c c c "Marmeren graf' onnodig literair J De Lakenhal eert Onnes met zo zuiver D J Jubileum concert Concordia MAANDAG 28 FEBRUARI 1983 Kunst Zoals Harm H enrich Kamerling Onnes prof. Paul Ehrenfest zag. (Foto Holvast) LEIDEN - Op 15 februari van dit jaar werd de schilder Harm Hen- rick Kamerlingh Onnes negentig jaar. Dat was voor Pulchri Studio in Den Haag aanleiding om rond de jaarwisseling een selectie uit zijn oeuvre te exposeren. Een beetje Haags kunstenaar is Ka merlingh Onnes wel, hij heeft vierenveertig jaar in het Haagse gewoond. Maar ook de Lakenhal claimt hem, maar dan als Leidse kunstenaar. Hij is immers gebo ren in Leiden als zoon van de, ook als Leidse schilder bestem pelde Menso Kamerlingh Onnes. De eerste vierendertig jaren van zijn leven heeft Harm Henrick in de Leidse omeevine gewoond en in 1971 keerde hij er terug. Een Leidse kunstenaar dus De La kenhal. als stedelijk museum van Leiden, vond ook dat zij de schilder eer moest bewijzen en organiseerde een tentoonstelling in het Waaggebouw (Um 6 maart) van uitsluitend portretten door HKKO (zoals hij signeert). Daar hangen ze dan 49 portretten in olieverf en nog 18 tekenbladen. De tentoonstelling begint met een tweetal zelfportretten uit 1915-'16 en eindigt eveneens met een zelfportret, heel recent uit 1982. "Zijn kunst", schrijft M L. Wurf- bein in de brochure bij de ten toonstelling, "is zo geraffineerd eevoudig. zo simpel geraffineerd dat het alleen maar met een ei gen voorbeeld te illustreren is". Tussen de vrdege zelfportretten en het laatste liggen zeventig ja ren en een groot aantal portret ten van anderen. In een aantal portretten zien we enige lust tot ex pen men teren. Dat leverde een van de meest in drukwekkende portretten van de tentoonstelling op dat van Paul Ehrenfest. En toch werken de eerste portretten waarmee de tentoonstelling opent als de om slag van een veelbelovend boek, dat inderdaad aan heel veel men sen plezier zal hebben verschaft, maar dat alleen in de eerste hoofdstukken de verwachtings volle opwinding geeft die in het midden verflauwt cn daarna pas tegen het einde weer die oor spronkelijke verwachting nog eens in herinnering brengt Het laatste zelfportret toont de ach terkant van het boek. waar men de inhoudt in het kort samenge vat ziet. een terugblik waar ik met eerbied naar ki< k CLEMENS KORTENBACH lineke Rijxman en Jaap van Donselaar in "Een marmeren graf' mensen die tegen elke prijs een macht boven zich willen stellen, waarnaar zij dan hun leven kun nen inrichten, wordt treffend geïllustreerd met de drenkeling. Hij wordt eerst tot een soort Je zus gebombardeerd, en vervol gens met vereende krachten, touwen en katrollen de hemel in- gehesen. De voorstelling staat echter zichzelf in de weg doordat hij onnodig literair is. Het sa menvoegen van teksten uit di verse bronnen is leuk voor een boek of essay, liefst van noten voorzien, maar functioneert niet goed in een voorstelling. Er is te weinig tijd en er is teveel te zien om je om de herkomst van de teksten te bekommeren. Een stuk hoort trouwens ook zonder al die literaire voorkennis inte ressant te zijn: En dan hadden de auteurs de niet altijd simpele teksten door eigen teksten kun nen vervangen. Een marmeren graf wordt, ge speeld tot en met 20 maart, uitge zonderd 7, 11 t/m 15 maart, uit sluitend in de Rotterdamse Schouwburg. JACQUELINE