Paus wacht nieuwe
triomfen in Polen
'Samen op weg' niet zonder Bond
Bezoek begint donderdag i
DINSDAG 14 JUNI 1983
PAGINA 15
Maastricht heeft iets... hoe zal ik
dat zeggen?... onhollands. Dat is
geen wonder, het is een Limburgse
stad, maar met onhollands bedoel
ik natuurlijk iets anders dan onne-
derlands, want Maastricht is net zo
Nederlands als Leeuwarden, En
schede en Middelburg. Ik bedoel ei
genlijk: buitenlands. Niet Belgisch
of Duits maar een onomschreven
soort buitenlands, zo'n beetje zoals
de Albert Cuypmarkt in Amster
dam niet amsterdams is maar op
een niet te omschrijven manier bui
tenlands. Als Noordhollander voel
je je in Maastricht al voor 30 pet in
het buitenland, en dat zal, behalve
met de geaardheid van de inwo
ners, ook wel iets te maken hebben
met het grote aantal buitenlanders
dat er rondloopt.
Maastricht is door zijn ligging een
kopersstad geworden, waar 20 tot
30 pet van de inkopen door Belgen
worden gedaan, zoals de heer P.
Meyer Viol, voorzitter van de Ka
mer van Koophandel in Maas
tricht, mij vertelde. Nu de Belgische
franc gedevalueerd is, en de con
currentiepositie van Maastricht
ten opzichte van de Belgische ste
den daardoor ook gedevalueerd is,
is het voor de Maastrichtse midden
stand zaak de Belgische klandizie
zoveel mogelijk vast te houden. U
weet het, recessie, werkloosheid, de
neergaande spiraal, dalende in
komsten, enzovoort enzovoort, de
klant is al van koning tot keizer ge
promoveerd, het lijkt verstandiger
hem met wat meer strijkages bin
nen te halen dan hem op onbehou
wen wijze de deur uit te schoppen.
Toch heeft heter de schijn van dat
het laatste eerder gebeurt dan het
eerste, althans door de parkeerpoli
tie van Maastricht, of beter gezegd:
door het gebrek aan wat de heer
Meyer Viol een „totaal parkeerbe
leid" noemt. „De parkeergarages-
staan ten dele leeg, en boven de
grond wordt fel bekeurd en ge
sleept, tegen hogere boetes dan de
buitenlanders in hun eigen land
gewend zijn. In Aken betaal je 10
Mark voor een parkeerbon, in Ne
derland 35 gulden, en voor wegste-
pen betaal je in Aken 70 Mark te
gen 175 gulden in Maastricht. De
zelfde soort verschillen zie je in
Hasselt in België.
De autovijandige houding in
Maastricht is er aide oorzaak van
geweest dat de BRT-radio de Bel
gen aanraadde niet meer naar
Maastricht te gaan, en dat is voor
een stad waar 18 pet van de be
roepsbevolking werkloos is, en met
name op de vrijdag 60 pet van de
inkopen door Belgische dagtoeris
ten wordt gedaan, een onheilspeV
lend geluid, zei de heer Benoit Wes
ly van Hotel Maastricht, die zater
dagavond onder het toeziend oog
van een tiental journalisten die op
uitnodiging van de gemeente, de
VW en het Nationaal Bureau voor
Toerisme de weekend-arrangemen
ten in de Limburgse hoofdstad
kwamen bestuderen, door de par
keerpolitie gearresteerd en gevan
kelijk weggevoerd werd.
Enkele auto's van de journalisten
stonden voor zijn hotel op een
plaats waar het niet mocht, maar
waar zij niemand in de weg ston
den (het was al avond), de parkeer
politie stond te bekeuren, kun je
daar niets aan doen, zeiden de
journalisten, de heer Wesly ging
naar buiten, de lezingen over wat
er vervolgens gebeurde verschillen
(sloeg de parkeerpolitie het papier
uit de handen van de heer Wesly
waarop hij enige aantekeningen
maakte of sloeg de heer Wesly de
portofoon uit de handen van de
parkeerpolitie?), hoe dan ook, de
heer Wesly zat enkele uren vast op
het bureau, maar hoefde nog net
geen gebruik te maken van een
weekend-arrangement van de poli
tie...
