinds november 1980 aan de
gang en toetst de naleving van de
in 1975 ondertekende slotakte
van Helsinki. Vanaf de opening
heeft ze in een impasse verkeerd.
Compromis
Dertien van de zestien NAVO-lan-
den in Madrid accepteerden dat
het mandaat voor de conferentie
over menselijke contacten niet in
de slotverklaring zelf wordt op
genomen. Zij stelden hun rege
ringen op de hoogte van het com
promis met het advies ermee in
te stemmen. De Amerikaanse de
legatie verklaarde dat zij het
compromis niet kon aanbevelen,
maar ze legt zich neer bij de
meerderheid van de NAVO-lan-
den.
Aanvankelijk voelde Moskou wei
nig voor een conferentie over
menselijke contacten, waarop
onder meer gevoelige zaken als
gezinshereniging aan de orde
moeten komen. Het Westen
stond echter op deze speciale
vervolgbijeenkomst omdat het
van mening was dat het al ge
noeg eisen wat betreft de men
senrechten had laten vallen. De
Westerse delegaties verzetten
zich er lang tegen dat het man
daat voor de bijeenkomst uit de
slotverklaring zou worden weg
gelaten omdat ze vreesden dat de
mensenrechten daarmee een la
gere status zouden krijgen. Ze
waren bang dat de Sowjet-Unie
in de toekomst de mensenrech
ten dan gemakkelijker zou kun
nen scheiden van de twee andere
aspecten van de Helsinki-ak-
koorden, militaire veiligheid en
economische samenwerking.
Oost en West zijn het er nu over
eens dat na de conferentie in Ma
drid verscheidene vervolgbij een
komsten zullen plaatsvinden. De
conferentie over de menselijke
contacten zal volgend jaar in het
Zwitserse Bern moeten begin
nen op 16 april. In januari 1984
moet een Europese ontwape
ningsconferentie beginnen in de
Zweedse hoofdstad Stockholm.
Thatcher boos
op Reagan om
staal-kwestie
LONDEN (UPI/ANP) - De Britse
eerste minister, Margaret That
cher, heeft zich gisteren in het
Lagerhuis in boze bewoordingen
uitgelaten over de beschikking
van president Reagan van de
Verenigde Staten tot beperking
van de invoer van speciaal-staal-
produkten.
Zij noemde die een „betreurens
waardige" vernietiging van de
geest van samenwerking die de
staatshoofden en regeringslei
ders van zeven belangrijke wes
terse industrielanden op de top
conferentie van Williamsburg
hadden bereikt.
De Britse staatssecretaris van han
del en industrie. Paul Channon,
zal de zaak onmiddellijk bespre
ken met William Brock, de Ame
rikaanse presidentiële vertegen
woordiger voor handelskwesties.
Mevrouw Thatcher deelde verder
mee dat haar regering er bij de
Europese Commissie op heeft
aangedrongen in overweging te
nemen om van de Verenigde Sta
ten schadeloosstelling te eisen
naar aanleiding van de nieuwe
Amerikaanse beperkingen op de
invoer van speciaal staal. Het
gaat om extra heffingen en maxi
ma op de invoer van gereed-
schapsstaal en roestvrij staal in
een periode van vier jaar. Binnen
de Europese gemeenschap wor
den Groot-Brittannië, West-
Duitsland, Frankrijk en Italië
door de maatregelen getroffen.
Het Europese Parlement heeft gis
teren in Straatsburg de Europese
Commissie gevraagd terug te ko
men van haar besluit om de
staalproduktie tot 1985 met nog
maals 30 miljoen ton te vermin
deren. Dat is namelijk aanzien
lijk meer dan de regeringen van
de EG-landen hadden voorge
steld.
Namens de commissie maakte
Frans Andriessen duidelijk dat
aan de hoeveelheid van 30 mil
joen ton produktievermindering
niet kan worden getornd, hoog
stens aan de verdeling van deze
hoeveelheid over de verschillen
de landen van de Europese Ge
meenschap en afzonderlijke be
drijven: het totaaldoel blijft on
gewijzigd, maar over de uitvoe
ring van de beslissing kan
den overlegd.
