c
c
c
Eiko en Koma: honderd
jaar in één seconde
'J
lapan'
eidt aandacht van andere voorstel
lingen af
Waves'van Shusaku en Dormu Dance theater: droomwereld soms verstoord
Ned. Danstheater wil
oprichting van koor
D
D
DINSDAG 14 JUNI 1983
Kunst
DEN HAAG (GPD) - De organisatie van het
Holland Festival lijkt zich verkeken te
hebben door Japan als hoofdthema van het
festival te kiezen. Tot nu toe is er grote be
langstelling voor alles wat gedurende het
festival met Japan te maken heeft. Allerlei
andere activiteiten die onder de festival-
vlag gehouden worden, krijgen echter nau
welijks publiciteit en moeten op een door
gaans magere belangstelling rekenen.
Het is dit jaar voor het eerst dat het Holland
Festival een dergelijk groot thema kent.
Gerard Jongerius, persschef van het festi
val: „Alles wat met Japan te maken heeft,
loopt tot nu toe uitstekend. Het Oosten
blijkt een grote aantrekkingskracht op
veel mensen te hebben. Ze vinden het Ja
panse thema intrigerend en fascinerend.
We hadden alleen niet voorzien dat dit een
negatief effect zou hebben op de publieke
belangstelling voor evenementen buiten de
Japanse onderwerpen om".
Tijdens de première van de Mozart-opera La
Clemenza di Tito bijvoorbeeld, in het Sche-
veningse Circustheater, was de zaal zeer
matig bezet: er waren maar 100 mensen op
de voorstelling afgekomen, minder dan er
op het toneel in de weer waren.
„Hoezeer de bezoekerscijfers mee- of tegen
vallen in vergelijking met vorige jaren,
valt op dit moment nog niet te beoorde
len", aldus Jongerius. „Het festival is pas
op de helft en vindt plaats in tientallen
theaters. Een gedegen overzicht is in dit
stadium nog niet voorhanden".
Eiko en Koma: meesters van de
lichaamsbeheersing.
(Foto Holland I
UTRECHT - "Als we optreden
stellen we ons voor dat we vers
gevangen vissen zijn die op de
snijplank liggen. De vis voelt in
tuïtief aan dat iemand hem gaat
opeten. Er is geen tijd voor ko
ketterie Er is geen vlucht mo
gelijk. Zo omschrijven Eiko Ota-
ke en Koma Takashi hun hou
ding ten opzichte van de voor
stellingen die ze maken. Deze
twee leerlingen van Tatsumi Hij-
ikata, de grondlegger van de Bu-
to dans, gaven in de Stads
schouwburg van Utrecht de eer
ste uitvoering van Trilogy, een
werk dat in 1980—1981 in New
York is ontstaan. Eiko en Koma
hebben een werkelijk fascine
rende techniek van bewegen ont
wikkeld. Elke spier van hun li
chaam is perfect getraind, waar
door ze in staat zijn bewegingen
"W7_
bijna eindeloos te rekken. Met
die grote mate van beheersing
maken ze een bij vlagen zeer ont
roerende voorstelling.
Eike en Koma lijken, net als San-
kai Juku, hun inspiratie aan de
oertijd van de mensheid te ontle
nen. Gekleed in geplamuurde
lappen met zwarte krullen en de
armen en benen gehuld in een
soort spinnenweb, zien ze eruit
als gedrochten. Op het met meel
bestrooide speelvlak voeren ze
een liefdesdans uit. De trage be
wegingen maken dat tijd en
ruimte wegvallen. Een meter
wordt honderd kilometer, een se
conde is honderd jaar.
Hun dans is heel intiem en teder.
Onhandig bonken ze met gebal
de vuisten op elkaar. Tijdens het
grootste deel van de voorstelling
wordt de stilte alleen doorbro
ken door het zachte geschuif van
de lichamen. Soms ontstaat een
schonkige dans op de tonen van
een eenvoudige melodie. De il-
lussie van de oertijd wordt
plotsklaps doorbroken als Eiko
en Koma rode schoentjes aan
doen en een rood slabbetje voor
binden. Dan ook maken ze con
tact met het publiek. De bewe
gingen versnellen en soms zijn
parodieën op klassieke dans te
herkennen, die met een brede
glimlach worden uitgevoerd: de
beschaving doet haar intrede.
Wie deze meesters van de li
chaamsbeweging wil zien, kan
van 14 tot 18 juni terecht in thea
ter Bellevue in Amsterdam, of op
19 en 20 juni in het HOT-theater
in Den Haag.
