c
Boeken over Maarten Luther
Kerkdiensten Oud en Nieuw en zondag 2 januari
3
In 1983 vijfhonderd jaar geleden geboren
Kerkbode
ter ziele
PAGINA 13
338Ë
VRIJDAG 31 DECEMBER 1982
Geestelijk leven
Met het naderbij komen van de dag (10 november
volgend jaar) dat Maarten Luther 500 jaar geleden
in Eisleben in Duitsland werd geboren neemt het
aantal publikaties over deze kerkhervormer nu al
zienderogen toe.
Deze maand kwam bij Boekencentrum in Den Haag
een boek uit getiteld: 'Luther en het gereformeerd
protestantisme'.
zijn prof. dr. J. van Genderen
en prof. dr. W. van 't Spijker
van de christelijke gerefor
meerde theologische hoge
school in Apeldoorn, prof. dr.
C. Graafland, bijzonder hoog
leraar vanwege de Gerefor
meerde Bond in de Hervorm
de Kerk aan de Utrechtse
universiteit, en prof. J.
Kamphuis van de vrijge
maakte theologische hoge
school in Kampen.
De betekenis die de Duitse her
vormer voor de lutherse tak
van het protestantisme heeft
(gehad), lijdt uiteraard geen
twijfel, maar ook voor de ge
reformeerde, calvinistische
stroming heeft hij veel bete
kend. In dit boek wordt daar
van iets aan het licht ge
bracht, en dat niet op louter
wetenschappelijke manier,
maar gericht op een brede be
langstelling, zodat velen het
zonder al te veel inspanning
kunnen lezen. Soms krijg je
het gevoel, met een 'vertel
boek' bezig te zijn.
De acht schrijvers staan dan
ook stuk voor stuk dicht bij
het 'kerkvolk'; vier van hen
zijn. gewoon als predikant in
een gemeente werkzaam, al
hebben ze 'dr.' voor hun
naam staan. Het zijn dr. W.
Balke (Den Ham), drs. K.
Exalto (Benthuizen), dr. J.
Hoek (Veenendaal) en dr. C.
A. Tukker (Urk), allemaal
hervormden van gerefor
meerde inslag. De anderen
Alle reden
In een 'Woord vooraf schrijven
Graafland, Kamphuis, Van 't
Spijker en Exalto, dat er ook
voor het gereformeerde pro
testantisme alle reden is om
Luther en zijn werk te geden
ken. Het was (en is) van bete
kenis voor kerk en christen
heid, maar ook voor heel on
ze cultuur en samenleving.
"In Nederland heeft vooral ook
het gereformeerde protestan
tisme veel aan hem te danken,
Prof. dr. J. van Genderen be
schrijft in dit boek Luthers vi
sie op "wet en evangelie".
omdat hier al vroeg door zijn
geschriften een reformatori
sche beweging op gang is ge
bracht. De nazaten van Cal-
vijn volgden wel de voetspo
ren van hun meester die een
eigen weg ging -, maar heb
ben Luther toch geprezen als
een getrouw dienaar van
God, met wiens optreden het
licht weer begon te gloren".
Elke auteur in dit boek belicht
Luthers betekenis uit een be
paald historisch of theolo
gisch gezichtspunt. Ook
wordt verhaald, in welke ver
houding de hervormer heeft
gestaan tot de andere refor
matoren (Zwingli, Bucer en
Calvijn). Het boek begint met
een karakterschets, van zijn
Samenstelling
van deze pagina:
S. J. de Groot
persoon, van Luther als
christen, als theoloog en als
hervormer.
Ook aan Luther hebben smet
ten gekleefd. Maar hij was
een groot en oprecht man. Op
beide kanten valt in dit boek
(318 pagina's, f39,50) het
licht.
Wie het leest, weet nog maar
een klein beetje van deze
man en van wat hem dreef.
Voorlopig genoeg om de be
tekenis en actualiteit van het
Luther-jaar 1983 te onderken
nen.
T afelgesprekken
Bij Kok in Kampen verscheen
een boekje (70 bladzijden,
f 12,50) met Tafelgesprek
ken' van Luther. De bekende
Sipke van der land heeft die
gesprekken bekort en be
werkt.
Luthers tafelgesprekken bevat
ten vaak rake typeringen en
treffende uitspraken. Elke
dag kwamen er bij de gast
vrije familie Luther wel men
sen over de vloer om er te
eten. Een paar vaste gasten
hebben een aantal gesprek
ken die aan tafel werden ge
voerd opgeschreven. Later
zijn ze verzameld en gebun
deld in een boeiend boek.
Van der Land deed daaruit een
keuze. Korte stukjes zijn het
geworden. Ze laten zich lezen
als de stukjes in een bijbels
dagboek.
In een toelichting schrijft Van
der Land:
"We leren de grote hervormer
kennen als een gezellige,
openhartige en hartverover-
ende man, met wie je kon pra
ten en lachen en van wie je
veel kon leren omdat hij wist
wat er in het leven te koop
was en wat het christelijke ge
loof waard is".
Als een klein boekje zo'n
scherp beeld van iemand
geeft - en dat doet het -, dan
is de keuze van de samenstel
ler goed geweest.
LEIDEN Aan het bestaan van de
Kerkbode van en voor de classis
(regio) Leiden van de Gerefor
meerde Kerken is gisteren een
eind gekomen. Een-en-zestig jaar
hebben de plaatselijke kerken
van de classis voor hun nieuws
voorziening samengewerkt. Voor
een aantal van deze kerken komt
er nu een nieuw orgaan, in een
ander formaat en met een nieuwe
redactiecommissie. Dat zal bij
dezelfde drukker worden ver
vaardigd, de firma Karstens aan
de Hooigracht. Deze gaat nu ook
als uitgever optreden.
