Uitbreiding cellen niet aannemelijk V Getuige: kampoudste sloeg 5 mensen dood Aruba vormt spil bij verkiezingen C Luns twijfelt aan plaatsing kruisraketten Longkanker neemt sterk toe Tv voor gedetineerden Voor 1,6 miljoen goud gestolen uit vrachtauto Tuinmeubelen "Luchtje scheppen" voor geuronderzoek DONDERDAG 28 APRIL 1983 WASHINGTON (UPI) - De secre taris-generaal van de NAVO, Jo seph Luns, is er niet zeker van dat er in Nederland kruisraket ten zullen worden geplaatst als het wapenoverleg in Genève niets oplevert. Hij zei dit dinsdag in Washington na een gesprek met president Reagan. Tegenover journalisten zei Luns te geloven dat West-Duitsland be reid is door te zetten wat de plaatsing van nieuwe kernwa pens betreft, ook als andere lan den zich zullen onttrekken aan het in 1979 genomen dubbelbel- suit om in 1983 te beginnen met de opstelling van 572 Pershing-II en kruisraketten in West-Europa. Luns zei "het gevoel" te hebben dat de regering van bondskanse lier Kohl minder stringent vast houdt aan het oude standpunt van Bonn dat er van de vijf be trokken Westeuropese landen Binnenland niemand uit de boot mag vallen omdat dan de stationering hele maal van de baan zou zijn. Hoewel West-Duitsland dit stand punt van "allemaal of geen" nu lijkt te hebben verzacht, meent Luns dat Italië, Groot-Brittannië en België de Bondsrepubliek in ieder geval zullen volgen als het op stationering aankomt. Een uitzondering maakte hij echter voor Nederland. Het zou er wel eens op kunnen uitdraaien dat Nederland een "apart geval" wordt vanwege een weigering het voorbeeld van de anderen te volgen, zo zei hij. AMSTERDAM (ANP) - Maagkanker neemt de laatste jaren af. Er is ech ter een sterke stijging van longkanker. Bijna een derde van de kanker- sterfte is toe te schrijven aan tabak. Dit vertelde prof.dr. A. Zwaveling, hoogleraar in de algemene heelkunde te Leiden gisteren op een symposium over voeding en kanker van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in Amster dam. Zowel bij de man als bij de vrouw neemt maagkanker zelfs in sterke mate af. Deze daling is vermoedelijk het gevolg van andere be- reidings- en bewaarmethoden van vlees. Bij de vrouw neemt ook baarmoederkanker af. Daarentegen is longkan ker bij de vrouw in opkomst. De sterfte aan borstkanker is ondanks alle verbeterde behandelingsmethoden en vroege opsporing de afgelopen vijftig jaar niet wezenlijk veranderd. Bij de man neemt maagkanker weliswaar sterk af, maar vertoont de sterf te aan longkanker een enorme stijging. DEN HAAG (GPD/ANP) - Staatssecretaris Korte-Van He mel (justitie) is niet bereid verder te bezuinigen op de personele en materiele kosten van de bestaande gevan- genissen om daarmee uitbreiding van het gevangenis wezen te kunnen betalen. Zij schrijft dit in een brief aan de Tweede Kamer. Volgens de staatssecretaris is 'net de bedoeling een deel van de voorgenomen bezuinigingen tot 1986 (40 miljoen gulden) voor uit breiding te gebruiken. Nieuwe bezuinigingen om extra capa citeitsuitbreiding te betalen zijn in strijd met de doelstellingen van het beleid, aldus de bewinds vrouwe. Een nieuwe reorganisa tie is volgens haar praktisch on uitvoerbaar. De tot nu toe afgesproken bezuini gingen zullen leiden tot een be perking van de bewegingsvrij heid van gevangenen. Door per soneelsgebrek kunnen er met na me in gesloten inrichtingen spanningen ontstaan, omdat ook WIJCHEN (ANP) - Uit een vracht auto van een transportbedrijf in het Gelderse Wijchen is in de nacht van dinsdag op woensdag voor een bedrag