1982
25 jaar geleden
Van petticoat tot spoetnik
VRIJDAG 31 DECEMBER
PAGINA XIII
In Nederland is het allemaal
bestedingsbeperking wat
de klok slaat. Voor het eerst
sinds de bevrijding heerst
er weer een crisissfeertje.
Er zijn 104.000 werklozen
en minister Hofstra (finan
ciën) roept het volk op de
buikriem aan te halen. La
ter in het jaar presenteert
hij een begroting met een
gat van 745 miljoen op een
totaal van acht miljard gul
den.
In zijn voetspoor constateert
een sombere minister
Suurhof (soc. zaken) dat de
bestedingsbeperking wel
eens 15 jaar kan duren.
Evenals nu is de gezond
heidszorg bij de bezuinigin
gen het haasje: wijkver
pleegsters en de tbc-bestrij-
ding leveren krachtig in.
De schitterende zomer met eind
juni een temperatuurtje van 35
graden kan niet voorkomen
dat velen in het najaar door de
A-griep worden geveld. Tal
van scholen gaan tijdelijk
dicht en bedrijven draaien op
halve kracht. Achteraf blijkt de
influenzagolf betrekkelijk
goedaardig.
Met de gezondheid van onze in
het Westduitse Sennenlager
gelegerde militairen zou het
ook niet best gesteld zijn.
"Schrijnende toestanden"
meldt een landelijk ochtend
blad. Generaal Hasselman stelt
ter plaatse een diepgaand on
derzoek in, maar komt tot de
ontdekking dat de onrust is
verspreid door ene Henk van
der Meyden, luitenant der ge
neeskundige troepen. Hij heeft
het opgeblazen verhaal naar de
krant gestuurd.
Een andere militair, majoor K., is'
geruime tijd in het nieuws om
dat hij werkzaam bij de
Dienst Materieel Landmacht
f22.500.- aan steekpenningen
zou hebben getoucheerd van
geregelde leveranciers aan het
leger. De rechtbank spreekt
hem vrij wegens gebrek aan
bewijs, nadat er aanvankelijk
twee jaar met aftrek wordt
geëist.
Minder goed komt de de beruch
te in- en uitbreker Gerrit de
Stotteraar er vanaf. Na 20 jaar
criminaliteit, afgewisseld met
flinke gevangenisstraffen,
wordt hij in 1956 voorwaarde
lijk in vrijheid gesteld. Een jaar
later wordt hij al weer gearres
teerd. De ongeveer 80 kraken
die hij inmiddels heeft ge
pleegd doen hem opnieuw vijf
jaar in de cel belanden.
De Amsterdamse politie hoopt
met de arrestatie van 12 andere
personen en het inbeslagne-
men van 45 mille aan marihua
na de handel in verdovende
middelen "waarvan de hoofd
stad langzamerhand een cen
trum is geworden", voorgoed
de kop te hebben ingedrukt.
Drankgebruik
Op dat ogenblik drinken we per
hoofd van de bevolking 2Vfe li
ter gedistilleerd en 18 liter bier
per jaar. "Voor 30.000 landge
noten is het gevaar van het al
coholisme nog steeds een gru
welijke realiteit". En dat ter
wijl het borreltje toch aan de
prijzige kant is. Een liter jene
ver kost f9.25 op het moment
dat de "weistandsgrens" bij
een brutoinkomen van 6900
gulden per jaar ligt.
Een beginnend onderwijzer met
acte verdient 378 gulden bruto
per maand en de werkvrouw
bij Endegeest moet het doen
met 50 piek per week. De be
jaarden "trekt niet langer van
Drees", maar krijgt aow. Het
"waardevaste bodem pen
sioen" voor gehuwde 65-plus-
sers bedraagt f 1338.- per jaar.
Geen vetpot bUjkens het bood
schappenlijstje uit die dagen:
een half pond koffie f 1.18, een
kilo suiker f 0.82, een liter melk
f 0.38, een pakje sigaretten
f0.85, een half pond belegen
kaas f0.79, een rol beschuit
f0.17, 6 zware chocoladerepen
f 1.00 en een blik ananas merk
"Ukelele" f0.69.
In de kleding- en schoeiselsfeer
kan de vrouw voor f 2.98 in het
bezit komen van een nylonslip
met broderie afgezet. Een paar
links geweven kousen gaan
voor f 1.39 over de toonbank,
zes dubbeltjes meer dan va
ders kameelharen pantoffels.
De herenanklets kosten f 1.50
per 2 paar en voor de uiterst
modieuze petticoat moet f 2.98
worden neergeteld.