ARIEJAN KORTEWEG.
AMSTERDAM - Shusaku Dormu
Dance Theater vormen het Ne
derlandse aandeel aan het Ja
pan-programma van het Hol
land Festival. Shusaku Takeu-
chi, de leider van de groep, is een
Japanner die al vele jaren in
Amsterdam woont en werkt. Hij
streeft ernaar met zijn produk-
ties de Oosterse en Westerse cul-
tuur te combineren en werkt sa
men met Europese en Ameri
kaanse spelers en musici. Zijn
werk is daardoor toegankelijker
dan die van de andere Japanse
groepen op het festival.
zijn nieuwe stuk "Waves" in pre
mière. Hij noemt het zelf een
voortzetting van "Era", de vorige
produktie. Daarin stond de trein
centraal, als symbool voor de ont
wikkeling en de beperkingen van
de techniek. De dwingende rails
van het spoorverkeer zijn bij
"Waves" verruild voor de golven
van de zee en de ongebondenheid
van een schip.
Veel ideeën van eerdere produkties
zijn in "Waves" opgenomen. Het
begin, waarbij uit vormloze mas
sa's langzaam dansers verrijzen,
die hier anemonen verbeelden
lijkt op de eerste beelden van
Era". Ook nu zijn de muzikan
ten opgesteld achter een door
zichtig gaas, dat dit keer halver
wege de voortstelling wordt opge
trokken. Zoals in "Era" een ver
licht miniatuurstation figureer
de, wordt in "Waves" een verlicht
passagiersbootje over het toneel
getrokken.
Die parallellen zijn een beetje teke
nend voor het gevoel dat dit nieu
we stuk achterlaat. Hoe bekoor
lijk veel van de surrealistische
beelden van Shusaku ook dit keer
weer zijn, het stuk wekt enigszins
de indruk te snel en met noodge
dwongen te weinig middelen in
elkaar te zijn gezet. De scènes lo
pen niet altijd vloeiend in elkaar
over. Ook de uitvoering was zon
dagavond vooral in het begin
niet zo zorgvuldig als bij Shusa
ku gebruikelijk is. De illusie van
de droomwereld, die hij crëeert,
werd daardoor soms verstoord.
Ondanks dat blijft er nog genoeg te
genieten over. Vooral in de wazi
ge verte achter het doorzichtige
gaas spelen zich fantastische ta
ferelen af. Zoals met naakte
vrouwen, heen en weer bewogen
op grote roeiriemen boven water
dat over een schuine glazen
wand stroomt. Later wordt het
gaas nog gebruikt voor een
prachtig lichtspel. Ook de scène
met de jonge Adonis, bemind
door vier witte bruiden, is van
hoog gehalte. De door Gerard
Stokkink en Leo Lankhuijzen ge
maakte en gespeelde muziek
vormt een goede ondersteuning.
Shusaku heeft dit keer meer dan in
het verleden dans in de voorstel
ling opgenomen. Zelf maakt hij
onder meer met een gespannen
solo die nadruk op dans meer
dan waar. De andere leden van
zijn groep zijn mimisch veel ster
ker dan als dansers. Ze missen
soms de precisie die het theater
van Shusaku vereist.
Shusaku Dormu Dance Theater
komen op 21 en 22 juni naar het
Hot Theater in Den Haag.
ARIEJAN KORTEWEG
Kritiek op orkestplannen
DEN HAAG (ANP) - Er dient in
ons land een nieuwe professio
neel koor te komen van veertig
zangers, die er een deeltijd
baan aan hebben. Het Neder
lands Dans Theater, wil met
dat koor jaarlijks zestig voor
stellingen geven. De kosten
van zo'n koor zijn geschat op
1,25 tot 1,5 miljoen gulden.
Dit heeft het Nederlands Dans
Theater voorgesteld in een
reactie op het rapport van de
landelijke werkgroep orkes-
tenbestel. Behalve voor bege
leiding van balletvoorstellin
gen kan het koor ook worden
ingezet bij concerten van sym
fonie-orkesten.
Het Haagse balletgezelschap
heeft de laatste jaren steeds va
ker een beroep moeten doen
op buitenlandse koren.
De hele balletwereld heeft overi
gens kritiek geuit op de voor
stellen van de landelijke werk
groep orkestenbestel. Betwij
feld wordt of de verdeling van
de orkestbegeleidingen in de
praktijk wel haalbaar is. Dat
het Nationale Ballet en het Ne
derlands Dans Theater jaar
lijks een programma moeten
brengen met een klein muzie-
kensemble of met bandbege
leiding, wordt van de hand ge
wezen.
