Het simpele
succes van
Greenpeace
Maggie als
tweede Queen
Victoria
EM'a y
Februari lijkt oogstmaand te worden
ZATERDAG 26 FEBRUARI 1983
PAGINA 23
Voor Greenpeace lijkt februari oogstmaand te worden. De spectaculaire acties tegen het dumpen van
radioactief afval in de oceaan en tegen de afslachting van zeehonden beginnen vruchten af te werpen.
Minister Winsemius (milieubeheer) kiest deze maand nog een lokatie voor een opslagplaats voor het
radioactief afval op land. Het in zee gooien van het gevaarlijke goedje is dan wat Nederland betreft
voorbij.
Het Europees Parlement neemt in dezelfde periode een definitief besluit over de invoer van
zeehondebont. Sinds kort geldt de richtlijn dat de lidstaten van de Europese Gemeenschap vrijwillig
afzien van import. Er is een behoorlijke kans dat dit wordt omgezet in een verbod.
Waaraan heeft Greenpeace
zijn succes te danken?
Waarom rinkelt de kassa
constant bij deze milieu
organisatie en is iedereen
van jong tot oud sympa
thisant? Hoe komt het dat
bijvoorbeeld een organi
satie als Aktie Lekker
Dier, die zich bezighoudt
met de slechte leefom
standigheden van legkip
pen, mestvarkens, kistkal
veren en andere land
bouwhuisdieren, veel
minder bij de bevolking
aanslaat?
De verklaring van het succes
van Greenpeace ligt voor de
hand. Zeehonden hebben
grote zwarte ogen die in een
rond en vooral aaibaar hoofd
steken. Dat roert de menselij
ke ziel. Het volk loopt te hoop
wanneer de kop van zo'n lief
dier op bloederige wijze met
een haak wordt ingeslagen.
Niet alleen foto's en films van
de zeehondenjacht hebben
Greenpeace grote steun bij
de bevolking bezorgd. Ook
de avontuurlijke en romanti
sche wijze waarop de milieu
organisatie strijdt, heeft
dankzij slim opgezette publi
citeitscampagnes sympathie
gewekt. De inzet van het ei
gen leven voor het goede doel
en het opereren aan de gren
zen van de democratie dwin
gen respect af. Met dit alles is
een aanzienlijke politieke
druk opgebouwd.
Hetzelfde geldt voor de acties
tegen de walvissenvangst.
Walvissen zijn imposante
zoogdieren die tot de verbeel
ding van de mensen spreken.
Door met kleine rubber
bootjes voor de harpoen te
varen, probeerden de Green-
peace-vrijwiligers de walvis
tegen de wrede jagers te be
schermen.
Ook stroomden de donateurs
bij de milieumultinational
binnen na de acties tegen het
dumpen van het radioactief
afval. Mensen zijn bang voor
radioactief afval en boven
dien werd opnieuw gestre
den volgens de beproefde
methode van activisten die
onder de losplanken varen
om het dumpen te beletten.
Hemmo Muntingh, milieuspe
cialist van de PvdA in het Eu
ropees Parlement, zegt dat
Greenpeace bestaat dank zij
de emoties van de mensen.
De oprichters hebben een
goede keus gemaakt; ze heb
ben zich geworpen op dieren
die aanspreken, zegt hij.
„Niemand heeft zich indertijd
druk gemaakt over de havik,
die toch ook lange tijd met
uitsterven werd bedreigd. En
waarom niet? Omdat de ha
vik een reusachtige rover is
met een venijnige blik in de
ogen. Zo'n beest maakt geen
sympathieke indruk. Voor
een uitstervend plantje halen
de mensen al helemaal de
schouders op."
Ofschoon Muntingh Greenpea
ce steunt, verwijt hij de groe
pering toch een streven naar
gemakkelijk succes. „De zee
honden in Canada worden
niet rechtstreeks met uitster
ven bedreigd. Er zijn nog een
paar miljoen zadelrobben.
Het aantal klapmutsen be-
door Weert Schenk
draagt rond de vijfhonderd
duizend. Maar over de mon
niksrob in het Middellandse-
zeegebied, waarvan er nog
maar vijfhonderd zijn, heb ik
Greenpeace nog nooit ge
hoord."