Ik ken de parkeersituatie in Maas
tricht niet, maar ik ken die in Am
sterdam, ook zo'n eeuwenoude stad
waarvan het centrum niet ge
bouwd werd met al die automobi
listen in het achterhoofd. Nu kun je
twee dingen doen: je aanpassen
aan de veranderde omstandighe
den en met veel vindingrijkheid
trachten zoveel mogelijk parkeer-
mogelijkheden te creëren, of de kop
in de wind gooien en zoveel moge
lijk belemmeringen voor de auto
mobilisten opwerpen, zodat zij hun
auto thuislaten of ver buiten het
centrum parkeren.
Amsterdam doet het laatste. Vrije
trambanen vernauwen de wegen,
waardoor de auto's in file moeten
voortkruipen, 'Amsterdammertjes'
houden het trottoir vrij voor de
voetgangers zodat ladende en los
sende vrachtauto's minutenlang de
doorstroming beletten, het aantal
parkeerplaatsen wordt steeds meer
beperkt, het aantal parkeermeters
groeit en groeit, en de boetes voor te
lang of op de verkeerde plaatsen
parkeren worden steeds hoger.
Maar daar staat iets heel moois te
genover, zullen de voorstanders
van deze politiek zeggen. De voet
gangers kunnen dank zij die 'Am
sterdammertjes' ongestoord op de
trottoirs lopen en de binnenstad
gaat 'zonder al dat blik' weer wat
meer op de stad van Rembrandt lij
ken. O.K., zeg ik dan, maar wat be
talen die voetgangers daarvoor?
De gebruiker betaalt, - dat was toch
de filosofie? Het zijn juist de auto
mobilisten die steeds meer moeten
betalen voor steeds minder facili
teiten. Het is de situatie waarin de
tv-bezitter steeds méér kijkgeld zou
moeten betalen voor steeds minder
zenders met steeds minder zendtijd
en steeds kortere programma's. De
omgekeerde wereld dus.
Paus Johannes Paulus II zet komende donderdag weer voet
op Poolse bodem. Het officiële programma is vastgesteld.
Over afzonderlijke ontmoetingen met partij- en regerings
leider generaal Wojchiec Jaruzelski en de vroegere voor
zitter van de verboden vakorganisatie Solidariteit, Lech
Walesa, wordt achter de schermen nog heftig gediscus
sieerd.
In vergelijking met het eerste bezoek van de paus, vier jaar
geleden, is er veel veranderd. Bij het ophanden zijnde be
zoek nemen kerken voor het houden van godsdienstige
bijeenkomsten een belangrijker plaats in, dit in tegenstel
ling tot het eerste bezoek, toen de Polen met miljoenen
tegelijk in de openlucht met de paus bijeen waren. Desal
niettemin wordt algemeen aangenomen dat de achtdaag
se reis van de paus door zijn geboorteland een triomftocht
zal worden.
De paus zou oorspronkelijk vorig jaar augustus een officieel bezoek
aan Polen hebben gebracht, maar dat bezoek, ter gelegenheid van
de êOOe veijaardag van de Zwarte Madonna van Czestochowa,
moest toen worden uitgesteld als gevolg van de nog van kracht
zijnde oorlogstoestand, op grond waarvan vele honderden Polen
geinterneerd waren.
De staat van oorlog is sinds vorig jaar december wel opgeschort,
maar in principe niet opgeheven. De geinterneerden zijn vrij, maar
daarentegen zitten naar schatting tussen 2000 en 5000 mensen in de
gevangenis, die zijn veroordeeld of op een veroordeling wachten
wegens overtredingen tegen het oorlogsdecreet of vanwege activi
teiten voor de inmiddels door het Poolse parlement verboden vak-
organisatie Solidariteit.
Een oproep van de paus om amnestie voor politieke gevangenen is
tot in de hoogste Poolse regerings- en partij-instanties min of meer
honend afgewezen. Toch zijn er in de vorm van „privileges" con
cessies gedaan aan de politieke gevangenen. Zo mogen zij bijvoor
beeld door het regime gecensureerde kranten lezen en ze hoeven
geen dwangarbeid te verrichten. De afgelopen maanden heeft de
Poolse regering tegenover het volk een toon aangeslagen in de
geest van „als jullie je gemak houden, nu en tijdens het bezoek van
de paus, is het niet uitgesloten dat in een niet al te verre toekomst
een eind aan de oorlogstoestand wordt gemaakt".
