„Gadver, wat is dat slecht
c
c
C
3-
Het wonder van het Cimabue Kruis
D
J
Leidse kunstenaarsgroep geeft zelf boek uit, want uitgeverijen roepen: Parijse Opera ontslaat
twaalf naaktmodellen
WOENSDAG 23 FEBRUARI 1983
Kunst
LEIDEN - Welbeschouwd zijn ze alle drie dik tevreden.
Niet alles wat in hun nieuwe boek is afgedrukt is kwalita
tief gezien even goed. "Maar", zegt een van de Reflex 82-
kunstenaars, "vergeet nou even niet dat we ons boek niet
voor niets Kontrast hebben genoemd. In ons nieuwe
boek staan verschillende dingen. En dat niet alles even
goed is, spreekt toch ook voor zich".
Voornoemde drie, zijn Rik van
Boeckel, Fred Rohde en Wim
Lamboo. Zij richtten vorig jaar
de Leidse kunstenaarsgroep Re-
flex 82 op. Uitgangspunt: men
sen verenigen die gedichten en1
of verhalen schrijven, etsen, te
kenen, schilderen of Joost mag
weten wat voor creatiefs doen.
Run nieuwste uitgave, Kontrast
geheten, werd donderdagavond
gepresenteerd. Drie maanden
zijn ze bezig geweest met het
boek waarin men gedichten, fo
to's, etsen, tekeningen en politie
ke cartoons aantreft. Het was ze
ker niet makkelijk om al het ma
teriaal te selecteren? Een foute
suggestie, zo blijkt even later.
'Iedereen was vrij", zegt Fred Roh
de. "Wij willen iemands expres
sie niet onderdrukken. Wij ken
nen de mensen die in het boek
staan goed en wij hebben altijd
gevonden dat iedereen z'n gang
moet kunnen gaan. Natuurlijk,
we praten veel over wat er ge
maakt wordt, maar ons hoor je
niet zo gauw zeggen: wat slecht".
Cn Lamboo wil het nogmaals zeg
gen: het materiaal dat werd inge
leverd was over het algemeen
goed. Maar die cartoons dan
waarin de onderdrukking van de
neger zo onbeholpen aan de kaak
wordt gesteld, die kun je met
enig fatsoen toch niet goed noe
men?
Niet alle tekeningen zijn even
goed, dat klopt", zegt Van Boec
kel, "maar een paar vind ik toch
echt ijzersterk. Ja, en dan is de
vraag natuurlijk: waarom plaats
je de cartoons die minder zijn?
Wel, ik vind dat je mensen de
kans moet geven om zich te ont
wikkelen".
Joed, slecht: Rohde weet niet hoe
hy die begrippen moet hanteren.
"En wat koop je je nou voor die
uitgesproken waarde-oordelen.
Uitgeverijen roepen voortdu
rend: gad ver, wat is dat slecht. Ik
denk echter dat die mensen dat
veel te snel roepen. Ze zijn vaak
ingeslapen".
Hoe is hij tot dit inzicht gekomen?
"Wij hebben onze bundel Gebun
deld verzet van ik weet niet hoe
veel uitgeverijen teruggekregen.
En wat is nou het leuke: nadat
wij het boek zelf hadden uitgege
ven schreef iemand van de Ne
derlandse vereniging voor bi
bliotheken dat het zo'n goede
bundel was. Heus waar".
Is Reflex opgericht omdat jullie ge
desillusioneerd waren? "Welnee,
we wilden gewoon de dingen op
ons eigen houtje gaan doen. En
nu we inderdaad alleen nog maar
onze eigen paden bewandelen
kan ik maar één ding zeggen: het
bevalt ons prima".
De Reflex-leden hebben ook een
politieke boodschap, zoals dat
heet. Kijk bijvoorbeeld maar
eens naar de foto-serie die Lam
boo maakte over de Mobiele
Eenheid. Onder de laatste foto
staat geschreven: is er een land
waar mensen vrij kunnen leven?
Nederland, dachten wij, maar nu
schijnen de foto's te zijn gemaakt
in Nederland. Vindt Lamboo
zo'n onderschrift niet een beetje
tendentieus? "Tuurlijk niet, je
wordt in dit land ook onder
drukt". Oh ja? "Volgens mij wel,
maar het is natuurlijk al heel
mooi als mensen gaan praten
over onderdrukking naar aanlei
ding van mijn foto's".
