Nicaragua zc
>ekt naar
economie me
1 'n hart
Shell boekje uit de kmrrtenbak
en 4 cent korting halen.
eM$ipt
Huner-bokaal
Zijl/LGB-dames bij laatste acht
if 4cent i
WOENSDAG 11 MEI 1983
„Bedroefd nemen wij afscheid van
ELLl VAN WIJK-VOSKUIL. Zij
was een van degenen die Anne
Frank en de andere onderduikers
in het Achterhuis van dag tot dag
hebben bijgestaan.
Zij was een moedige vrouw.
Anne Frank Stichting, Amster
dam, 6 mei 1983.
Zij was een moedige vrouw: een
van de twee vrouwen die van 6 juli
1942 tot 4 augustus 1944 de onder
duiktijd van Anne Frank, haar
zusje Margot en haar vader en
moeder, mijnheer en m'evrouw Van
Daan en hun zoon Peter, en mijn
heer Dussel zo draaglijk mogelijk
probeerden te maken. Onder de
naam Elli Vossen komt ze voor het
eerst ter sprake in Annes dagboe
kaantekening van 9 juli 1942:
„Vader heeft niet veel personeel ge
had: mijnheer Kraler, Koophuis,
Miep en Elli Vossen, de 23-jarige
stenotypiste, die allen van onze
komst op de hoogte waren. In het
magazijn mijnheer Vossen, vader
van Elli en twee knechten, die we
niets gezegd hadden.
Het waren Elli en Miep die in het
leeggeroofde Achterhuis tussen een
hoop oude boeken, tijdschriften en
kranten Annes dagboeken vonden.
Zij werden, in tegenstelling tot
Kraler en Koophuis, niet gevangen
genomen na het wegvoeren van de
acht ondergedoken joden, hoewel
zij dus even schuldig waren. Elli
had als een doorknede verzets-
vrouw blijkbaar zelfs haar vader
niet in vertrouwen genomen, want
pas op 21 augustus 1942, als Anne
c.s. al anderhalve maand in het
Achterhuis zitten, vertelt Anne dat
Ellis vader de draaibare kast voor
de toegangsdeur tot het Achterhuis
heeft getimmerd: „V/ij hebben hem
intussen over de zeven onderdui
kers ingelicht en hij is één en al
hulpvaardigheid.
Uit het dagboek blijkt dat Elli zich
uitstekend kon verplaatsen in de
behoeften van onderduikers. Op 1
oktober 1942 lezen we dat Elli in De
Bijenkorf nieuwe rokken voor Mar
got en Anne heeft gekocht en dat ze
voor Margot, Peter en Anne bij een
of andere vereniging schriftelijke
stenographielessen heeft besteld.
Ook bleef ze, voor de gezelligheid en
afwisseling neem ik aan, wel eens
mee eten, en zelfs slapen: „Elli komt
volgende week ook eens op nachtbe
zoek (20 oktober 1942). Op 5 decem
ber 1942 zorgden Elli en Miep voor
een grote mand, versierd met Sint-
Nicolaaspapier en een Pietmom
bakkes, waarin voor iedereen een
cadeautje met een toepasselijk vers
zat:
„Ik kreeg een mikpoppetje, vader
boekensteunen, enz. enz. Het was in
ieder geval allemaal leuk bedacht
en daar we alle acht nog nooit in
ons leven Sinterklaas gevierd heb
ben, was deze première goed op
zijn plaats.
Weet iemand eigenlijk wat een
mikpoppetje was? Toen Anne. c.s.
op 24 maart 1943 werden opge
schrikt door gestommel beneden
van een al dan niet vermeende dief,
dreef het personeel de volgende dag
de spot met hun angst: „Alleen Elli
heeft ons au serieux genomen. Zo
speelde Elli Voskuil het hele dag
boek door een onmisbare behulpza
me rol voor de Achterhuisbewo
ners: „Elli geeft Margot en mij veel
kantoorwerk, dat vinden we alle
twee gewichtig en het helpt haar
een heel stuk, zegt Margot die onder
Ellis naam de schriftelijke Latijnse
lessen instuurt, Elli die voor kerst
1943 een pond boterkoekjes van
vooroorlogse kwaliteit verzorgt, El
li die Anne altijd vertelt naar wel
ke film ze met haar vriend gaat.