De Polen hebben dit ter kennis genomen en omdat zij bereid zijn
bijna alles over zich heen te laten gaan om het pausbezoek niet in
gevaar te brengen, hebben zij zich tot nu toe relatief rustig gedra
gen.
Na een plechtigheid in de kathe
draal van Warschau op de dag
dat hij arriveert, celebreert de
paus de middag daarop zijn
eerste mis in de openlucht in
Warschau. Die middag zal blij
ken of het Poolse volk de ver
leiding kan weerstaan van het
bezoek van de paus een pro-
Solidariteitsdemonstratie te
maken.
Zaterdag brengt de paus een be
zoek aan Niepokalanow en de
kloostercel waarin de Poolse
priester en martelaar, de heili
ge Maximiliaan Kolbe heeft ge
woond. Toen ik in april van dit
jaar het pelgrimsoord bezocht,
stonden er buiten de indruk
wekkende kathedraal stalletjes
met de gebruikelige souvenirs,
waar behalve alle mogelijke en
onmogelijk voorwerpen met
het portret van de paus ook
een selectie naaktfoto's en
plastic tanks en machinegewe
ren te koop werden aangebo
den. De kerk of de staat zal dat
intussen wel tijdelijk hebben
opgeruimd.
Na zijn tweede openluchtmis in
dit landbouwgebied, waar de
boeren meestal nog met paard
en wagen werken, vliegt de
paus zoals gebruikelijk per he
likopter naar het eigenlijke
doel van zijn bezoek, de Jasna
Gora-abdij bij Czestochowa,
waar het beeld van de Zwarte
Madonna wordt bewaard.
Zondag wordt dan in Jasna Gora
door
Anton Koene
plaatsvinden. Het verzoek van
Walesa om vakantie tijdens het
bezoek van de paus is door zijn
werkgever, de Lenin-scheeps-
werf in Gdansk, onbeantwoord
gebleven.
De paus heeft al eerder aange
kondigd dat, als er geen am
nestie wordt gegeven aan de
politieke gevangenen, als het
Poolse regime mensen verhin
dert hem te bezoeken, hij van
zijn bezoek een kruistocht
voor de mensenrechten zal ma
ken. De Poolse machthebbers
huiveren voor dat dreigement,
maar moeten rekening houden
met het Kremlin, dat op zijn
beurt op enorme tegenstand
stuit van de Poolse buurlanden
Oost-Duitsland en Tsjechoslo-
wakije om concessies te doen.
De beide laatstgenoemde landen
alsmede de Sowjet-Unie, dat in
toenemende mate moeilijkhe
den heeft met de Litouwse ka
tholieken, zijn uiterst bang
voor het „nawerkingseffect"
van het pauselijk bezoek. Afge
zien of er mogelijk een nieuwe
golf van vrijheidsdrang in Po
len op gang komt, zien deze
landen het gevaar dat de laten
te rebellie onder de katholie
ken in eigen land, in het bijzon
der in Tsjechoslowakije, wordt
aangewakkerd.
Voor de journalisten die in het
kielzog van het pauselijk ge
volg reizen, wordt het weer een
zaak van rekken, erbij blijven
bij een moordend tempo, en
vooral wordt het een zaak van
betalen. Onder het motto „The
re's no business like pope-bu
siness" hebben de Polen een
apparaat opgezet om de ver
slaggevers, radio- en televisie-
reporters en het technisch me-
diapersoneel van hun meege
brachte deviezen te ontdoen.
Na het accreditatiebedrag van
350 dollar, dat tijdens het vori
ge bezoek van de paus op tafel
moest worden gelegd en dat
geweldige protesten tot gevolg
had, ofschoon dat niets heeft
geholpen, zijn de Polen deze
keer voorzichtiger te werk ge
gaan. Voor 20 dollar wordt
men geaccrediteerd. Maar de
telefoon- en telexfaciliteiten
kosten 70 dollar extra en de
toegang tot het gesloten televi
siecircuit nog eens 50 dollar.
