Kans op uitstel bezoek Begin YS Relatie Tokio- Seoel verbeterd Embargo Afghanistan mislukt Thatcher verlaat Falklands Aanbod Moskou wellicht stap vooruit Europees Parlement kritisch over volgen VS Geruchten ergeren Israëlische premier "Suriname heeft begrip voor stopzetten hulpr Krakersrellen Geruchten over vervroegde verkiezingen Kolonel El Salvador stopt verzet DONDERDAG 13 JANUARI 1983 Buitenland STRAATSBURG (ANP) - Het Eu ropees Parlement heeft gisteren in Straatsburg felle kritiek geoe fend op de Europese Commissie, omdat zij niet in staat is geweest het beperkte embargo op levens middelen, dat wegens de inval in Afghanistan tegen de Sowjet- Unie werd aangekondigd, te doen naleven. Juist in de periode dat het embargo van kracht was, zijn de leveringen enorm toege nomen, in één geval (van soja- koeken) zelfs met het 36-voudi- ge. Nadat de Verenigde Staten een embargo hadden afgekondigd, besloten de tien landen van de Europese Gemeenschap dat zij geen afbreuk zouden doen aan de Amerikaanse maatregelen, en daarom niet meer zouden leve ren dan het gemiddelde van de drie voorgaande jaren. Maar net "dagelijks bestuur" van de ge meenschap, aldus het parlement, heeft eenvoudig moeten weten dat zij niet in staat was om de le veranties onder controle te hou den. Zij heeft echter noch bij het parlement, noch bij dc minister raad aan de bel getrokken, en het zelfs nog in november 1980 doen voorkomen of het met het em bargo geheel in orde was. Uitvoervergunningen die al voor de afkondiging van het embargo, in 1979, waren afgegeven en die voor alle bestemmingen golden, konden niet meer worden ge blokkeerd, maar de commissie heeft nagelaten dit te melden. Weliswaar heeft zij in de eerste maanden van 1980 stappen geno men om de controle te verbete ren, maar zij heeft niet snel en niet drastisch genoeg besloten de uitvoerrestitutie - bedoeld om de dure landbouwproducten van de gemeenschap hoe dan ook te kunnen exporteren op een wereldmarkt met een over het al gemeen lager prijsniveau - ge heel te laten vervallen. Juist in de periode dat de uitvoer naar de Sowjet-Unie niet had mogen stijgen, is zij enorm toe genomen, zo blijkt uit een over zicht van de begrotingscontrole- commissie van het parlement: de export van granen steeg in 1980 met 226,9 procent ten opzichte van het gemiddelde van de jaren 1977 tot en met 1979, die van bo ter en boterolie met 108,3 pro cent, die van meel met 647,7 pro cent, die van suiker met 376 pro cent en die van sojakoeken met 3.682,6 procent. TEL AVTV (AP) Het voorgenomen bezoek van de Israëlische premier Begin aan Was hington zal mogelijk op last van de Verenigde Staten moeten worden uitgesteld, als niet meer vooruitgang wordt geboekt bij het overleg tussen Israël en Libanon. Correspon denten van Israëlische media in Washington hebben dit gemeld. De correspondenten zeiden dit te hebben vernomen van hoge Amerikaanse functionarissen. De Amerikaanse president Rea gan zou ook om andere redenen liever zien dat Begin zijn voorge nomen bezoek nog enige tijd aanhoudt. Reagan zou op de eerste plaats wil len afwachten of de Jordaanse koning Hoessein zich uiteinde lijk bereid verklaart deel te ne men aan het vredesoverleg tus sen Israël, Libanon en de Pale- stijnen. In het Amerikaanse vre desinitiatief voor het Midden- Oosten is een belangrijke rol weggelegd voor Jordanië. Voorts zou de Amerikaanse leider de bevindingen willen afwach ten van de officiële onderzoeks commissie naar het bloedbad in Atoomproeven Het Britse ministerie van de fensie heeft na lang aarzelen verrassenderwijze toch een onderzoek bevolen naar de gevolgen voor de gezondheid van ongeveer 12.000 burgers enex-soldaten die tussen 1952 en 1958 Britse atoom- proeven in