Voor het transport is er de auto
ped op luchtbanden in de zwa
re wildebras-uitvoering: prijs
f23.90. Ruim 800.000 landge
noten tuffen rond op hun Sole
xen, Berini's en Mobylettes.
Een Berini M31 kost f 698.-. De
beter gesitueerde verplaatst
zich per Vespa-scooter (f 1293.-
of de nog luxere auto. Bij
voorbeeld een Ford Anglia van
3250 gulden of e^n Renault
Dauphine van ruim 5500 piek.
De eerste maanden van het
jaar moet het karretje zondags
De wereld van 1957. Eisenhower
in de V.S. en Chroesjtsjow in de
Sowjet-Unie aan de macht. Het
jaar van de eerste spoetnik, van
Little Rock en van Soekarno's
besluit om alle Nederlanders
(40.000) zijn land uit te gooien.
Ondanks een
"bestedingsbeperking" die het
werklozenaantal tot over de
100.000 opstuwt, ligt Nederland
er kalm en netjes bij. De oude
Drees houdt met zijn gedegen
vaderhand het roer vast en het
gezag zit nog ouderwets hoog te
paard.
Er zijn een paar kringen in de
vijver: de beruchte
affaire-majoor K., de fors om
zich heen grijpende A-griep, een
enorm tekort aan leraren, een
huurverhoging van 25% en
gekibbel in de Kamer of de
voetbalpool eigenlijk wel kan.
Er zijn ook zonnige dingen: de
meisjes dragen petticoats, een
rol beschuit kost nog maar 17
cent en Corrie Brokken wint
met "Net als toen" het
Eurovisie-songfestival.
Een terugblik op zéér oud
nieuws.
door Ruud Paauw en Bram van Leeuwen
op stal blijven in verband met
een rijverbod, veroorzaakt
door benzineschaarste (een uit
vloeisel van de Suezkanaal-cri-
sis).
Een forse aanslag op de beurs
pleegt ook een huurverhoging
van 25 procent die halverwege
het jaar na uitvoerige debatten
in de Kamer wordt doorge
voerd. Op dat ogenblik tiert de
woningnood in Nederland nog
welig. In harde cijfers: een te
kort van 258.000 huizen.
Buitenland
Buiten Neerlands grenzen is veel
beroering. Oost en West bekij
ken elkaar met meer dan nor
male kilheid: de naweeën van
de gebeurtenissen in Honga
rije, het jaar ervoor.
In de Verenigde Naties roept de
Amerikaan Henry Cabot Lod
ge dat alle proeven met kern
wapens verboden moeten wor
den en zijn Russische collega
Koeznetsov valt hem bij met
een "volledig verbod van alle
atoomwapens", maar onder
tussen doen Amerikanen, Rus
sen en Britten niet anders dan
het nemen van kernproeven.
Het Nederlandse leger past zich
aan de eisen van een atoomoor
log aan: "Vroeger werd een di
visie opgesteld in een vak van
10 bij 12 km. In de atoomoor
log wordt dat een vak van 20
bij 30 km".
In september komen de leden
van de NAVO bijeen in Parijs.
Het resultaat: "Alle landen
hebben in beginsel de noodza
kelijkheid erkend het Ameri
kaanse aanbod voor de leve
ring van raketwapens te aan
vaarden. De plaatsingskeuze
zal aan de opperbevelhebber
van de NAVO worden overge
laten".
Een hartverscheurend drama
speelt zich af in Little Rock, in
de Amerikaanse staat Arkan
sas. De burgemeester van dat
plaatsje en de directeur van het
lyceum maken zich op om de
eerste negen (met zorg geselec
teerde) negerkinderen op
school toe te laten. Eerder
heeft het Amerikaans hoogge
rechtshof verklaard dat rassen
scheiding in het onderwijs on
grondwettig is.
Gouverneur Faubus van Arkan
sas, die voor zijn herverkiezing
staat, verbiedt het plan omdat
hij verstoringen van de open
bare orde vreest. Op de eerste
schooldag staan 200 leden van
zijn militie bij het lyceum om
de negen tegen te houden. Eén
van hen, de 15-jarige Elizabeth
Eckford, probeert toch de
school te bereiken. Ze stuit de
eerste keer op geweerkolven,
bij de laatste poging op bajo
netten. Een wilde menigte
blanke mannen en vrouwen is
er getuige van.
"Vuile kroeskop, del, zwarte teef,
ga terug naar waar je hoort".
Het meisje barst in tranen uit.
Een journalist van de New
York Times die er bij staat,
slaat een arm om haar heen en
zegt: "Niet huilen. Niet huilen.