Dr. J. M. Vlijm, eindredacteur van
de Kerkbode, mag dan geen treu
rig gevoel hebben bij het ver
scheiden van dit blad, hij reali
seert zich wel, dat er een periode
in het gereformeerd-kerkelijke
leven van deze streek voorbij is.
"De kerkbode wordt nu bijgezet
op het grote krantenkerkhof,
waar bladen als De Standaard en
De Heraut, de Nieuwe Leidsche
Courant en Het Vaderland hun
laatste rustplaats vonden",
schrijft hij in een afscheids
woord.
Aan het nieuwe kerkblad doen
minder plaatselijke kerken mee
dan aan de Kerkbode. Enkele
kerken hebben namelijk afge
haakt, omdat ze menen, dat zij
hun mededelingen voor de ge
meente op een andere manier be
ter aan de man kunnen brengen.
Immers, een louter plaatselijk
kerkblad heeft meer ruimte voor
het eigen nieuws dan een streek-
orgaan kan bieden.
Dr. Vlijm wil de kerken dat recht
niet betwisten, maar hij vraagt
zich wel af, of het besef van te
behoren tot een groter geheel op
deze manier niet wordt ver
zwakt.
Maar een belangrijk aantal kerken
in de regio wil toch samen verder
gaan. En zo is het einde van de
Leidse Kerkbode ook het begin
van een nieuw gemeenschappe
lijk project.
De firma Karstens heeft ruim zes
tig jaren ervaring met een kerke
lijke krant, die in korte tijd moet
worden geredigeerd, gezet en op
gemaakt, gedrukt en verzonden.
Dr. Vlijm heeft er alle vertrou
wen in, dat het nieuwe blad bij
haar in goede handen is.
De Leidse Kerkbode had een vrij
brede, genuanceerde redactie.
Naast dr. Vlijm werkten de heren
G. L. Heij en T. Lodewijk en de
predikanten G. C. van de Kamp
(Wassenaar), K. Vegter (Oegst-
geest) en B. van Oeveren (Rijns
burg) eraan mee. Zij verzorgden
met lezenswaardige, vaak actue
le artikelen de voorpagina, daar
bij goed aanvoelend wat er onder
de kerkleden leeft, en vulden de
ruimte die het plaatselijke
nieuws overliet met berichten uit
de landelijke kerk.
Voor het nieuwe kerkblad hoeft
aan deze formule niet veel te wor
den veranderd.
De stichting 'Youth tor Christ*
Nederland zal zich in 1983 spe
ciaal richten op de werklozen, de
uitbreiding van de open huizen
voor jongeren, het schoolwerk
en de verbreiding van de evange
lische boodschap door middel
van theater en muziek. Dat deel
de de gereformeerde predikant
Niek van Exel, die per 1 februari
volgend jaar de nieuwe directeur
van de stichting wordt, gister
avond mee in Rotterdam. Daar
waren enkele honderden jonge
ren bijeen op een conferentie
over het thema 'Helen en delen'.
Ds. Van Exel zei, dat 'Youth for
Christ' vooral taken ziet waar de
nood van jongeren het duide
lijkst is. Vanuit zijn achtjarige er
varing in Brazilië kon hfj verkla
ren, dat de grote groei van het
christendom in Zuid-Amerika
juist daar is te zien waar de kerk
getuigend midden tussen de
mensen staat en ook met handen
en voeten met hun problemen
bezig is.
Kernwapens
De Verenigde Protestantse Kerk
van België acht het gebruik van
kernwapens onder geen enkele
voorwaarde te rechtvaardigen.
Dat staat in een brief aan de
plaatselijke kerken. De kerk ba
seert zich hierbij op uitspraken
van de Belgische synode.
"In een situatie van voortgaande
uitbouw en vervolmaking van de
nucleaire vernietigingsmacht
mag de kerk niet zwijgen". De
Belgische kerk ziet de kernbewa
pening als een 'teken dat getuigt
tegen het koninkrijk van God'.
Ze is diep bezorgd over het feit
dat de veiligheidssystemen van
Oost en West in aanzienlijke ma
te of zelfs hoofdzakelijk op mas
sale vernietiging berusten en dat
de kans op vernietiging van vol
keren volop aanwezig is.
De Verenigde Protestantse Kerk
zal zich met deze brief ook rich
ten tot de Belgische regering en
internationale organisaties.
De Amerikaanse Raad van Ker
ken heeft plannen voor gezamen
lijke acties met Russische ker
ken op het gebied van de vrede.
Men denkt aan een bezoek van
Amerikaanse kerkelijke leiders
aan de Sovjet-Unie in 1984 en
aan een tegenbezoek van Russi
sche kerkelijke leiders in 1985. In
de Raad van Kerken werken de
meeste protestantse en orthodo
xe kerken van de Verenigde Sta
ten samen.
Onder het thema 'Het bedrog
met de kernraketten' wordt op 9
januari om 7 uur in de Grote
Kerk te Noordwijk-Binnen een
'zondagavondviering' gehouden,
waarbij de 78-jarige Amsterdam
se predikant Kleys Kroon voor
gaat. Ondertitel van deze viering
is: "De plaatsing van 572 Ameri
kaanse kernraketten in West-Eu
ropa, waarvan 48 in Nederland, is
onnodig, ongewenst en levensge
vaarlijk".
