Steeds
Buurthuis wil contact leggen tussen
buitenlandse en Nederlandse jongeren
Angst voor ontstaan
'petroleumfaculteit'
-C
Bouwvallige
panden bij
nieuwbouw
worden
opgeknapt
Door deelneming aan cursus Shell
Opnieuw
kerstbomen
gevonden
DONDERDAG 30 DECEMBER 1982
LEIDEN - Buitenlandse en Ne
derlandse jongeren uit de wijk
Groenoord kunnen elkaar sinds
kort wekelijks ontmoeten tijdens
een soosavond in het buurthuis.
De soos. die vooral bedoeld is
voor jongens en meisjes van der
tien tot achttien jaar, is opgezet
om de verstandhouding tussen
Nederlandse en buitenlandse
wijkbewoners te verbeteren. Dit
gebeurt onder meer door het or
ganiseren van ontspannende ac
tiviteiten en het geven van voor
lichting.
Buurthuis Groenoord kreeg van de
gemeente vierduizend gulden
om de jongerensoos voor een
half jaar op te zetten. De Turkse
vormingswerker Ismail Kayalik
begeleidt de soos, die vanaf 7 ja
nuari weer elke vrijdagavond
van half acht tot half elf wordt
gehouden. Samen met stafmede-
weker Tejo Janssens legt hij uit
waarom de aandacht juist op jon
geren van 14, 15, 16 jaar is ge
richt: "Jongeren van die leeftijd
kunnen heel hard tegen elkaar
zijn. Ze gaan niet bepaald zacht
zinnig met elkaar om en probe
ren elkaar uit. Wanneer je ais bui
tenlandse jongere dan ook de
Experiment met wekelijkse soosavond in Groenoord
t.1 n;n« k» hoolH Hp wprlfwii?p van Hp snria. cioon milt,,,» /.n oawnnntan "RuitonlonHco innoorpn hphhpn "Od dc klcutcrscholcr
Nederlandse taal niet goed be
heerst, delf je al snel het onder
spit tegen Nederlanders".
Om de jongeren nader tot elkaar te
brengen worden er tijdens de
soosavonden diverse ontspan
nende activiteiten georganiseerd
zoals muziek, video, film, sport
of interculturele feestavonden.
Eens in de maand is er een voor
lichtingsavond waar de buiten
landse jongeren wegwijs kunnen
worden in het Leidse hulpverle
ningscircuit. Zo kunnen bijvoor
beeld de werkwijze van de socia
le dienst, het GAK, de gemeente
of de vreemdelingenwetgeving
worden uitgelegd. Ismail: "Veel
jongeren weten totaal de weg
niet naar zulke instellingen. In
een Turks dorpje kent iedereen
de burgemeester en wanneer er
iets is ga je naar hem toe. Hier zit
het wel wat ingewikkelder in el
kaar".
Ook is er het plan buitenlandse
jongeren voorlichting te laten ge
ven aan Nederlanders over hun
eigen cultuur en gewoonten.
"Waarom een buitenlandse
vrouw bijvoorbeeld een jurk
over een lange broek heen
draagt". Tijdens de eerstvolgen
de bijeenkomst op 7 januari
wordt de film Turkse aarde, Ne
derlandse bodem' gedraaid. Vol
gens Ismail zijn de makers van
deze film er voor de eerste maal
in geslaagd een juist beeld te
scheppen van de problemen die
zic)i tussen ouders en kinderen
in buitenlandse gezinnen kun
nen voordoen.
"Buitenlandse jongeren hebben
het vaak heel moeilijk thuis. Hun
ouders leven verder met hun ou
de ideeën en gewoonten die zelfs
in Turkije of in Marokko zelf al
achterhaald zijn. De kinderen
komen veel meer in aanraking
met de Nederlandse gewoonten
en daardoor ontstaan de conflic
ten. Het is onrustbarend hoeveel
buitenlandse jongeren er tegen
woordig van huis weglopen".
Voor de jongere buitenlandse kin
deren blijken de problemen veel
minder te spelen. Tejo Janssens:
"Op de kleuterscholen in
Groenoord is 56 procent van de
kinderen buitenlands, op de la
gere scholen 29 procent Die kin
deren gaan allemaal al met el
kaar om, komen bij elkaar over
de vloer zelfs. Buitenlandse kin
deren tot twaalf jaar kennen
vaak beter Leids dan de Leide-
naars. We willen ook bepaald
niet zeggen dat het allemaal zo
slecht gesteld is in Groenoord:
de burenhulp is hier fenomenaal.
