Neo-nazisme stof voor preek JSjy}
Bezuinigingen op een rij
VRIJDAG 21 JANUARI 1983
„Ik vind de reaksie van Het Parool
hoogst onelegant, maar ik ben niet
van plan er iets aan te doen. Ik doe
maar liever helemaal niets
aan of voor Het Parool".
Aldus Gerard Reve. Zoals ik giste
ren al schreef, heeft hoofdredacteur
Wouter Gortzak van Het Parool
zich in de meest krasse bewoordin
gen gedistantieerd van het inter
view met Reve in zijn krant: „Reve
is een fascist", „het spijt me bitter",
„had onder geen beding in Het Pa
rool afgedrukt mogen worden",
„verontschuldigingen", „broodje
fascisme"...
Overigens schreef Gerard Reve het
geciteerde in de eerste alinea al op
29 juli 1973 in een brief aan Simon
Carmiggelt, die teruggevonden
kan worden in de onlangs bij uitge
ver Veen uitgekomen bundel 'Brie
ven aan Simon C.'
Vier maanden later schreef hij:
.flogal beroerd geworden van de
bepaald infame bespreking in Het
Parool van gisteravond. Ik heb
voorgoed iedere relaatsie met Het
Parool verbroken", en weer negen
maanden later lezen we: „Ik lees
geen kranten meer, ook niet meer
Het Parool, dat heel langzaam,
stap voor stap, wordt gelijkgescha
keld, en allang niet meer iets durft
te schrijven tegen de rode terreur
Reves mening over Het Parool zal
er, na de verkettering van het inter
view dat Boudewijn Büch met hem
had, wel niet milder op zijn gewor
den, al zal Wouter Gortzaks kwali
ficatie 'Reve is een fascist' door
hem eerder als een citaat dan als
een ontdekking worden beschouwd.
Op 8 juni 1975 ondertekent hij een
brief aan Simon en Tiny met 'jullie
fascistische boezemvriend' en op 6
april 1974 lezen we: „Ik lui maar
wat, en ik ben gewoon een fascist
die er niet voor gewin, maar uit
idealisme bij is". Satire? Boutade?
Literair stijlbeeld? Hyperbool
(overdrijvende uitdrukking)?
Wouter Gortzak heeft alle direct be
trokkenen zijn verontschuldiging
aangeboden, dus ook Harry Mu-
lisch en Jan Wolkers voor de uit
spraak: „Ik gun Harry Mulisch en
Jan Wolkers een communistisch
concentratiekamp. Van harte",
maar op 8 augustus 1974 schreef
Reve al aan Simon Carmiggelt: ,Jk
denk en hoop, dat Fernandinus en
Bibelebonsebeb ooit nog eens in een
kommunisties konsentraatsiekamp
doodgeknuppeld worden, samen
met het schurftige reptiel Brugs-
ma". Heeft iemand al zijn excuses
aangeboden aan Bibeb, Rinus Fer-
dinandusse en W. L. Brugsma?
Ik heb gisteren de onzinnigste pas
sage uit het Reve-interview, de
aanval op burgemeester Wim Po
lak van Amsterdam geciteerd („Ik
haat Amsterdam, en vooral zijn to
lerante burgemeester, die voor het
gepeupel wijkt schreef Reve al
op 17 augustus 1971, maar toen be
trof het nog Samkalden), en Reves
onverhoedse aanval op zijn 'pen-
friend' Simon Carmiggelt in het
vooruitzicht gesteld. Ik citeer:
„Carmiggelt zegt ergens in een in
terview, dat die rellenschoppers in
Amsterdam, met al dat geweld en
auto's in brand steken, en wat niet
meer, met dat traangas enzovoorts,
'surrealistisch' op hem overkomen.
Hij vindt dat mooi, geweldig. Hij
zal wel ontkennen dat hij het ge
zegd heeft, maar hij heeft nooit een
stukje in Vrij Nederland geschre
ven om het te ontkennen".