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Oostzaan kandidaat R. Wahl Am
sterdam; aangenomen naar Goes
M. van Diggelen Molkwerum
(Fr naar N'oordlarcn (Gr.) P.
Bons (Zending) Oegstgeest Ge
reformeerde Gemeenten: beroe
pen te Boskoop J. van Haaron
Amersfoort; bedankt voor Poor-
tugaal Chr. van de Poel Yerseke.
Nagekomen kerkdiensten. Gere
formeerde Kerken Vrijgemaakt:
Leiden 31 dec. 7 dienst, 2 jan. 10
dienst, 3 ds. De Putter; Valken
burg 31 dec. 7 ds. Heida (gecom
bineerd met Katwijk), 1 jan. 9 ds.
Gratz. 2 jan. 9.30 en 3 ds. Wil
schut; Voorschoten 31 dec. 6.30
ds. Kamphuis, 1 jan. 10 ds.
Vreugdenhil, 2 jan. 10.15 en 3.30
ds. Boxman.
Op 14 en 15 januari houdt 'Kerk
en Wereld' in Driebergen een bij
eenkomst voor gescheiden pre
dikantsvrouwen.
Dit jaar zijn over de hele wereld
bijna 69 miljoen lutheranen ge
teld.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 31
dec. 7.30 ds. Pannekoek, 2 jan. 10 ds.
Sterringa, 11.45 oecum. dienst;
Marekerk 31 dec. 7.30 ds. De Jong, 2 jan.
10 dr. Balke, Den Ham, 5 ds. Christ, Eek
en Wiel;
Maranathak. (L. Morsweg) 31 dec. 7.30
ds. Koolstra, 2 jan. 10 ds. Kramer;
Regenboog (Merenwijk) 31 dec. 9.30
pastoor v. Well, 2 jan. 9.30 ds. Horten-
sius, 11.15 ds. Hortensius en pastoor v.
Well;
Bethlehemk. (Driftstr.) 2 jan. 10 ds. Pan
nekoek;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 31 dec.
7 ds. Rietveld en ds. Sterringa, 2 jan. 10
en 5 ds. Rietveld;
Vredesk. (Burggravenl.) 31 dec. 7.30 ds.
De Mey, 2 jan. 10 dr. Lamping;
Waalse kerk (Breestr.) 31 dec. 7.30 ds.
Ribs, 2 jan. 10.30 ds. Ribs.
Acad. Ziekenhuis 2 jan. 9 rk. dienst,
10.15 ds. Bakker.
Diakonessenhuis 2 jan. 10.30 ds. v. 't
Hof, zat. 1 en 8 jan. 10.30 rk. dienst
Endegeest: zie Oegstgeest.
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.) 31 dec. 7.30 dr. Vlijm, 2 jan. 10
ds. Oegema, O.geest;
Petrak. (Surinamestr.) 31 dec. 7.30 ds.
Hortensius, 2 jan. 10 hr. Brouwer, Kat
wijk;
Oude Vest 31 dec. 7.30 ds. v. Loenen,
Leiderdorp, 2 jan. 10 en 5 ds. Koolstra;
Maranathak.(L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) zie herv.
gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 31 dec. 7 ds.
Verdoom.
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 31 dec.
7.30 ds. Den Hertog, 1 jan. 10 ds. Den
Hertog, 2 jan. 10 en 5 ds. Velema, Gou
da.
Geref. Gem. (N. Rijn): 31 dec. 7 ds.
Boogaard, 1 jan. 10 ds. Boogaard, 2 jan.
10 en 4.30 ds. Hakkenberg, Lisse.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.): 2
jan. 10.15 mevr. ds. Westera.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 31 dec. 7 ds. Koek, 2
jan. 10.30 mevr. ds. Wierda-Boer, Hille-
gom.
Baptistengem. (O. Rijn 3): 31 dec. 7 ds.
Bosveld, 2 jan. 10 ds. Bosveld, avond-
Evang. Christengem. (Middelstegr. 3):
31 dec. 7 jaarsluiting, met avondmaal,
vrij voor alle gelovigen, 2 jan. 10 br. Dik-
kes.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 2 jan. 5 hr. De Roos.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): 2 jan.
10, di. 8.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 2 jan. 10 hr.
Eikerbout.
Leger des Heils (Hooigr.): 31 dec. 7 jaar-
sluiting, 2 jan. 10 heiligingsdienst, 5 ver
lossingssamenkomst.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4. wo. 8
Zevendedagadventisten (Lokhorstk.):
elke zat. 9.45 bijbelstudie, 10.45 predik-
Christian Science (Steensch. 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 2 jan. 10.
Church of England: 2 jan. 5 in oud-kath.
kerk Zoeterw.singel.
Rooms-Kath. K.: Haagweg 31 dec. 7, 1
jan. 10.45, 2 jan. 9 en 10.45;
Herensingel 31 dec. 7,1 jan. 11, 2 jan. 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) 31 dec.
7.30, 1 jan. 11, 2 jan. 11;
kerk Steenschuur 31 dec. 6 en 7, 1 jan.
8.30,10,11.30 en 7,2 jan. 8.30,10,11.30,6
en 7 (lof);
Boshuizerkade 31 dec. 7, 1 jan. 11, 2 jan.
9 30 en 11.
Lammenschansweg 31 dec. 7, 1 jan.
10.30, 2 jan. 9 en 10.30;
Haarl.straat 31 dec. 7, 1 jan. 10.45 en
12.15, 2 jan. 9.30, 10 45 en 12.15;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 31 dec. 7 en 2
jan. 9.30 ds. Bergsma.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 31
dec. 9.30 ds. v.d. Broeck, Bodegraven, 2
jan. 10 hr. Tazelaar, Alphen.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Modderaar, 1
jan. 10 ds. Fernhout, 2 jan. 10 en 6.30 ds.