MAHIEU Toneelgroep Sater LEIDEN - Hoe dien je je op te stellen wanneer je een aantal ac teurs en actrices van de toneel groep Sater in het LAK-theater met veel verve en motivatie een onderwerp ziet behandelen waar je het liefst zo ver mogelijk af stand van wilt nemen? Anders geformuleerd. Hoe geloofwaardig is Rob van de Meeberg's relaas over een Joods communistisch echtpaar, dat zich aan het begin van de Twee de Wereldoorlog om twee rede nen tot 'Untermensch' ziet ge bombardeerd? Toegeven. Van de Meeberg heeft de realiteit onge twijfeld op de voet gevolgd. Maar in 'Verkilling' een gereformeerd Fries gezin veroordelen, dat tij dens de barre oorlogsjaren met inzet van eigen leven bereid bleek een Joods meisje onder te laten duiken, is niet helemaal zuiver. Middels de terminoligie van een adviseuze van het Medisch Op voedkundig Bureau, die natuur lijk vanuit de zaal op een scham per gelach kan rekenen, wordt toch in de tekst wat te vrijblij vend aan de geloofsrichting van het onderduikgezin gerefereerd. Maar de inzet van Rob van de Mee berg zelf en o.a. Hajo Bruins (als B V D.'er vooral) en Roelof den Ambtman is zo indrukwekkend, dat de koude rillingen je over de rug lopen. "U bent van B.V.D.? Het was haast niet te merken" is dan één van die schilderachtige passages in de tekst. Maar Van de Meeberg gaat te ver als hij Rose Thesing als "Ruth' in een haast ononderbroken mono loog de voordelen van het com munisme laat verdedigen Ook wil ik me graag distancieren van een uitspraak, die Van de Mee berg zich m een interview liet ontlokken. Sater zou. mede door 'Verkilling', uitgegroeid zijn tot het "meest repcrtoire-achtige vormingsgezelschap van Neder land". Ook de verwijzingen naar Brecht c.s. zijn, myns inziens, onvol doende om de (terechte) kritiek m.b.t. het fragmentarisch karak ter van het stuk te ontzenuwen. Wel gcbeidt de eerlijkheid onmid dellijk te erkennen, dat 'Verkil ling' door deze aanpak en visie aan vaart en geladenheid wint. Maar het nivelerende argument is onmiddellijk dat sommige fragmenten zo onverantwoord kort zyn, dat de toeschouwer nauwelijks de tijd wordt gegund zich in de nieuwe situatie te ver plaatsen. Je realiserend, dat de VPRO enke le maanden geleden een uitste kend beeld schetste van de ont wikkeling van het communisme in Nederland, lijkt het verstandi ger als Van de Meeberg zich wat meer had beperkt tot de lotgeval len van Ruth, de Joodse commu niste. Nu laat hij zich toch teveel meeslepen door pnvéfilosofieén, die zonder enige twijfel integer bedoeld, als ballast aan het stuk kleven BERT KOEKEBAKKER ROTTERDAM Omdat een reeds geplande produktie geen doorgang kon vonden, schreven Louis Ferron en Franz Marij- nen in allerijl een nieuw stuk, dat op 25 februari bij het Ro- theater in première ging. Dat was mogelijk, doordat Ferron al een scenario had liggen voor een drie avonden durend stuk. Een marmeren graf vertelt geen verhaal, en probeert de toe schouwer ook niet te overtuigen; het beeldt de opvattingen van met name Ferron uit, ten aanzien van ideologie en godsdienst. Voor Ferron hebben die veel met elkaar te maken, vooral de auto ritaire en absolute middelen waarmee ze doorgedreven wor den: ieder die geen aanhanger is, is automatisch tegenstander. Om dit uit te beelden, laten Ferron en Marijnen een dichter op zoek gaan naar de liefde, waarmee de mensheid verlost kan worden. Op zijn zoektocht komt hij een groot aantal personages tegen, die liefde en verlossing elk op hun manier invullen. De personages zijn geen levenech- te karakters. 