c
c
"De Vuurdoop": puur
maar (te) Hollands stuk
D
D
"Animate Theatreboeit niet in een leeg Muzenhof
Onduidelijldieid rondom
keuze van finalisten
Leids Cabaret Festival
J
MAANDAG 11 APRIL 1983
AMSTERDAM (GPD) - Het bezoek
dat de Nederlandse schrijver
Hermans aan Zuid-Afrika heeft
gebracht moet worden uitge
legd als het tolereren van de
apartheid. Dat heeft de dichter
Breiten Breytenbach zaterdag
in Amsterdam gezegd tijdens
een bijeenkomst van het PEN-
centrum Nederland.
De dichter die eind vorig jaar uit
een Zuidafrikaanse gevangenis
werd ontslagen en sedertdien in
ballingschap in Parijs woont
zei: „De reis van Hermans mag
hier groot nieuws zijn geweest
maar buiten de besloten Zuid
afrikaanse universitaire wereld
was het niet bekend of heeft nie
mand zich er druk over ge
maakt. Ik betwijfel of de autori
teiten zijn bezoek hebben gezien
als een ondersteuning van hun
politiek. Maar dat de man er
heen ging bewust van de bete
kenis die dat bezoek hier had en
Hermans is niet stom, dat moet
worden uitgelegd als het gedo
gen van die politiek".
Breytenbach waarschuwde zijn
Nederlandse collega's voor te
grote verwachtingen van een
culturele boycot van Zuid-Afri
ka. „De trefkracht van Neder
land is gering. Zo'n culturele
boycot van een land als Neder
land haalt de voorpagina's van
de Zuidafrikaanse kranten niet.
Toch moeten Nederlandse
schrijvers apartheid blijven
veroordelen en meewerken aan
een culturele boycot van Zuid-
Afrika".
„Er is geen gemakkelijke oplos
sing, maar ik ben er absoluut te
gen dat Nederlandse schrijvers
naar Zuid-Afrika gaan. Ook als
zij dat doen als critici van het
beleid. Het is niet aanvaard
baar als een schrijver een uitno
diging aanneemt van welke in
stantie dan ook. De Zuidafri
kaanse autoriteiten zijn ontzet
tend slim in het afschermen van
hun betrokkenheid".
Op de vraag of de Nederlandse
uitgever die kinderboeken van
Jan Terlouw laat vertalen in
het Zuidafrikaans gelijk heeft
als hij zegt dat hij anders veel
Zuidafrikaanse kinderen tekort
zou doen, zei Breytenbach: „Ik
geloof niet dat het een goed ar
gument is. Er is daar zoveel goe
de wereldliteratuur beschik
baar".
Afgezien van enkele kleine uitge
vers noemt Breytenbach de
meeste Zuidafrikaanse uitge
vers coöperatief met het re
giem. „Hermans' „Donkere ka
mer van Damocles" bijvoor
beeld wordt uitgegeven door
een man die met verschillende
ministers in de directie zit".
DEN HAAG - Aangezien het he
dendaagse Nederlandse toneel
nog steeds afhankelijk is van
buitenlandse schrijvers, verdient
elke poging om talent van eigen
bodem te stimuleren bij voor
baat al onze belangstelling. De
ervaring leert echter dat "het
grote publiek" meedogenloos is.
Met het gevolg dat slechts een
week na de première nog maar
een handjevol mensen aanwezig
was bij "De Vuurdoop" van Mar
tin Hartkamp, waarlijk niet de
slechtste produktie die de Haag
se Comedie ons dit seizoen heeft
voorgezet.
Het probleem lijkt echter dat dit
stuk "zo Hollands" is, want dat
kan men toch wel zeggen van
een drama dat zich afspeelt in
het Amsterdam uit de zestiende
eeuw en dat godsdiensttwisten
en hoofdstedelijk oproer tot on
derwerp heeft. Zelfs ligt de con
statering voor de hand dat het
onderwerp in drie en een halve
eeuw nog niets van zijn actuali
teit verloren heeft, maar daarmee
is nog geen garantie voor drama
tische spanning geschapen.
Een probleem is echter dat "De
Vuurdoop" vooral overkomt als
een groots en vernuftig opgezet
te constructie (ruim twintig rol
len, veel scènewisselingen, enz.)
rond ideologische tegenstellin
gen.