„Elli heeft ons zaterdag met vier
bosjes bloemen verwend, drie bos
jes narcissen en een bosje blauwe-
druifjes, het laatste was voor mij
(18 april 1944), Elli die samen met
Miep voor Annes verjaardag snoep
en schriften meeneemt, Elli die de
wensen van mevrouw Van Daan in
ontvangst neemt, en (de laatste
aantekening over haar, op 30 juni
1944): „Elli heeft haar kapsel ver
anderd.
Intussen had Elli ook nog haar ei
gen zorgen: Elli heeft griep, Elli is
snipverkouden, Ellis vader blijkt
maagkanker te hebben (een opera
tie is zinloos), en op 9 oktober 1942:
„Ook Elli is stil; haar jongen moet
naar Duitsland. Ze is bang dat de
vliegers die over onze huizen
vliegen, hun bommenlast van vaak
wel een mïllioen kilos op Dirks
hoofd laten vallen.
En op 29 september 1943 noteert
Anne Frank:
„Elli had van de week een halve ze
nuwuitbarsting, zo vaak werd ze er
op uitgestuurd, steeds werd er op
aangedrongen dat ze iets gauw
moest halen, dat ze nog eens moest
lopen of dat ze het verkeerd gedaan
had. Als je dan bedenkt, dat ze be
neden op kantoor haar werk af
moet hebben, Koophuis ziek is,
Miep thuis met een verkoudheid, zij
zelf haar enkel verstuikt, liefdes
verdriet en een mopperende vader
heeft, dan kun je je wel indenken,
dat ze met haar handen in het haar
zit. Wij hebben haar getroost en ge
zegd, dat als ze een paar keer ener
giek zou beweren dat ze geen tijd
heeft, die boodschappenlijstjes
vanzelf wel kleiner zouden worden.
Nu is Elli van Wijk-Voskuil, veertig
jaar na dato, op 63-jarige leeftijd
overleden. Zij was een moedige
vrouw. Over de hele wereld zijn
miljoenen mensen op de hoogte van
het feit dat zij op vrijdag 30 juni
1944 haar kapsel veranderd bleek
te hebben.
Toen in 1979 dictator Somoza uit Nicaragua werd
verdreven, vormden de Sandinistische revolutio
nairen samen met pragmatische aanhangers van
Somoza een gelegenheidsregering.
Een rooskleurige toekomst leek voor het land wegge
legd. Somoza liet Nicaragua dan wel aan de rand
van de afgrond achter, maar met vereende krach
ten zou de wederopbouw ter hand worden geno
men. De armen zouden rijker worden en Nicaragua
zou een voorbeeld zijn voor de overige landen in
Midden-Amerika, waar de structuur dezelfde rotte
plekken vertoonde (en nog vertoont) als in het Ni
caragua van vóór de revolutie.
Inmiddels zijn er vier jaar voorbijgegaan, waarin het vertrouwen
in de goede toekomst voor Nicaragua een flinke knauw heeft
gekregen.
Allereerst stapte een deel van de regering op, omdat deze voormali
ge elite van mening was dat zij te weinig aan bod kwamen en de
Sandinisten het land te veel naar links dreven. Daarop zette de
Amerikaanse regering de grote leningen aan Nicaragua stop.
En vervolgens staken de aanhangers van Somoza vanuit het na
burige Honduras de kop op en begonnen in het noorden Nicara
gua binnen te vallen.