'Een marmeren graf lijkt daardoor sterk op een Middeleeuws mysteriespel, waarin alle deugden en ondeug den verpersoonlijkt worden. De schrijvers hebben gebruik ge maakt van teksten van diverse auteurs. Zo begint het stuk met een lang gedicht van Hölderlin; voorts heeft men ontleend aan onder andere Canetti, Goethe, Frederik de Grote, Von Klist, Büchner, Riefenstahl, om enigen te noemen. Het maakt het stuk er niet toegankelijker door. Tek sten van diverse niveaus lopen door elkaar heen, waardoor het publiek steeds moet omschake len. Het dekor en de belichting onder steunen het fragmentarische ka rakter van de voorstelling. Voor al in het begin, wanneer nog niet alle personages zich aangediend hebben, is het net een zoek- plaatje. Op de binnenplaats van een oud gebouw heeft elk zo zijn eigen plaats: de geleerde een on dergronds gewelf, mefisto een berg verbrande boeken, de bouwmeester zijn tafel met blok ken. Beurtelings worden de per sonages er uitgelicht, en verdwij nen zij weer in de duisternis. Pas na verloop van tijd wordt het he le speelvlak verlicht, al zijn er nog steeds verschillende lichtac- centen. Volgens een interview hadden de spelers moeite met het feit dat ze geen afgeronde, psychologische karakters konden spelen. Dat be zwaar hebben ze kennelijk over wonnen, want het acteren was op alle fronten goed, en hielp de toe schouwer telkens over te sprin gen. 'Een marmeren graf mist zijn uit werking niet. De waanzin van LEIDEN - De 35-jarige muziek vereniging "Concordia" gaf za terdagavond voor donateurs en genodigden een lustrum uitvoe ring in de Stadsgehoorzaal. Men heeft er goed aan gedaan in het verleden tijdig het essentiële belang van een jeugdkorps te er kennen. Zonder aankomende spelers loopt een muziek-ensem- ble dood. Dat zal "Concordia" niet overkomen, geloof ik. Onder aanvoering van P. Beekman vulden de jonge spelers het deel vóór de pauze. Hun programma werd, door blazers en tambours afgewisseld, vrijwel non-stop weggeblazen, respectievelijk ge slagen. Een enkele keer brachten de majorettes, met mijn "batons" jongelerend, een moment van kleur en beweging aan. Uit alles bleek, dat er ook door de jongelui, Concordia's "hoop", flink gewerkt wordt. Het korps heeft, gegeven de luchtige pro gramma's, geen concurrentie te vrezen. Men heeft zich op dat genre toegespitst en vaart er wel bij. Je kunt er ook op straat dankbaar mee terecht. Het korps, in fanfare samenstelling, zette daar op in, met de, door de dirigent speciaal voor deze gelegenheid gecomponeerde "Concordia's Feestmars". Een heel goed stuk muziek, met élan gespeeld. Ook in het verdere concert-verloop bewezen ze dat lichte muziek ook góede'muziek kan zijn. Con cordia mag niet mopperen. JOHAN VAN WOLFSWINKEL Leidse bioscopen LUXOR (121239): "Piranha, deel 2", da. 14.30, 19 00 en 21.15 uur, zo. 14.00, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr. LIDO 1 (124130): "E T", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, al. LIDO 2: "Als je begrijpt wat ik bedoel", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. zo. ook 16.45 uur, al. LIDO 3: 'Trail of the Pink Panter", da. 14.30^19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 LIDO 4: "Life of Brian", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 12 jr. STUDIO (133220): "A midsummer- night's sex comedy", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45, al. TRLANON (123875): "Aas der Azen", da. 14.30, 19 00 en 21.15 uur, zo. 14.15,16.30, 19.00 en 21.15 uur, al. REX (125414): "Zwoele nachten op Ibi- za", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. 