Hij herhaalde wat de Europese
Commissie voortdurend heeft
betoogd, namelijk dat de voorge
stelde capaciteitsbeperking juist
ten doel heeft zo veel mogelijk
arbeidsplaatsen in de staalindus
trie veilig te stellen.
KIEV - Al voordat hij van Moskou
naar Kiev, de hoofdstad van de
Oekraine, vloog voor de voortzet
ting van zijn bezoek aan de Sow
jet-Unie, toonde de Westduitse
bondskanselier Helmut Kohl
zich over het resultaat van zijn
gesprekken met de Kremlin-lei-
ding in het algemeen tevreden.
Voor de pers deed Kohl alle
moeite in elk geval niet de in
druk te laten ontstaan dat hij op
de een of andere manier onaan
genaam was verrast en „meer
had verwacht". Hij was toch al
niet naar Moskou gekomen als
onderhandelaar of bemiddelaar
of tolk, zei Kohl.
De Russen hebben bij het heersen
de thema van de middellange-af-
standsrakketten geen millimeter
toegegeven. Op vragen of hij wel
nieuwe kennis had opgedaan in
Moskou, antwoordde de kanse
lier ontwijkend. Kohl zelf was
overigens ook niet afgeweken
van het standpunt waarmee hij
in het Kremlin was verschenen:
verdediging van de Amerikaanse
wil om bij de ontwapeningson
derhandelingen in Genève tus
sen Moskou en Washington een
compromis te bereiken.
In de rakettenkwestie is geen be
weging gekomen. In die zin is
het optimisme van Kohl over zijn
bezoek aan de Sowjet-Unie nogal
vreemd. De vraag is natuurlijk of
t rvica, i-a-
nama of Mexico voor besprekin- OïïtVOCITIlff
pf. vpr7.pt
gen met leiders van het verzet.
VERZOEK - Paus Johannes Pau-
lus II heeft de Guatemalteekse
president Efrain Rios Montt ver
zocht een eind te maken aan de
doodvonnissen die worden uit
gesproken door geheime militai
re tribunalen.
Vijftien mensen zijn geëxecuteerd
na te zijn gevonnist door derge
lijke rechtbanken. Zes van hen
werden terechtgesteld door een
vuurpeloton aan de vooravond
van het bezoek van de paus aan
Guatemala in maart.
SANTIAGO (Reuter) Ongeveer
20 gewapende mannen in bur
gerkleding zijn gisteravond het
hoofdkwartier van de Nationale
Vakbonds Coördinatie Groep
(CNS) in Santiago binnenge
drongen en hebben minstens vijf
vakbondsleiders ontvoerd. Dat
heeft een functionaris van de
CNS bekendgemaakt.
De CNS is de belangrijkste organi
sator van de jongste protestac
ties tegen het militaire regime
van generaal Augusto Pinochet.
er in zo'n moeilijke en kritische
tijd niet meer „in" had kunnen of
moeten zitten.
Het klinkt wel aardig, dat Helmut
Kohl en de Russische staats- en
partijleider Joeri Andropov el
kaar niet alleen hebben leren
kennen, maar ook nog een soort
persoonlijke houding tot elkaar
hebben ontwikkeld; voor de ver
houdingen in de wereld veran
dert dat niets ingrijpends. Kohls
vaststelling dat de secretaris-ge
neraal, zoals hij Andropov steeds
noemt, sympathie heeft laten
blijken voor de door de bonds
kanselier voorgestelde topont
moeting met de Amerikaanse
president Reagan, is evenmin als
een buitengewoon groot plus
punt voor de Duits-Russische ge
sprekken te omschrijven.
Echt genoeglijk zijn de gesprekken
in het Kremlin aan de vooravond
van de stationering natuurlijk
door
Hans Amesz
niet geweest. Voor zover het zich
allemaal laat overzien, heeft de
bondskanselier niet ervaren wat
de Sowjet-Unie mogelijk gaat
doen als er inderdaad in de herfst
met plaatsing van raketten in het
Westen wordt begonnen. De
Russen hebben met krachtige te
genmaatregelen gedreigd, die
neerkomen op het plaatsen van
raketten van hun kant in de DDR
en Tsjechoslowakije. Ook heb
ben de Sowjet-leiders hun be
reidheid tot het bereiken van een
compromis in Genève niet ge
preciseerd.