Het werkelijk zwakke punt is dat
binnen dit geheel de mens teveel
achter de ideologieën verborgen
blijft. Jakob van Kampen mag
dan als leider van de wederdo
pers centraal staan in de hande
ling, maar zijn emotionele con
flicten en zijn persoonlijke rela
ties met zijn vrouw en zijn naaste
medewerkers blijven onderge
schikt aan het hele ideologische
netwerk en de aandacht die Hart
kamp daarvoor opeist.
Men kan bijna zeggen dat hij zijn
stuk te veel en te goed gecon
strueerd heeft, en dat zou dan
weer in overeenstemming zijn
met het feit dat de definitieve,
door de Haagse Comedie ge
speelde versie tot stand kwam op
basis van twee eerdere ontwer
pen en in nauw overleg met re
gisseur Kees Coolen.
Hartkamp blijkt zich er terdege
van bewust dat toneelstukken
een genre apart vormen en dat
het schrijven ervan een speciale
techniek vereist. Uit "De Vuur
doop" kan men afleiden dat hij
die techniek al redelijk beheerst,
maar het zou misschien beter ge
weest zijn als hij zijn krachten
beproefd had op een eenvoudi
ger onderwerp.
Jim Berghout, Monique Kerkhof en Maria Stiegelis in "De Vuurdoop",
een stuk dat de Haagse Comedie brengt. (foto anpk
heden. De parallel met het heden
had echter ook met minder na-
Door de enorme zorgen die de
Haagse Comedie aan "De Vuur
doop" heeft besteed, is er echter
een bewonderenswaardige voor
stelling van de grond gekomen,
die niet alleen verslag doet van
historische gebeurtenissen, maar
zeker ook lijnen trekt naar het
drukkelijke anachronismen
taalgebruik, kleding en andere
attributen kunnen worden aan
geduid.
PAUL KORENHOF.
LEIDERDORP - Het enthousias
me van de Aktiviteitencommis-
sie Muzenhof zal er beslist niet
minder om worden, maar de ui
terst geringe belangstelling za
terdagavond voor 'Passage' en
'The Winner' van het Animate
Theatre uit Amsterdam was op
z'n minst gerechtvaardigd.
Je voelt je als toeschouwer een
beetje 'schuldig' als de holle
echo van een marginaal applaus
de Muzenhof tracht te vullen.
Maar Willem Dashwood en Anja
Pronk gaven werkelijk weinig
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Tootsie", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. 14.30, 16.45,
19.00 en 21.15 uur. al.
vr. en za. ook 23.45 uur, 16 jr.
LIDO 1 (124130): 'De Vierde Man', da.
14.30, 19.00 en 21,15 uur. zo. ook
16.45, 16 jaar.
LIDO 2: "De gendarme in paniek",
da. 14.30,19.00 en 21.15 uur, zo. ook
16.45 uur. al.
LIDO 3: "Identificatione di una don
na", da. 19.00 en 21.15 uur, zo. ook
16.45 uur, 16 jr.
LIDO 4: "Fame", da. 14.30, 19.00
21.15 uur, zo. ook 16.45 uur. a.l..
STUDIO (133210): "Gandhi", d
14.00 en 20.00 uur, al.
TRIANON (123875): "First Blood",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. en
ma. 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur,
12 jr.
REX (125414): "Sweet sweet free
dom", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur,
16 jr.
reden tot een overweldigende
belangstelling en een ovationeel
applaus. Ze zijn te traditioneel
bezig om werkelijk te kunnen
boeien.
Het tweetal ontmoette elkaar op de
in Parijs gevestigde mimeschool
van Etienne Decroux. Onder de
paraplu van het Instituut voor
Theateronderzoek uit Amster
dam trachten Anja en William
nieuwe wegen binnen het feno
meen 'mime' te ontdekken. In
die ondekkingstocht is het moei
lijk de positieve intentie van de
bewegingen en bedoelingen te
onderkennen.
'Passage' (vóór de pauze) maakt ge
bruik van het 'totale lichaams
masker' om op die manier in een
neutraal kostuum de aandacht
van de expressie van het gelaat
af te leiden. Maar daarin slaagt
men slechts zeer ten dele. Be
doeld als een poging de ontwik
keling te schetsen van de ver
houding tussen een man en een
vrouw, die 'van een welwillende
harmonie culmineert in de frus-
taties en rusteloosheid van de
moderne mens', verzandt deze
manifestatie van het 'Animate
Theatre' in een wat verlegen ma
kende poging.