Laten ze niet zien dat je huilt".
President Eisenhower eist van
Faubus eerbiediging van de
wet. De gouverneur wil er niet
aan. Daarop stuurt de Ameri
kaanse president de 101ste
luchtlandingsdivisie naar Litt
le Rock. De mannen die in de
oorlog streden bij Bastogne en
Nijmegen brengen nu weken
lang negen negerkinderen naar
school.
Nog jaren zal Little Rock dé
schandvlek op Amerika's bla
zoen blijven.
In oktober verrast de Sowjet-
Unie de gehele wereld met de
lancering van de eerste kunst
maan, de spoetnik. Het is een
bolvormige satelliet met een
doorsnee van 58 cm en een ge
wicht van 83.6 kg, aldus radio-
Moskou. Met een snelheid van
29.000 km/u en op 900 km
hoogte toert het ding om de
aarde.
Soekarno kondigt een "nieuw le
ven beweging" in Indonesië
aan en die maakt het leven van
zo'n 40.000 Nederlanders in dat
land onmogelijk. Als de Ver
enigde Naties een resolutie in
zake Nederlands Nieuw Gui-
La Hgne chemise,
met Gerzon-charr
f Tijdelijk slechts 55 cent jÊt
Per pakje
nea verwerpen, ontketent Dja
karta felle acties tegen de in In
donesië verblijvende Neder
landers. Hun gas en water wor
den afgesneden. Elk dienstbe
toon wordt hun geweigerd. Ze
worden geweerd in hotels en
restaurants. Op 4 december,
als een slechte St. Nicolaas sur
prise, bepaalt Soekarno dat 41-
le Nederlanders het land uit
moeten. De verbittering hier
over in Nederland is zeer groot.
Sport
De Kon. Nederlandsche Voetbal
bond kampt in 1957 met een
heel bijzonder probleem. Om
de wildgroei aan clubvoetbal-
pooltjes tegen te gaan, organi
seert de bond een nationale
voetbalpool. Op 25 februari
wordt een eerste prijs van
f22.400 uitgekeerd.
De christelijke partijen kijken er
met afgrijzen naar. "Een aan
tasting van de sportgedachte,
"een aanmoediging tot heb
zucht", noemen ze het. Lo
Brunt, de secretaris-pennig-
meester van de KNVB, wordt
veroordeeld tot één dag voor
waardelijk met een proeftijd
van drie jaar "wegens mede
plichtigheid aan het geven van
gelegenheid tot het hazard
spel", maar de Hoge Raad be
slist later dat de KNVB-voet-
balpool geen hazardspel is. Het
maakt weinig uit want dan
wordt de vraag: heeft de
KNVB de loterijwet overtre
den?
Het Nederlands elftal sneuvelt in
de voorronde van het WK. In
Wenen wordt na een ruwe, ge
ruchtmakende wedstrijd met
3-2 van Oostenrijk verloren. De
kranten spreken schande over
het gedrag van de Oostenrijker
Dienst. De return eindigt in 1-
1. De Oranje-aanval loopt
steeds vast "op de formidabele
spil Ernst Happel".
Voor 23 personeelsleden van De
Vries Lentsch in Alphen heeft
die wedstrijd (op woensdag
middag gespeeld) nog een
staartje. Ze worden op staande
voet ontslagen omdat ze om
vier uur die dag naar huis zijn
gegaan (waarvoor ze permissie
hadden gevraagd, maar geen
duidelijke toezegging hadden
gekregen) om de tv-uitzending
te zien. Na twee dagen praten
worden ze weer aangenomen,
maar vijf hebben dan al een an
dere baan.
Het Nederlands elftal verliest dat
jaar ook met 1-2 van West-
Duitsland. In dat elftal spelen:
Doel: De Munck (Fortuna *54).
Achter: Wiersma (PSV) en
Kuys (NAC). Midden: Noter-
mans (Fort.'54), Van der Hart
(Fort.'54) en Klaassens (VW).
Voor: Bosselaar (Sparta), Wilkes
(VW), Appel (Fort'54), Tim
mermans (ADO) en Van der
Gijp (Feijenoord).
Niemand van Ajax erbij
Toch grijpt die club in 1957 de
landstitel vóór Fortuna '54, SC
Enschede, MW en Feij
enoord. In de Kuip voorvoelt
men grote tijden, want er
wordt een lichtinstallatie aan
gelegd.
Na Nederland-Belgiè (1-1) ont
staat een rel rond Piet v.d.
