Jesse: ondernemer uit hobbyisme
Steeds
C
D
Vijftigjarig bedrijf naar Olga-complex of Brabant?
Voor plannen winkelbedrijven
Gemeentelijke bouw
verordening gewijzigd
Kom naar't lekkerste
meeneem-restaurant
van Nederland!
i
Smubot
(pen mei fccfomb bladbheefd
Uur geen tv
V.D. WATER
WOENSDAG 29 DECEMBER 1982
door
Leo Maat
LEIDEN - Vijftig jaar gele
den, op 1 januari 1933, liet
de toen 27-jarige Hendrik-
Jan Jesse zich met een ei
gen bedrijf inschrijven in
het handelsregister. Zijn
eerste opdracht, gekregen
van de Nederlands-Indi
sche Handelsbank, was de
fabricage van drie korte
golf zenders voor China.
Nu, een halve eeuw later, is Jesse
nog altijd directeur van de ge
lijknamige fabriek van elektro-
apparaten en transformatoren.
En de 77-jarige ondernemer
staat zelfs op het punt om aan
een zo ingrijpende operatie als
een bedrijfsverplaatsing te be
ginnen.
Hendrik-Jan Jesse kwam in 1905
in Leiden ter wereld. Zijn wieg
stond in het huis Rijnsburger-
weg 35. Het pand was ontworpen
door zijn vader, die architect
was. Van jongs af aan werd Jesse
junior echter meer door de elek
trotechniek dan door de bouw
kunst geboeid.
Hij had een oudere broer die in
Delft studeerde en in 1912 zijn
eerste radiozender bouwde. Sa
men met ir. Verf, de latere secre
taris van de heer Philips sr., had
den zij de eerste radioverbinding
in Leiden. De vonkzender had
een bereik van twee kilometer.
De jonge Jesse keek vol belang
stelling toe hoe zijn broer dage
lijks met de radio-techniek bezig
was. De zender bleef tot 1914 in
bedrijf en werd toen het zwijgen
opgelegd, omdat het in verband
met de Eerste Wereldoorlog niet
meer mocht.
Na de oorlog ging Jesse naar de
HTS in Haarlem en vatte de hob
by van zendamateur weer op. In
1923 was het vanuit de Rijnsbur-
gerweg 35, dat de eerste ra
dioverbinding tussen Holland en
Amerika tot stand kwam.
De buis, die in die zender dienst
deed, is nu nog te zien in het
PTT-museum in Den Haag. Jes
se had de buis gekregen toen hij
in Engeland was en een Engelse
radio-technicus hielp bij de af
stelling van zenders bij welva
rende particulieren.
Het ging Jesse bij zijn uitstapje
naar Groot Brittanië er uitslui
tend om om te leren en hij vroeg
voor zijn bezigheden geen belo
ning. Maar toen een rijke Engels
man hem deze bijzondere buis
Leiden
Weinig personeel, maar een groot machinepark en een omvangrijk magazijn. Kenmer- H.J. Jesse (77): "Leiden is verpest.
kend voor een bedrijf als dat van Jesse. Geen stad meer".
uanbood, kon hij eenvoudig niet
weigeren.
Na het doorlopen van de HTS
werkte Jesse eerst bij het beken
de installatiebedrijf De Vries en
Stevens, gevestigd aan de Bree-
straat. Hij herinnert zich dat het
bedrijf bezig was met de aanleg
van centrale verwarming in het
Stadhuis, toen er de brand uit
brak die het hele gebouw in as
legde. Jesse: "Wij zijn het toch
niet geweest, hè, was het eerste
wat ik vroeg. Maar dat bleek niet
het geval te zijn geweest".
Jesse had ëen leidinggevende
functie bij het bedrijf en op een
gegeven moment werd hem zelfs
aangeboden directeur te worden.
"Maar ik wist dat het toen al fout
zat met het bedrijf en toen ik
vroeg wat ik ervoor moest doen,
was het antwoord: er geld in ste
ken door aandelen te kopen.
Toen ben ik er onmiddellijk uit
gestapt en een paar jaar later was
het met het bedrijf gebeurd".
Industrie
88 in Oegstgeest begon Jesse zijn
eigen bedrijf, zoals gezegd offi
cieel vanaf 1 januari 1933. Aan
vankelijk legde hij zich toe op de
bouw van versterkers voor de ra
dio-distributie.
De oorlog maakte hieraan een
eind. In 1940 werd het fabriekje
bij de inname van vliegveld Val
kenburg beschoten door de Duit
sers. De produktie werd stopge
zet en Jesse maakte in de oorlog
door de omstandigheden ge
dwongen iets heel anders: hon
derden noodkacheltjes. En wat
meer op zijn terrein: gelijkrich-
ters voor auto's met houtgas-ge
neratoren.
Na de oorlog richtte Jesse zijn pro
duktie meer op de industrie. Met
het ontwerpen en produceren
van transformatoren, smoor-
spoelen, gelijkrichters en derge
lijke vakaanduidingen voor elek-
tro-apparaten bouwde Jesse na
de oorlog zijn reputatie op.
Een reputatie die hem een unieke
positie heeft doen veroveren in
de wereld van de apparaten
bouw. Grote ondernemingen als
Philips, de Nederlandse Spoor
wegen, Fokker, de Nederlandse
Kunstzijde Unie en Skill en uni
versitaire laboratoria kloppen bij
Jesse aan voor specialistische
apparatuur.
Toch is zijn bedrijf nooit een groot
bedrijf geworden. In de hoogtij
dagen van de onderneming
werkten er achttien personen.