Ingang
Lies Vedder, die zich voor
Greenpeace Nederland met
de zeehondenproblematiek
bezighoudt, is het voor een
deel met de kritiek van Mun
tingh eens. Zij zegt twee
maanden geleden speciaal in
dienst te zijn gekomen voor
het behoud van de monniks
rob. Vedder volgde een wal
visspecialist op.
De Greenpeace-medewerkster
erkent dat Greenpeace ge
bruik maakt van dieren die
goed bij het publiek liggen.
„Het is een goede ingang om
de mensen op andere zaken
te attenderen, zoals de ver
vuiling van de zee en andere
bedreigingen. Om duidelijk
te maken dat we bezig zijn de
wereld naar de knoppen te
helpen, is het gerechtvaar
digd om van een dier gebruik
te maken."
Lies Vedder noemt het voor
Greenpeace een geluk dat de
zeehond en de walvis zo'n in
druk maken op vooral kinde
ren, die vervolgens hun ou
ders enthousiast weten te
maken. Een ander voordeel
van deze bedreigde dieren is
dat het ver van het bed van
de mensen afstaat. „Zeehon-
de- of walvisvlees horen niet
bij onze cultuur, zoals kippen
of koeien."
Europarlementariër Muntingh
stelt het nog iets harder:
„Kippen en varkens spreken
niet aan. De Nederlanders
vreten zelf die kippen, kalve
ren en varkens. Of anders
hebben ze wel een familielid
dat van de fokkerij leeft. Het
is gemakkelijker om tegen
die zeehondenjacht te zijn."
Aaibaar
Volgens de milieuspecialist
willen de mensen ook liever
niet worden geconfronteerd
met de methoden die met
hun voedselvoorziening te
maken hebben. „Het is wel
het bewijs dat de mensen
slecht met de dieren omgaan.
De meesten staan onverschil
lig tegenover de natuur en ze
ker tegenover de wilde na
tuur. Tenzij het om dieren
met een grote aaibaarheids
factor gaat."
Wie het aantal donateurs van
de verschillende dierenbe
schermingsorganisaties be
kijkt, kan precies de aaibaar
heid of de afstand tot het te
beschermen dier aangeven.
Het nogal gezapige en neutra
le Wereldnatuurfonds heeft
in Nederland de meeste geld
gevers: 100.000. Hier gelden
zowel de factoren afstand als
aaibaarheid van het onschul
dige pandabeertje.
De tweede plaats wordt ingeno
men door de Nederlandse
Vereniging tot Bescherming
van Dieren: 80.000 donateurs.
De betekenis van dieren is
hier vooral: honden en kat
ten, zeer aaibare dieren.
Greenpeace staat op de derde
plaats met ruim 50.000 Ne
derlandse contribuanten.
Vervolgens komt de anti-vi
visectiebond met 10.000 do
nateurs. De verklaring voor
dit vrij lage aantal is onge
twijfeld de zorg over de
voortgang van het kankeron
derzoek en wellicht ook de
angst van de mens om zelf in
plaats van het dier 'proefko
nijn' te worden.
Met 6000 donateurs komt de ac
tie Lekker Dier op de laatste
plaats. „Wat de mensen te
genhoudt om ons financieel
te steunen is de relatie met
het avondmaal. De meesten
geloven toch dat zonder bio-
industrie geen betaalbaar
vlees of ei is te verkrijgen",
zegt voorzitter Wim de Kok
van Lekker Dier.
Knokken
Volgens De Kok is uit onder
zoeken gebleken dat de
meeste mensen ook gevoelig
zijn voor de argumenten van
Lekker Dier. „We hoeven
niet meer aan te tonen dat het
welzijn van de landbouw
huisdieren is gestoord. Men
wil alleen de consequenties
daarvan niet aanvaarden."
Een ander nadeel voor Lekker
Dier is dat iedere maatregel
ter bevordering van de leef
omstandigheden van het vee
economische gevolgen heeft.
De Kok: „We vinden een ge
willig oor bij het ministerie
van landbouw en visserij.