Wat de buurthuiswerkers wel
steekt is het beleid van de over
heden dat jarenlang achter de
problemen heeft aangelopen.
"Wij willen steeds een pas voor
blijven en dan is het noodzake
lijk om bij de jongeren te begin
nen. Het u gunstig dat de ge-'
meente erg positief tegenover
deze jongerensoos staat. Wan
neer het experiment na een half
jaar ten einde loopt is het dan
ook zaak de jongerensoos voort
te zetten". Er zal dan wel een
nieuwe begeleider moeten ko
men daar Ismail Kayalik slechts
tijdelijk als provinciaal vor
mingswerker aangewezen is.
De drie soosavonden die er al zijn
geweest hebben een redelijke be
langstelling genoten. Met ver
taalde folders die deur aan deur
in Groenoord worden verspreid,
hoopt buurthuis Groenoord be
zoekers te trekken. "We ver
wachten de eerste keren heus
niet direct honderd enthousiaste
jongeren voor de deur. Maar het
is belangrijk dat het aanbod er
nu ligt. In Leiden is nooit eerder
een dergelijk project voor jonge
ren in die leeftijd opgezet Uit
eindelijk hopen we heel veel jon
geren te bereiken, maar dat is
wel het werk van jaren".
LEIDEN - De gemeente gaat een
aantal bouwvallige panden aan
de Derde Groenesteeg, Uiterste
gracht, Middelstegracht en aan
de Nieuwe Rijn van top tot teen
opknappen.
Het gaat om enkele historische
panden met fraaie gevels die de
tand des tijds maar nauwelijks
hebben doorstaan. In de omge
ving van de oude panden worden
momenteel 86 woningwetwonin
gen gebouwd op het terrein van
de vroegere fabrieken van Van
Wijk en Zaalberg, tussen de Ves-
testraat en de Uiterstegracht. De
laatste nieuwe woningen zullen
naar verwachting begin 1983
klaar komen. Op de kop van de
nieuwbouw, aan de Ir. Driessen-
straat, worden vanaf januari nog
negen woningwetwoningen en
vijf woningen voor één- en twee
persoonshuishoudens gebouwd.
Om de bewoners van de nieuw
bouw niet te confronteren met
een al te slechte woonomgeving
heeft de gemeente dus besloten
om enkele naburige panden te
restaureren. Het betreft de pan
den Derde Groenesteeg 37c, 37d,
39/39a, 56, 58/58a en de Uiterste
gracht 37, 39 en 41. In de nabije
omgeving van deze panden staan
ook de gemeentepanden Nieuwe
Rijn 73 en Middelstegracht 1. De
ze verkeren eveneens in zeer
slechte bouwkundige staat en
zullen ook worden opgeknapt.
Met de restauratie van de gemeen
tepanden is een totaal bedrag ge
moeid van bijna twee miljoen
gulden. Behalve een gemeente
en rijkssubsidie is een eenmalige
extra bijdrage van de gemeente
(415.000 gulden) noodzakelijk
om de woningen betaalbaar te
houden. De huren van de geres
taureerde panden zullen variëren
van 322 gulden per maand, voor
een kleine woning, tot 695 per
NVSH
De NVSH-afdeling Leiden or
ganiseert vrijdag een specia
le sociëteitsavond in de oude-
jaarssfeer. De socièteisruim-
te, Rapenburg 48, is van
kwart over negen af geopend.
Beatrix
De speeltuinvereniging Prinses
Beatrix houdt zaterdag
avond een nieuwjaarsrecep
tie in haar clubhuis aan de
Schubertlaan, aanvang half
negen.
Overgang
Maandag begint er een Vido-
praatgroep in Leiden, waar
nog plaatsen vrij zijn. Vido
betekent: vrouwen in de over
gang. Inlichtingen: Adriênne
Stam, tel. 892114, Hortense
Gijbeis, tel. 412808 en Riek de
Jong 126646.
Hengelsport
Hengelsportvereniging De
Sportvrienden viste de eerste
wedstrijd van de wintercom
petitie in de stadswateren.