Modderaar, ha.
Chr. Geref. K.: 31 dec. 7 ds. Den Hartog,
Veenendaal, 1 jan. 9.30 dienst, 2 jan. 9.30
dienst, 7 ds. v. Sorge, Rijnsburg.
Rk Kerk: 31 dec. 7, 1 jan. 10.30, 2 jan.
10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 31 dec. 7.30 ds. De Jonge, 1
jan. 10.30 ds. Bogers, 2 jan. 10 ds. De
Leeuw, Maarn, 5 ds. v. Roon, Katwijk
aan Zee; Kruiskerk 1 jan. 10.30 ds. De
Jonge, 2 jan. 10 ds. Bogers; Opst.kerk 31
dec. 7.30 ds. v.d. Heiden, 1 jan. 10.30 ds.
v.d. Heiden, 2 jan. 10 ds. v.d. Vlist, Nieu-
werkerk aan de IJssel; Nabij (v. Len-
nepstr.) 31 dec. 7.30 ds. Bogers, 2 jan. 10
jeugdkapel; G. Herderkerk 31 dec. 7.30
ds. Moll, 1 jan. 10 ds. Nieuwenhuis, 2
jan. 10 ds. Mulder, 6.30 ds. Hanemaayer;
De Bron (Ridderveld) 31 dec. 7.30 ds.
Verheul, 1 jan. 10 ds. Oosthoek, 2 jan. 9
ds. Moll, 10.30 ds. Moll, jeugddienst, 6.30
ds. Oosthoek; Ashram (Marsdiep) 2 jan.
10 ds. Oosthoek; Albanianae (Dia-
mantstr.) 2 jan. 10 ds. Nieuwenhuis;
Oudshoomse Kerk 31 dec. 7,2 jan. 10 ds.
Oort; Sionskerk (Planetensingel) 31 dec.
7.30 ds. Ouwendijk, 1 jan. 10 ds. Ouwen-
dijk, 2 jan. 9.30 kand. Kammeraat, Urk,
6.30 ds. De Graaf, H.woude.
Geref. K.: Mar.kerk 31 dec. 7.30 ds. Vree,
1 jan. 10 ds. Vree, 2 jan. 10 dr. Houtman,
6.30 ds. Vree; Salv.kerk 31 dec. 7.30 ds.
Stolk, 1 jan. 10 ds. Stolk, 2 jan. 10 ds.
Buikema, Zw.dam, 5 hr. Hoffenaar,
Voorhout, jeugddienst Zie ook herv
gemeente.
Ned. Geref. K. (school Willemstr.): 31
dec. 7 br. Kleingeld, 2 jan. 9.30 ds. Janse,
4.30 kand. Vos, R.dam.
Chr. Geref. K: 31 dec. 5.30 ds. Slag
boom, 1 jan. 9.30 dienst, 2 jan. 9.30 en
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 31 dec. 7.30
ds. Koekkoek, 2 jan. 10 ds. Hessels, 6.30
ds. Koekkoek.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 2 jan. 10 hr. Jongejan.
Volle-evang.gem. (techn. school Bos-
parkweg): 2 jan. 10 hr. v.d. Hoom, doop-
dienst in Boskoop.
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 2
jan. 10.
Leger des H. (Com. de Vlamingstr.): 2
jan. 10 en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): 31 dec. 7 dr. Cramer, 2 jan. geen
dienst.
Rk Kerk: Bonifaclusk. 31 dec. 7, 1 jan.
11.30, 2 jan. 9.45 en 11.30;
Piusk. 31 dec. 7, 1 jan. 10.30, 2 jan. 9 en
10.30;
De Bron 31 dec. 7.30,1 jan. 11,2 jan. 9.30
en 11.
BENTHUIZEN. Herv. Gem. 31 dec. 7.30
ds. Exalto, 1 jan. 9.30 ds. Exalto, 2 jan.
9.30 ds. Cuperus, Nieuwerkerk aan de
LJssel, 6 ds. Ouwerkerk, IJzendoorn.
Geref. Gem.: 31 dec. 7.30 ds. Vogelaar, 1
jan. 9 ds. Vogelaar, 2 jan. 9.30 en 6 lees-
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 31 dec. 7.30 ds. Wieman, 1 jan. 10
ds. Wieman, 2 jan. 10 ds. Wieman, 6.30
ds. v.d. Hoef,
Salv.kerk 31 dec. 7.30 ds. Richter, 1 jan.
10 ds. Richter, 2 jan. 10 ds. Richter, 6.30
ds. Wieman;
Bethl kerk 31 dec. 7.30 ds. v.d. Hoef. 1
jan. 10 ds. v.d. Hoef, 2 jan. 10 ds. v.d.
Hoef, 6.30 ds. Van Liere, De Meem.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds v.d. Berff, 1
jan. 10 ds. v.d. Berg, 2 jan. 9.30 ds. Elder-
man, 6.30 ds. Mondeel, Reeuwijk.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 31
dec. 7 ds. Vlasblom, 1 jan. 10 gez. dienst
in geref. kerk, 2 jan. 9.30 ds. Vlasblom,
6.30 evang. v.d. Togt, Maarssenbroek,
jeugddienst;
De Stek 2 jan. 9.30 ds. Verheul, Sleeu-
wijk.