Australië en in het gebied van de Stille Oceaan bijwoonden. Dit gebeurde vaak op slechts enige kilome ters van de plaats van de ex plosie, in het vrije veld, zodat velen voor een deel zonder enige bescherming hebben blootgestaan aan straling. Diefstal Een functionaris in een ver trouwelijke functie bij de Noorse rekenkamer wordt er van beschuldigd 300 land kaarten en originele tekenin gen te hebben ontvreemd uit zeldzame boeken en atlassen in de bibliotheek van de uni versiteit van Oslo. Volgens de politie van de Noor se hoofdstad zijn de prenten en kaarten een fortuin waard. De verdachte, van wie de naam niet bekend werd ge maakt, is intussen in voorlo pige hechtenis genomen, en zou volgens de politie schuld hebben bekend. Naar de han delingen van de functionaris zal een diepgaand onderzoek worden ingesteld. Uitgewezen Engeland heeft een Sowjet-ver- taler gelast het land te verla ten vanwege activiteit die 'niet in overeenstemming is met zijn status', diplomatieke taal voor spionage. Wladimir A. Chernov, 31, een vertaler werkzaam bij de in ternationale tarweraad, sprak de beschuldigingen tegen. Hij is de derde Sowjet-func- tionaris die Engeland in twaalf maanden uitwijst in wat waarnemers beschou wen als een poging van de Britse geheime dienst om het prestige wat op te vijzelen na een reeks van smadelijke spionageschandalen. Dood door tv Een 18-jarige Belgische Haasdonk heeft een geschil met zijn vader op welk programma de televisie moest worden afgestemd met de dood moeten bekopen. De zoon voelde er maandag meer voor een film met Alain Delon te blyven volgen. De vader wenste echter anders. In de daarop volgende hoog lopende ruzie greep de 45-ja- rige vader een dolk en stak op zijn,zoon in, aldus de poli tie. De jongeman overleed bij aankomst in het ziekenhuis. de Palestijnse kampen van Bei roet september vorig jaar. De uit komst van het onderzoek kan, als het belastend blijkt voor pre mier Begin en defensieminister Sjaron, leiden tot vervroegde verkiezingen in Israël, waarna Begin waarschijnlijk definitief van het politieke toneel zal ver dwijnen. De woordvoerder van Begin, Po- rat. heeft de berichten als "bela chelijke en kinderachtige fanta sieën" van de hand gewezen. Naar zijn zeggen is het ondenk baar dat "enige Amerikaanse re gering zo'n besluit zou overwe gen". De berichten worden door veel parlementariërs niettemin ern stig genomen. "Als ze waar zijn, betekent dat een grove Ameri kaanse inmenging in de binnen landse aangelegenheden van Is raël", zei Ronnie Milo, één van de leidende leden van Begin's Li- koedblok in de Knesseth. Begin zou Reagan in november vo rig jaar tijdens zijn Amerikaans bezoek hebben ontmoet. Hij moest dat bezoek echter afbre ken na de dood van zijn vrouw. Een datum voor een nieuwe be zoek werd toen niet vastgesteld, maar volgens eerdere berichten in Tel Aviv zou dat half februari moeten gebeuren. Bonn: stop import zeehondenvellen BONN (DPA) West-Duitsland zal de import van vellen van jonge zeehonden met ingang van 1 maart verbieden tenzij de Euro pese Gemeenschap tegen die tijd met Noorwegen en Canada on derhandelingen is begonnen over vrijwillige stopzetting van hun export van zeehondenvel len. Dit heeft de Westduitse rege ringswoordvoerder Diether Stol- ze gisteren verklaard. De ministers van de EG-landen zijn er vorige maand onder ster ke druk van milieugroepen mee akkoord gegaan met de produce rende landen te gaan praten over beëindiging van de jacht op zee hondenbaby's. DEN HAAG (G^D) - Er is onder de bevolking in Suriname "veel begrip" voor de Nederlandse maatregel om de ontwikkelings hulp op te schorten, aldus ver luidt in diplomatieke kringen in Den Haag. Verwacht wordt dat dit het geval blijft, wanneer de