Dit staat in de gezamenlijke reac
tie van de beide genoemde ge
zelschappen en het Neder
lands Balletorkest. Dat het or
kest twaalf series gaat begelei
den kan alleen als de plannin
gen van het muziektheater en
van het Concertgebouw, beide
in Amsterdam, en van het mu
ziekcentrum Vredenburg in
Utrecht ondergeschikt worden
gemaakt aan de balletplan
ning. Om artistieke en prakti
sche redenen vinden de drie
gezelschappen begeleiding
met muziek-op-de-band of
door kleine ensembles onaan
vaardbaar.
Dat het residentie-Orkest in de
plannen van de werkgroep
twee begeleidingen van het
Nederlands Dans Theater ver
zorgt. vindt het laatste gezel
schap te weining om tot een
goede samenwerking met het
orkest te komen. Er zijn plan
nen om beide Haagse gezel
schappen in een nieuwe huis
vesting onderdak te brengen.
Het Scapino Ballet uit Amster
dam mist in de voorstellen van
de werkgroep steun voor het
plan om per seizoen tenminste
twintig schoolvoorstellingen te
geven met orkestbegeleiding.
De kleinere dansgroepen menen,
dat de werkgroep een uiterste
minimum aan subsidies heeft
geraamd voor begeleiding van
hun groepen om ook maar
enigszins recht te doen aan de
vele initiatieven.
De Nederlandse Toonkunste-
naarsbond (NTB) is van me
ning dat het rapport, dat de
landelijke werkgroep orkes
tenbestel aan ministerr Brink
man van WVC heeft aangebo
den in zijn geheel dient te wor
den verworpen.
Het ontslag van zo'n tweehon
derd musici dat het gevolg zou
zijn van uitvoering van het rap
port en niet 130 zoals de
werkgroep suggereert - is ab
soluut onaanvaardbaar, zegt
het dagelijks hoofdbestuur van
de NTB in een verklaring.
Het NTB-bestuur doet een be
roep op parlement en regering
de adviezen van de werkgroep
niet te volgen.
Overigens heeft minister Brink
man zijn standpunt over het
rapport nog niet bepaald. Hij
heeft de Raad voor de Kunst
gevraagd hem voor 15 juni van
advies te dienen. Daarna zal hij
ook nog overleg hebben met
mede-subsidiënten (gemeen
ten en provincies).
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Caddyshack", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15,
16.30, 19.00 en 21.30 uur, al.
LIDO 1 (124130): "De lift", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45, 16
jaar.
LIDO 3: "An officer and a gentle
man", da. 19.00 en 21.15 uur, do. vr.
en di. ook 14.30 uur, 12 jr.
Fam. voorstelling: "Als je begrijpt
wat ik bedoel",za., zo. en wo. 14.30
uur, zo. ook 16.45 uur.
LIDO 4: "Sophie's Choice", da. 14.00
en 20.15 uur, 16 jr.
STUDIO (133210): "Gandhi", da.
14.00 en 20.00 uur, al.
REX (125414): "Privé secretariaat",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "PornomodeÜen
in lekkerland Zweden", vr. en za.
23.30 uur, 16 jaar.
Btoacopen
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "De lift", do., ma., di. en
woe. 20.00 uur, vr. tm. zo. 18.45 en
21.15 uur, za., zo. en woe. ook 13.45
uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Blondjes in hun
blootje", za. 24.00 uur, 18 jaar.
Euro 2: "An officer and a gentleman",
do., ma., di. en woe. 20.00 uur, vr.
tm. zo. 18.30 en 21.15 uur, za., zo. en
woe. ook 13.45 uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: "An officer and a
gentleman", za. 24.00 uur, 16 jr.
EURO 3: "Tootsie", do., ma. di. en
woe. 20.00 uur, vr. tm. zo. 21.00 uur,
za., zo. en woe. ook 14.00 uur, al.
Kindermatinee: "Lucky Luck en de
ballade van de Daltons", za., zo. en
woe. 14.00 uur.
Nachtvoorstelling: 'Tootsie", za.
24.00 uur, 16 jr.
EURO 4: "Bruce Lee's game of death
II", do., ma., di. en woe. 20.00 uur,
vr. tm. zo. 18.45 en 21.00 uur, za., zo.
en woe. ook 14.00 uur, za. ook 24.00
uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "De zwarte ruiter", do.