Het recht een schrijfmachine
het geestelijk hoogtepunt van
het veelomstreden bezoek be
reikt met het lezen van twee
hoogmissen - de een om het
zeshonderdjarig jubileum te
vieren en de andere, een „kro
ningsmis", waarbij de vier iko-
nen van de Zwarte Madonna
opnieuw worden gekroond. De
Zwarte Madonna is in 1655 na
een succesvolle veldtocht van
koning Jan Casimir tegen de
Zweden tot „koningin van Po
len" uitgeroepen.
Maandag daarop begint het deel
van het pauselijk bezoek dat
het Poolse regime de grootste
zorgen heeft gebaard. De paus
gaat eerst naar Poznan, waar in
1956 de arbeidersopstand is
uitgebroken, en dan naar Kato
wice, die beiden gelden als bol
werken van Solidariteit. Dat
zelfde kan worden gezegd van
het bezoek aan Wroclaw op
dinsdag en aan de Maria-bede-
vaartsplaats op de Sint-Anna-
berg, waarvoor het regime een
gevoel van huivering heeft...
Woensdag keert de paus terug
in zijn vroegere woning in Kra
kow, waar hij jarenlang als kar
dinaal Karol Wojtyla heeft ge
resideerd.
Op Blonie, een immens park aan
de rand van Krakow, waar tij
dens zijn vorige bezoek naar
schatting 4 miljoen mensen de
mis hebben bijgewoond, nadat
deze miljoenen Polen alle hin
dernissen van de politie had
den overwonnen, wordt de
laatste openluchtmis gecele
breerd.
Daarna vliegt de paus opnieuw
in de gevarenzone, namelijk
naar de hoogovenstad Nova
Huta, waar hij een kerk zal in
wijden. Het is de eerste kerk
die in Nova Huta is gebouwd.
De consecratie van deze kerk
kan worden beschouwd als
een overwinning van de kerk
over de Poolse communisti
sche partij, die het na de oorlog
gebouwde Nova Huta als niet-
religieuze gemeenschap bin
nen de communistische staat
en als een perfect socialistisch
bolwerk had willen hebben en
handhaven.
Na de Baltische havenstad
Gdansk, de woonplaats van
Lech Walesa, is Nova Huta een
even krachtig bolwerk van So
lidariteit. Een bezoek aan
Gdansk, dat de paus op zijn
reis door het land had willen
invoegen, heeft het regime ge
weigerd.
Voor donderdag is een extra dag
voor privé-ontmoetingen van
de paus ingelast, maar tot op
heden is geen programma be
kend. Ofschoon de paus Lech
Walesa zou kunnen ontmoe
ten, wordt aangenomen dat de
ze privé-ontmoeting zaterdag
of zondag in Jasna Gora zal
de staat te gebruiken,
komt neer op 20 dollar, en het
georganiseerde transport per
trein en bus tussen de 220 en
250 dollar - een bedrag waar
voor men tegenwoordig rustig
een retourtje naar Amerika
kan nemen.
En dat alles nog buiten de hoge
prijzen van overnachting in
aangewezen hotels. In dit op
zicht is weer de oude truc be
dacht Een éénpersoonskamer
in het beste hotel, dat tijdens
mijn bezoek in april nog 90 dol
lar kostte, kost nu 112 dollar
per nacht Een tweepersoons-
kamer, in april nog 110 dollar,
kost nu het lieve sommetje van
150 dollar. Een bed in een stu
dentenkazerne kost 45 dollar.
Betaling in de Poolse geldeen-
heid zloty wordt niet geaccep
teerd.
Op 23 april verlaat de paus - Deo
volente - heelhuids zijn ge
boorteland. Of zijn reis inder
daad de gewenste toenadering
tussen het volk en het regime
brengt, of dat de kloof tussen
beide nog dieper wordt, moet
worden afgewacht
Vanuit de hervormde synode, die
in de tweede helft van de vorige
week in Doorn vergaderde, is een
dringend beroep gedaan op de
Gereformeerde Bond in de Her
vormde Kerk om 'con amore' mee
te werken aan het samen-op-weg
gaan met de gereformeerden.
De Gereformeerde Bond heeft tot
nu toe met grote zorg de toene
mende samenwerking tussen
hervormd en gereformeerd - be
kend onder het motto 'Samen op
weg' - gevolgd, omdat, naar zijn
oordeel, het 'rechte belijden' van
de (herenigde) kerk in het geding
is.