effecten van de maatregel, geno men naai' aanleiding van de exe cutie van vijftien vooraanstaan de dissidenten op 8 december, in het dagelijks leven voelbaar wor den. In diplomatiek Den Haag gaat men ervan uit dat de Suri naamse autoriteiten in staat zijn het wegvallen van de Nederland se hulp nog enkele maanden op te vangen. Hoewel het Nederlandse bedrijfs leven nog geen directe hinder heeft ondervonden van de nieu we situatie in Suriname, ver wacht een gezaghebbende diplo matieke bron dat een aantal be drijven in de sector verzekerin gen en banken zal worden gena tionaliseerd. Dit zijn plannen die al langer binnen de kring van de Surinaamse militaire machtheb bers worden overwogen. Bouter- se heeft recentelijk een garantie gegeven voor de veiligheid van de in Suriname werkende Neder landers en Nederlands bezit al daar. Het militair gezag heeft de acute ef fecten van de opschorting van de Nederlandse hulp kunnen op vangen door uit de nationale re serves bij de Centrale Bank van Suriname een overbruggingskre diet te financieren ter hoogte van 50 miljoen Surinaamse guldens. Daarmee zouden de ontwikke lingsprojecten die met Neder lands geld worden bekostigd bij na een half jaar lang draaiende kunnen worden gehouden. De pogingen van het regime Bou- terse om vervanging voor de Ne derlandse hulp te vinden in an dere landen zijn waarschijnlijk op niets uitgelopen, aldus dezelf de diplomatieke bron. Er zouden Surinaamse missies naar onder meer Venezuela en Colombia zijn geweest na 8 december om financiële steun te verwerven. Op de langere termijn lijkt de si tuatie voor de Surinaamse eco nomie echter tamelijk uitzicht loos zonder hulp vanuit Nelder- land. In de loop van dit jaar wordt een schaarste aan devie zen verwacht en de tekorten op de begroting, structureel door de sterke verhoging van militaire uitgaven, zullen sterk oplopen. Drastische importbeperkingen zijn dan ook in een vroeg sta dium te verwachten. Ook kampt het land met een dalende op brengst voor de bauxiet, verre weg het belangrijkste exportpro duct. Chef luchtmacht ook uitgeweken PARAMARIBO/DEN HAAG (ANP) - De Surinaamse lucht machtchef Fazilda is maandag uitgeweken naar Frans-Guyana. Dit is gisteren vernomen van een betrouwbare bron in Cayenne. Fazilda is gezien op het vliegveld van Cayenne en onderweg naar Nederland. De vlucht van Fazilda kwam nadat twaalf van de ruim 20 officieren van het Surinaamse leger door legerleider Bouterse als onbe trouwbare elementen uit de ac tieve dienst waren verwijderd. Volgens welingelichte zegslie den in Paramaribo zet het desin tegratieproces in het Surinaamse leger zich steeds verder voort. Nog een aantal officieren zou uit het leger willen stappen en naar het buitenland willen vertrek ken. Bouterse zou nu nog slechts kunnen rekenen op enkele ge trouwen uit de groep van zestien die op 25 februai 1980 de coup pleegden. Vorige week was al be kend geworden dat de tweede man in het leger, Roy Horb, uit het leger was gestapt. Van de dienstplichtigen in het Suri naamse leger was al langer be kend dat zij Bouterse in het ge heel niet steunen. Om zijn veiligheid te waarborgen en de macht te handhaven wordt nu gewerkt aan een uitbreiding van de volksmilitie, aldus goe- dingelichte kringen. Trainingen van burgers voor de volksmilitie zijn intussen uitgebreid. Bouter se zou echter terughoudend zijn met het verstrekken van wapens aan burgers, omdat die eventueel tegen zouden kunnen worden gebruikt. KOPENHAGEN (UPI) - Giste ren keerde de rust weer, maar was er bijna geen ruit meer heel in het centrum van Ko penhagen na rellen van kra kers die tot in de vroege och tend hadden geduurd. Zij ontstonden nadat de politie dinsdag tot ontruiming was overgaan met niet