"En weet je wat we hebben erva
ren", vraagt Rohde. "Dat we ons
er zo goed bij voelen, als we die
dingen maken dus. En ja, het
mooie is natuurlijk dat er meer
mensen zijn die onze produkten
lezen".
PARIJS (UPI) - De Parijse Opera heeft twaalf naaktmodellen
ontslagen'die door hun optreden in de opera Die Fledermaus
van Johann Strauss voor een schandaal hadden gezorgd. De
dames waren vorige week door de uit de Verenigde Staten af
komstige regisseur Richard Foreman en de choreografe Rosella
Hightower in dienst genomen, toen bleek dat hun enscenering
van de bekende Weense opera niet by de recensenten in de
smaak viel. Aanvankelijk wilden de Amerikanen dat de veertig
leden van de vaste balletgroep van het Staatstheater zich onge
kleed op het toneel zouden begeven om een "bacchantische
sfeer" te scheppen. Toen de balletgroep hier niet voor voelde,
werden de twaalf naaktmodellen in dienst genomen. Hun optre
den viel echter ook verkeerd by het publiek, dat vond dat de
modellen niet konden walsen. Nu mogen de beroepsdansers en
-danseressen weer aantreden in hun gebruikelijke kostuums.
e foto's uit Kontrast. Gemaakt door Fred Rohde tijdens de
tegen de installatie van Janmaat in de Tweede Kamer.
VS-film over Februaristaking
AMSTERDAM (ANP) - Het Amerikaanse schrijverscollectief Frederick
Douglas Creative Arts Centre in New York heeft het scnpt voor een
gedramatiseerde televisiedocumentaire over de Februaristaking op 25
februari 1941 in Amsterdam voltooid. De opdracht daartoe is enkele
maanden geleden gegeven door een groep particuliere Amsterdam
mers. Doel van het projekt is de betekenis van de Februaristaking in de
wereld meer bekendheid te geven.
Volgens een van de initiatiefnemers hebben diverse Amerikaanse televi
siemaatschappijen al belangstelling getoond. Bedoeling is de docu
mentaire in heel Amerika uit te zenden.
Eén van de minder geslaagde cartoons uit het Reflex-boek.
LONDEN Een tentoonstelling
gewijd aan één enkel voorwerp,
dat is in het deftige museum de
Royal Academy of Arts in Lon
den nog niet eerder vertoond. De
pas geopende expositie 'Het Ci
mabue Kruis' heeft niettemin de
afgelopen dagen al zeer veel be
zoek getrokken.
Die tentoonstelling bestaat uit niet
meer dan een viereneenhalve
meter hoge en vier meter brede
beschilderde crucifix, die is op
gesteld in het midden van een
door
Henk Dam
grote halfduistere zaal. Aan de
wand hangen nog wat bordjes
met verklarende tekst, en dat is
dan dat. Meer is er niet te zien.
Het Cimabue Kruis is evenwel veel
meer dan alleen een fraai be
schilderd 13e-eeuws houten
kruis. Het is tegelijkertijd een
symbool voor een van de belang
rijkste omwentelingen in het
denken die de geschiedenis kent,
én het resultaat van een van de
meest spectaculaire reddings
operaties van oude kunst uit on
ze tijd. De crucifix werd rond
1290 geschilderd door de Floren
tijnse meester Cinna de Peppi
(1240-1302), bijgenaamd Cima
bue. Het is hierom zo belangrijk
in de kunstgeschiedenis omdat
het paneel (want dat is het eigen
lijk: een kruisvormig paneel)
voor het eerst iets van de nade
rende Renaissance laat zien.
De voor die tijd ongewoon levendi
ge wijze waarop Cimabue de drie
hoofdpersonen op het paneel,
Christus, Maria en Johannes,
schilderde, betekende met min
der dan een breuk met de styve,
'dode', Byzantijnse stijl van die
tijd. Kunstkenners kunnen ly
risch doen over de gebogen lijn
van het lichaam van Christus zo
als dat op de crucifix te zien is.
Dat Cimabue dit lichaam zo
schilderde, betekende dat hy te
ruggreep op de klassieke oud
heid, zoals na hem de gehele Re
naissance in de Griekse en Ro
meinse oudheid haar bron van
inspiratie zou vinden.
Dit Cimabue Kruis nu was niet al
leen door z'n historische beteke
nis maar ook omdat het een ont
roerend mooi paneel is, tot 4 no
vember 1966 de trots van het
kerkmuseum van Santa Croce in
Florence. Toen sloeg het noodlot
toe in de vorm van een overstro
ming van de rivier de Arno. Het
modderige water sloeg ongehin
derd het eeuwenoude centrum
van Florence binnen en vernie
tigde daar voor tientallen miljoe
nen aan kunstschatten. Ook het
Cimabue Kruis, volgens de toen
malige paus, Paulus VI, 'Het be
langrijkste slachtoffer van de
ramp' verdween voor het groot
ste deel in de smurrie.