Geref. K.: 31 jan. 7 ds. Niemansverdriet,
Moordrecht 1 jan. 10 gez. dienst 2 jan.
9.30 ds. v. 't Hoff, 5 ds. Verdoom, Wadd-
.veen; De Stek 9.30 ds. Verheul, Sleeu-
wijk.
Chr. Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. v. Lange-
velde, 1 jan. 9.30 ds. De Jong, Veenen
daal, 2 jan. 9.30 en 5 kand. Blokland,
Apeldoorn, 6 jan. in kerk geref. gemeen
te (Mendelweg) 8 nam. ds. v. Langevel-
de, uitzenddienst.
Geref. Gemeente: 31 dec. 7 ds. Zijder-
veld, 1 jan. 11 hr. v.d. Heiden, 2 jan. 9.30
leesd., 7 ds. Boogaard, Leiden.
Rk Kerk: 31 dec. 7, 1 jan. 10, 2 jan. 9.30
en 11.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 31 dec. 7
ds. De Graaf, 1 jan. 10 ds. De Graaf, 2
jan. 9.30 kand. Paul, Zoetermeer, 6.30
ds. Ouwendijk, Alphen.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Cziria, Rijns
burg, 1 jan. 10 ds. Cziria, 2 jan. 10 en 5 ds.
Ravensbergen, Wijnjewoude.
Rk Kerk: dorp 31 dec. 7,1 jan. 10, 2 jan.
9.30 en 11.30;
Anker 31 dec. 7, 1 jan. 11.15, 2 jan. 8.45
en 11.15;
Rijndijk 1 jan. 10, 2 jan. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 31 dec. 7 ds.
Krispijn (in 'De Hoeksteen), 1 jan. 10.30
ds. Rothfusz (nieuwjaarsontmoeting in
'Parkwijk'), 2 jan. 10 ds. Krispijn, gez.
dienst 5 ds. v.d. Wal (in 'De Hoeksteen').
Geref. K.: zie herv. gemeente.
Chr. Geref. K 31 dec. 7.30 ds. Biesma, 2
jan. 10 en 5 ds. Biesma.
Rk Kerk: 31 dec. 7,1 jan. 11, 2 jan. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 31 dec. 7.30 ds.
Kolkman, 1 jan. 10 ds. Kolkman, 2 jan.
9.30 ds. Kolkman.
Rk Kerk: 31 dec. 7,1 jan. 10, 2 jan. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv
Gem. Dorpsk. 31 dec. 7.30 ds. Aarents, 2
jan. 10 ds. Aarents, 6 ds. Gebraad;
Ontm.kerk 31 dec. 7.30 ds. Gebraad, 2
jan. 10 ds. Gebraad, 6 ds. Aarents.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college): zie Katwijk aan
Zee.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. v.d. Wal, Hille-
gom, 2 jan. 10 ds. v.d. Horst, 5 ds.
Schaafsma, Utrecht.
Kapel Marinevliegkamp Valkenburg: 2
jan. 10.30 ds. v. Melle.
Rk Kerk. 31 dec. 7, 1 jan. 11.15, 2 jan.
9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE. Herv. Gem. N.
Kerk 31 dec. 7.30 ds. Schuurman, 1 jan.
10 ds. v. Sliedregt, 2 jan. 10 ds. v. Roon, 6
ds. Visser;
O. Kerk 2 jan. 10 ds. Vroegindewey, 6 ds.
Schuurman;
Ichthusk. 31 dec. 7.30 ds. Vroeginde
wey, 2 jan. 10 ds. v. Sliedregt 5 ds. Drie
bergen;
Pnièlk. 31 dec. 7.30 ds. Visser, 1 jan. 9.30
ds. Driebergen, 2 jan. 9.30 ds. Schuur
man, 6 ds. De Jong;
aula Bestevaer-mavo, Rijnsoever: 2 jan.
10 ds. De Jong;
Overduin 2 jan. 2.15 ds. Baas; De Hoek
steen (Burgersdijkstr.) 2 jan. 10 hr. Haa
ring, 's Gravenzande, dovendienst
Ver. tar voorbereiding van een herv
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college): 2 jan. 10 ds. v.d.
Waal, Den Haag.
Geref. K.: Vr.kerk 31 dec. 7.30 ds. v.d.
Horst 1 jan. 10 ds. v.d. Horst, 2 jan. 10
ds. Koster, 5 ds. v.d. Horst;
Triumfatork. 2 jan. 10 ds. Snoeij, 5 ds.
Koster.
Geref. K. Vrijg.: 1 jan. 10.30 ds. Gratz, 2
jan. 10.15 leesd., 2.30 ds. Ulehake.
Ned. Geref. K.: 31 dec. 7 ds. Janse, 2 jan.
8.45 kand. de Jong, 7 ds. Janse.
Chr. Geref. K.: 31 dec. 7.45 ds. Slag
boom, 1 jan. 10 ds. Slagboom, 2 jan. 10
en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 31 dec.
7.30 ds. v.d. Belt 2 jan. 10 en 5 ds. v.d.
Belt
Geref. Gem. (Remisestr.): 31 dec. 7
leesd., 1 jan. 10 leesd., 2 jan. 10 en 5 ds.
Elshout Zoetermeer.
Volle-evang.gem. (Tripodia'): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RUN: Herv.
Gem. 31 dec. 7.30 ds. Lapré, 1 jan. 10 dr.