minder dan duizend man, waterka nonnen, rookbommen en een laadkist, die werd opgeheven om de ontruimers binnen te brengen. Dit bracht de Ko- penhaagse krakersbeweging in actie. De ongeveer 45 krakers ont snapten door een tunnel via een ander gebouw, maar rie pen kennelijk wel verster king op. Er vielen acht ge wonden en er werden hon derd personen gearresteerd. Gisteren werden weer enige panden ontruimd. Er werden nog eens dertig mensen gearresteerd, maar rellen op grote schaal bleven LONDEN (GPD/DPA) - De Britse premier mevrouw Thatcher is gisteren, na een bezoek van vier dagen, weer vertrokken van de Falklandeiland en waar zij slag velden heeft bezocht, met talloze Falklanders heeft gesproken en zich heeft laten voorlichten over economische en militaire aspec ten van het leven op de eilanden. De premier vertrok net zo onver wachts als zij zaterdag was aan gekomen. Op de Falklandeilan- den aanwezige journalisten was een dag eerder nog verteld dat mevrouw Thatcher gisteren een overladen programma zou vol gen. 's Morgens bleek ze echter al vroeg afgereisd te zijn. Voor deze aanpak was gekozen uit angst voor een Argentijnse ver rassingsaanval. De premier ver trok met een Hercules transport vliegtuig dat, ook al omdat voor de veiligheid van mevrouw That cher werd gevreesd, werd geës corteerd door een aantal straalja gers van de RAF. Het bezoek van de premier is een groot succes geworden. Overal waar ze op de eilanden kwam, werd mevrouw Thatcher binnen gehaald als degene aan wie de Falklanders hun vrijheid te dan ken hebben Voor de honderden Britse militairen die met de pre mier gesproken hebben, bete kende het bezoek op een verre buitenpost een hart onder de riem. De Britse oppositiepartijen heb ben evenwel het bliksembezoek als een 'verkiezingsstunt' veroor deeld. Afgewacht moet ook nog worden, hoe de Latijnsameri- kaanse wereld, waarmee Enge land sinds de Falklandoorlog toch al buitengewoon slechte re laties heeft, op de opzienbarende reis zal reageren. De voorzitter van de Britse conser vatieve partij. Cecil Parkinson, heeft in enkele interviews de speculaties over Lagerhuisver- kiezingen in de voorzomer de kop ingedrukt Dc speculaties waren ontstaan door de verrassende reis van pre mier Margaret Thatcher naar de Falklandeilanden. die men zag als een aanloop tot de vorkic zingsstrijd. Een rechtstreeks ge volg was een scherpe koersda ling van het pond sterling, dat wanneer de socialisten een ver kiezingsoverwinning zouden be halen, met 30 procent in waarde zal worden verminderd. In de Londense City gingen niette min gisteren stemmen op voor vervroegde verkiezingen, om aan de algemene onzekerheid een einde te maken. TOKIO (AP) - Ongeveer tienduizend Japanse boeren hebben gisteren gedemonstreerd voor de Amerikaanse ambassade in Tokio, tegen het oer zoek van Amerika om de import van landbouwprodukten te kunnen vergroten. "Geen buitenlands vlees en sinaasappels meer", zo luidde de leus DEN HAAG - De Japanse premier Yasuhiro Nakasone kan terug zien op een succesvol bezoek aan de Zuidkoreaanse hoofdstad Seoel. Gisteren sloot Nakasone zijn tweedaagse reis af, die zon der overdrijving "historisch" ge noemd kan worden tegen de ach tergrond van de langdurige vij andschap tussen Zuid-Korea en Japan. De Japanse premier sprak tijdens een onderhoud met de Zuidkore aanse president Chun Doo Hwan van het begin van een "nieuw tijdperk", en beloofde Seoel le ningen voor een bedrag van ruim tien miljard gulden voor het ko mende vijfjarenplan. Chun Doo Hwan is voor een tegenbezoek aan Japan uitgenodigd. Een da tum daarvoor is nog niet vastge steld. door Ruud Kreutzer regeringsleider en heeft in luttele maanden de reputatie opge bouwd een doorzetter te zijn, in het