Dat laatste klopt. Maar Carmiggelt
heeft betere redenen om het te ont
kennen, namelijk de tekst zelve, zo
als die in Vrije Nederland door
Piet Piryns uit zijn mond werd op
getekend:
Amsterdam is natuurlijk een
beetje een gekkenhuis. Die rellen,
daar kun je vreselijk kwaad om
worden maar ik moet er toch een
beetje oneerbiedig om lachen. Het
is allemaal van een volstrekte ab
surditeit maar het hoort bij het
Amsterdamse leven. Ze slaan alles
kort en klein, en als de politie ein
delijk aan komt schijten, zegt de
commissaris: wij kunnen niet on
middellijk reageren in het week
end, want eer wij onze jongens alle
maal in die ME-pakken hebben
gaan er toch een paar uur over
heen. Met zo'n uitspraak ben je vol
komen in de dadaistische wereld
terechtgekomen. Ik zie daar de hu
mor wel van".
Los van het verschil tussen dadais-
tisch en surrealistisch, zag Carmig
gelt dus niet de humor in van het
geweld, maar van het feit dat de
ME-ers te laat komen omdat ze
eerst in hun pak gehesen moeten
worden. Het interview in VN van
17 juli 1982 stond Carmiggelt aan
Piryns toe op voorwaarde dat deze
niet zou informeren naar zijn
vriendschap met Gerard Reve en
ook niet zou vragen waarom hij
nooit een roman had geschreven.
Kennelijk waren de betrekkingen
tussen beide correspondenten toen
al niet meer optimaal. „Carmiggelt
is een man die iedereen te vriend
wil houden, die populair wil zijn
tot elke prijs. Als het gepeupel het
voor het zeggen krijgt, kiest hij
voor het gepeupel", zegt Reve in het
Parool-interview, als oud-Parool
medewerker (hij begon na de be
vrijding afwisselend als stadsver
slaggever, rechtbankverslaggever
en redacteur binnenland bij Het
Parool) over de eerbiedwaardigste
Parool-medewerker. „Verder is het
een lieve man", zegt hij ook nog.
Dat bleek wel toen ik Simon Car
miggelt om commentaar vroeg. Het
enige wat hij wilde zeggen was
„Het lijkt me dat hij die dag wat
driftig was".
Mr. F. (Frits) Korthals Altes (51),
de minister van justitie, is een
betrekkelijk onbekende voor
het grote publiek waar het gaat
om zijn werk als advocaat. Hy
was firmant in een gerenom
meerd Rotterdams advocaten
kantoor maar hield zich daar
afzijdig van het strafrecht, de
enige sector waar een jurist
roem kan vergaren in brede
kring.
De bekendheid van Korthals Al
tes komt voort uit zijn werk in
zijn vrije tijd voo* de WD.
Van 1969 af was hij daarin ac
tief, aanvankelijk als algemeen
secretaris van de partij. Van
1975 tot 1981 was hij voorzitter
van de partij, daarna lid van de
Eerste Kamer.
DEN HAAG - De onderwijzers
hielden het nog rustig, maar
jongeren en bijstandsmoeders
gingen al over tot hardere ver
zetsacties. Wat als de grote
massa straks het lagere janua-
risalaris of de lagere uitkering
krijgt? Wat als de werkloos
heid dit jaar tot bijna 1 miljoen
mensen oploopt. Kan het kabi
net de onrust dan de baas? Be
reidt de nieuwe minister van
justitie, Frits Korthals Altes,
harde maatregelen voor?
Rustig achterover in zijn stoel,
alleen wat emotioneler als hij
het over de jeugdwerkloosheid
heeft, poogt de bewindsman
de interviewers te kalmeren:
„Er zal zeker worden gede
monstreerd en ik ben bang....of
neen, ik ben helemaal niet
bang, ik denk dat het geen in
vloed zal hebben op het beleid,
omdat de regeringspartijen er
nu absoluut van overtuigd zijn
dat die maatregelen moeten
worden getroffen. Bovendien
zullen de acties, naarmate het
duidelijker is dat er een vastbe
raden meerderheid is in de
Tweede Kamer, geen harder
karakter krijgen".