Gevist werd op maatvis. Uit
slag: 1 K. Keizer 84 stuks, 2 J.
Kriek 72, 3 E. Mooibroek 62, 4
Chr. Schouten 49, 5 W. Schou
ten 49, 6 S. Gommans 45, 7 H.
Jansen 41, 8 C. Schouten sr.
32, 9 J. Zee 15 en 10 B. Hans
beek 14.
LEIDEN - Mogen sociale wetenschappers meewerken aan een cursus voor werknemers
van de Shell? Vier docenten van de Leidse subfaculteit der culturele antropologie en
sociologie der niet-westerse volkeren vinden van wel. Nee, zegt dr. P. Kloos, antropo
loog en lid van het bestuur van de subfaculteit Volgens hem onstaat er op die wijze op
den duur een nieuwe petroleum-faculteit
De panden aan de Uiterstegracht die de tand des tijds
gerestaureerd.
nauwelijks hebben doorstaan. Ze zullen worden
maand, voor de grootste woning.
De toekomstige bewoners ko
men in principe in aanmerking
voor individuele huursubsidie
omdat de huren in elk geval be
neden de huurgrens blijven.
Een aantal van de te restaureren
panden is, in sommige gevallen
al enkele jaren, gekraakt. De be
woners hebben bericht ontvan
gen van het bureau huisvesting
waarin hen wordt meegedeeld of
men voor vervangende woon
ruimte in aanmerking komt en
op welke termijn de woningen
ontruimd dienen te zijn. Ten ein
de nieuwe kraakacties te voorko
men worden de ontruimde pan
den geblindeerd en worden de
technische installaties onklaar
gemaakt. Dat is al gebeurd met
de woning Middelstegracht 1.
Bij de woningen zullen ook enkele
kleine bergingen worden ge
bouwd. Voor de Islam-slager aan
de Derde Groenesteeg zal achter
de winkel een bescheiden op
slagruimte worden neergezet, te
gen een kostendekkende huur.
Er is ook nog plaats om enkele
bergingen te bouwen voor be
langstellende buurtbewoners.
Woningen en bergingen zullen
worden beheerd door de Leidse
Woningstichting (LWS).
Het bureau Van Wijk/Gelderblom
en Partners te Soest, dat de
nieuwbouw heeft ontworpen
voor het Van Wijk en Zaalberg-
terrein, heeft ook het restauratie
plan gemaakt voor de woningen
aan de Derde Groenesteeg en de
LEIDEN - De Leidse politie en de
gemeentelijke reinigingsdienst
hebben het gisteren opnieuw
druk gehad met het opruimen
van kerstbomen. Op diverse
plaatsen in de stad werden verza
melde bomen aangetroffen, ruim
driehonderd in totaal.
In het gymlokaal van de Prinses
Ireneschool aan de Van Vollen-
hovenkade lagen vijftig bomen
opgeslagen. De verzamelaars wa
ren het lokaal binnengedrongen
door twee ruiten in te slaan.
In de Roemer Visscherstraat vond
de politie zestig bomen in een
schuur. In de Duinhof meer dan
honderd bomen. In de school De
Nieuwe Vaart in de Sumatra-
straat werden eveneens enkele
tientallen bomen aangetroffen
en verder in de Tomatenstraat en
de Meloenstraat en aan de Zoe-
terwoudseweg.
Hier waren behalve kerstbomen
ook ongeveer dertig autobanden
opgeslagen. Vanochtend om vijf
uur heeft de brandweer een vuur
gedoofd aan de Ommedijkseweg
(parallel aan de rijksweg Amster
dam-Den Haag). Brandende
kerstbomen en autobanden ver
oorzaakten een dikke rookwolk,
die over de rijksweg hing.
LEIDEN - Drie personen raakten
gisteravond licht gewond by een
botsing op de Willem de Zwijger
laan. De botsing werd om kwart
voor negen veroorzaakt door een
52-jarige automobilist uit Lei
den, die linksaf wilde slaan naar
de Gooimeerlaan. Hy verleende
geen voorrang aan een tegenlig
ger, die op het kruispunt recht
door reed in de richting van
Oegstgeest.
Uiterstegracht. Architect T.W.