van 1,6 miljoen gulden aan baar goud gestolen. Volgens een woordvoerster van de rijkspolitie district Nijmegen gaat het om een hoeveelheid van 40 kilo. Het goud was afkomstig van een firma in Frankfort en be stemd voor een bedrijf in Am sterdam. De vermissing van de kostbare la ding werd gisteren pas bij aan komst in Amsterdam ontdekt. Uit sporen is volgens de politie inmiddels gebleken dat de dief stal waarschijnlijk is gepleegd toen de vrachtauto in de nacht van dinsdag op woensdag in een loods van het Wijchense trans portbedrijf stond. Het goud zat in de vrachtauto in de vorm van blokken van elk een ki lo. De wagen is een gewone vrachtauto, die niet speciaal voor het vervoer van kostbaarheden was ingericht en beschermd. WEERRAPPORTEN ADVERTENTIE Amsterdam z De Bilt z Eelde zv Eindhoven g Den Helder z Rotterdam z Twente Vlissingen z Zuid Limburg z Aberdeen Athene Barcelona Bordeaux Brussel Frankfort Genève Helsinki Innsbruck Klagenfurt Kopenhagen Lissabon Locarno Londen Luxemburg Malaga Mallorca Malta München Nice Oslo Parijs Stockholm "Wenen Zurich Casa Blanca Istanbul Las Palmas Tunis heel bew. motregen half bew. licht bew. regenbui geheel bew. onbewolkt geheel bew. licht bew. regenbui geheel bew. onbewolkt half bew. geheel bew. onbewolkt licht bew. half bew. geheel bew. onbewolkt Motormaaiers Toro-Flymo-Brill en Honda Eigen werkplaats en slijp- ^^tinrichting Vrijdagsavonds koopavond. Jan v.d. Meer B.V. Noordelnde 45-53 Tel. 01713-9008 Roelofarendsveen de recreatie zal worden beperkt. Om het leven voor de gedetineer den wat te veraangenamen over weegt de staatssecretaris het tv- kijken voor gedetineerden in ge- sloten inrichtingen mogelijk te maken. De televisie zou indivi dueel kunnen worden gehuurd en verzegeld in de cel worden ge plaatst. Daardoor kan de veilig heid worden gegarandeerd met een beperking van de kosten, meent de staatssecretaris. Ook wil de bewindsvrouwe haast maken met het invoeren van een regeling voor privé-bezoek zon der toezicht aan langgestraften. Met spoed zal mevrouw Korte het mogelijk maken dat veroordeel den zo snel mogelijk kunnen worden overgeplaatst naar een half-open of open inrichting, met een grotere interne vrijheid en mogelijkheid tot periodiek ver lof. Rechtzaken De achterstand in de burgerlijke rechtspraak is vorig jaar opgelo pen tot 53.470 zaken, een stijging van 4000 in vergelijking met 1981. Belangrijkste oorzaak is de onderbezetting van veel recht banken, vooral in de grote ste den. Er is echter geen geld om meer rechters aan te trekken. Mi nister Korthals Altes (justitie) overweegt het maximale aantal rechters per rechtbank te ver minderen met 15 procent. Door die maatregel wordt het mogelijk aankomende rechters beter over het land te verdelen. Het ministerie van justitie bere kent de sterkte van de rechterlij ke macht aan de hand van het aantal zaken dat een rechtbank te verwerken krijgt. Een recht bank die onder de sterkte is kan een claim leggen op een kandi daat-rechter. Daardoor worden rechtbanken die grote achter stand hebben in het behandelen van rechtszaken te kort gedaan. Door het maximale aantal rech ters per rechtbank te verminde ren krijgt een onderbezette rechtbank niet langer automa tisch extra personeel bij. Mo menteel overlegt de minister dit voorstel met de betrokken belan genorganisaties. AMSTERDAM (ANP) - Bij de ont ruiming van een pand in de Eer ste Hugo de Grootstraat in Am sterdam is het gisteren tot ernsti ge botsingen gekomen tussen po litie en tientallen mensen die de ontruiming wilden