Toen na twee dagen reddingsploe
gen het museum konden binnen
komen, konden ze niet anders
doen dan verbijsterd de omvang
van de schade aan het kruis in
ventariseren. Hele stukken verf
hadden losgelaten Het doek
waarop geschilderd was, was op
verschillende plaatsen ge
scheurd zodat het naakte hout
eronder zichtbaar was Lange
tyd om daarover te weeklagen
gaven de reddingsploegen zich
niet. Zo gauw dat mogelyk was,
werd het kruis uit het museum
gehaald, om op een tank door de
modderige straten van Florence
naar een plaats te worden ge
bracht, waar het kon worden ge
restaureerd.
De restauratie van de crucifix, on
der leiding van een professor
met de waarlijk prachtige naam
Umberto Baldini, was een uiterst
langdurig en moeizaam karwei.
Zij nam uiteindelijk niet minder
dan tien jaar in beslag. Dat het
Cimabue Kruis nu (ondanks een
aantal onherstelbare beschadi
gingen) weer veel van z'n oude
magie terug heeft, mag een won
der heten.
'Het Cimabue Kruis', tot 4 apnl te
zien in de Royal Academy of
Arts, Piccadilly, Londen, dage
lijks van 10 tot 6 uur. Toegangs
prijs: een pond.
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Firefox", da: 14.30,
19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.00,16.30, 19.00
en 21.15 uur, 12 jr.
LIDO 1 (124130): "E.T", da: 14.30, 19.00
en 21.15 uur. Zo: 14.30, 16.30, 19.00 en
21.15 uur, al.
LIDO 2: "Als je begrijpt wat ik bedoel",
da: 14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.30,
16.45, 19.00 en 21.15 uur, al.
LIDO 3. "Trail of the Pink Panter", da:
14.30,19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.30,16.45,
19.00 en 21.15 uur, al.
LIDO 4: "Het kleinste bordeel in Te
xas", da: 14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo:
14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
STUDIO (133220): "A midsummernight
sex comedy", ad: 14.30, 19.00 en 21.15
uur. Zo: 14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur,
al.
TRIANON (123875): "Aas der Azen", da:
14.30,19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.15,16.30,
19.00 en 21.15 uur, al.
REX (125414): "Lusten", da: 14.30,19.00
en 21.15 uur, 16 jr.
Bioscopen Alphen
[voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Als je begrijpt wat ik bedoel",
do t/m za: 14.00, 18.45 en 21.00 uur. Zo:
Bioscopen
14.00,16.30,18.45 en 21.00 uur. Ma en di:
20.00 uur. Woe. 14.00 en 20.00 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Het grote verlan
gen", za: 24.00 uur, 18 jr.
EURO 2: "Annie", do t/m za: 13.45,18.30
en 21.15 uur. Zo: 13.15, 16.00, 18.30 en
21.15 uur. Ma en di: 20.00 uur. Woe: 14.00
en 20.00 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Wat meisjes dro
men", za: 24.00 uur, 18 jr.
EURO 3: "E.T.", do t/m za: 13.45. 18.30
en 21.00 uur. Zo:13.30, 16.00, 18.30 en
21.00 uur. Ma en di: 20.00 uur. Woe: 13.45
en 20.00 uur, al.
EURO 4: "Aas der Azen", do t/m
14.00, 18.45, 21.15 uur. Zo: 13,45, 16.45
18.45 en 21.15 uur. Ma en di: 20.00. Woe
14.00 en 20.00 uur, al.
Nachtvoorstelling. "Aas der Azen",
24.00 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "De Boezemvriend", do
t/m za: 14.00, 15.45 en 19.00 uur. Zo en
woe: 14.00 en 15.45. Di: 13.30 uur, al.
"Porky's pikante pretpark", do t/m za:
21.30 uur. Zo: 18.30 uur. Woe: 20.30 uur,
al.
"Jules et Jim", zo: 21.00 uur, 16 jr. "Mes
petites amoureuses", ma: 21.00 uur, 16
jr. "La dernière femme", di: 21.00 uur,
16 jr.
Bioscopen Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Young doctors in love", do:
14.45 en 20.00 uur. Vrij, za, zo; 14.45,
19.00 en 21.15 uur. Ma en di: 20.00. Woe:
14.45 en 20.00 uur, al.