Dat betekent dat kabinetsbeslui
ten door een meerderheid in
het parlement zullen worden
goedgekeurd. „Dan is er geen
keuze meer. Als wij in een de
mocratie niet meer uitvoeren
wat een meerderheid van het
parlement heeft goedgekeurd,
dan ben je rijp voor de dicta
tuur. Iets dat hoop ik niemand
wil".
De getroffen jongeren moeten
maar geduldig wachten op be
tere tijden?
Hier valt Korthals Altes uit. „Dat
vind ik nu het ergerlijke - en
dat meen ik heel serieus - dat
we vanaf 1973 geweigerd heb
ben om werkelijk op tijd om te
buigen en dat wij nu de slacht
offers zien en dat zijn de jonge
ren. Zij zijn het slachtoffer van
de nalatigheid van de politici
in de jaren zeventig. Die zei
den: laat maar, het is zo moei
lijk".
„Als de jongeren protesteren,
dan begrijp ik dat heel goed,
maar waar we nu mee bezig
zijn is de basis te leggen zodat
er straks wel weer werk komt.
Er is een ontzaglijke scheef
groei wanneer je ziet dat er
geen werk is voor een hele
nieuwe generatie, terwijl er -
en daarom kunnen we bezuini
gen - nog situaties bestaan
waar meer wordt uitgegeven
dan strikt noodzakelijk is".
„Ik weet, je bent er niet mee
klaar als je dat hoort. Want
daarmee heb je geen werk. Ik
hoop dat wy in staat zijn jonge
ren ervan te overtuigen dat wij
het beleid voeren juist om in
de toekomst weer opnieuw
werk te krijgen". Dus wachten
op betere tijden.
«6*
Korthals Altes: "....ik ben bang, of neen, ik ben helemaal niet bang..
DEN HAAG - Stakingen van gedetineerden die protesteren tegen
bezuinigingen op het gevangeniswezen, maken geen indruk op
de nieuwe minister van justitie. Frits Korthals Altes. „Zoals he
laas voor iedereen een stap terug geldt, zo zal dat ook moeten
gelden voor degenen die een straf ondergaan", is het laconieke
commentaar van de bewindsman.
Van de bezuinigingen op de begroting van justitie is alleen de
politie uitgesloten. Verder moet iedereen die te maken krijgt
met rechtspraak bijdragen aan het terugdringen van het over
heidstekort: gedetineerden, bewaarders, advocaten, rechters, of
ficieren van justitie, de ambtenaren op het ministerie zelf en
bovendien alle Nederlanders die een ruzie voor de rechter willen
uitvechten.
De uitgaven voor rechtspraak en rechtshulp moeten in geld gelyk
blyven aan het huidige niveau. Dat moet worden bereikt door de
vergoedingen aan advocaten te verminderen en van de rechtzoe-
kenden een eigen bijdrage van ten minste vyftig gulden te vra
gen. Bovendien wordt het griffierecht fors verhoogd.
„Als de mensen geen vijftig gulden over hebben voor een zaak,
dan zeg ik okee, er kan een zekere stimulans van uit gaan om
eerst zelf te pogen een oplossing te vinden. Daar heb ik vrede
mee", zegt de bewindsman.
Het voorgenomen beleid betekent dat alle advocaten zullen moe
ten inleveren, niet alleen de sociale advocatuur. Het is niet denk
beeldig dat vooral advocatenkantoren in de provincie de gevol
gen zullen merken omdat die voor ongeveer vyftig procent
draaien op zaken die door de overheid worden betaald.
„Het is een volstrekt rechtvaardige zaak. Het eerste beleidspunt is
de pijn zo gelijkmatig mogelyk verdelen en dan mag geen groep
erbuiten vallen", is het enige wat hij tot zyn voormalige collega's
kan zeggen.