Japanse politieke bedrijf een ongewoon verschijnsel. Met zijn doorbraak in de relaties met Seoel heeft premier Nakasone ongetwijfeld ook de wensen van de Verenigde Staten in gedach- ten gehad. Begin volgende.week vertrekt hij naar Washington, om daar onder meer met president Reagan te praten. De verbeterde betrekkingen tus sen Zuid-Korea en Japan, die slechts worden gescheiden door een zeestraat, hebben ook een duidelijke militaire betekenis, al zal Tokio dat niet openlijk naar buiten brengen. Seoel heeft tij dens de langdurige onderhande lingen over Japanse hulp steeds betoogd dat het recht heeft op fi nanciële steun, omdat Zuid-Ko rea mede ten behoeve van de Ja panse veiligheid zoveel moet uit geven aan militaire zaken. Zuid- Korea geefl ongeveer 6 pocent van het bruto-nationaal produkt uit aan defensie, en Japan slechts 1 procent. Hoewel de Japanse regering deze redenering niet onderschrijft, zal Nakasone president Reagan er ongetwijfeld aan herinneren dat Japan veel over heeft voor de veiligheid van Oost-Azië, onder verwijzing naar de omvangrijke economische hulp aan Zuid-Ko- rea. Dit om de te verwachten on vrede in Washington over de te geringe defensie-uitgaven aan Japan te kunnen pareren. Naka- sone's kabinet heeft deze on langs met bijna 7 procent ver hoogd. De verhoudingen tussen Japan en Zuid-Korea zijn lange tijd uiterst gespannen geweest. Veel daar van valt terug te voeren op de Ja panse bezetting van Korea tus sen 1910 en 1945. Een hard kolo niaal bewind, waar veel oudere kolonialen met afschuw aan te rugdenken. Na de oorlog duurde het tot 1965 voordat beide landen normale diplomatieke betrek kingen met elkaar aanknoopten De behandeling van de 600 000 Koreanen die in Japan wonen, wordt door deze mensen nog zeer discriminerend ervaren. Er zijn ook een aantal wrijfpunten uit het recentere verleden. Zo werd de Zuidkoreaanse opposi tieleider Kim Dae Jung in 1973, waarschijnlijk door agenten van de Zuidkoreanse inlichtingen dienst, uit een hotel in Tokio ont voerd en naar Seoel overge bracht. Vorige maand werd Kim Dae Jung uit de gevangenis vrij gelaten en mocht hij "voor een medische behandeling" naar Amerika vertrekken De vrijla ting van Kim en enkele andere politieke gevangenen heeft in hoge mate bijgedragen aan de verbetering van het klimaat tus sen beide landen. Een ander, recenter incident is dc diplomatieke crisis rond de tekstwijzigingen van Japanse schoolboekjes, waarin het wrede optreden van Japan tijdens de Tweede Wereldoorlog, onder mee in Korea, in uitermate ver zachtende termen werd beschre ven. Ook op dit punt is vooruit gang geboekt, sinds de Japanse regering heeft toegezegd op dit punt water in de wyn te doen Tenslotte is het geschil rond de Ja panse economische hulp aan Zuid-Korea, zoals al was ver wacht, tijdens het bezoek van Nakasone opgelost. Japan heeft Seoel een bedrag van vier mil jard dollar (tien mifjard gulden) toegezegd, waarvan 1.85 milord dollar tegen zachte voorwaarden en dc rest aan kredieten van de Japanse Export-Importbank, die een iets hogere rente hebben, maar nog beneden de tarieven op de internationale geldmarkt val len. WASHINGTON/BONN (Reuter/ DPA/AFP) - Amerikaanse func tionarissen hebben gisteren ver klaard dat een aanbod van de Sowjet-Unie, een deel van haar op West-Europa gerichte raket ten voor de middellange afstand af te danken, een stap in de goe de richting kan zijn. Er blijven echter nog vele vragen onbeant woord. Zij verklaarden dat onduidelijk is of het aanbod, dat Sowjet-leider Andropov dinsdag aan SPD-lei- der Vogel deed. ook raketten van het type SS-20 omvat De oudere SS-4- en SS-5-raketten zouden toch al worden vervangen. Vol gens persberichten hebben de Sowjet-onderhandelaars bij