16 jr. Nachtvoorstelling: "Hemelse verleid sters", vr. en za. 23.30 uur, 16 jr. Bioscopen Alphen (voor reserveringen 01720-20800) EURO 1: "Als je begrijpt wat ik bedoel", do t/m za. 14.00, 18.45 en 21.00 uur, zo. 14.00,16.30,18.45 en 21.00 uur, ma en di. Bloacopen 20.00 uur, woe. 14.00 en 20.00 uur, al. Nachtvoorstelling: "Het grote verlan gen", za. 24.00 uur, 18 jr. EURO 2: "Annie", do t/m za: 13.45,18.30 en 21.15 uur, zo. 13.15, 16.00, 18.30 en 21.15 uur, ma en di: 20.00 uur, woe. 14.00 en 20.00 uur, al. Nachtvoorstelling: "De toverfluit", za. 24.00 uur, 18 jr. EURO 3: "E.T.", do t/m za. 13.45, 18.30 en 21.00 uur, zo 13.30, 16.00, 18.30 en 21.00 uur, ma en di. 20.00 uur, woe: 13.45 en 20.00 uur, al. Nachtvoorstelling: "Sharky's machine", za. 24.00 uur, 16 jr. EURO 4: "Aas der Azen", do t/m za: 14.00, 18 45. 21.15 uur. zo. 13.45, 16.45, 18.45 en 21.15 uur, ma en di. 20.00, woe. 14.00 en 20.00 uur, al Nachtvoorstelling: "Aas der Azen", za. 24.00 uur, 16 jr. GREENWAY. "De Boezemvriend", vr. 19.30, za. 14 00. 15.45 en 19.00, zo. 14.00 en 15.45, di. 13.30, woe. 14.00 en 15.45 "Veel liefs uit Moskou", do 20.30 uur, vr. en za. 21.30 uur, zo. 18.30, woe. 20.30 uur, 12 jr. "Robert et Robert", zo.: 21.00 uur, 16 jr, "La petite Sirène", ma. 21.00 uur, 16 jr. "L'important c'est d'aimer", di. 21.00 uur, 16 jr. Bioscopen Katwijk (voor reserveringen 01718-74075) CITY 1: "Blade Runner", do. 14.45 en 20.00 uur, vry, za, en zo. 14.45, 19.00 en 21.15 uur, ma en di. 20.00, woe. 14.45 en 20.00 uur, 16 jr. CITY 2: "Poltergeist", zelfde tijden als City 1, 16 jr. CITY 3: "Piranha, deel 2", zelfde tijden als City 1, 16 jr. CITY 4: "Sexavontuurtjes", do. 14.45 en 20.00 uur, vrij. 14.45, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr. CITY 4: "De gendarme op drift", za. 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.45, 19.00 en 21.15 uur, ma, di en woe: 20.00 uur, al. Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie en de gorilla", za en woe. 14.30 uur. LEIDEN De Lakenhal, Oude Singel, winterland- Openbare Bibliotheek - Nieuwstraat, tentoonstelling IVN, 'zet de bloemetjes eens buiten', aanbrengen van groen in de binnenstad, tot 8/3. De Lakenhal, Oude Singel, ruimtelijke vormen en vormen in de ruimte. Expo sitie van werk van beeldhouwers. T/m 20 maart. Stelling - Lange Mare 65, Bert Ju en Bert Kienjet, nieuwe tekeningen, schil derijen en Sculpturen, t/m 11/3, di t/m za 12-17 uur. Galerie De Oude Rijn - Stille Mare 4, expositie Wil van Leeuwen olieverf, gouaches enmetaalplastieken, dag 10-18 uur en zo 11-18 uur. Fenix - Botermarkt 26, schilderijen van Cor van Dixhoorn, tot 21/3, di, wo, vr, za 10-18 uur, do 10-22 uur. zo 11-17 uur Exposities Rijksmuseum van Geologie en Minera logie, Hoogl. Kerkgracht 17, 'Energie uit eigen bodem', t/m 4 augustus, ma. t/m vrij. 10-17; zo. 14-17. Waaggebouw, Aalmarkt 21, portretten van H.H. Kamerling Onnes, 19/2 tot 6/3, dinsdag t/m zaterdag 10-18 