Op het gevangeniswezen moet in elk geval dertig miljoen gulden
worden omgebogen om de uitbreiding van het aantal cellen te
financieren. Het kabinet wil immers geen geld ter beschikking
stellen. Bovendien is in het regeerakkoord vastgelegd dat op de
post gevangeniswezen en reclassering nog eens 45 miljoen gul
den tot in 1986 extra wordt bezuinigd.
Deze maatregelen komen bovenop de bezuinigingen die al in de
voorjaarsnota van het vorige kabinet waren aangekondigd. Dat
betekent dat nog ettelijke miljoenen guldens tot 1986 moeten
worden gevonden.
Ten slotte is ook het departement van justitie onderworpen aan
algemeen kabinetsbeleid: het ambtenarenkorps moet 1 procent
worden ingekrompen terwyl de salarissen van de blijvers wor
den bevroren.
Voorrang
Intussen heeft het kabinet voor
rang gegeven aan de politie,
die als een van de weinige on
derdelen van de overheid de
bezuinigingen ontloopt. Niet
uit angst voor grootschalige ac
ties, maar om de burgers in de
ze moeilijke tijden een gevoel
van rechtszekerheid te geven.
Korthals Altes: „Juist in een tijd
dat de economie terugloopt, is
er een grote noodzaak omvang
rijke fraudes te bestrijden.
Wanneer je iedereen vraagt een
stapje terug te doen, is het es
sentieel datje op dit beleidster
rein bij blijft en misschien ver
der gaat met daaraan prioriteit
te verlenen dan je gedaan zou
hebben in een stijgende econo
mie".
Niet elke fraude zal uitputtend
worden aangepakt. Ook de mi
nister ziet in dat de politie niet
ongelimiteerd uitgebreid kan
worden en dat er een grens is
aan de groei van het aantal cel
len. De opsporing moet zich
volgens Korthals Altes blijven
richten op de hoofdlijnen en de
echt grote jongens.
„Ook hier moet je prioriteiten
stellen. Als je de hoofddaders
maar vat. De meelopers zijn
niet zo belangrijk, want die
hebben dat vaak in dienstver
band gedaan. Je zegt in deze
tyd niet zo vreselijk makkelijk
tegen je baas: meneer, ik ben
bang dat u allerlei dingen uit
haalt die niet mogen en daar
doe ik niet aan mee. Als je op
straat staat, ben je zuur".
Vandalisme
„Op de tweede plaats geven we
prioriteit aan de bestrijding
van de kleine criminaliteit en
het vandalisme. Vooral dat
laatste is een geweldige scha
depost voor de Nederlandse
economie. Deze voornemens
kun je niet uitvoeren met min
der mensen".
Onvermijdelijk gevolg van dat
verscherpte opsporingsbeleid
zal zijn dat meer verdachten
worden aangehouden, zowel
vandalen als fraudeurs. Hoe
valt dat te rijmen met zijn forse
bezuinigingen op het gevange
niswezen en de reclassering
terwijl de rechterlijke macht al
jaren klaagt dat ze overbelast
is?
De gevolgen zullen meevallen,
geeft Korthals Altes aan. „Je
komt voor vandalisme niet zo
snel en niet zo lang in de ge
vangenis. Het langdurig beslag
op de celruimte wordt gelegd
door handelaren in verdoven
de middelen en door veroor
deelden voor ernstige gewelds
misdrijven". Bovendien, zegt
hij, wordt het beleid van het
vorige kabinet om het moge
lijk te maken meer boetes uit
te delen in plaats van celstraf
fen, onverminderd voortgezet.
Binnen die kleine criminaliteit
denkt de bewindsman vooral
aan het bestrijden van de over
last door drugsverslaafden
door de drugshandel krachtig
te bestrijden. Voor de heroïne
handelaren heeft de minister
overigens nog een verrassing
in petto.