Waren het eerst speldeprikken die de Somozisten uitdeelden,
met behulp van het Hondurese leger en de Amerikaanse CIA
delen zij op het ogenblik gevoelige klappen uit aan het jonge
bewind in Managua. Destabilisering van de regering, is het
doel van de Somozisten en president Reagan heeft onlangs zélf
toegegeven voorstander te zijn van omverwerping van de San
dinistische regering. Tot dusver hield het Witte Huis altijd vol
dat de geheime operaties ter ondersteuning van de Somozis
ten uitsluitend waren bedoeld om te verhinderen dat Nicara
gua wapens levert aan het linkse verzet in El Salvador.
Maar in een persgesprek sprak hij over steunverlening aan de
"vrijheidsstrijders", die vroeger deel uitmaakten van de Sandi
nistische beweging, maar zich nu verraden voelen omdat de Ni
caraguaanse regering zich niet zou houden aan democratie en
mensenrechten. Ook zei Reagan te twijfelen aan de wettigheid
van de regering in Managua, die, volgens hem "uit de loop van
een geweer" komt.
Reagans vrees voor een "Cubanisering" van Nicaragua wordt nog
gevoed door uitlatingen van de Amerikaanse ambassadrice bij
de Verenigde Naties, Jeane Kirkpatrick, een van de voornaam
ste verdedigers van de Reagan-doctrine. "We weten nu wat de
regering van Nicaragua is en wat zij van plan is - in El Salvador,
Honduras, Costa Rica, Jeruzalem. (-) De Nicaraguaanse leiders
zijn duidelijk trots op hun monopoliepositie, hun uitgebreide
militaire macht, hun militaire rol in Midden-Amerika, hun suc
cessen in de internationale diplomatie. Die successen zijn in
drukwekkend: een zetel in de Veiligheidsraad van de VN, steun
betuigingen van de Socialistische Internationale en een klate
rende zege op de top van niet-gebonden landen in Nieuw Delhi.
Trots ook op hun vrienden Libië, de Palestijnse bevrijdingsor
ganisatie PLO en Cuba incluis".
Prof. Edmund Fitzgerald.
Tot overmaat van ramp dreigde
de Sowjet-Unie, bij monde van
defensieminister Ustinov, on
langs met plaatsing van mid-
dellange-afstandswapens op
de stoep van de VS, indien dit
land de plaatsing van kernra
ketten in West-Europa zou
doorzetten. Zou dat niet in Cu
ba zijn, dan kwam Nicaragua
toch zeker voor die plaatsing in
aanmerking, zo redeneerde
Washington.
Intussen dreigt Nicaragua in het
Oost-West-conflict dat zich in
Midden-Amerika ontwikkelt,
te worden vermorzeld en ge
dreven te worden in de armen
van de Sowjet-Unie eh Cuba:
een stap die de VS nu juist wil
len voorkomen.
Terwijl Nicaragua ten stelligste
ontkent kernwapens van wel
ke mogendheid dan ook op
zijn grondgebied toe te laten,
vergeten tegenstanders van de
Sandinistische regering al te
gemakkelijk eerdere pogingen
van Managua om in het kamp
van alom gerespecteerde niet-
gebonden landen te worden
ln dit politieke conflict dreigt de
economie van het land in het
slop te geraken. En dat op een
moment dat ontwikkelings
projecten juist van de grond
kwamen.
Analfabetisme
Prof. Edmund Fitzgerald, ver
bonden aan het Instituut voor
Sociale Studies in Den Haag,
en economisch adviseur van
Nicaragua hierover:
"In vier jaar tijd is het analfabe
tisme in Nicaragua terugge
bracht van zestig naar twaalf
procent, de armen hebben be
tere behuizing gekregen, de
boeren ontvangen kredieten
om eigen stukjes grond te ko
pen en te bewerken en de me
dische zorg is aanzienlijk ver
beterd. Vroeger was de maand
mei de maand van de witte
kistjes. Talloze kinderen stier
ven in die regentijd aan dar
minfecties. Tegenwoordig is
dat niet meer het geval".
- Is er inderdaad reden tot zorg
wat betreft de landen waar Ni
caragua zijn geld vandaan
haalt? Is het waar dat de hulp
voornamelijk uit communisti
sche landen afkomstig is?