voorkomen. Een agent werd daarbij zo hard met een knuppel of stok in zijn nek geslagen dat hij moest wor den opgenomen in een zieken huis. Dit heeft een woordvoerder van de Amsterdamse politie gis termiddag meegedeeld. De twaalf agenten met platte pet Ongeregeldheden bij ontruiming pand in A'Dam die, in eerste instantie ter be scherming van de deurwaarder, bij de ontruiming werden inge zet, voelden zich door de over macht aan krakers en hun sym pathisanten zo bedreigd, dat en kele van hen hun pistool trokken om de menigte op een afstand te houden (zie foto ANP). Dat laat ste lukte en nadat er versterking was gekomen van 25 man van de parate eenheid en extra agenten van bureau Warmoesstraat, werd het pand ontruimd. Volgens een woordvoerder van de krakers was het ontruimde pand niet gekraakt. De eigenaar van het pand heeft de hoofdbewoner "eruit geprocedeerd", omdat de ze zijn woning had onderver huurd tijdens zijn verblijf in het buitenland. UTRECHT (ANP) - De Rijksu niversiteit in Utrecht gaat be woners inschakelen bij een on derzoek naar de kwaliteit van de lucht in de woonomgeving. Vanaf 31 mei zullen driehon derd bewoners van Schiedam, Pernis, Hoogvliet en Zeist elke dinsdagavond een "luchtje scheppen" en op een formulier aantekenen hoe zij de geur van de buitenlucht Het onderzoek duurt twintig maanen en wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van volkshuisvesting, ruimte lijke ordening en milieube heer. Tegelijkertijd worden via snuf- felpalen regelmatig geurmon- sters uit de omgeving getrok ken en in een laboratorium beoordeeld. Deze gegevens zullen worden vergeleken met de beoordeling van de deelnemers. Omdat het onderzoek zich over langere tijd uitstrekt, is het vol gens de universiteit mogelijk om het effect van weers- en sei zoensinvloeden op de lucht te onderzoeken. Bovendien kun nen verschillen in de lucht kwaliteit tussen verschillende gebieden in Nederland worden aangetoond. Met bevolkingspanels werd eer der ervaring opgedaan door het drinkwaterbedrijf in Rot terdam bij een onderzoek naar de kwaliteit van het drinkwa ter. Volgens de onderzoekers is het de bedoeling om mettertijd te komen tot een stelsel van provinciale bevolkingspanels, die zowel afzonderlijk als voor heel Nederland een signaleren de en milieu bewakende func tie krijgen. Grote steden krijgen toch meer politie DEN HAAG (ANP) - De uitbrei- ding van de politiekorpsen in de vier grote steden kan toch door gaan, zij het een half jaar later dan aanvankelijk de bedoeling was. Minister Rietkerk (binnen landse zaken) heeft dit gisteren meegedeeld in het bestuurlijk overleg met zijn collega Korthals Altes (justitie) de burgemeesters en korpschefs van de vier grote steden. Dit betekent dat Amsterdam, Rot terdam, Den Haag en Utrecht er per 1 juli van dit jaar er achter eenvolgens 110, 55, 30 en 15 poli tieagenten bij krijgen. De uit breiding zou aanvankelijk per 1 januari '83 geschieden. Door ver werping van de zogenoemde stopwet in de Eerste Kamer werd evenwel een gat geslagen in de financiering. Rietkerk heeft nu toch geld voor de financiering gevonden. MAASTRICHT (GPD) Michael Blajman nu 66 jaar oud uit Tel Aviv heeft na bijna 40 jaar nog een vernietigend oordeel over de vroegere kampoudste Bert T. (63) van het concentratie kamp Riederloh bij Kaufbeuren. „Hij was een eersteklas misdadi ger en moordenaar. Je kon zien dat hij van de mishandelingen genoot. Hij was een pure sadist, zo getuigde hij gisteren tegen over de bijzondere strafkamer van de rechtbank in Maastricht. President