Hij overweegt ze voortaan op te
sluiten in een aparte gesloten
inrichting met een extra streng
regime. „Juist om te voorko
men dat deze mensen met hun
praktijken kunnen doorgaan,
is het nodig zo'n streng regime
in te voeren en dat kan makke
lijker als ze apart worden gede
tineerd".
Regels schrappen
Een minister van justitie wordt
altijd in verband gebracht met
straften, ordehandhaving en
rechterlijke macht. Korthals
Altes is een hele nieuwe taak
toegedacht naast het traditio
nele justitiewerk. Hij is eerst
verantwoordelijke in het kabi
net voor het 'dereguleren', of
wel het schrappen van overbo
dig geachte en al te knellende
overheidsregels en wetten.
„Het wetgevingsapparaat is al
tijd gebruikt als er een behoef
te bestond een bepaald belang
te beschermen. Dan werd er
een regel uitgevaardigd. Maar
er is nooit een systematische
toetsing geweest of die behoef
te nog bestond en of de onder
linge samenhang van de ver
schillende wetten niet te zeer
belemmerend is gaan werken".
Hij vindt daarom dat er dan som
mige nieuwe wetten in de toe
komst slechts een tijdelijke
werkingsduur van bijvoor
beeld tien jaar moet worden
gegeven. Na die tijd moet wor
den bekeken of de wet aange
past moet worden. Als er niets
gebeurt, loopt de wet af. Vol
gens Korthals is het een Ame
rikaans idee. „Dat noemen ze
daar het 'sunset'-principe. De
wetten en de zon komen altijd
op, maar ze moeten net als de
zon ook onder kunnen gaan".
Een uitwerking van dat idee is al
gegeven in de nieuwe belas
tingmaatregel van dit kabinet
om de kosten van groot onder
houd aan de eigen woning on
der voorwaarden aftrekbaar te
stellen. Die regeling zal, zo is
nu al vastgelegd, over drie jaar
opnieuw worden beoordeeld
op zyn waarde.
Dat principe kan alleen worden
toegepast op nieuwe regelge
ving. Plannen zijn er ook om
wat te doen aan de bestaande
regelgeving. De minister heeft
de stellige overtuiging dat de
huidige regels zo op elkaar zijn
gestapeld dat het bedrijfsleven
verstikt dreigt te raken. „Stel
regel is dat er ruimte moet ko
men voor het bedrijfsleven.
Niet alleen financieel maar ook
operationeel".
Bouw- en milieurecht
Dit onderdeel van het kabinets
beleid wordt door drie com
missies uitgewerkt, groten
deels bemand door ambtena
ren, die, na een korte inventari
satie, nog dit jaar concrete
voorstellen tot schrappen moe
ten doen. De nadruk zal daar
bij komen te liggen op wetten
en regels in het bouw- en in het
milieurecht. Dat behandelen
de eerste twee commissies. De
derde zal zich, onder directe
verantwoordelijkheid van
Korthals Altes, buigen over de
algemene wetgeving waarbij
toch ook de nadruk zal bggen
op het sociaal-economische
vlak en op het doorzichtiger
maken van de regels voor de
burgers.
Voorbeelden?
Korthals Altes aarzelt ze te geven
omdat hy met vooruit wil lo
pen op het commissiewerk,
maar na enige aandrang zegt
hij voorzichtig: „Er geldt op
het ogenblik geen beroepsmo
gelijkheid bij een bepaalde
vorm van ontslagverlening
door de kantonrechter. Er zijn
nu voorstellen om dat hoger
beroep in te voeren. Ik sluit
niet uit dat we dat nu maar
achterwege moeten laten. We
zijn immers jarenlang met al te
ongelukkig geweest zonder ho
ger beroep". Als ander voor
beeld noemt hij de gecompli
ceerde huurwetgeving, nu ver
schillend voor bedrijven, mid-
denstandsbedryven en parti
culieren.
De regels die nu mogeluk ver
dwijnen zyn toch destyds met
voor niets opgesteld?