Men wil echter de boeren niet
op hogere lasten jagen. Wij
moeten knokken tegen de
economie."
Greenpeace heeft nauwelijks
met economische belangen
te maken, althans niet die
van Nederland of andere
lidstaten van de Europese
Gemeenschap. De tegenpar
tij van „de ridders van de re
genboog" is ook niet zo goed
georganiseerd als de land-
bouwlobby in Europa.
De Kok zegt dat Lekker Dier
voorzichtig moet opereren.
„We moeten heel redelijk
zijn, anders bereiken we
niets. Wij moeten ook com
promissen sluiten. Greenpea
ce heeft daar weinig last van.
Bovendien als je zo populair
bent als Greenpeace, ben je
ook veel beter in staat punten
binnen te halen."
Verschil
De voorzitter van Lekker Dier'
vervolgt fel: „Toch is het on
gelooflijk dat verschil tussen
landbouwhuisdieren en die
verre dieren. Of nog beter,
het verschil tussen land
bouwhuisdieren en honden
en katten. Je zou zo voor de
rechtbank staan als je hetzelf
de zou doen met honden of
katten als wat nu zelfs op gro
te schaal gebeurt met bij
voorbeeld varkens."
„Varkens hebben veel meer ge
voel dan honden of katten. Ik
denk dat er diepgestoorde
mensen zijn, die minder ge
voel hebben dan dieren. Toch
hechten we erg aan die men
sen. Dus waarom zou je je
dan niet net zo aan een dier
hechten? Of mag je mensen
niet met dieren vergelijken?
Wat ik wil zeggen: ook een
dier kan erg lijden. Dat moet
je voorkomen."
De Kok is niet jaloers op
Greenpeace. „Greenpeace
doet nuttig werk. Daarvoor
mogen ze beloond worden.
Hoewel ik niet tevreden ben,
wordt ook van Lekker Dier
gezegd dat we succes heb
ben. Dat is toch aardig. Al
leen het zou natuurlijk wel
prettig zijn als je over zoveel
geld als Greenpeace zou kun
nen beschikken."
Over geldzaken kan Lies Ved
der van Greenpeace niet
spreken. Ook voor haar is het
ondoorzichtig hoe dat inter
nationaal is geregeld. Wel
weet ze met zekerheid te zeg
gen dat Greenpeace niet van
uit een commercieel oogpunt
op „de zeehondemarkt" is
gaan opereren.
Idealisten
Ze stelt dat Greenpeace niet zo
op de emoties inspeelt als bij
voorbeeld het International
Fund of Animals Welfare.
„Die organisatie probeert op
een zeer agressieve manier de
portemonnees open te krij
gen. Dat is bij ons niet het ge
val."
„Het was geen opzettelijke
keus, die zeehonden. De zee
hondenjacht is gekozen van
uit een ideologie. De mede
werkers van Greenpeace zijn
allen ook idealisten. En wij
houden ons nu eenmaal bezig
met alles wat met de zee heeft
te maken. Voor andere zaken
er zijn andere groepen."
Milieuspecialist
Hemmo Muntingh
(PvdA): "Over de
monniksrob in het
Middellandsezeegebied
heb ik Greenpeace nog
nooit gehoord".
(Foto GPD).
Ook kinderen komen op het lijstje van Margaret Thatcher voor: "Er moeten manieren worden
gevonden om ze tot op zichzelf vertrouwende, ondernemende, verantwoordelijke en capabele
volwassenen te doen uitgroeien". Vwu ati.
Met enig schouderophalen
namen de linkse Britse
politici en kranten vorig
jaar kennis van het feit dat
premier Thatcher haar mi
nisters op zomervakantie
had gestuurd met de op
dracht eens grondig na te
denken over 'de rol van
het gezin'. Conservatief
stokpaardje, ouderwets
gezwam pour épater les
bourgeois, dat soort mee
warige reacties had de
progressieve intelligent
sia over voor het huiswerk
dat Thatcher haar minis
ters had meegegeven. Het
beeld is drastisch veran
derd nu bekend is gewor
den waarmee die minis
ters zyn teruggekeerd.