Bade (in koorzaal herv. kerk), 2 jan. 10
ds. Bronsgeest, Nieuwkoop, jeugd
dienst 7 kand. De Boo, gez. dienst in
geref. kerk.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 dr. Bade. 2 jan. 10
hr. v. Duin, Noordwijk, 7 zie herv. gem.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
K. Dorpsk. 2 jan. 10 en 6.30 ds. Knorth;
Hoofdstr. 31 dec. 7.30 ds. Doesburg, 2
jan. 10 ds. Doesburg;
Scheppingsk. 31 dec. 7.30 ds. Stegeman,
2 jan. 9 en 10.30 ds. v.d. Born.
Leythenrode 31 dec. 6.30 ds. Lutmers.
Eüs.ziekenhuis 1 jan. 10 rector Vijftig-
schild, 2 jan. 10 rector Vyftigschild.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.): 31 dec. 7
jaarsluiting, 2 jan. 10 hr. De Vries.
Rk Kerk: 31 dec. 7.1 jan. 10.30, 2 jan. 9,
10.30 en 12.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 31 dec. 7.30
ds. Schalk, 2 jan. 9.30 ds. Schalk.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Fernhout, 1
jan. 10 ds. Attema-Roosjen, 2 jan. 9.30
hr. Schoenmaker, 7 dr. v. Oeveren,
Rijnsburg.
Rk Kerk: 31 dec. 7,1 jan. 9.30 en 11.15,2
jan. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 31 dec.
7.30 ds. 't Hooft, 1 jan. 10.30 ds. De Gel
der, 2 jan. 10 ds. 't Hooft, 7 ds. De Gel
der;
Pauluskerk 2 jan. 10 ds. De Gelder.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Boswijk, 1 jan.
10.30 nieuwjaarsbegroeting, 2 jan. 10
kand. v. Wallinga, L.dorp, 7 ds. v.d. Wal,
Hillegom.
Geref. K. Vrijg 31 dec. 6.30 ds. De Put-
ter, 2 jan. 8.45 ds. Grutter, 4.30 ds.
Kamphuis.
Ned. Geref. K. (Salvatori): 2 jan. 9 ds.
Kurpershoek, 5 ds. Mul.
Chr. Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. v. Dijken,
1 jan. 10 ds. v. Dijken, 2 jan. 10 ds. v.
Dijken, 4.30 ds. Quant.
Geref. Gem.: 31 dec. 7 ds. Hakkenberg. 1
jan. 10 ds. Hakkenberg, 2 jan. 10 en 4 ds.
Boogaard, Leiden.
Rk Kerk: Agathakerk 31 dec. 7, 1 jan.
10.30, 2 jan. 10 en 11.30;
Poelpolder 31 dec. 7, 1 jan. 11, 2 jan. 10;
Mariakerk 31 dec. 7, 1 jan. 10 en 11.45, 2
jan. 8.30,10 en 11.45;
Engelbew. 31 dec. 7, 1 jan. 10.30, 2 jan.
9.30, U en 5 45.
NIEUWKOOP Herv. Gem 31 dec 7.30
ds. Bronsgeest (in De Rank), 1 jan. 10.30
ds. Bronsgeest, 2 jan. 9.30 hr Hoffenaar.
Voorhout 6.30 hr. Stam, jeugddienst.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Nooteboom, 1
jan. 10 morgengebed, 2 jan. 9.30 ds.
Nooteboom, 6.30 ds. Aalbers, Geldrop.
Chr. Geref. K.: 1 jan. 9.30 en 2 jan. 9.30
en 6.30 dienst
Remonstr. Gem.: 31 dec. oudejaars-
avonddienst (tijd niet opgegeven), 2 jan.
geen dienst
Rk Kerk: 31 dec. 7, zo. 9 en 10.45,2 jan. 9
en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 31 dec. 7.30
ds. Molenaar, 1 jan. 9.30 ds. Molenaar, 2
jan. 9.30 hr. Stam, Nieuwkoop, 6.30 ds.
Dee, 's Gravenzande.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Helderman,
Badhoevedorp, 1 jan. 10 kand. v. Wallin
ga, 2 jan. 9.30 ds. Bakker, Amstelveen, 7
ds. Rijper, A-dam-Bijlmermeer.
Rk Kerk: 31 dec. 7.1 jan. 11 en 7. 2 jan. 9
en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 31 dec.
ds. Goverts, 2 jan. 9.30 ds. Goverts, 7 ds.
Bergsma.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Rang, 1 jan. 10
ds. Wijngaarden, 2 jan. 9.30 ds. Rang,
4.30 ds. Wijngaarden.
Chr. Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Visser. 1
jan. 10 ds. Visser, 2 jan. 9.30 en 4.30 ds.
10.
NOORDEN. Herv. Gem. 31 dec 7.30 ds.
v. Harten, 1 jan. 9.30 ds. De Pater, Haa
strecht, 2 jan. 9.30 kand. Te Voorde,
Gouda, 7 ds. Bronsgeest
Geref. K.(W Verlaat): 31 dec. 7.30 hr v.
Duin, Noordwijk, 1 jan. 10 ds. Noote
boom, 2 jan. 10 hr. Doddema, Bodegra
ven, 7 ds. Keizer, Utrecht.
Rk Kerk: 31 dec. 7. 1 jan. 9 en 10.30. 2
jan. 9 en 10.30.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
.(Binnen) 31 dec. 7 ds. v.d. Lee, 2 jan. 10
ds. v.d. Lee, 5 ds. D. v. Vliet, 7 ds. Koren-
hofT;
Hoofdstr. (Zee) 31 dec. 7 ds. Keurung, 2
jan. 10 ds. Keuning;
De Rank (Golfbaan) 31 dec 7 hr. Visser,
1 jan. 10 ds. Roetman, Waddinxveen, 2
jan. 10 ds. v.d. Plas. Delft, Vinkenlaan 1
jan. 10 nieuwjaarswensen. 10.30 ds. v.d.