Na de pauze wordt in 'The Winner'
een beeld geschetst van een jon
geman, die een prijs krijgt voor
een verhalenwedstrijd. Meubi
lair lijkt dan als inspiratiebron
voor de ambities van de jonge
man te fungeren. Dit gegeven is
wars van elke fantasie. De vond
sten zijn nauwelijks origineel te
noemen en de bewegingen zijn
verre van geperfectioneerd.
Daarom hadden (m.i.) de talloze
thuisblijvers ditmaal het gelijk
aan hun zijde. Het geringe aantal
toeschouwers is voor de negatie
ve beoordeling hier abosoluut
geen argument. Eerder werd in
lovende bewoordingen geschre
ven over een andere, door nog
minder toeschouwers bezochte,
voorstelling. Maar het was ge
woon niét goed. En dat dient ge
signaleerd.
BERT KOEKEBAKKER.
LEIDEN - De drie finalisten van het 5de Leids Cabaret Festival zijn
bekend. Op 14 mei zullen in de Leidse schouwburg optreden: 'de Stobbe
laar show', '1983' en Peter Dekker.
Vooreen deel was dit een zeer omstreden beslissing van de jury, bestaande
uit Marietje van der Molen, Peter Koekkoek, OlafWijnands en Ariejan
Korteweg, die zaterdagavond in de Waag na afloop van de derde voor
ronde deze uitslag bekendmaakte. Maar daarover straks meer.
In de derde voorronde trad allereerst de cabaretgroep 'Hiaat Plagiaat'
op. Erik Jan van der Linden en Pieter van Leeuwen brachten een beslist
niet onaardig programma. Hun voornemen om meer dan een traditio
neel cabaretprogramma te willen brengen hebben zij echter (nog) niet
waargemaakt.
Zo zouden bijvoorbeeld de studentikoze, deels quasi-diepzinnige dialoog
over Descartes' "Ik denk, dus ik ben" en de dialoog over relaties ("Ik kan
jou niet alloceren in je relaties") in een traditioneel cabaretprogramma
niet hebben misstaan. De programma-onderdelen zijn op dit ogenblik
kwalitatief nog te zeer verschillend.
Verder leverde deze laatste voorronde dus twee finalisten op: Peter Dek
ker en '1983'. Na het optreden van deze laatste groep leek iedereen het
erover eens, dat Willem van de Sande Bakhuijzen, Pieter Bas Huygen,
Jan Willem Jurg en Jurriën Rood in de finale moesten komen. Hun
bijdrage aan dit festival bleek een aangename verrassing. In goed sa
menspel brachten zij een aantal zeer geestige nummers, die vaak onver
wacht in elkaar overliepen.
Dat geldt voor het Duitstalige zangrecital met het aansluitende cliche-
interviewtje met de componist Andriessen, de 'versier'-scene van de klei
ne man en de grote vrouw, de personality-show van Mary Dresselhuys
en een wielrenner. Kortom, stuk voor stuk waren dit prima program
ma-onderdelen.
Dat ook Peter Dekker tot de finale zou doordringen, wekte bij velen grote
verbazing en bij sommigen zelfs irritatie. Misschien heeft Peter Dekker
zonder enige pretentie willen meedoen aan dit festival en zich dan ook
geenszins bekommerd om een deugdelijke presentatie.
Tijdens zijn optreden was het op een gegeven ogenblik niet meer duide
lijk, of hij het publiek of sommigen uit de zaal hem niet au serieux
namen. Er heerste soms een rumoerig, lacherig sfeertje. En dat leek geen
lacherigheid vanwege de kwaliteit van het programma, maar een reac
tie uit een zekere gêne vanwege de stunteligheid, waarmee het een en
ander werd gepresenteerd.
(Om misverstanden te voorkomen: dit is geen neutrale vaststelling, maar
een persoonlijke interpretatie van de publieksreactie).
De jury sprak echter van een ontspannen optreden, een sterke podiumpre
sentatie en van nostalgie uit de jaren zestig.
Ze heeft het programma blijkbaar zeer gewaardeerd. Misschien mag bij
wijze van kritische kanttekening wel de vraag gesteld worden, in hoe
verre de jury haar eigen criteria trouw is gebleven. Van een zekere mate
van maatschappij-kritisch engagement is de jury uitgegaan. Het ging
de jury er vooral om, hoe men daaraan een theatrale vorm had gegeven.