mr. N. Pijls van die straf kamer had hem en nog vier ande ren eerder op de dag voorgehou den niet vooruit te lopen op een vonnis en gevraagd kwalificaties als moordenaar of beul niet te willen bezigen. Dat weerhield evenwel Michaels stadgenoot Dolf Soil (54) er ook niet van te zeggen: „Hij wilde de eremedail le verdienen voor uitroeien van joden. Hij herkende na veertig jaar Bert T. woensdag meteen aan zijn ogen. „Het zijn dezelfde ogen die Eichmann ook had, zei hij. De vijf getuigen te spreken ko men nog Simon Korn (54) uit Ra- mat Chen in Israël, Morris Glass (56) uit Randolph (Verenigde Staten) en Isaak Nittenberg (55) uit San Francisco-Californië zijn uit het getto van Lodz af komstige joden. Met hun echtge notes zijn ze naar Maastricht ge komen om de rechters te helpen zoeken naar de precieze waar heid in het strafproces tegen de van oorlogsmisdaden beschul digde Nederlander Bert T. uit Westendorf in Oostenrijk. Huilen Bert T. keek bij het binnenkomen van de zittingzaal gistermorgen de vijf vroegere gevangenen van de nazis zo indringend één voor één in de ogen, dat Michael Blaj man in huilen uitbarstte. Michael Blajman was bepaald geen kroongetuige voor het openbaar ministerie. Hij verhaalde veel over mishandeling en moord, maar had daarvan zelf weinig ge zien. Wat hij eerder wel verklaar de gezien te hebben nam hij gis teren ook nog terug. In het was hok van kamp Riederloh waar Bert T. alleen binnen zou zijn ge weest zou op gevangenen uit de krepeerbarak zijn losgeslagen en hij had die mensen later nooit meer teruggezien. Hij begreep eruit dat ze onder de foltering waren bezweken. Tevoren had BertT. hem opgedragen: „Breng die mensen bij me in het washok. Zelf was hij niet verder dan de deur durven gaan. Niettemin zegt hij nu stellig: „Hij heeft ze doodgeslagen omdat ze van pijn begonnen te gillen toen de kleren van het met wonden bedekte lichaam werden getrok ken. Het waren zieke en totaal uitgeputte mensen die door aan raking met een vinger al te do den waren. Van alle gevangen kampen die hij na de verdrijving uit Lotz meemaakte heeft hij Riederloh als het ergste ervaren. Doodgeknuppeld Anders was het getuigenis van Dolf Soil. Hij zag met eigen ogen hoe een man, die naar zijn zeg gen Bert T. is geweest, vijf men sen in het washok doodknuppel- de. Hij had ook gezien dat twee mensen door de Nederlandse kampoudste met een regen van stokslagen, tot ze voor dood neervielen in de sneeuw, werden gestraft omdat ze een aanmer king maakten op hun plaats in een werkcommando. En hij kreeg zelf een aantal stokslagen door Bert T. toegediend omdat hij een lege papieren cementzak versierd had om zich daarmee wat tegen de kou te wapenen. Dolfs broer en vader verbleven ook in dat kamp. De broer liet er het leven op kerstdag 1944 nadat hij twee dagen eerder ook de folte ring met de stok van Bert T. zou hebben moeten ondergaan. „Er waren elke dag doden in dat kamp. Door het werk, door ziek te, maar vooral door veel slaag, zei Dolf Soil. „Bert T. vervloekte ons openlijk en dreigde ons alle maal te zullen doodslaan. De vijf uit Israël en Amerika wor den niet voor het eerst na zo lan ge tijd met de vreselijke gebeur tenissen in kamp Riederloh ge confronteerd. Al in 1975 waren ze ook getuigen in een onderzoek naar de rol van de Duitse SS-be- wakers van dit kamp. In het vooronderzoek van het huidige strafproces in Maastricht zijn ze al eerder vier maal verhoord door politie en rechters in hun vaderland; eenmaal in aanwezig heid van onderzoeksrechter mr. Klaufuss van justitie