21.00 uur, vr. en za. 19.30 en 21.30
uur, di. 14.00 uur, woe. 20.15 uur, 12
jr.
Kindermatinee: "Herbie is de pi
sang", za. en zo., 14.00 uur, woe.
14.30 uur.
"ET", za., zo. en woe. 15.45 uur, al.
"Messidor", zo. 21.00 uur, 16 jr.
"L'Invitation", di. 21.00 uur, 16 jr.
Bioscopen Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1"Hot Bubblegum", do. 14.45
en 20.00 uur, vr., za. en zo. 14.45,
19.00 en 21.15 uur, ma. en di. 20.00
uur, woe. 14.45 en 20.00 uur. 12 jr.
CITY 2: "De gendarme in paniek",
zelfde tijden als City 1, al.
CITY 3: "Monty Python life at the
Hollywood Bowl", zelfde tijden, al.
CITY 4: "De schoolmeisjes", do. 14.45
en 20.00 uur, vr. 14.45,19.00 en 21.15
uur, 16 jr.
CITY 4: "De groene baretten", za.,
19.00 en 21.15 uur, zo. 14.45,19.00 en
21.15 uur, ma., di. en woe. 20.00 uur,
12 jr.
Kindermatinee: "Pipo", za. en woe.
14.30 uur.
TO-t6Zt.'
Stelling - Lange Mare 65, Rob van 't
Zelfde, Jan Kölling, beeldhouw
werk, t/m 19/7.
Openbare Bibliotheek - Nieuwstraat,
tentoonstelling van de werkgroep
Leiden e.o. van de Hongerstichting,
tot 5/7, tijdens openingsuren.
Rijksmuseum voor Volkenkunde - V
m 17/7, In der Minne Schikken; t/m
21/8, Bhoetan, Land van de Vreed
zame Draak; t/m 17/7, Dans en
Theater in de Japanse Kunst; tot II
10, Japan, profiel van een cultuur;
di t/m za van 10-17 uur, zon en feest
dagen van 13-17 uur.
Rijksmuseum van Geologie en Mine
ralogie, Hoogl. Kerkgracht 17 -
Exposities
OEGSTGEEST
Jacques van Bellen - Arabische Ta
pisserieën van Tjitske Ketting-Zyi-
a, t/m 25/6, di t/m do 9-18 uur, vr
9-21 i
9-17 i
14-17 i
De Bange Duivel Rijndijkstraat 4,
aquarellen en grafiek van Günther
Wagner, tot 3/7, ma. t/m zo. 13.00 -
17.00 uur.
Galerie Denise Stephan - Trees
Klijn, tekeningen en etsen t/m 30/6,
vr., za., zo. 13.30 - 17.30 uur.
Pieterskerkchoorsteeg 12 - Diederik
van Kleef, recent werk, t/m 25/6,
wo. t/m za. 12.00 - 18.00 uur, do.
19.00 - 21.00 uur.
Galerie Fenix - Botermarkt 26, expo
sitie Josephine Verbist, schilderij
en, tot 10/7, dag. behalve maandag.
WARMOND
Het Oude Raadhuis - tekeningen van
Erik van Driel en gouaches van
Leon Wildenburg, t/m 30/6, di 19-21
uur, woe, do, zo 14-16 uur en za van
11-16 uur.
Galerie De Pomp - Trudi Doeleman,
naieve beelden en achter glasschil
deringen, t/m 30/6, di 19-21 uur, woe
10-12 en 14-16 uur, do, za en zo van
14-16 uur.
Kunstcentrum Lange Voort - exposi
tie van Aimée Crince Le Roy; Loet
Tarenskeen; Nel Breeschoten-De
Haas; Hannie Bal en Veri van Dor-
molen; t/m 2/7, di, woe, do, vr van
13.30-17.30 uur, vr 19-21 uur, za van
12-17 uur.
LEIDERDORP
Muzenhof - Jan de Waal, olieverf
schilderijen, tot 16/6, werkdagen
tot 21/6, werkdagen van 8-17 i
WASSENAAR
Auberge De Kieviet, Stoepiaan 27,
aquarellen en collages Frieda van
Voorst, 8 mei tot 16 juni, dag. behalve
OngevaHendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch Ziekenhuis behalve van dins
dag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur
(Diaconessenhuis) en van vrijdag
13.00 uur tot zaterdag 13.00 uur (Elisa-
beth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur;
met uitzondering van:
de kinder- en jongerenafdeling: da-
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van
19.30-20.30 uur.