Zo wees men naar aanleiding van het liedjesprogramma van Peter de
Hoog (2de voorronde) op de "sterke teksten", maar noemde als bezwaar
"het statische karakter" van het opteden. Dat bezwaar gaat echter toch
evenzeer op voor Peter Dekker?!
Zo heeft de jury op 'acteerprestaties' en 'regie' gelet. De jury had dan bij
de motivering van de keuze voor Peter Dekker wel moeten vermelden,
hoe men de samenwerking van Peter Dekker met zijn muzikale begelei
ders vond, hoe men zijn tekstvastheid beoordeelde en in hoeverre men
vond, dat bijvoorbeeld de verbindende teksten van Peter Dekker goed
verzorgd of zelfs origineel waren.
In hoeverre vindt de jury het bij een cabaretoptreden van ongeveer dertig
minuten toelaatbaar, dat zeker vijf minuten alleen een instrumentaal
nummer werd gebracht?
De jury heeft recht op haar mening maar duidelijkheid en consequentie
bij het motiveren van die mening behoren tot haar plichten!
WIJNAND ZEILSTRA.
Bioscopen
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1 en 2: "First Blood", Euro 1:
18.45 en 21.00 i
tm. woe. 20.00 i
zo. 14.00, 18.45 e
di. 20.00 uur, w
r; Euro 2: do. tm.
i 21.00 uur, ma. en
>e. 14.00 en 20.00
GREENWAY: "Twee door het dolle
heen", do. tm. za. 19.30 uur, za., zo.
en woe. 15.45 en 19.00 uur, al.
"Class of 1984", do. tm. za. 21.30 uur,
zo. 18.30 uur, 16 jr.
"Victor, Victoria", zo. tm.
Kindermatinee: "Bugs Bunny
boel op stelten", do. tm. zo
uur, woe. 14.30 uur.
Bioscopen Katwijk
Fam. voorstelling Euro 1: "Als je be- (voor reserveringen 01718-74075)
grijpt wat ik bedoel", do. tm. zo. en CITY 1: "Big Bomber", do. 14.4
woe. 14.00 uur 20.00 uur, vr. za, zo. 14.45, 19.0
Nachtvoorstelling Euro 1: "Sex tus- 2115 uur- ma- en di. 20.00 i
sen start en finish", za. 24.00 uur, 18 1445 en 20.00 uur. a.l.
Nachtvoorstelling Euro 2:
blood, za. 24.00 uur, 16jaar.
EURO 3: "Vierde Man", do. tm. zo.
13.45,18.45 en 21.15 uur, ma. en di.
20.00 uur, woe. 13.45 en 20.00 uur,
12 jr..
Nachtvoorstelling: "Een hete jeugd-
vakantie",_za. 24.00 uur, 18 jr.
CITY 2: "E.T.", zelfde tijden als City
*lrst 1, al.
CITY 3: "De motorduivel in spijker
broek", zelfde tijden als City 1, al.
EURO 4: "The thing", do.
13.45, 18.45 en 21.15 uur, ma. er
20.00 uur, woe. 13.45 en 20.00
za. ook 24.00 uur, 16 jaar.
CITY 4: "Meisjes voor de betere
stand", do. 14.45 en 20.00 uur, vrij-
14.45,19.00 en 21.15 uur, 18 jr.
CITY 4: "Next movie", za.
14.45,19.00 en 21.15 uur, ma., di., z
en woe. 14.45 en 20.00 uur, 16 jr.
Openbare Bibliotheek - Nieuwstraat
4, 'Tekens aan de wand"- fototen
toonstelling verzorgd door het
Com. tegen het fascisme, t/m 4/5,
tijdens de openingsuren.
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
tentoonstelling "In der minne schik
ken" t/m 4/7, di t/m za 10-17 uur, zo
13-17 uur.
Holiday Inn - expositie van W.J.
Maan, schilderijen, tekeningen van
portretten en landschappen, t/m 27/4,
dag. 10-22 uur.
Exposities
Rijksmuseum van Geologie en Mine
ralogie, Hoogl. Kerkgracht 17, 'Ener
gie uit eigen bodem', t/m 4 augustus,
ma. t/m vry. 10-17; zo. 14-17.
WASSENAAR
Auberge De Kievit - schilderstukken
van Cees A. A. van der Velde, t/m 28/4,
di. t/m zo. van 9-12 en 15-19 uur.
OEGSTGEEST
Kapsalon Van Bellen - handgemaak
te poppen van Joke Kooreman-de
Bes, tot 13/5.