Mulder maakte het plan voor de
panden Nieuwe Rijn 73 en Mid
delstegracht 1. De restauraties
worden uitgevoerd door de firma
Schakel en Schrale uit Amster
dam (Derde Groenesteeg/Uiter-
stegracht), en door de firma
Heembouw uit Roelofarends-
veen (Nieuwe Rijn/Middelste
gracht).
De petroleumfaculteit: daarmee
wordt de opleiding Indologie be
doeld, die in 1925 aan de
Utrechts universiteit werd opge
richt Tot die tijd werden de
mensen die bestuursambtenaar
wilden worden in de gordel van
smaragd opgeleid in Leiden,
maar het bedrijfsleven wilde
graag een tweede opleiding, om
dat volgens een aantal onderne
mers in Leiden hoogleraren
rondliepen die teveel kritische
geluiden lieten horen.
Kloos geeft toe dat de subfaculteit
der culturele antropologie en so
ciologie der niet-westerse volke
ren nog lang geen petroleum-fa
culteit is, "maar", zegt hy, "je
moet als sociale wetenschapper
toch wel stekeblind zijn wil je
meewerken aan een cursus van
door
Wim Brands
de Shell. Kritisch kun je tijdens
een dergelijke cursus echt niet
zijn, want dan hoef je de volgen
de keer niet meer terug te ko-
Het is dom volgens Kloos om te
zeggen: het gaat alleen maar om
oliewinning en de landen in de
Derde Wereld profiteren daar
van. "Die oliewinning - dat is het
probleem niet Nee, wat we ver
geten is dat de Shell in de Derde
Wereld ook landbouwartikelen
verkoopt, die hier niet op de
markt mogen worden gebracht.
Zo'n multinational is een com
plex mechanisme. Het zijn doch-
Redactie: Bart Jungmann A Jaap Visser
Sen mei fïo/emj bladkkeefd
Eigen roem (3)
Alfons Mittelmeijer doet alle kri
tiek op het beleid van het be
stuur van woningbouwvereni
ging De Eendracht af met de
woorden "vieze politieke las
ter". De beschuldiging van
CPN-gemeenteraadslid Jan
Brands dat de in 1979 afgezette
Eendracht-voorzitter Mittel
meijer en zijn penningmeester
Chris Hillebrand in 1980 zijn
herkozen na een deel van de le
denraad min of meer te hebben
omgekocht (zie steeds van gis
teren), moet de 'actiecommu-
nist' volgens Mittelmeijer te
zijner tijd maar eens waarma
ken. Hij overweegt zelfs
Brands voor de rechter te sle
pen.
Mittelmeijer zegt van de felle kri
tiek beslist niet wakker te lig
gen. "Want voor zover ik weet,
heb ik een schoon geweten".
De bestuursleden Jacques Koo
ien, Piet van Es en Kees van
den Dop van de 'bewoners
commissie complex 2' denken
daar heel anders over. Ook zy
hebben zware kritiek op het
beleid van het Eendracht-be-
stuur en willen dat niet langer
onder stoelen of bestuurstafels
steken.
Het drietal voelt zich overvallen
met de renovatieplannen van
'complex 2', Parkstraat en om
geving. In maart van dit jaar
kregen zij een brief van het
Eendracht-bestuur in de bus
waarin werd gesproken over
een renovatieproject van de
124 woningen in de omgeving
van het Kooipark. "En dat ter
wijl er nog maar twee jaar gele
den voor zeker een paar ton
aan de huizen is opgeknapt en
er gezegd werd dat zeker de
eerstkomende jaren niet gere
noveerd zou worden".
Een maand na de Eendracht-
brief volgde een bewonersver
gadering waarop maar liefst
165 bewoners present waren.
Op deze vergadering werd de
genoemde 'bewonerscommis
sie complex 2' gekozen. Een
commissie die de renovatie
zou begeleiden en suggesties
en wensen van bewoners zou
aandragen. Dat aandragen is
volgens Kooien, Van Es en
Van den Dop in ruime mate ge
beurd, maar het effect is tot op
heden nul komma nul. "We
hebben al die maanden ge
woon voor 'Jan met de korte
Jacques Kooien, Piet van Es en Kees van den Dop (van links naar
rechts) in de Kooi-ghetto, zoals zij de omgeving van de Parkstraat
noemen. (Foto Holvast»
achternaam' gewerkt. Al onze
suggesties worden of op de
lange baan geschoven of afge
wezen".