CITY 2: "Maak 'm soldaat", al. (zelfde
tijden als City 1).
CITY 3: "Kamp der verdoemden", 16 jr.
(zelfde tijden als City 1).
CITY 4: "Naked fist", do: 14.45 en 20.00
uur. Vrij: 14.45, 19.00 en 21.15 uur, al.'T,
the jury", za: 19.00 en 21.15 uur. Zo:
14.45, 19.00 en 21.15 uur. Ma, di en woe
20.00 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Lucky Luke", za en
woe: 14.30 uur.
AEIDEN
De Lakenhal, Oude Singel, winterland-
ichappen/schaatsen, t/m 13 maart, di. t
n zat. 10-17; zond. 13-17; ma. gesloten.
penbare Bibliotheek Nieuwstraat,
•ntoonstelling IVN, 'zet de bloemetjes
ïns buiten', aanbrengen van groen in
e binnenstad, tot 8/3.
)e Lakenhal, Oude Singel, ruimtelijke
ormen en vormen in de ruimte. Expo-
Itie van werk van beeldhouwers. T/m
0 maart.
'oyer LAK, Levendaal 150, zeerdruk-
:en Marian Plug/Academiegebouw, Ra-
tenburg 73, etsen Philip Wiesman, 14/1
ot 28/2, ma. t/m vrij- 9-17.
IRS, Pieterskerkgracht 9, gouaches,
Jeurpotloodtekeningen, en prenten
■an Erli Esselink, Dick v.d. Kooy, Fan-
ly Mazure, en Bettien Scherft; 12/2 t/m,
8/2, dinsdag t/m zondag 13-16 uur.
luseum Boerhaave, Steenstraat la, ten-
donstelling over Antoni van Leeuwen
hoek, tot 1/5, ma. t/m za. 10-16; zo. 13-16.
Q Exposities
Rijksmuseum van Geologie en Minera
logie, Hoogl. Kerkgracht 17, 'Energie uit
eigen bodem', t/m 4 augustus, ma. t/m
vrij. 10-17; zo. 14-17.
Waaggebouw, Aalmarkt 21,
portretten van H.H. Kamerling Onnes,
19/2 tot 6/3, dinsdag t/m zaterdag 10-18
uur; zondag 13-17 uur.
Openbare Bibliotheek Nieuwstraat,
fototentoonstelling ENFB, 'verkeerssi
tuaties en oplossingen voor fietsers in
Leiden en omgeving informatiestand,
tot 1/3.
Rijksmuseum van Oudheden, Rapen
burg 28, 'Papyrus, van bies tot boekrol',
t/m 4/4: 'Beelden van Behnasa' t/m 28/3,
di. t/m za. 10-17; zo 14-17.
De Oude Rijn, Stille Mare 4, beeldhouw
werk Joop van Kralingen; litho's en
olieverf van Jan Rotteveel, t/m 24/2, dag.
10-18; zo. 11-18
Jngevallendienst
tiekenhuizen Leiden
)ngevallendienst elke dag Academisch
'.iekenhuis behalve van dinsdag 13.00
lur tot woensdag 13.00 uur (Diacones
enhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za-
erdag 13.00 uur (Elisabeth'ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Maconessenhuis - doorlopende be-
oektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur, met
litzondering van:
de kinder- en jongerenafdeling: dage-
Ijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
de afdeling intensieve zorg. uitslui-
end na overleg met het hoofd van de
fdeling.
Iportmediscb Advies Centrum:
llessurespreekuur: Elisabethzieken-
luis Leiderdorp, 's maandags van 19.30-
0.30 uur
texoekuren St. Eiisabetb-Ziekenhuis:
'olwassenen dagelijks van 14.00-14 45
n van 18.30-19.30 uur. Klasse afd: dage-
jks van 11.15-12.00 uur, van 14 00-14.45
ur en van 18.30-19.30 uur.
Ziekenhuizen
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Afdeling C.C.U. (hartbewakjng) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch z.iekenliuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avond bezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur.
VAN U HEEFT ONS
HEEL WAX SCHADE
BEZORGD, ALS IK
HET HEGGEN /VA6,
DENEER DE GRAAF-
Oegstgeest Jacques van Bellen, Lan
ge Voort, aquarellen en pastels van Pau
la v.d. Weerdt, t/m 2/4, di. t/m vr. van
9-18 uur, vrijdagavond, za. van 9-17 uur.