de wapenbesprekingen in Genève, Wiktor Karpov (Start) en Joeli Kwitsinsky (INF), een soorgelijk aanbod gedaan aan een delegatie van Amerikaanse congresleden die met hen heeft gesproken. Ook een harde toezegging dat de Sowjet-Unie enkele SS-20's wil ontmantelen, voldoet niet aan de voorwaarden die Washington heeft gesteld aan een overeen komst waarbij het geen of min der raketten zou plaatsen van de types Pershing-2 en Tomahawk Woordvoerder Larry Speakes van het Witte Huis verklaarde dat elk plan dat Moskou zou toestaan enkele van zijn raketten te be houden, de Sowjet-Unie een voordeel zou geven op het wes ten, dat op het moment geen ver gelijkbare wapens heeft. Maar hij verklaarde dat "wij deze Sowjet- opvattingen zullen bespreken wanneer het overleg in Genève hervat wordt". Na het kerstreces wordt het INF-overleg op 27 ja nuari hervat. De NAVO beslist in het najaar, over het aantal kernraketten dat in West-Europa wordt geplaatst. Dit staat in een verklaring die gisteren in Bonn is uitgegeven na een zitting van het Westduitse kabinet. In de verklaring staat verder dat de Bondsrepubliek vasthoudt aan de nul-optie. Deze door de Ver enigde Staten en de NAVO voor gestelde oplossing van het raket- tenvraagstuk behelst dat in Oost- noch West-Europa kemraketten voor de middellange alsUnd ko men resp. blijven. Dit betekent dat de 572 Pershing-2's en kruis raketten er niet komen in ruxl voor de ontmanteling van de SS- 4. SS-5 cn SS-20 aan de kant van de Sowjet-Unie. Een nieuw element in de Westduit se verklanng is de indirecte ver melding dat het aantal van 572 raketten voor de middellande af stand niet "heilig" is MEXICO-STAD (GPD) - De Salvadoriaanse interim president Alvaro Magana heeft woensdag verklaard dat de vorige week in opstand gekomen kolonel Ochoa zich weer aan het opperbevel van het leger heeft onderworpen. Kolonel Sigfrido Ochoa, de mi litaire commandant van de noordelijke provincie Cabanas, zou volgens Magana gekapituleerd heb ben zonder zelf voorwaarden te stellen. Verschillende groepen van officieren hebben echter reeds laten weten dat de beëindiging van de opstand van Ochoa, die zich verzette tegen een overplaat singsbevel naar Uruguay en het aftreden eiste van de machtige minister van defensie, generaal Jose Guillermo Garcia, niet meteen betekent dat nu ook de crisis binnen het Salvadoriaanse leger is opge lost. „Wij steunden niet zozeer de persoon van Ochoa", aldus een officier die anoniem wenste te blijven, ..maar juist zijn veroordeling van de wijze waarop dc oorlog wordt gevoerd". Kolonel Ochoa liet de afgelopen dagen verschillende malen doorschemeren dat de burgeroorlog in El Sal vador in zijn ogen onnodig is verlengd vanwege de dogmatische weigering van de hoogste autoriteiten om met de guerrilla rond de onderhandelingstafel te gaan zitten. Juist dat standpunt zou bij heel wat ka piteins en luitenants weerklank hebben gevonden Hoe explosief de situatie binnen het Salvadoriaanse leger nog steeds is, blijkt wel uit het feit dat de twee bevelhebbers die Ochoa ondersteunden, kolonel Blandon van de omvangrijke en in de hoofdstad ge legerde eerste brigade, en kolonel Bustillo, bevel hebber van de luchtmacht, tot laat woensdagnacht druk vergaderden met hun officieren over wat voor stappen er nu moeten worden genomen Onderwal hebben in Guatemala de dictator van dat land, generaal Efrain Rios Montt en de Hondurese president Roberto Suazo Cordova gisteren een on derhoud van negen uur gehad Opmerkelyk was het dat bij dit gesprek ook de stafchef van het Hondure se leger aanwezig was, generaal Gustavo Alvarez, volgens veel waarnemers de man die feitchjk in Honduras aan de louwtjes trekt

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 9