De drie commissieleden vinden
dat het renovatieplan voor de
Parkstraat en omgeving (in no
vember ministerieel goedge
keurd) veel te duur is. "Op de
eerste bewonersvergadering
werd nog gesproken over reno-
vatiekosten van gemiddeld
60.000 gulden per woning. Drie
vergaderingen later was dat al
70.000 gulden en in de Renova
tiekrant lazen we een bedrag
van gemiddeld 96.000 per wo
ning. Toen zyn wij in opstand
gekomen omdat we bang zijn
dat de huur van de gerenoveer
de woningen straks voor veel
mensen onbetaalbaar wordt".
De huren worden verhoogd met
2,5 procent van de renovatie-
kosten op jaarbasis. Aangezien
2,5 procent van 96.000 gulden
neerkomt op een huurverho
ging van 2400 gulden, gaat de
gemiddelde Parkstraatbewo
ner straks dus 200 gulden per
maand meer betalen. "Mensen
die van een bescheiden aow-tje
leven, moeten straks huren
van zo'n 500 gulden gaan beta
len. Dan kunnen de heren van
de Eendracht wel mooie woor
den spreken over huurgewen-
ning en zo, maar dat is met te
rugwerkende kracht. Dus over
een jaar of twee, drie zitten die
mensen dan alsnog zwaar in de
problemen", jammeren Koo
ien, Van Es en Van den Dop,
die alledrie zelf een wao-uitke-
ring 'genieten'.
Eigen roem (4)
"Verdacht", noemt het bewoner
strio het 'aannemersbeleid'
van De Eendracht en de ge
meente. Voor een aanneem-
som van 8,4 miljoen gulden
heeft het aannemersbedrijf Ar-
bouw dit renovatieproject in
de wacht gesleept. Deze Leidse
aannemer is ook by eerdere re-
novatieklussen in De Kooi be
trokken. Volgens Jacques
Kooien bestaat er een meer
dan goede relatie tussen het
Eendracht-bestuur en de Ar-
bouw-directie. "waardoor je
makkelijker de kernraketten
uit Nederland houdt dan de
Ar bouw uit De Kooi". Arbouw
heeft de Kooi-order gekregen
zonder aan een 'open inschrij
ving' mee te hoeven doen.
Piet van Es heeft een andere
grote Leidse aannemer een of
ficiële offerte laten maken voor
de renovatie van zijn woning in
de Atjehstraat waarvoor Ar
bouw ruim 80.000 gulden re
kende. De aannemer van Van
Es kwam op een bedrag van
55.000 gulden uit "Er kan dus
makkelijk op dit renovatiepro
ject worden bezuinigd", vindt
Van Es, "waardoor de huren
straks minder hoog kunnen
uitvallen".
Volgens huisvestingambtenaar
Adema is er geen open in
schrijving voor het aannemen
van dit renovatieproject ge
houden omwille van de tijd.
"Onze plannen moesten voor
oktober in Den Haag zijn om
geld van het rijk te krijgen.
Daarom moest alles in een heel
kort tijdbestek worden rond
gemaakt", verontschuldigt hy
ziclL
Adema wijst er op dat een onaf
hankelijk bureau nu de bere
keningen van Arbouw aan het
bekijken is. Hij verwacht dat
de cijfers in de eerste of tweede
week van januari naast elkaar
kunnen worden gelegd. Hij be
looft dat behalve het Een-
dracht-bestuur ook de 'bewo
nerscommissie complex 2'
mag meekijken.
Kooien. Van Es en Van den Dop
beschuldigen het Eendracht-
bestuur en ook de stichting
Welzijn er van de renovatie er
uit alle macht te hebben door
gedrukt. "Bestuursleden van
De Eendracht en de welzijns
werker van de gemeente heb
ben veel mensen bang ge
maakt, juist door met die reno
vatie te dreigen. Oudere men
sen werd gezegd dat ze maar
beter mee konden werken om
dat die renovatie er toch wel
zou komen".
De 'intimidators' hebben gelyk
gehad. De renovatie is er geko
men want de wettelijke ter
mijn van dertig dagen om te
gen het renovatieplan in be
roep te gaan, is verstreken. Tot
grote woede van het bewoners
comité dat zegt dat De Een
dracht "willens en wetens" de
bcroepsmogelykheid heeft
verzwegen.