Warmond - Oude Raadhuis, tot 3/3, Ka-
trina Riethoven, olieverf, etsen, beeld
jes, woe., do., zo. 14-16 uur, za. 11-16 uur.
Warmond - Galerie De Pomp, tot 27/2,
Anette van Wijck, tekeningen en pop
pen, Miep Le Kanne Dits Deprez, droog
bloemen, Keetje Kieft, bloemcollages,
di. 19-21 uur, woe. 10-12 en 14-16 uur,
do., za., zo. 14-16 uur.
LEIDERDORP
Gemeentehuis, Engelendaal (bij winkel
centrum Winkelhof); aquarellen, teke
ningen, etsen, en keramiek van Iris le,
Rütte en Herma Gerrits. 18/2 t/m 30/3.
WASSENAAR - Auberge de Kievit,
Stoeplaan 27; schilderijen van M. van
Bork-van Dijk en Ingeborg Reiler 13/2
t/m 17/3, dinsdag t/m zondag van 9.00
12.00 uur en van 15.00 - 19.00 uur.
HEEFT U AL6 PREMIER N06 \EJb
TE VERKLAREN TE6EN0VER DE
PERö 1
TU66EN KOFFIE ZWART", KOFFIE MET MELK
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor specia
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.00
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
karf er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11 00-11 30 uur Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling: 's avonds
19.30-20.30 uur Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur.
PAPRIKASAUS
Voor papnkaaau*
neemt men tegcnwoor
dig vaak een p&lge of
ern blikje, maar wy
zouden het weer een*
zelf n
veracht! te proeven'
Snipper een uitje rn 2
rode paprika* zo fijn
mogelijk Fruit de «nip
per» gr tamelijk in 25 g
boter, tot de ui wat
kleur begint te krtjgen
Voeg dan een eetlepel
tomatenpuree toe en
daarna een eetlepel pa
prlkapoeder van de ge
Goed doorroeren Giet
langzaam 0.25 I water
bh.
•maak toe
een klein Kalf uurtje
zachtje» koken, met een
drk*e| ,,p de pan Wrijf
dan alle vaste bestand
delen door een zeef
Voeg desgrwenst wat
gewone of zure room
toe Ala u een gebonden
saus wen»t neemt u te
gelijk met de tomaten
puree nog een eetlepel
WÏNA BORN
<({)u(lcLieu ins
23 februari 1983
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Is hondentrouw bijna spreek
woordelijk geworden, de katten
vertoonen zich al als concurren
ten. Een Leidsche kat gaf er het
voorbeeld toe. Het beestje was
aan een der familieleden, die
op ongeveer 20 minuten af
stand van den eigenaar woon
de. overgedaan, toen men het
na verloop van een paar dagen
des avonds weer voor hare vroe
gere woning terugvond. sDaar
hare tegenwoordigheid echter
te veel last veroorzaakte, bracht
men haar naar den singel, aan
den anderen kant van de stad.
waar een hond haar in een
boom joeg. Nu dacht men voor
goed van de kat ontslagen te
zijn, doch na verloop van zeven
dagen was het getrouwe dier
weer bij den eigenaar terug.
Volgens een statistieke opga
ve van de gronden, die in dertig
gemeenten van Noord- en Zuid-
Holland in 1882 met verschil
lende bolgewassen beplant zijn
geworden, waren ruim 231 hec
taren beplant met hyacinten,
206 hectaren met tulpen, 74 hec
taren met krokussen, ruim 9
hectaren met narcissen en 75
hectaren met verschillende an
dere bolgewassen
- (AdvJ NederWerkiIfdfN
nerbond "Patrimonium" (Va
derlijk Erfdeel). Afdeeling Lei
den Zij, die vasthouden aan de
belijdenis onzer vaderen, ge
grond op de zutuere uitspraken
can Gods Woord, en als Leden
van genoemd Werkliedenver
bond wenschen voorgedragen
te worden, wenden zich per
soonlijk of schriftelijk tot den
Isten Secretaris der Leidsche
Afdeeling, J SieiKil, Oude Vest
No 133
Ftjftig jaar geleden
Ook Frankrijk ondervindt
veel overlast van den sneeuw
val Vooral in de itreek rond
Carcassonne hebben de sneeuw
buien groote storingen veroor
zaakt. Verscheidene dorpen
Zijn t»an de buitenwereld afge
sneden door een sneeuwlaag
van anderhal te meter hoogte
Dergelijke berichten komen ook
uit Engeland, Italië en zelfs Ma
rokko