Lee; Buurthuis Hoofdstraat 1 jan. 10.30
ds. Kuiper, morgengebed; Buurtkerk 2
jan. 5 ds. v.d. Lee.
Geref. K.: Hoofdstr. (Zee) 2 jan. 9.30 ds.
Korenhoff, 5 ds. v.d. Lee;
Vinkenl. (Binnen) 31 dec. 7 ds. Elgers-
ma, 2 jan. 9.30 ds. Elgersma;
Stichtingskerk 2 jan. 11 ds. Slofstra; So
le Mio 2 jan. 9. Zie ook herv. gemeente.
Rk Kerk: Zee 31 dec. 7. 1 jan. 10.30, 2
jan. 9.30 en 11;
Binnen 31 dec. 7,1 jan. 10 en 11.30,2 jan.
10 en 11.30
NOORDWIJ KERHOUT Dorpsk 31
dec. 7 hr. Hoffenaar, Voorhout, 2 jan. 11
ds. Kolkman. De Kaag.
De Zilk 1 jan. 10 ds. v Niel, Rynsburg.
Rk Kerk: Victork. 31 dec. 7,1 jan. 10.30,
2 jan. 9 30 en 11;
Jozeflc. 31 dec. 7, 1 jan. 10, 2 jan. 10 en
11.30.
OEGSTGEEST Herv. Gem Groene of
Will.kerk 2 jan. 11 dr. Dirksen,
Pauluskerk 9.30 prof. dr Jansen
Schoonhoven, ha;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 31 dec. 7 dr.
Leertouwer, 1 jan. 10.30 ds. Vegter, mor
gengebed, 2 jan. 10.30 dr. Cramer, ha, 7
ds. Cziria, Rijnsburg
Geref. K 31 dec 7 30 ds. Heemskerk. 2
jan. 10 ds. P Sierat.
Geref K. Vryg 31 dec 8 nam. ds De
Putter. 1 jan. dienst (tijd niet opgege
ven). 2 jan. 10.30 ds Grutter, 4 30 dienst.
Ned. Geref. K. (Gem.centrum) 31 dec. 7
ds. De Lange, 2 jan. 8.45 en 4 ds. Waag-
meester.
Van Wyckerslooth: 2 jan. 4 ds. Visch-
Tonsbeek. ha
Diaconessenhuis 1 jan. 10.30 pastor H.
Delemarre.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 31 dec. 7 ds. De Korte, 2 jan.
zie geref. kerk.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Jaspers Focks,
2 jan. 9.30 ds. De Korte, gez. dienst, 5 ds.
Jaspers Focks.
Remonstr. Gem.: 31 dec. 7.15 mevr. ds.
Went, Bloemendaal.
Rk Kerk: 31 dec. 7, 1 jan. 10 en 7. 2 jan.
9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 31
dec. 7.30 ds. v.d. Kamp, 1 jan. 10 ds. v.d.
Kamp, 2 jan. 9.30 ds. De Vree, Leimu-
den.
Chr. Geref. K.: 2 jan. 9.30 en 2.15.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurenbus-
kerk 31 dec. 7.30 ds. Smaling, 2 jan. 9.30
ds. Romein, 5 ds. Smaling;
Bethelkerk 1 jan. 10.30 ds. Romein, 2
jan. 9.30 ds. Smaling.
Geref. K.: Petrak. 2 jan. 9.30 ds. Dams-
ma, 5 ds. Baayen;
Imm.kerk 31 dec. 7.30 ds. Damsma, 1
jan. 10 ds. Baayen, 2 jan. 9 en 10.30 dr. v.
Oeveren, 5 ds. Cziria;
Mar.kerk 31 dec. 7.30 ds. Baayen, 2 jan.
9.30 ds. Baayen, 5 ds. Damsma.
Chr. Geref. K 31 dec. 7.30 ds v. Sorge, 1
jan. 10 ds. v. Sorge, 2 jan. 9.30 ds. v. Sor
ge, 5 ds. De Graaf, 's Gravenzande.
Evang. Chnstengem. (aula mavo): 31
dec. 7.30 ds. Visser, 2 jan. 10 ds. Visser
Rk Kerk. 31 dec zie Katwyk aan den
Rijn. 1 jan. 10.30, 2 jan. 10.30.
SASSENHEIM: Herv Gem. 31 dec 7.30
ds. Germans, 2 jan. 10 ds. Germans, 7 hr.
Hoffenaar.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Baas, 2 jan. 10
ds. Baas, 5 ds. v Stam, Leidschendam.
Chr. Geref. K.. 31 dec. 7.30 prof. dr. Ver
steeg, Apeldoorn, 1 jan. 10.30 ds. Slof
stra, 2 jan. 10 dienst, 4.30 da. Witzier,
Den Haag.
Rk Kerk. 31 dec. 7, 1 jan. 11. 2 jan. 9.30
en 11
TER AAR: Herv Gem. 31 dec. 7.30 da.
Klein Kranenburg. 1 jan. 9 30 ds. Klein
Kranenburg, 2 jan 9.30 ds. Hanemaayer,
Alphen, 6.30 ds Romein, Rijnsburg
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds Broer, 2 jan. 10
ds. Broer, 6.30 ds v.d. Ree. Wyk by
Duurstede.