"Zie je wel", is de reactie van
voorzitter Alfons Mittelmeijer,
"allemaal vieze laster. We heb
ben namelijk een pamflet
rondgestuurd toen de ministe
riële goedkeuring was verkre
gen". Maar of in dat pamflet
ook de beroepsmogclykheid
werd genoemd kan hy zich
niet meer herinneren.
Kooien kan dat wel: "Natuurlijk
heeft dat er niet in gestaan an
ders hadden er al lang be
zwaarschriften bij de Raad van
State gelegen".
J.V. 6c B J.
terondernemingen die dergelijke
spullen verkopen, anders ge
zegd: je denkt: de Shell houdt
zich toch alleen maar met olie
winning bezig, maar zo simpel
zitten de zaken niet in elkaar".
Voor de docenten die meewerken
aan de cursus is ethiek klaarblij
kelijk bijzaak, oordeelt Kloos.
"Het is naief wat die mensen
doen. Je moet echt geweldig
goed oppassen. De grenzen tus
sen wetenschap en ideologie zijn
sowieso vaag. op deze manier
worden ze nog vager. Daar komt
bij: je verspeelt ook je goodwill
in de Derde Wereld op den duur.
Kijk, die mensen staan sceptisch
tegenover sociale wetenschap
pers, omdat die vroeger samen
werkten met de kolonialisten.
Als die mensen nu zien dat socia
le wetenschappers meewerken
aan cursussen voor medewer
kers van multinationals, dan zul
len ze zeggen: zie je wel, het zijn
gewoon handlangers van de
machthebbers gebleven".
Als het er op aankomt kan de Shell
toch zelf ook wel cursussen sa
menstellen; cultureel-antroplogi-
sche boeken genoeg. Kloos: "Dat
is natuurlijk een probleem waar
antropologen wel eens mee zit
ten. Publiceer je bijvoorbeeld
een opzienbarend boek, dan zijn
de gegevens beschikbaar. Som
migen zullen dan ook besluiten:
we publiceren dat boek niet
Mijn grote probleem is echter:
die Leidse docenten staan hele
maal niet stil bij die vraag".
Overschat
Prof. dr. Galjart is één van de do
centen die meerwerkt aan de
cursus. Hy vindt de hele kwestie
nogal overschat "Om te begin
nen geven wy paar een paar uur
op één dag les. Kijk, het gaat om
cursussen die worden georgani
seerd door het Komnklyk Insti
tuut voor de Tropen. Ze duren
telkens een week. In die paar uur
die ons ter beschikking staan
praten we over de relativiteit van
culturele normen en waarden.
We proberen die mensen ervan
te overtuigen dat je jezelf met al
te serieus moet nemen Je kunt
ook zeggen: neem die andere
mensen even serieus als jezelf'.
Is ethiek bijzaak voor Galjart? "Ik
ben het met Kloos oneens over
de mogelyke gevolgen van zo'n
cursus. En dat ethiek voor my
byzaak is...ach, dat is voor zyn
rekening. Nogmaals: die cursus
wordt overschat Wat wy vertel
len staat ook in boeken. Daar
komt by dat onze lessen niet
eens daverend goed worden ge
vonden door de cursisten. Ze zyn
te zwaar, kryg ik de indruk"
Desgewenst kan er tydens een cur
sus wel degelyk kritisch worden
gepraat over Shell volgens Gal
jart "Maar dan moeten de cursis
ten er wel zelf over beginnen,
want kyk: ze hebben ons ge
vraagd om tc praten over de rela
tiviteit van culturele waarden en
normen. Nou. als je wordt inge
huurd om over A te praten, dan
begin je niet over B. Als u een
pakje Camel vraagt dan wilt u
toch ook Camel en geen Stuyve-
sant!"
Natuurlijk, je moet oppassen dat
de grenzen tussen ideologie en
sociale wetenschappen met ver
vagen, "maar", oordeelt Galjart,
"daarvoor moet je altyd oppas
sen. Ook als je zegt: myn onder
zoek moet dienstbaar zyn aan dc
bewoners van de Derde Wereld,
ook dan geldt: waak ervoor dat
die grenzen niet vervagen En
wat betreft de opmerking dat on
ze subfaculteit een nieuwe petro
leum-faculteit zou kunnen wor
den worden: daarom heb ik moe
ten lachen".