Kuil. De officials Hoolboom en
Pelikaan hebben hem er in de
rust toe willen bewegen zich te
laten vervangen door Coen Dil
len. Van der Kuil is echter niet
geblesseerd, wat dan nog een
voorwaarde is om uit te vallen.
Het kost Hoolboom en Peli
kaan hun functie in de techni
sche commissie.
Het voetbal in Leiden en omge-
In de eeuwenoude tuin van
Windsor Castle wordt in 1957
een groot padvindsterskamp
gehouden: 4100 meisjes uit ve
le landen - tegenhanger van
de Jamboree bij de jongens.
De meisjes worden niet gewekt
met luidruchtig trompetge
schal (de meisjes houden
daar met van), maar met een
rustig fluitje. "We houden het
helemaal vrouwelijk".
Kampvuren worden wel gehou
den maar niet met echt vuur.
Alleen het koken gaat op
hout. Keurig tussen twee rij
tjes stenen onder een zeiltje,
zodat de regen de meisjes
nooit kan verrassen.
De tenten hebben geen van alle
een grondzeil. "Dat willen we
niet, want we zijn bang dat
het gras dan doodgaat". Zelfs
de bagage in de tenten staat
op schraagjes. Nederlandse
padvindsters vinden het
kamp "enig" en "mieters".
Het jaarverslag van de dr. v.
Voorthuijzenstichting is een
regelrechte aanklacht tegen
de hoge verdiensten van on
geschoolde jeugd in de indus
trie. Soms wel 60 gulden per
week voor 18-jarigen. "Men
zou verwachten dat er be
hoorlijk wordt gespaard.
Maar dat valt tegen. Sommi
gen lopen met 40 gulden of
meer op zak dat in de loop
van de week schoon op gaat."
Veel geld wordt uitgegeven aan
bioscoop, croquet ten, slaatjes,
patates-frites en paling. An
deren bezitten een pick-up en
kopen wekelijks platen. "Min
der ontwikkelden hebben veel
gegevens tot hun beschiking
over vele binnen- en buiten
landse orkesten, zangers, zan
geressen etc...".
Het artikel eindigt met een
"angst en beven" wat er zal
gebeuren als de conjunctuur
gaat dalen en de jeugd ge
wend u aan al die luxe.
ving gaat zijn gewone, sobere
gangetje. UVS eindigt in de
middenmoot van de tweede di
visie B. Joop Devilee neemt af
scheid van het eerste elftal.
Bij Roodenburg speelt Henny
Chouffour zijn 250ste wed
strijd. Eerder dat seizoen, op 10
april, wordt het 50-jarige LFC
zwaar getroffen. By het verwis
selen van butagasflessen vat
het clubhuis vlam. Jonas
Kukler, die na 450 wedstrijden
voor LFC zijn carnère had
beëindigd, probeert nog te red
den wat er te redden is en raakt
aan beide armen gewond. Het
clubhuis gaat verloren.
Daags erna roept LDWS-voorzit-
ter Klaas Huner alle Leidse
clubs op LFC financieel by te
staan. Dat gebeurt. Op 10 au
gustus nemen de kanaries het
nieuwe gebouwencomplex in
gebruik
Radio en televisie
Voor omroepland is 1957 een ui
terst roerig jaartje. De Show
boat, het zeer populaire zater
dagavondprogramma op de
VARA-radio met coryfeeën als
Wim Sonneveld (Willem Pa
rel), Ryk de Gooier (B Arte 1st
Adèle Bloemendaal (Adèle de
Bonbon), Conny Stuart K-tj
Kruivendons) en teksten VBB
Eli Asser loopt aan de grond
omdat Karei Prior met vrijwel
de complete amusementsploeg
overloopt naar de AVRO Het
VARA-bes tuur is woedend
over de "wegkoopcampagne"
waarvoor ook Cees de Lange
zwicht
Inmiddels vermaakt radioluiste
rend Nederland (ruim 2 2 mil
joen toestellen en een half mil
joen abonnees op de Draadom
roep) zich uitstekend met de
NCRV-hoorspelsene "De
jeugd vliegt uit", VARA's Ont
bytclub met Bob Spaak en de
uitslag van de SUS loterij via
do KRO. terwyl "N< i' I
bedelaar nummer 1" Johan
Bodegraven bijna 3 miljoen
gulden bijeenbabbelt in zijn
Goed Zo-actie.
Maar de tv is in opmars. Hoewel
de vier groten AVRO, VARA.