Fitzgerald noemt enkele cijfers:
34% van de leningen is van de
Wereldbank andere multinati
onale instituten afkomstig, 25%
komt' uit Latijns-Amerika (Bra
zilië, Venezuela en Mexico), 9%
uit Westerse landen (Spanje,
Frankrijk en Nederland) en 23
procent van Cuba en Rusland.
"Het risico is dus een beetje
verdeeld. Als Nicaragua met
rust wordt gelaten en niet in
een bepaalde hoek wordt ge
dreven, kan het bij zowel Oost
als West terecht".
- Maar de klachten die Washing
ton heeft vernomen van men
sen die de Sandinisten aanvan
kelijk een goed hart toedroe
gen, zijn die helemaal op niets
gegrond? Behalve dat Was
hington beweert dat de beloof
de democratie in Nicaragua er
nooit zal komen, wordt ook ge
sproken van economische pro
blemen bij delen van de bevol
king. Heeft het Nicaraguaanse
volk reden tot morren?
"De middenklasse mort. Omdat
zij er niet op vooruit is gegaan
na de machtswisseling. Ze is er
ook niet op achteruitgegaan
overigens. Maar de Sandinis
ten vinden het van belang eerst
de arme bevolking te helpen.
Die hoor je ook niet klagen. De
middenklasse, die twintig pro
cent van de bevolking uit
maakt, klaagt, omdat er geen
filtersigaretten, blikgroenten
en whiskey te krijgen zijn.
Maar de regering vindt dat du
re importartikelen en geeft het
geld liever uit aan noodzakelij
ke zaken. De bevolking moet
zich maar tevreden stellen met
eigen tabaksartikelen, zelfge
maakte rum en goedkope tor
tilla's. Ook daarover hoor je de
armsten niet. Want die hebben
hun hele leven niets anders ge
had".
Openbaar vervoer
- Er is ook gebrek aan benzine.
"Ja, de benzine is op de bon. Der
tig procent van de import
wordt besteed aan olie. Dat is
een forse post op de begroting
van een arm land. Die olie
wordt grotendeels gebruikt
voor het openbaar vervoer.
Maar de middenklasse, die in
tegenstelling tot de arme be
volking vaak een eigen auto
heeft, wil geen gebruik maken
van dat openbaar vervoer. De
armen wel. Die moesten vroe
ger lopen, maar kunnen nu
met de bus naar hun werk of
hun akkertje".
Het gevaar van de invallen van
uit Honduras, ligt volgens Fitz
gerald vooral in het feit, dat de
ontwikkeling van de noordelij
ke, armste gebieden, in het
nauw komt. Er waren daar
juist ontwikkelingsprojecten
op gang gebracht, die nu totaal
stil liggen. Ook is Nicaragua
bang, dat de Somozisten het
noordwesten van Nicaragua
zullen aanvallen. En daar is de
landbouw juist goed op gang
gekomen, er wordt koffie en
katoen verbouwd. Bovendien
ligt de enige bruikbare haven
in het westen. Met hulp van on
der meer Nederlandse bagge
raars is die uitgediept, waar
door er grote schepen kunnen
aanmeren. Ook met hulp van
Nederlandse ontwikkelings
werkers is er op het gebied van
de medische zorg veel in Nica
ragua veranderd. Er is betere
voorlichting gekomen over het
gebruik van medicijnen, mala
ria en tuberculose worden be
streden en vroedvrouwen op
geleid. Vooral dat systeem met
vroedvrouwen werkt uitste
kend, omdat vooral op het plat
teland de boerinnen nogal on
gemakkelijk aankijken tegen
een buitenlandse, mannelijke
arts.
Centralisme
- Wat ontwikkelingswerk betreft:
er druppelen in Nederland
nogal eens klachten binnen
over het moeizaam van de
grond komen van bepaalde
projecten. Bureaucratie en
centralisme zijn begrippen die
dan vallen. Er zou weken moe
ten worden gewacht op goed
keuring vanuit Managua, er
zouden hele papierwinkels aan
te pas komen voordat er ge
werkt kan worden.