Ook Helmut Kohl heeft als rege
ringschef van de in een bijzonde
re situatie verkerende Bondsre
publiek - het stationeringsland
bij uitstek, grenzend aan het
machtsgebied van het Oostblok -
geen duidelijke impulsen voor
een compromis in de ontwape
ningsonderhandelingen gege
ven. Dat had hij, zonder zelf op
de stoel van de Amerikanen te
gaan zitten, op z'n minst moeten
proberen.
Onder de vrijgelaten passagiers van de gekaapte Boeing van Iran Air beuond zich ook
een ajatollah.
(Foto API
heeft de regering van Iran met
name het „uitlenen" van de Su-
per-Etendard door Frankrijk als
„een echte oorlogsverklaring"
opgevat.
Een andere steen des aanstoots is
de aanwezigheid in Frankrijk
niet alleen van de laatste premier
van de sjah, Bachtiar, maar ook
van Chomeini's eigen ex-presi
dent Bani-Sadr en diens schoon
zoon Moessad Radjavi. Sinds het
tweetal in 1981 Iran ontvluchtte,
zijn de volgelingen van Radjavi
„ondergronds" gegaan en heb
ben ze een ware terreur tegen het
regime van Chomeini uitgeoe
fend.
De Franse regering bevindt zich
ook om een andere reden in een
moeilijk parket. Alsof de duivel
ermee speelde, was op dezelfde
dag dat de Boeing van Iran Air
op Orly landde, de Franse minis
ter van buitenlandse betrekkin
gen Cheysson in Bagdad, de
hoofdstad van het Iran-vijande-
lijke Irak. Hij verklaarde daar - in
onwetendheid nog van wat zich
aan het thuisfront afspeelde - dat
zijn bezoek „symbolisch was
voor de diepgang en het begrip
voor de betrekkingen tussen bei
de landen".
Af te wachten valt hoe Iran op een
en ander zal reageren. Ondanks
alle strubbelingen tussen beide
landen was een zekere opleving
van hun economische relaties de
afgelopen maanden geregi
streerd.
PARIJS - De kaping van een
Boeing 747 van Iran Air vond gis
termiddag zijn ontknoping op
het drukke Parijse vliegveld Or
ly. Nadat de vijf luchtpiraten, al
len lid van de Moedjahedien
Chalq, de Iraanse oppositionele
volksbeweging, de ruim 200 pas
sagiers hun vrijheid hadden te
ruggegeven, lieten ze ten slotte
ook de 18 man sterke bemanning
van het toestel gaan en gaven ze
zich uiteindelijk ook zelf over.
door
Rudolph Bakker
Duidelijke eisen hadden de vijf le
den van de Moedjahedien niet
gesteld. Wat ze wilden, was pra
ten met hun leider, Massoed
Radjavi, die op een persconfe
rentie rond het middaguur nog
in twijfel trok of hij wel echt met
zijn volgelingen te maken had.
Het werd al gauw duidelijk dat het
daar inderdaad op neerkwam.
Massoed Radjavi, die in Frank
rijk in ballingschap leeft, werd in
allerijl naar het vliegveld
getransporteerd, waar hij vanuit
de verkeerstoren een dramati
sche conversatie met zijn aan
hangers begon. Hij bezwoer ze
zijn bevelen op te volgen en de
passagiers te laten gaan, hij
smeekte ze om Frankrijk (een
land dat hen allen steeds asiel
had verleend) niet in moeilijkhe
den te brengen. Voor deze taal
waren de vijf piraten gevoelig.
En zelden liep een vliegtuigka
ping zo gladjes af.
Maar terwijl de Franse autoriteiten
het toestel na al deze dramatiek
konden klaarmaken voor de
vlucht teiug naar het vaderland,
bleef de vraag in hoeverre het in
cident de toch al niet bijster goe
de relatie tussen Frankrijk en
Iran nog had verslechterd.
kingen uiterst ongemakkelijk
Allereerst ondersteunt Frankrijk
Irak, waarmee Iran nu al driejaar
in oorlog is, met munitie, met ar
tillerie, met Mirages en sinds
kort met het lenen van vijf Su-
per-Etendard straaljagers, voor
zien van de Exocet-raket, waar
mee het Iraakse leger de Iraanse
petroleumhavens buiten gevecht
kan stellen. Niet ten onrechte