uur; zondag 13-17 uur. Openbare Bibliotheek - Nieuwstraat, fototentoonstelling ENFB, 'verkeerssi tuaties en oplossingen voor fietsers in Leiden en omgeving informatiestand, tot 1/3. Museum Boerhaave, Steenstraat la, ten toonstelling over Antoni van Leeuwen hoek, tot 1/5, ma. t/m za. 10-16; zo. 13-16. Rijksmuseum van Oudheden, Rapen burg 28, 'Papyrus, van bies tot boekrol', t/m 4/4: 'Beelden van Behnasa' t/m 28/3, di. t/m za. 10-17; zo 14-17. Galerie Denise Stephan - Bakkersteeg 18-20. tentoonstelling Tom de Vries Lentsch, schilderijen, Elsa Westland, beelden, t/m 2'4, vr, za, zo van 13.30- 17.30 uur. Oegstgeest - Jacques van Bellen, Lan ge Voort, aquarellen en pastels van Pau la v.d. Weerdt, t/m 2/4, di. t/m vr. van 9-18 uur, vrijdagavond, za. van 9-17 uur. Warmond - Oude Raadhuis, tot 3/3, Ka- trina Riethoven, olieverf, etsen, beeld jes, woe., do., zo. 14-16 uur, za. 11-16 uur. LEIDERDORP Gemeentehuis, Engelendaal (bij winkel centrum Winkelhof); aquarellen, teke ningen, etsen, en keramiek van Iris le, Rütte en Herma Gerrits. 18/2 t/m 30/3. WASSENAAR - Auberge de Kievit, Stoeplaan 27; schilderijen van M. van Bork-van Dijk en Ingeborg Reiler. 13/2 t/m 17/3, dinsdag t/m zondag van 9.00 - 12.00 uur en van 15.00 - 19.00 uur. Ongevallendienst ziekenhuizen Leiden Ongevallendienst elke dag Academisch Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones- senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis). Bezoekuren ziekenhuizen Dlaconessenhuis - doorlopende be zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met uitzondering van: - de kinder- en jongerenafdeling: dage lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur. - de afdeling intensieve zorg: uitslui tend na overleg met het hoofd van de afdeling. Sportmediscb Advies Centrum: Blessurespreekuur: Elisabethzieken- huis Leiderdorp, 's maandags van 19.30- 20.30 uur. Bezoekuren St. Eusabeth-Ziekenhuis: Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45 en van 18-30-19.30 uur. Klasse afd dage lijks van 11.15-12.00 uur, van 14.00-14 45 uur en van 18.30-19.30 uur. Ziekenhuizen Kraamafdeling: dagelijks van 11.15- 12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30 Afdeling C C U. (hartbewaking) dage lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00- 19 30 uur Intensieve verpleging: dagelijks van 14 00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur Academisch ziekenhuis Tel 269111 /oor alle patiënten (behalve kinderen) zijn de bezoekuren als volgt Elke dag: 14.15-15 00 uur en 18.30-19 30 Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18 00-19 00 uur Praematurenafdeling dagelijks van 14.30-14.45 uur en van 18.30-18 45 uur. Bezoek aan ernstige patiënten Wanneer voor ernstige patiënten door lopend bezoek wordt toegestaan kan de hoofdverpleegkundige hiervoor specia le kaarten verstrekken. Bezoektijden Kinderkliniek: Bezoektijden kinderafdelingen: Elke dag: 14 15-15.00 uur en 18 30 19 00 uur. (Alleen voor ouders van kinderen kart er een afwijkende tijd afgesproken worden met de hoofdverpleegkundige). Alphen aan den Rijn Rijnoord: Bezoektijden 's middags 14.30-15.15 uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be zoek voor de hartbewaking 's ochtends 11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor va ders op de kraamafdeling 's avonds 19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen voor ouders 14.30-18.30 uur. DE GRAAF OPGE - BRACHt-.. ALS DE EERSTE DE BESTE BOEF...