„Er zijn belangen die er mee be
schermd zyn en die zullen nog
wel bestaan. Die moeten wc
opnieuw afwegen. Als je goed
nadenkt, dan vind ik dat het
een gevolg van de welvaart is
dat we die belangen konden
beschermen. Het bestryden
van de steeds nog maar
groeiende werkloosheid heeft
toch echt een hogere prioriteit
gekregen. Dan wordt er maar
gepiept Maar ik vind dat die
meer dan 600.000 werklozen -
nog steeds in aantal groeiend -
nu voorrang moeten krygen-
Je moet natuurlyk wel een re
delijke verwachting hebben
dat het werk schept".
De 'Stichting tot bestrijding
het hedendaagse fascisme' heeft
via kerkelijke organen Duitse en
Nederlandse pastores en predi
kanten gevraagd, in de preek
van zondag 30 januari aandacht
te schenken aan de machtsover
neming in Duitsland door de na
zi's, nu vijftig jaar geleden.
"Vooral het verzet van de kerken
in onze beide landen lijkt ons een
onderwerp dat ook mensen die
de nazitijd en de oorlog niet of
niet bewust hebben beleefd nog
kan inspireren tot bezinning, ter
versterking van hun geest
kracht", zegt de stichting in haar
oproep. "Neo-nazistische ver
schijnselen in Duitsland, Neder
land en elders zijn voldoende be
wijs voor de noodzaak van deze
versterking".
De stichting anti-fascisme is ont
staan in december 1981 uit een
verzetstentoonstelling in En
schede, die maar liefst 15.000 be
zoekers kreeg, onder wie veel
jonge Duitsers. Zowel in het
Duitse als Nederlandse grensge
bied zijn mensen in de stichting
actief. De Nederlandse voorzitter
is de vroegere verzetsman Johan
Lorje, de Duitse voorzitter is dr.
Werner Koch, voorzitter van het
Sachsenhausen-comité.
Aan de rand
Harry Pals heeft de leiding van
de Doopsgezinde Vredesgroep
neergelegd. Hij is pastor gewor
den voor de doopsgezinde stu
denten in Groningen.
Over de afgelopen vijfjaar schrijft
Pais in het Algemeen Doopsge
zind Weekblad van vandaag, dat
er, wat het vredeswerk betreft, in
de Doopsgezinde Broederschap
niet ingrijpend veel is veranderd.
"De vredesgroep staat nog
steeds aan de rand. Het vredes-
getuigenis is meestal nog steeds
erg vrijblijvend. Het wordt maar
door een Ideine minderheid in de
gemeenten gedragen. En van de
organen van de Algemene
Doopsgezinde Sociëteit gaan
nog steeds erg weinig stimulan
sen uit voor een fundamentele
aanpak van het vredesvraag
stuk". Pais noemt dat - na alle
gesprekken over het 'vredesge-
meente-worden' 'erg teleur
stellend'.
Toch zijn veel meer mensen zich be
wust geworden van de vragen
rond geweld. "De invloed van de
vredesbeweging is hieraan na
tuurlijk niet vreemd. Hierbij
heeft de eigen vredesgroep een rol
kunnen spelen". Pais is vooral te
vreden over het kadervormende
werk dat hij heeft kunnen doen,
op landelijke studiedagen en in
plaatselijke en regionale cursus
sen. "De Broederschap en de vre
desbeweging hebben theologische
verdieping erg nodig. Maar dan
wel theologie die concreet aan
sluit bij mensen en hun proble-
Met het bestuur van de vredes
groep heeft Harry Pals afgespro
ken, dat hy nog op bescheiden
schaal cursussen over 'bijbel en
geweld' blijft verzorgen.
Politieke kerk?