Dat hebben we te danken aan
de linkse kwaliteitskrant The
Guardian, die vorige week
het lijstje ministeriële ge
dachten over het gezin dank
zij een lek bij een van de be
trokken departementen kon
publiceren. Progressief En
geland is zeer van die publi
catie geschrokken.
The Guardian zelf bijvoor
beeld, blijkens een striemend
hoofdredactioneel commen
taar: „Dit is een werkelijk
verbijsterend ratjetoe van ge
vaarlijke onzin, én van onzin
die nog te dom is om gevaar
lijk te zijn". Verderop in dit
commentaar: „Het is alarme
rend dat zulke toch schijn
baar intelligente mensen zul
ke nonsens kunnen voort
brengen - mensen aan wie we
dan ook nog het bestuur van
het land hebben toever
trouwd".
En Labour-politicus Neil Kin-
nock gaf zijn reactie op de
volgende welsprekende ma
nier: „Dit is via een achter
deur de dictatuur binnenha
len, erger, dit is fascisme op
kousenvoeten". Kortom, de
gedachten van de leidende
Conservatieve politici over
het Britse gezinsleven zijn
minder onschuldig gebleken
dan het onderwerp in eerste
instantie zou doen vermoe
den.
Thuisblijven
Wat staat er zoal in het lijstje?
Opvallend is in de eerste
plaats de opmerking dat
vrouwen zouden moeten
worden aangemoedigd niet
te werken, maar thuis te blij
ven. Dat zou dan middels be
lastingmaatregelen tot stand
moeten worden gebracht.
In dezelfde sfeer ligt het idee de
positie van de Equal Oppor
tunity Commission aan een
nader onderzoek te onder
werpen. Met andere woor
den: deze overheidsinstel
ling, die onderzoeken doet
naar seksuele discriminatie,
kan maar beter verdwijnen.
Datzelfde geldt trouwens
voor de overheidsinstantie
die rassendiscriminatie op
spoort.
De plannenmakers willen ver
der dat het gezin aangemoe
digd wordt bejaarde en ge
handicapte familieleden in
huis te nemen (door middel
van belastingmaatregelen en
premies). Wat breder gefor
muleerd is de opmerking dat
de leniging van sociale noden
zoveel mogelijk uit de publie
ke sector moet worden ge
haald. De gedachte daarach
ter: dan hoeft de staat dat niet
meer te doen.
Onder het hoofdje onderwijs
vinden we onder meer: hulp
voor ouders die eigen scho
len willen stichten; steun
voor scholen die op een dui
delijke morele basis opereren
(religieuze scholen bijvoor
beeld); meer macht voor
hoofdonderwijzers, onder
meer de bevoegdheid eigen
handig onderwijzers te ont
slaan.
En met kinderen hebben de ad
viseurs van Thatcher plan
nen die uiteenlopen van: 'er
moeten manieren gevonden
De Britse premier Margaret Thatcher heeft weer
eens op onverwachte wijze van zich laten horen.
Samen met acht verwante ministers uit haar
kabinet heeft ze een lijstje doen uitwerken met
daarop een reeks plannetjes die de Victoriaanse
traditie weer in het gezin moeten terugbrengen.
Met de verkiezingswinst binnen handbereik lijken
die plannetjes ook nog werkelijkheid te worden.
Het einde van de verzorgingsstaat?
door Henk Dam
worden om 'kinderen tot op
zichzelf vertrouwende, on
dernemende, verantwoorde
lijke en capabele volwasse
nen te doen uitgroeien' tot
'kinderen moet worden ge
leerd met hun zakgeld om te
gaan' (die suggestie is, toe
passelijk genoeg, afkomstig
van minister van financiën
Howe).
Verwant
En zo gaat dat nog wel even
door. Tientallen plannetjes
staan er in de lijst, het een
nog opvallender dan het an
der. Nu moet opgemerkt wor
den dat niet alle ministers uit
Thatchers kabinet hebben
meegedaan. Het gaat om een
groepje van acht bewindslie
den, en wel die ministers met
wie Thatcher zich het meest
verwant voelt.