Dr. C. P. van Andel, secretaris van
'Samen op weg', zei in de synode,
dat de gereformeerde-bonders
een functie hebben te vervullen
bij het leveren van tegenspraak.
"In die kringen wordt nog het
authentieke gereformeerde belij
den gekoesterd, dat de kerk no
dig heeft". Ook de voorzitter van
de synode, ds. C. B. Roos, vroeg
de Bond om mee te werken 'met
dezelfde liefde en even kritisch
als in de synode'. "U hoort erbij'.
Kort geleden heeft de werkgroep
'Kernen van belijden' van 'Sa
men op weg' de Gereformeerde
Bond gevraagd, een hoofdbe
stuurslid naar deze werkgroep af
te vaardigen. Jarenlang hebben
professor dr. J. Graafland (Gou
da) en de predikant dr. S. Meijers
(Leiden) deel uitgemaakt van de
groep. Vorig jaar heeft Graafland
om gezondheidsredenen hier
voor bedankt. Meijers wil alleen
doorgaan als het hoofdbestuur
een tweede persoon afvaardigt.
Een definitief besluit hierover
zal binnen afzienbare tijd wor
den genomen, zo deelde ir. J. van
der Graaf, algemeen secretaris
van de Gereformeerde Bond.
desgevraagd mee.
Faculteit
De met opheffing bedreigde
theologische faculteit van de
Universiteit van Amsterdam
kreeg zaterdag morele steun van
de leden van de hervormde syno
de. Bijna zonder uitzondering
zetten zij hun handtekening on
der een oproep tot voortbestaan
van de faculteit. Tot een officieel
protest van de synode kwam het
echter niet. Een poging van het
scheidende synodelid dominee
A. Polhuis (Koog aan de Zaan)
om er een apart agendapunt van
te maken leed schipbreuk.
De minister zal op donderdag 16
juni zijn definitieve plannen be
kendmaken. Pas op 29 juni is het
gesprek met de kerken. 'Mosterd
na de maaltijd dus', zei ds. Pol
huis, die de commissie Theolo
gisch Wetenschappelijk Onder-
wjs een te afwachtende houding
verweet.
Ook de evangelisch-luthersen en
doopsgezinden zijn geschrokken
van het ministeriële voornemen.
Hun aanstaande predikanten
worden aan deze faculteit opge
leid. De suggestie is nu gedaan
om ook een opleiding voor isla
mitische geestelijken aan de Am
sterdamse faculteit te verbinden.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Rijssen H. Talsma Harderwijk, te
Uithuizermeeden C. Kolkman
De Kaag, te Nijmegen J. R. F.
Heine Blitterswijk-Venray; aan
genomen naar Curacao (Verenig
de Protestantse Gemeente) J. C.
Schaap Niekerk-Lutjegast (Gr.),
naar IJhorst-De Wijk G. A. Ra-
dersma Nuis (streekgemeente
Vredewold-Westerdeel, Gr.).
Gereformeerde Kerken: beroepen
te Amsterdam (schipperspredi-
kant) kandidaat T. H. Hibma al
daar; aangenomen naar Twello
kandidaat R. A. Bosch Zwolle,
naar Venlo H. Henstra Bant-Rut-
ten (Noordoost-polder); beroep
baar mevrouw E. Diepeveen,
Kampen.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Hoogkerk
(Gr.) H. W. Ophoff Bedum, te
Zutphen kandidaat M. van Veel-
en Haren.
Doopsgezinde Broederschap: be
roepen te Leiden (deelwerk) me
vrouw E. H. de Clercq, propo
nen te te Amsterdam, te Enkhui
zen mevrouw J. F. Kuipers-Post-
ma Vla ar dingen.
Afscheid. Commandant C. A.
Verwaal heeft afscheid genomen
als territoriaal leider van het Le
ger das Heils in Nederland. De
koningin benoemde hem ter ge
legenheid van dit afscheid tot of
ficier in de Orde van Oranje-Na-
Geen dienst De dienst van de
oud-gereformeerde gemeente in
Alphen aan den Rijn van mor
genavond, waarin ds. A. van der
Meer zou voorgaan, is vervallen.