in Maas tricht. Morgen worden op Aruba, Cura sao en Bonaire de verkiezin gen gehouden voor de Eilands raden, vergelijkbaar met de Nederlandse gemeenteraads verkiezingen. Op Aruba is de partij propaganda de aanlei ding geworden voor het tragi sche ongeval, waarbij de leider van de meerderheidspartij MEP, Betico Croes, ernstig ge wond raakte. De gemoederen zijn verhit, want juist op dit eiland gaat het om belangrijke kwesties. De ko mende jaren zullen namelijk de besluiten moeten worden uitgevoerd die in maart, tij dens de Ronde Tafel Conferen tie in Den Haag, werden geno men. In 1986 verkrijgt Aruba de felbegeerde status aparte, waarbij het los komt van de overige vijf (Nederlandse) An tilliaanse eilanden. Na een toetsingsconferentie zal het ei land in 1996 een onafhankelijk staatje worden. Betico Croes verklaarde dat stemmen op zijn partij, de Mo- viemento Electoral di Pueblo (MEP), het goedkeuren bete kent van de beslissingen van de Ronde Tafel Conferentie. Elke stem op een van de oppo sitiepartijen houdt voor hem een afkeuring in van deze be slissingen. Veiligheidsklep „De MEP heeft zich geprofileerd als de partij die werkelijk de onafhankelijkheid nastreeft. De andere partijen hebben geen wezenlijke bijdrage gele verd aan de Ronde Tafel Con ferentie, aldus de populaire po liticus in een interview vlak voor de fatale auto-optocht. door Elly Wempe Volgens Betico Croes willen zijn voornaamste tegenstan ders, Henny Eman (AVP) en Benny Nisbeth (PPA), in we zen geen onafhankelijkheid. „Zij hebben uit opportunisti sche overwegingen voor de on afhankelijkheid gestemd. In feite willen zij liever een fede ratie, aldus Betico Croes. De grote meerderheid op Aruba wil inderdaad een status apar te, directe staatkundige ban den met Nederland en los van Curasao. Over ruim twee-en- een-halfjaar moet dit ideaal ge realiseerd worden; een presta tie die iedere Arubaanse politi cus graag op zijn rekening wil schrijven. De onafhankelijk heid in 1996 is nog ver weg en bovendien is er nog de veilig heidsklep ingebouwd van de zogenaamde toetsingsconfe rentie. Het kan namelijk zijn dat de geo-politieke situatie veranderd is, of dat de econo mische positie van Aruba ver slechtert. In dat geval kunnen de Arubanen zich nog uitspre ken tegen onafhankelijkheid. Betico Croes: „We wilden zon toetsingsconferentie niet om dat we nee zullen zeggen tegen de onafhankelijkheid, maar wel omdat we de onafhanke lijkheid willen temporiseren. Ik vind dat wij op den duur on afhankelijk moeten worden. Dat is een principe. Maar als de bevolking tegen die tijd anders beslist, dan respecteer ik dat. man van die partij. „Don Marti na heeft zich laten inkapselen in de belangen van de mid denklasse, vindt hij. Stanley Brown zorgt voor wat meer revolutionaire taal. Papa Godet en hij komen op voor de arbeiders, zeggen ze. Stanley Brown is dan ook niet van plan zich te houden aan de regels van de gevestigde orde. Hij no digde een aantal persfotogra fen uit en bekladde een muur in de binnenstad met revolu tionaire kreten in de oranje kleur van zijn partij. De politie nam geen maatregelen. 