Volgens Fitzgerald is "Managua"
er ook achter dat er met centra
lisme en bureaucratie niet te
werken valt. Zeker niet in een
land dat in opbouw is.
"De regering stelt nu, verspreid
over het land, mensen aan met
volmachten vanuit Managua.
Zo kan alles sneller en beter
worden geregeld. Ook is er een
vacaturestop in de publieke
sector. Het ambtenarenappa
raat wordt niet meer uitge
breid, behalve in de medische
en onderwijssector. Centralis
me en bureaucratie vormen
vooral voor een revolutionaire
regering een groot gevaar. Dat
is ook de fout die Cuba inder
tijd heeft gemaakt en die Nica
ragua beslist niet wil maken.
Maar als het tot een openlijke
oorlog met Honduras komt,
ligt het centralisme opnieuw
op de loer. Een oorlogsecono
mie werkt dat in de hand. Bo
vendien wordt door de milita
risering die je dan zou krijgen
het democratisch proces ver
traagd".
Fitzgerald is ervan overtuigd dat,
wanneer het land de tijd en
rust worden gegund, Nicara
gua in politiek en economisch
opzicht een tussenweg zal vin
den tussen kapitalisme en
communisme.
"Nicaragua heeft economen no
dig die het land die tussenweg
wijzen. Die begrip hebben
voor het standpunt van de San
dinisten om niet te willen kie
zen tussen óf het Westen óf het
Oosten. Wat het land ontbeert
zijn economen die dat proces
met kennis van zaken kunnen
begeleiden. Geen "harde" eco
nomen, maar "economen met
een hart".
Afd. Leiden
Zaterdag
IA ARC 3-Haz. Boys 2 8-1, Woubrugge
2-Kagia 2 0-1.
2A Koudekerk 3-Haz. Boys 3 0-0.
3A RCL 5-ARC 5 2-0.
3B Oegstgeest 4-Woubrugge 3 2-2.
3D FC Lisse 7-ARC 8 2-3.
4A SVLV 2-Noordwijk 7 3-2, Leiden 5-
Ter Leede 7 2-2.
4C ARC 11-Quick Boys 12 1-3.
4D Voorschoten 4-MVKV 3 4-1, Leiden
6-Ter Leede 8 3-3, ARC 12-FC Lisse 11
4-2.
4E FC Lisse 12-GWS 4 1-2.
4F Voorschoten 5-LDWS 1 3-2, ARC 13-
FC Lisse 13 4-0.
LEIDEN - De Leidse clubs die
gisteravond geen competitie- of
bekerverplichtingen hadden
werkten de eerste ronde af van
het LDWS-toernooi om de 'Klaas
Huner Bokaal'. De uitslagen: Do-
cos-Leiden 3-1, VNL-UVS 2-3,
Or.Groe-Unitas L. 4-0, Rooden-
burg-ZLC (zo) 2-1, VTL-Leidse
Boys 2-4 en LDWS-VNA 6-1.
De tweede ronde is op 19 mei en
na de derde ronde op 26 mei zijn
de vier poule-winnaars bekend
die op zaterdag 28 mei om de ere
plaatsen spelen op het terrein
van LDWS.
4H Koudekerk 8-Bernardus 1 0-1, Oegst
geest 7-Alphia 3 7-2.
5A Leiden 8-LSW70-4 5-4.
5B Woubrugge 6-LFC 2 7-3, TAW 5-A1-
phia 4 3-2.
5C ARC 15-Ter Leede 12 3-3, Haz. Boys
7-Oegstgeest 9 2-0, RCL 12-Leiden 10
I-2.
5D Katwijk 11-Oegstgeest 10 3-5, Leiden
II-JAG 2 1-5.
5E Kagia 5-Oegstgeest 11 5-1, Quick
Boys 15-Haz. Boys 8 4-1.