Bij het 'Hervormd Weekblad' van
vandaag is een bijlage gevoegd,
waarin het hoofdbestuur van de
Confessionele Vereniging in de
Hervormde Kerk ingaat op reac
ties op de brochure 'Pleidooi
voor een kerkelijke koersveran
dering' van voorjaar 1981. Die
brochure was een uitgave van
het hoofdbestuur, maar werd
mede aangeboden namens de
Gereformeerde Bond in de Her
vormde Kerk, de 'Kring van
Vrienden van Kohlbrugge' en
het Hervormd Beraad Vredes
vraagstukken
Er werden in korte tiid 14.000 ex
emplaren van de brochure ver
spreid. Het aantal reacties was
zeer groot. 'Merendeels instem
mend, enkele kritisch tot zeer
kritisch", meldt het hoofdbe
stuur vandaag.
Het hoofdbestuur koos voor zijn
antwoord op deze reacties niet
voor een tweede brochure maar
voor een bijlage. Die is apart by
de Barneveldse Drukkerij en
Uitgeverij (postbus 67, 3770 AB
Barneveld) te bestellen Ds. J.
Windig en de heer G. de Klerk
hebben de bijlage - 'Een politie
ke kerk?' - op persoonlyke titel
geschreven maar voor gezamen
lijke verantwoordelijkheid.
Zij stellen in dit geschrift opnieuw
de verhouding van 'politiek en
kerk' aan de orde. Kern van hun
betoog is, dat de kerk een op
dracht heeft die boven de politiek
uitgaat, een opdracht en bood
schap i*oor het totale leven. De
politiek is afgestemd op de hori
zontale verhoudingen in onze we
reld De confessionelen verzetten
Zich tegen gelijkschakeling van
die twee, een gelijkschakeling
waarbij van de politiek zelfs de
komst van Gods Koninkrijk
wordt verwacht.
Dc bulaee van het 'Hervormd
Weekblad' geeft voldoende stof
om er volgende week nog even
op terug te komen. Wij denken
dat te doen in de krant van zater
dag 29 januari.
Beroepen. Hervormde Kerk: be
roepen te Overschie B. Borde
wijk Kralingen. Gereformeerde
Kerken: beroepen te Vlaardin-
gen G. van der Veere Drachten.
Gelovigen
Volgens een sociologisch onder
zoek is 8 tot 10 procent van de
volwassenen in de Sowjet-Unie
gelovig. Het percentage gelovi
gen in de dorpen is bijna 20, in de
steden minder dan 8.
Dat deelde iemand van dc raad
voor godsdienstzaken in de Sow-
jet-Unie mee aan Westduitse
journalisten die door de Rus-
sisch-Orthodoxe Kerk voor een
bezoek waren uitgenodigd Hij
voegde eraan toe. dat dfl KI
zelf het aantal gelovigen hoger
schatten
De moeilykhcid in Rusland is, dat
staatsinstellingen wegens de
scheiding van kerk en staat niet
naar de religie van personen mo
gen vragen en dat kerken geen
statistieken of doopregisters m«»
gen byhouden. Daardoor is het
vrywel onmogelijk, achter het
werkelijke aantal gelovigen te
komen.
Protest. Dc anglikaanse Zuid-
afnkaanse bisschop esmond Tu
tu eeft gisteren het verbod van
de Zuidafrikaanse regering tot
publikatic van een pastorale
bnef van de rooms-katholieke
bisschoppen scherp veroor
deeld. In die bnef worden Polen
gewaarschuwd, met naar Zuid-
Afnka te emigreren - waar het
ook niet alles is - en wordt de
regenngspohtiek tegenover Na
mibië veroordeeld.
Het verbod doet Tutu denken aan
dc methoden van een politie
staat Het verscherpt de twee
spalt tussen kerk en staat
'De cynische actie van de alweten
de scheidsrechters heeft tot doel,
de bevolking slechts dat te laten
lezen en te overdenken wat zij
voor juist houden", zegt Tutu in
een verklaring (in Johannesburg
uitgegeven). "Zij zijn er om ons
voor het verderf te bewaren, en
urezen dat de waarheid ons »n
hef ongeluk stort". "Het belache
lijke t«erbod kan maar beter wor
den ingetrokken Mondige bur
gers moeten zelf maar ontdekken,
une de waarheid spreekt"