's Nachts werd de auto van een bankdirecteur met oranje verf besmeurd. De volgende dag stond er een advertentie in de krant, waarin de FOR verklaar de dat dit nodig was „om dui delijk te maken wie onze vij and is. De nacht daarna werd de actie gericht op het grote propagandabord in de tuin van premier Don Martina. Ook daar werd kwistig met oranje verf gewerkt. Premier Don Martina zal overigens geen aanklacht indienen, want als Stanley Brown vóór de verkie zingen van vrijdag in de gevan genis belandt, heeft hij precies bereikt wat hij wilde. Toerisme Het ziet er naar uit dat de Antil liaanse regering een aantal im populaire beslissingen uitstelt tot na de verkiezingen. De for se devaluatie van de Venezo laanse munt heeft zeer ongun stige gevolgen voor het toeris me op Aruba en Curasao. De Venezolanen, die tot voor kort graag hun inkopen kwamen doen op deze eilanden, blijven nu weg. Het is een publiek ge heim dat de Antilliaanse gul den niet meer gesteund wordt door een voldoende voorraad deviezen. De vicieuze cirkel wordt geslo ten doordat vele ongeruste An- tillianen hun geld nu overma ken naar het buitenland, wat een enorme afvloeiing van de viezen veroorzaakt. Mogelijk wordt direct na de verkiezin gen een deviezenstop naar het buitenland ingesteld, met eventueel op wat langere ter mijn de noodzaak van een de valuatie van de Antilliaanse gulden. De Antilliaanse Luchtvaart Maatschappij (ALM) verkeert in grote financiële moeilijkhe den. De Antilliaanse regering zal, als grootste aandeelhou der, kort na de verkiezingen een beslissing moeten nemen over het ontslag van ongeveer honderd werknemers. Minister van financiën Gilbert de Paula heeft al laten weten dat de An- tillianen in de toekomst min der zullen kunnen besteden. Om een hechte en duurzame samenwerking te verkrijgen tussen alle eilanden van de An tillen moeten ze eigenlijk tege lijk onafhankelijk worden; Aruba apart en de overige vyf Ontslagen Antilliaanse eilanden samen. Om dit te bereiken, zouden de ambtenaren geen prijscom pensatie krijgen. Een andere mogelijkheid is, dat er direct na de verkiezingen belasting verhogingen worden aange kondigd. Revolutionaire taal Op Curasao gaat het er wat rusti ger aan toe. De gebruikelijke partijbijeenkomsten worden slecht bezocht, zelfs als zij aan trekkelijk zijn vermomd als een kort praatje met daarna een dans- en eetfestijn. De poli tici richten zich via radio- en televisiereclame tot het volk. Premier Don Martina van de grootste partij, Moviemento Antilias Novo (MAN) daagde zijn tegenstanders uit voor een televisiedebat. Niemand durf de dat aan, behalve Stanley Brown van de Frente Obrero i Revolushon 30 di Mei (FOR). Don Martina liet hierop echter weten alleen met partijleiders in debat te willen gaan. Stanley Brown was een van de voormannen bij de onlusten op 30 mei 1969. Tien jaar lang liet hij niets van zich horen, maar hij is de Arbeiderspartij van Wilson Papa Godet trouw ge bleven en probeert nu zijn co- me back te maken als tweede Betico Croes heeft aangekon digd dat hij na de verkiezingen weer wil toetreden tot de cen trale Antilliaanse regering. De besluiten van de Ronde Tafel Conferentie moeten immers op zeer korte termijn worden uit gevoerd. Vóór 1986 moeten alle overheidsdiensten overgedra gen worden aan het eilandge bied Aruba. Dat kan alleen goed verlopen als de Arubaan se meerderheidspartij meere- geert. Ook hier moeten impo pulaire maatregelen worden genomen. Veel ambtenaren moeten worden overgeplaatst of ontslagen. Het is daarom niet onwaarschijnlijk dat de Cura^aose partijen de nood zaak inzien van samenwer king, om wat tegenwicht te bieden aan Aruba. Op Curasao zullen er vermoede lijk geen grote verschuivingen ontstaan bij de verkiezingen van komende vrijdag. De ver kiezingscampagne is er opval lend rustig. De indruk bestaat dat er zelfs al overeenstem ming is bereikt over de verde ling van de portefeuilles.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 7