- DO£ IETS,DENEER PANDA later J ><v A/zea- EN TOEN HEBBEN ZE UYV NEEF HAN NIBAL NAAR HET POLI - TiEBURO GEBRACHT, ALS DE EERSTE DE BESTU BOEF. ZE HOU DEN HE/* VOOR DE VERSCHRIKKELIJKE/ SNEEUW/TAN. 16 OATZIO ALTIOD VERLOOPT ZONDER NARE INCIDENTEN T 7 nsï Maar ik vind ze wel I Ik vlieg ze op uw fiets achterna J~ EXOTISCHE KIPPESOEP Zet een ituk o»M-vhen kei op met 1.5 I koud water, vtukje wortel, prei. een «ehgOe c» troen, I blaadje laurier. 1 theelepel koriander zaadjet. I theelepel pe perkorrel». tnjfjr Ujm en wetrug zout Laat dit dne uur trekkm Zeef de bouillon Snijd 100 g champignon* verticaal in rrer dunne tchuQei en tnljd 200 g kipfilet rerpjr* Haal 100 g peul De* af en tnijd ze irhuintwcg in ttukjea Laat peultje* en cham pignon» vyf minuten in de bouillon koken en pel» gare doperwtje* e en de reepi«-i kippe i Laat de toep hier na nog een* vyf minu ten koken en voeg van het vuur af nog een eet lepel citroenaap en een eetlepel sojavau» toe Het vice* van de o»*e whrnkcl geeft u de vol gende dag ba de brood maaltijd BORN ^lud^lieuius 28 februari 1983 Honderd jaar geleden stond in de krant: - Eene boerin te St.-Veit bij Graz in Oostenrijk, die eenige dagen te voren een kind gekre gen had. zag verleden week op een avond, dat haar man van huis was. plotseling eene gestal te voor haar bed staan, met staart en horens, die haar toe riep: "Ik ben de duivel; geef mij al uw geld of ik neem uw kind mee naar de hel". De bijgeloovi- ge vrouw drukte haar kind te vaster in hare armen en wees de plaats waar het geld verborgen was. De "duivel" ging naar de aangewezen kamer, stak eene lantaarn aan. nam het geld en wilde met zijn buit het huis ver laten. toen hij werd tegengehou den door een gendarme, die, toevallig langs komende, op merkzaam was geworden op het licht in de kamer en den dief opwachtte. Deze bleek de man te zijn van eene buurvrouw, aan wie de man der kraam vrouw gevraagd had voor deze en hun kind te willen zorgen Mnoffl hij ran huis ging Ook de buurvrouw, die had medege werkt. werd, samen met haren man. achter slot en grendel ge bracht. Vijftig jaar geleden Het gebouw van den Rijks dag te Berlijn is in den nacht ran gisteren op heden door brand verwoest Onderzoeking door de politie heeft uitge maakt. dat van de kelders tot de zolders brandhaarden wa ren aangelegd, bestaande uit teerapparaten, die neergelegd waren op plaatsen, waar het vuur zich snel zou verspreiden. Deze brand had het begin moe ten worden van een serie daden van terreur, uniarrxin de plan nen gevonden werden in gehei me kelders van het Karl Lteb- knechthaus. De Rijksdagbrand zou het *ein zijn tot oproer en burgeroorlog Reeds voor hede nochtend 4 uur waren tn Ber lijn plunderingen op touu> ge zet. Minister Goermg heeft ter stond alle noodzakelijke maat regelen getroffen. De bedreigde punten - regeeringsgebouuen. kasteelen, musea en belangrijke fabrieken - staan onder bewa king der politie, de patrouille- dienst u zoo hoog mogelijk op geroerd Op vermoeden wn het stichten van dezen brand ut de Nederlander Marxnus van der Lubbe gearresteerd, op 13 Ja nuari 1909 te Leiden geboren en behoorend tot de Groep Inter nationale Communisten. In to taal zijn 80 personen aange houden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 19