NCRV en KRO nog maar 84
uur zendtijd per jaar te vullen
hebben, worden omroepsters
als Tanja Koen, de altijd zwaai
ende Hannie Lips, Vertie Di
xon en Ageeth Scherphuis be
kende verschijningen. De
VPRO voert ook dan al een
verwoede strijd om met het le
dental boven de rode streep te
blijven.
Over de streep gaan de "vrijzin
nigen" volgens velen in een na
tionaal programma "Dag Ko
ninginnedag", dat ter gelegen
heid van de verjaardag van
prinses Wilhelmina wordt uit
gezonden. Hele volksdelen
voelen zich gekwetst wanneer
onder meer een man wordt
geïnterviewd die een rol speel
de bij de muiterij op de Zeven
Provinciën en daarvoor in de
jaren dertig tot negen jaar cel
was veroordeeld. De toenmah
ge LD-hoofdredacteur doet
een duit in het zakje en om
schrijft het gebeuren als "stui
tend".
De gemoederen raken zo verhit
dat staatssecretaris Höppener
van OK en W een onderzoek
gelast. Het loopt allemaal met
een sisser af. De NTS (voorlo
per van de NOS) onder wiens
supervisie de uitzending plaats
heeft, biedt haar excuses aan
en de VPRO schrijft h« bÉ r
toe aan een "generatiecon
flict".
Net als toen
Opwinding is er ook als Neder
land het Eurovisie Songfesti
val wint. Zangeres Corrie
Brokken, dan nog ver vcnvij-
derd van een rechtenstudie,
zingt zich onder leiding van di
rigent Dolf van der Linden van
het Metropoleorkest en violist
Sem Nyveen naar de eerste
plaats met het liedje "Net als
toen". De tekst is evenals die
van de slagersjongenshit "Ik
sta op wacht" van Joop de
Knegt van een verbluffende
eenvoud: Wees nog eens bef
net als toen. Geef me nog een
keer een zoen. Sta niet te blo
zen, Geef me weer rozen enz.
De sfeer in Frankfort is uiterst
ontspannen: Corrie en Dolf
maken onder het wakend oog
van Piet te Nuyl jr. een dansje
tussen de coulissen.
Ter bescherming van de biosco
pen kent ons land nog steeds
de wekelykse televisieloze
avond. Dan trekken we naar de
theaters voor de grote namen
van het witte doek als Sophia
Loren (Het meisje van de n
vier), Cary Grant (To catch a
thief), Romy Schneider (Sisi,
de jonge keizerin), Gregory
Peck (Moby Dick), en Grace
Kelly.
Samen met Bing Crosby cn
Frank Sinatra zorgt ze in "High
society" voor volle zalen. In
middels heeft ze zelf de "set" al
verlaten. De "True love" met
prins Rainier maakt haar tot
prinses Gracia van Monaco.
Het damesblad Margriet heeft
de exclusieve rechten fOOf B
reportage over de geboorte van
haar eerste dochter Carohne
Een andere grote filmster uit die
dagen, de platinablonde, rond
borstige Jayne Mansfield doet
tijdens een Europese toernee
Leiden even aan De LD ver
slaggever die geen moment
van haar zijde wykt meldt dat
by het in ontvangst nemen van
een Delftsblauw molentje in
het Luxor-theater "de kreetjes
van bewondering, die zij ook
zo goed in haar films kan sla
ken, niet van de lucht zijn"
Ook het nationale vrouwelijk
schoon gooit hoge ogen De 19-
jarige Corinne Rottschacfer
brengt het via de nationale titel
tot Miss Europa.
Leids
De gemeente Leiden staat er in
1957 weer eens zeer slecht
voor, maar dat kan nauwelijks
nieuws worden genoemd
Meer opwinding is er over het
feit dat Van Gend en Loos zyn
paarden naar het abattoir
brengt De krant schrijft daar
aangnjpend over: "Zelfs an
derhalve eeuw trouwe dienst
kon de paarden van Van Gend
en Loos niet redden".
In Leiderdorp ("De Does") en Al
phen aan den Ryn worden
openluchtzwembaden ge
opend. De torenflat aan de
Leidse Kanaalwcg bereikt in
juli het hoogste punt "Een sie
raad voor Leiden", noemt wet
houder JoMriHRMt D« huur
voor een drie-kamerwoning zal
f 170 bedragen
Woningbouwvereniging Ons Be
lang slaat de eerste paal voor
243 woningen aan het verleng
de van de Willem de Zwtygl t
laan.
Leiden verwacht dan kennelijk
nog gigantische geboortegol
ven. want in een groot artikel
vraagt de krant zich bezorgd
af "Waar moet de SlflUfc Itta I
heen met een kwart miljoen in
woners over 25 jaar1"