Bezoekuren St. Elisabeth-zieken-
huis:
Volwassenen, dagelijks van 14.00-
Ziekenhuizen
14.30.-14.45
18.30-18.45
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19:30 uur.
Academisch ziekenhuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt:
18.30-
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks van
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toegestaan
kan de hoofdverpleegkundige hier
voor speciale kaarten verstrekken
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-
19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.00 uur. (Alleen voor ouders van
kinderen kan er een afwijkende tijd
afgesproken worden met de hoofd
verpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra
bezoek voor de hartbewaking: 's och
tends 11.00-11.30 uur. Extra bezoek
voor vaders op de kraamafdeling: 's
avonds 19.30-20.30 uur. Kinderafde
ling 's middags 14.30-15.30 uur. 's
middags alleen voor ouders 14.30-
18.30 uur.
'K BEN DIEP ONTROERD..HET V
UEVEN VAN OUWe OOM POTTER
IS JE OUS MEER W4ARD DAN EEN
2-AK MET CENTEN... JE HART HEEFT
HET GEWONNEN VAN JE VERSTAND...
Ja, a/s ik er niet
was, ge waart a/
honderd keren
verloren geweest.
t'
Tunesische couscous
500 gr. vlees, 50 gr. bo
ter of olie, 4 aardappe
len, 2 uien, 2 paprika's,
wat rettich, paar waspe-
nen, V* courgette, 150
gr. groene bonen, 150
gr. doperwten. In plaats
nemen Het lamsvlees
heeft de voorkeur maar
rund of geitevlees 1
de boter heet
vlees in de pan met
daarop lVt eetlepel to
matenpuree, een theele
pel gemalen rode peper.
1 theelepel zwarte pe
per en wat zout Roer
dit doorelkaar en laat
het op het vuur staan
tot het iets gebakken is.
ter. Laat de pan 15 min
op het vuur staan en
doe dan de groente erbij
(het water m jMgta
Doe 500 gr.
een schaaltj*
een beetje n
ter en roer I
handen goed do<
den. Giet dan zoveel
saus over de border als
het vlees over de bor-
^hid^ïlieutus
14 juni 1983
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
In 's Rijks academietuin al
hier zullen binnenkort met een
niquw systeem proeven worden
genomen om insecten uit de Or-
chideeënkassen te verwijderen.
Dit nieuwe middel bestaat hier
in dat men tabakswater als
damp gebruikt. Zelfs de fijnste
planten lijden door deze bewer
king in geenen deele en de
thrips vallen bij duizenden, de
luizen liggen op den rug, de roo-
de spin laat zelfs gemakkelijk
los en de rupsen in de koude
kassen sterven eveneens. Het ts
wel noodig, dat men die ver
damping eens per week her
haalt om geheel van de kleine
lastbezorgers bevrijd te blijven.
Tot dusver was het te Kon-
stantinopel aan de Turksche
vrouwen geoorloofd de dag
voorstellingen in de theaters bij
te wonen op afgezonderde, van
traliewerk voorziene zitplaat
sen. Daar het echter onmogelijk
bleek op die wijze sommige ga
lante avonturen te voorkomen,
is thans bepaald dat de dames
voortaan alleen voorstellingen
zullen mogen bijwonen, die uit
sluitend voor de schoone sekse
gegeven worden.
Een kantoorbediende te Pa
rijs vond, 's avonds thuis ko
mende, zijn kamerdeur open en
op zijn bed een aanvallig meis
je van een jaar, dat gerust lag
te slapen. Een briefje op de ta
fel, onderteekend door een meis
je, dat hij trouweloos had verla
ten, bevatte de noodige ophelde
ring en tevens de verklaring
dat zij zelve, ten einde raad,
zich van het leven ging beroo-
ven. Door berouw gedreven,
nep de man de hulp der politie
in om de ongelukkige op te spo
ren, doch alle pogingen bleven
vergeefsch.
Vijftig jaar geleden:
(Adv.) Nu 't echt Zomerweer
is... Tuinstoelen vanaf 1.80,
Tuintafels 4.00, TUinbanken
6.40, Tuinparasols 5.75, Tuin-
gieters gegalvaniseerd 1.00,
idem, gelakt, 0.50, Ijskasten
18.50, Raamhorren 0.45, Isoleer-
flesschen 49-59, enz Fa Ber
nard, Vischmarkt, Koornbrug-
steeg, Leiden.