Die acht plus Thatcher werden
aangevuld door enkele per
soonlijke adviseurs van de
premier, en zo ontstond de
'Family Planning Group'
(FPG) die het lijstje samen
stelde. Die groep heeft geen
officiële status in de zin dat
de FPG verantwoording
schuldig zou zijn aan het La
gerhuis. Daar komt bij dat
het lijstje niet meer was dan
een eerste inventarisatie.
Dat neemt niet weg dat de lijst
wél is gestuurd naar de be
trokken departementen met
het verzoek aan de beleids
ambtenaren 'er iets mee te
doen', er wetsvoorstellen van
te maken dus. Bovendien
staat het nu al vast dat ge
deelten van het lijstje terug te
vinden zullen zyn in het ver
kiezingsprogramma van de
Tory's
Met andere woorden: als er een
kabinet Thatcher II aan komt
(en daar is op dit moment
nauwelijks twijfel over), dan
zal in ieder geval een deel van
deze radicaal-conservatieve
plannen tot beleid worden
omgesmeed. Wat de Britten
nu al op economisch terrein
beleven (een nogal rigide,
rechtse politiek), zou zich
dan tot het sociale terrein uit
strekken.
Voor wie Margaret Thatcher de
afgelopen tijd heeft gevolgd,
komt dat eigenlijk niet als
een verrassing Ze zegt steeds
duidelijker dat ze terug wil
naar de Victoriaanse tijd, met
z'n individuele dadendrang,
economische vrijheid, gerin
ge staatsinvloed, koopman
schap, kortom, met z'n onge
hinderde kapitalisme.
Vangnet
In een tv-interview legde ze dat
onlangs uit Net als vroeger
zouden de mensen weer in
zichzelf moeten geloven, zou
den ze onafhankelijk van
staatsbemoeienis moeten
kunnen zijn, zouden ze de
kans moeten hebben zich te
ontplooien zonder door aller
lei bureaucratische overheid-
jes op de vingers te worden
gekeken.
Toen de interviewer niet ten
onrechte opmerkte dat als ge
volg van die filosofie grote
groepen mensen in de tijd
van koningin Victoria schrij
nende armoede kenden, ant
woordde de premier dat ze,
bij alle nadruk op de indivi
duele verantwoordelijkheid
voor het eigen welzijn, ook
nog een 'vangnet' voorzag -
steun dus voor de afvallers in
de race.
Bovendien - en dat vooral -
zei ze te geloven in die prach
tige Victoriaanse traditie, de
filantropie. Ze zei onder
meer. „Terwijl mensen wel
varend werden, gaven ze vrij
willig aan de staat Zoveel
ziekenhuizen hebben we
daaraan te danken, en zelfs
gevangenissen. gemeente
huizen. Het waren de onaf
hankelijke mensen die ande
ren ook welvarend maakten,
niet door de staat opgelegde
verplichtingen".
Deze gedachten kunnen van
vérstrekkende invloed op de
Britse samenleving worden,
dat is duidelijk. Thatchers
wil is nu al wet, en als ze later
dit jaar de verkiezingen wint
heeft ze helemaal vrij spel
Dat haar filosofie over een
'Groot Brittannié zoals we
dat vroeger hadden' ook het
einde van de verzorgings
staat betekent, vervult me
nigeen met vrees.
'Hot amused'
De Labour-parlementariér
Frank Dobson gaf hieraan op
zijn eigen sarcastische ma
nier lucht toen hy de premier
in het vragenuurtje in het La
gerhuis de volgende vraag
voorlegde: „Wat heeft de mi
nister-president, gezien haar
voorkeur voor de Victoriaan
se waarden, het liefst: af
schaffing van de nationale
gezondheidszorg en de pen
sioenen. de herintroductie
van het armenhuis, of een he
le reeks koloniale oorlogen?'
Mevrouw TTiatcher was, om
haar grote voorbeeld eens
aan te halen, not amused Ze
zal ook de opmerking van
een andere Labour-politicus
wel niet leuk hebben gevon
den, die zei: „Welk recht
heeft de moeder van Mark
Thatcher eigenlijk ons te ver
tellen hoe we onze kinderen
moeten opvoeden?'