5F RCL 13-Noordwijk 15 6-0, Leiden 12-
Stompw. Boys 1 0-0, ARC 17-FC Lisse
19 3-1.
5G Woubrugge 7-GWS 8 2-2, ARC 18-
Voorschoten 10 2-3.
5H Koudekerk 11-KRV 10 1-3, Rijnsb.
Boys 11-Leiden 13 3-0, FC Lisse 21-
RCL 14 3-2.
5J LFC 3-Haz. Boys 9 4-2.
al-ARC al 3-3, SJZ al-Rynsb. Boys
2-1, Oegstgeest al-Noordwijk al 1-7.
HB WSB bl-Noordwijk bl 2-2, RCL
bl-Lugdunum bl 2-2.
Zondag
2A VNL 2-SVLV 3 2-3.
2B Bernardus 3-SJZ 3 1-3.
3A Altior 4-Alphen 3 1-5, Bernardus 4-
UVS 5 1-2.
3B Alkmania 2-Kickers'69-3 2-1.
3D Bernardus 5-WSB 4 WSB n.o.,
Bernardus 5-KRV 2 4-2.
4A Stompw. Boys 4-UVS 8 1-3, VTL 3-
4B Alkmania 4-MMO 3 2-3.
4D Altior 6-Roodenburg 7 0-1, Bernar
dus 6-Alphia 2 9-0.
4E DOCOS 5-WSB 5 2-3, ASC 5-A1-
phen 5 n.o..
4F DOCOS 6-SVLV 8 5-2, MMO 4-Lug-
dunum 7 4-3.
4G Altior 7-SJZ 6 0-5, MMO 5-DOCOS 7
1-0, Stompw. Boys 5-VTL 4 3-1.
5A öt. Boys 6-Altior 8 1-1.
i 1-9, Bernardus 8-
5E Leidse Boys 5-Alkm. 5 n.o., Bernar
dus 9-Roodenburg 9 2-3, Alkmania 5-
Bernardus 9 3-3.
5F ROAC'79-ll-DOCOS 12 0-3.
5G VNL 6-Kickers '69-6 4-1.
5H DOCOS 13-SJC 13 12-1, UVS 11-
WSB 10 1-1.
5K DOCOS 14-Meerburg 8 6-0, Alkma
nia 7-UVS 12 2-2.
5L Leidse Boys 7-Alkmania 8 6-1, Alk
mania 8-Kickers '69-8 6-2
5M Stompw. Boys 9-ROAC79-13 3-4.
HAARLEM - De dames van
De Zijl/LGB bereikten gister
avond de laatste acht in de
strijd om de nationale water-
polobeker. Het Haarlemse
Rapido '82, dit jaar uit de
hoofdklasse gedegradeerd,
werd in eigen huis met 3—4
verslagen.
De Leidse dames zaten, op een
snel opgelopen achterstand
na, steeds aan de goede kant
van de score. De Rapido-de-
fensie gaf De Zijl/LGB voor-
waartsen nogal wat ruimte
om van zo'n zeven meter vrij
aan te leggen. Hoewel de
Haarlemse doelvrouwe goed
op dreef was kon zij toch niet
verhinderen dat een aantal
van deze schoten de roos trof.
Het scoreverloop toont wel aan
dat beide ploegen elkaar niet
ontliepen. Tot aan 3-3 in de
derde periode ging de strijd
gelijk op. In de laatste perio
de kon Coby v. Haastrecht
het beslissende gat in de
Haarlemse defensie vinden.
Opmerkelijk was nog dat bij
De Zijl/LGB Cora v. Veen als
invaller doelvrouwe uitste
kend werk verrichtte. Doel
punten: Coby v. Haastrecht 2,
Marion Vreeburg en Mar-
greth v. Veen.
GOED IDEE VOOR HEMELVAART
U kunt nog zeven weken
f profiteren van de kortingcoupons
uit het Shell helpt-boekje.
Dus leg dat boekje in uw
auto en gebruik het. Anders krijgt
u nooit alle coupons op.
En dat zou zonde zijn, nietwaar?