Rk Kerk: Aard am 1 jan. 9. 2 jan. 9,
kerk Langeraar 31 dec 7, 1 jan 9 30,
11.30 en 7, 2 jan. 9 30 en 11.30.
VALKENBURG Herv Gem 31 dec
7 30 prof. dr v.d Beek. 1 jan ln .Ir
Oeveren, Rijnsburg. gez. dienst, 2 jan 10
kand. Spaans, Leiden, 6 30 ds. Vcr-
mneulen.
Geref. K.: 31 dec. 7.30 ds. Koster, 1 jan.
zie herv gem., 2 jan. 9 30 ds Cziria,
Rynsburg. 6.30 ds Damsma, Rynsburg
Marinevliegkamp Valkenburg 2 jan.
10.30 ds. v Melle
VOORHOUT: Herv. Gem. 31 dec 7 30
ds. Brokerhof, 2 jan. 10 ds Ferwcrda
Rk Kerk 31 dec 7. 1 jan 9. 10 30 en
1145, 2 jan 9. 10 30 cn 1145
VOORSCHOTEN Herv Gem. Dorps
kerk 31 dec. 7.30 ds. v.d. Schoot, 2 jan.
10 ds. v.d. Schoot. 5 ds. Blanken.
De Ontmoeting (Noordhofland) 31 dec.
7.30 ds. Blanken, 2 jan. 10 ds.Blanken;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 31 dec. 7
ds. Lentz, 2 jan. 10 ds. Lentz.
Geref. K.: 31 dec 7 30 ds De Zeeuw. 1
jan. 10.30 ds. De Zwart. 2 jan. 10 ds. De
Geref. K. Vrijg.: 31 dec. 6.30 ds. Kamp
huis. Voorburg, 1 jan. 10 ds. Vreugden
hil. Berkel.
Aulagemeenschap Noordhofland: 2 jan.
10.30 woorddienst met agapè (onder
werp: 'Geleid door een ster').
Rk Kerk: Laur kerk 31 dec 7. 1 jan
11.30, 2 jan. 11.30,
M. Godskerk 31 dec. 7, 1 jan. 10, 2 jan.
10.
WADDINXVEEN Herv Gem. Brugk.
31 dec. 7.30 ds. Maasland. 1 jan. 10 ds.
Maasland,
Hoeksteen 31 dec. 7.30 ds. Roetman;
Bethelk. 31 dec. 7J0 ds. Oosterom,
Imm.kerk 31 dec. 7.30 ds. Hulst, 1 jan.
10.30 ds Hulst
Geref. Kerk: Kruisk. 1 jan. 10.30 ds. De
Moor;
Ontm.kerk 31 dec. 7.30 ds. v.d. Berg.
WARMOND Herv. Gem. 31 dec 7 ds.
Magré, 1 jan. 10 30 nieuwjaarsontmoe
ting in Trefpunt, 2 jan. 10 kand. v. Hou-
wehngen. Leiden.
Rk Kerk 31 dec 7. 1 jan. 10 en 11.30, 2
jan 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR Herv. Gem Dorpsk 31
dec 7 30 ds Wolters. 1 jan 10 30ds Wol-
ters, 2 jan. 10 hr Taal, 4 30 ds v. Tngt,
Aalst, 7 geen dienst;
Kievietk. 31 dec. 7.30 ds. v. Bruggen, 2
jan. 10 ds. v Bruggen.
Messiask. 31 dcc 7.30 ds. v. Waasber-
gen, 1 jan. 11 nieuwjaarsbegroeting, 2
jan 10 ds. v. Waasbergcn,
Dorpscentrum 1 jan. 11 nieuwjaarsbe
groeting. 2 jan 9 30 ds v Tngt, Aalst.
Geref K Zyllaan 31 dcc 7 30. 2 jan 10
en 5 ds. v.d. Meulen.
Zuid (Bloemcamplaan) 31 dec zie herv.
gemeente, 2 jan. 10 dr. Vlijm, Leiden
Ned. Prot Bond (Kerkdam). 31 dcc 7 30
ds. Werner, 2 jan. 10.30 da Zwartendijk,
Den Haag.
WOUBRUGGE Herv Gem. 31 dec. 7.30
ds. Koelewijn, 1 jan. zie geref kerk, 2
jan. 9.30 ds. De Graaf, H.woude, 6.30 ds.
v Harten, Noorden
Geref. K. 31 dec 7 30 ds Aalders, 1 jan
10 ds. Koelewijn, gez dienst in geref
kerk, 2 jan 9 30 ds Hemmes, O geest.
6.30 ds v d. Berg, Bodegraven
Rk Kerk 1 jan 10. 2 jan 10
ZEVENHOVEN Herv Gem 31 dec.
7 30 hr. Stam. Nieuwkoop, 1 jan. 10 hr.
Stam, 2 jan 9 30 ds v Harten, Noorden.
Geref K 31 dec 7 30. 1 jan 10. 2 jan
9 30 hr. Voogd. Hol! Rading, 7 hr Ver-
Rk Kerk Sf Jan 31 dec 7 30.1 jan. 9.30.
3 jan N 11
Chr. Dicnaark 31 dec. 7, 1 jan. 10, 2 jan
ZWAMMERDAM Herv Gem 31 dec.
7 30 ds. Haakman, 1 jan. 10 ds. Haak
man, 2 jan 10 ds Heymans. Alphen.
6.30 ds Stelwagen, Den Haag
Geref K 31 dec 7 30 ds Buikema. 2
jan. 10 ds. Buikema, 6 30 ds. Vree. Al-
Rcmonstr Gem.. 31 dcc. 7 ds. v.d. Laar-