Pauzeconcert Gonny van der
Maten, leerling van Albert de
Klerk aan het Amsterdamse con
servatorium, verzorgt morgen
middag van half 1 tot kwart over
1 het pauze-orgelconcert in de
Hooglandse kerk te Leiden.
Vrede
De aanpak van het vredesvraag
stuk heeft in de kerkelijke we
reld een complete spraakverwar
ring teweeggebracht. Een staal
tje daarvan leverden nu de Rot
terdamse predikant dr. J. Vlaar-
dingerbroek en de Kamper pre
dikant-ethicus dr. O. Jager, bei
den gereformeerd.
De eerste zei op een bijeenkomst in
Baarn: "Als de gereformeerde
synode zich zo nodig met de
kernbewapening wil bezighou
den, moet ze niet alleen het IKV
(Interkerkelijk Vredesberaad)
maar ook het Icto (Interkerkelijk
comité tweezijdige ontwape
ning) steunen. Maar ik zou bever
zien, dat ze geen van beide
steunt. Kerken die concrete pob-
tieke uitspraken doen bewijzen
niet zozeer hun noodzakelijkheid
als wel juist hun overbodigheid.
Kerken moeten het evangelie
verkondigen. Voor pobtieke
kwesties kunnen mensen zich
tot actiegroepen en pobtieke par
tijen wenden. Uit de bijbel is
geen afwijzing van bewapening
af te leiden".
Gelijktijdig zei dr. Jager in Bus-
sum: "Het vredesvraagstuk heeft
te maken met het belijden van de
kerk en kan niet als een van vele
gespreksthema's worden be
schouwd. De kerk moet zich niet
achter valse bescheidenheid ver
schuilen en evenmin bang zijn
voor mogelijke fouter\. Ze kan
beter falen door te spreken dan
door te zwijgen".
In het kader van het projekt *Vre-
desopvoeding' is het Chr. Jonge
ren-Verbond (CJV) begonnen
met de voorbereiding van een
theaterproduktie voor groepen
in het jeugd- en jongerenwerk.
Men zoekt vijftien schoolverla
ters/werkloze jongeren in de leef
tijd van 17 tot 20 jaar die op vrij-
wilbge basis aan deze produktie
willen meewerken. "Theater-er
varing is niet noodzakelijk maar
wel mooi meegenomen". "Enig
gevoel voor muzikabteit is van
belang; er is vooral behoefte aan
een pianist, een gitarist en een
slagwerker".
In de derde week van augustus
gaat de groep van start met een
vakantie-kennismakingsweek.
In september, oktober en no
vember zal de produktie vorm
moeten krijgen, waarna aaneen
sluitend in het hele land vijftig
optredens zullen worden ver
zorgd.
Wie belangstelling heeft, kan zich
melden bij het CJV, projekt 'Vre-
desopvoeding', postbus 115,3970
AC Driebergen. Jan Tuinier of
Piet Vlasblom kan telefonisch
nadere inbehtingen geven
(03438-16341).
Uitkeringen. Dertig vrouwen en
mannen uit de arbeiderswereld,
die in het Brabantse Zevenber
gen hebben vergaderd, vragen
de Nederlandse bisschoppen in
een brief, hun stem te verheffen
tegen de bezuinigingen op de uit
keringen en tegen de verslechte
ring van de werksfeer (herinvoe
ring van prestatiebeloning). De
brief is voorzien van 5800 hand
tekeningen.
De deelnemers aan de conferentie
pleiten ook voor de instelling
van een 'zondag van de arbeid'
(rond 1 mei) en voor meer pasto
rale aandacht voor de problemen
van de arbeiders in de parochies.
In de islamitische wereld is de
vastenmaand Hamadan' begon
nen.
De Vereniging van Baptistenker-
ken in Nicaragua heeft een be
roep gedaan op de zusterkerken
in de Verenigde Staten, er alles
aan te doen om de Amerikaanse
steun aan volgelingen van de
vroegere dictator Somoza te
stoppen. In het noorden van het
land hebben al drie gemeenten
van baptisten de vlucht moeten
nemen voor invasietroepen.
Kerkleden worden vermoord,
gefolterd of naar Honduras ont
voerd.