Museum Boerhaave, Steenstraat la,
tentoonstelling over Antoni van
Leeuwenhoek, tot 1/5, ma. t/m za. 10-
16; zo. 13-16.
Galerie De Oude Rijn Stille Mare 4,
litho's van Corneille, zeefdrukken
van Kees van Bohemen, beeld
houwwerken van Hans Bos, t/m 31/
5, dag. 10-18 uur en zond. 11-18 uur.
Kunstcentrum Langevoort - Hans
Bos, assemblages; Mieke Guldenaar,
etsen met acrylverf; Els van Strien,
zeefdrukken.
Kees
Peltenburg, keramiek en houtplastie
ken; Popco Bakkers, olieverf-schilde
rijen, t/m 16/4, di. woe, do, vr.
13.30-17.30 uur, vr. 19-12 uur en
van 12-17 uur.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch Ziekenhuis behalve van dins
dag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur
(Diaconessenhuis) en van vrijdag
13.00 uur tot zaterdag 13.00 uur (Elisa-
beth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur;
met uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: da
gelijks van 14.00 uur tot 18.00 uur
de afdeling intesieve zorg: uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van
19.30-20.30 uur.
Bezoekuren St. Elisabeth-zieken-
huis:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-
Ziekenhuizen
14.45 en van 18.30-19.30 uur. Klasse
afd. dagelijks van 11.15-12.00 uur, van
14.00-14.45 uur en van 18.30-19.30 uur.
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch ziekenhuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks van
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toegestaan
kan de hoofdverpleegkundige hier
voor speciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-
19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.00 uur. (Alleen voor ouders
kinderen kan er een afwijkende tyd
afgesproken worden met de hoofd
verpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra
bezoek voor de hartbewaking: 's och-
avonds 19.30-20.30 uur. Kinderafde
ling 's middags 14.30-15.30 uur, 's
middags alleen voor ouders 14.30-
C(&ucicrllieuiu&
11 april 1983
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
De Amsterdamsche nieuws
bladen behelzen de volgende
proclamatie: "De burgemeester
van Amsterdam, tot zijn leed
wezen vernomen hebbende dat
er onder de bevolking dezer ge
meente zijn, die zich tegenover
vreemdelingen in nationale
kleederdracht op onbehoorlijke
wijze gedragen en hun het ver-
ker op straat bijna onmogelijk
en steeds onaangenaam maken,
waarschuwt dat dergelijke
handelingen, meestal van jon
geren, maar soms zelfs van vol
wassenen uitgaande, ten hoog
ste afkeurenswaard zijn en dat
hare bedrijvers zich blootstellen
aan vervolging door de politie,
die in last heeft om met de mees
te gestrengheid tegen hen op te
treden. Hij doet bij deze tevens
een beroep op alle welgezinden,
om alle vreemdelingen, waar
deze in ongelegenheid mochten
verkeeren, de behulpzame hand
te bieden; en hij vertrouwt dat
Amsterdam, van heden af, niet
meer het tooneel zal zijn van
voor onze beschaving en gast
vrijheid beschamende straat
schenderij".
Vijftig jaar geleden:
Eenige maanden geleden
werd in Hongarije een bijzon
dere commissaris naar een
klein district gezonden waar
het aantal zelfmoordgevallen
opmerkelijk was gestegen. Door
de uitlatingen van een kind
kwam de politieman op het
juiste spoor en werd een man,
die in het district als "Peter met
de pijp" bekend stond, in hech
tenis genomen. Peter was een
arbeider, die wegens zijn moed
en kracht overal ontzag inboe
zemde. Echter, in de gevangenis
bleek Peter geen man, doch een
vrouw te zijn! Er volgde een
scherp verhoor, waarin Peter
niet minder dan negen moor
den bekende....In alle gevallen
betrof het mannen, die hun
vrouwen hadden mishandeld,
aan den drank verslaafd wa
ren e.d. Zij waren in de meeste
gevallen met behulp van een
strik geworgd en daarna in
hun huis opgehangen, zoodat
het den schijn had alsof zij zich
zelf van het leven hadden be
roofd. "Peter" verklaarde, dat
zij zelf gehuwd was geweest en
van haar man vele mishande
lingen had moeten verduren,
waardoor zij op de gedachte
was gekomen, alle vrouwen te
helpen die door hun mannen
mishandeld werden.