Maar het is ook nooit de bedoe
ling geweest om er een gigant
van te maken. De directeur Jesse
is altijd de hobbyist gebleven. De
technicus, die zijn apparaten
weliswaar verkoopt, maar altijd
de meeste belangstelling voor
het ontwerpen behield.
Deze wat onzakelijk aandoende in
stelling van Jesse werd treffend
beschreven in de Teleac-cursus
De Ondernemer, handelend over
het midden- en kleinbedrijf. De
Firma Jesse vormde in de cursus,
die in de jaren 1973 en 1975 op de
televisie werd uitgezonden, het
voorbeeld van een ambachtelijk
bedrijf, dat zijn kracht put uit
zijn specialisatie en geringe om
vang.
Jesse: "Het typische van ons be
drijf is dat we alles in opdracht
van derden maken. Kenmerkend
is ook dat we praktisch alles zelf
maken. We hebben daarom een
groot machinepark en een groot
magazijn. Er is bijna geen toele
vering. We maken een totaal, een
eindprodukt. Verder zijn we zo'n
beetje het schoonste bedrijf van
Leiden, want we lozen niet".
Huisvesting
Sinds 1950 is de apparatenfabriek
gevestigd in de Leidse binnen
stad. In een voormalig pand van
textielbedrijf Clos en Leembrug
gen aan de Ververstraat heeft de
firma drie verdiepingen in ge
bruik. Eén als werkplaats en de
twee zolderverdiepingen als ma
gazijn.
Het eens zo trotse pand verkeert in
een deerniswekkende staat. Het
ziet er grauw en vervallen uit en
van buitenaf zou men niet anders
vermoeden dan dat het al jaren
leegstaat. Sinds enige tijd gele
den het lood van het dak is gesto
len, lekt het tot in het kantoortje
op de eerste verdieping.
De gemeente is sinds 1976 de eige
nares van het pand, maar denkt
er niet over om het op te knap
pen. Het wijkje nabij de Zijl
poort, de Verversbuurt, moet no
dig worden verbeterd, vindt het
gemeentebestuur. Er moeten
vooral nieuwe woningen worden
gebouwd. Met dat doel voor ogen
werd het fabriekspand aange
kocht.
In het verbeteringsplan Ververs-
buurt dat in 1980 door de ge
meenteraad werd vastgesteld,
wordt het terrein waar het fa
briekspand is gevestigd aange
wezen als plek voor de bouw van
35 woningwetwoningen.
De gemeente Leiden en onderne
mer Jesse hebben het sindsdien
met elkaar aan de stok. De ge
meente wil Jesse weg hebben uit
de Ververstraat en Jesse wil wel
weg, maar hij moet door de ver
plaatsing niet failliet gaan.
Toen de gemeente het gebouw had
gekocht (december 1976) kreeg
Jesse prompt een brief waarin de
huur werd opgezegd. Binnen
drie maanden moest het bedrijf
zijn biezen hebben gepakt. Jesse
maakte de kwestie aanhangig bij
de kantonrechter en verloor.
Nu was het de beurt aan de ge
meente om naar de rechter te
stappen en Jesse te dwingen het
pand te verlaten. De gemeente
liet het rechtsgeding echter op
het laatste moment achterwege
en bood de firma een stuk grond
op het industrieterrein in de Me-
renwijk aan.
De grond was eigenlijk bestemd
voor het Nederlands Drukkerij
Bedrijf, maar deze onderneming
verhuisde naar Zoeterwoude
Jesse sloeg het aanbod van de
hand. De grond was veel te duur
en een onpraktische driehoekige
kavel, vond hij.
Het tweede aanbod betrof een stuk
grond aan de Rooseveltstraat.
Derderangs grond, gelegen ach
ter de veiling. De opperv lakte is
half zo groot als waarover nu be
schikt wordt en bovenal: de
grond wordt niet verkocht, maar
in erfpacht uitgegeven.
"Daar trapt de industrie niet meer
in. Voor kantoren is erfpacht
misschien wel aanvaardbaar,
maar voor de industrie niet. Ik
heb nog nooit iemand gesproken
die daar aan wil", zegt Jesse. Hij
blijkt een duidelijke afkeer te
hebben van de politiek van de
gemeente.
"Leiden is verpest. Leiden is hele
maal niets meer waard, geen stad
meer", zegt Jesse en hij moppert
als bijna elke ondernemer over
de (on)bereikbaarheid van de
binnenstad met de auto.
Maar bij de gemeente is de stem
ming ook allerminst vriendelijk.
Onlangs zei een ambtenaar ten
stadhuize onomwonden: "Het
wordt rijd dat Jesse gaat opdon
deren".
Olga
Het jarenlange touwtrekken rond
de verplaatsing van het bedrijf
heeft de verstandhouding er ken
nelijk niet beter op gemaakt. Het
probleem is ook niet eenvoudig
oplosbaar. Bij Jesse werken acht
personen op een vloeroppervlak
te van bijna tweeduizend vier
kante meter.
Dat komt door de aard van het be
drijf: de noodzaak van een groot
machinepark en een omvangrijk
magazijn. De omzet per vierkan
te meter is daardoor gering en
Jesse kan niet anders dan een
zeer lage huurprijs betalen.
Maar waarschijnlijk is die oplos
sing nu dan toch gevonden. Het
voormalige Olgacomplex op het
industriegebied De Waard, in de
toekomst een bedrijfsverzamel
gebouw, zou voor Jesse een mo
gelijkheid zijn. De huurprijs
hiervan is relatief laag
Toch is het de huurprijs die de
overeenstemming tussen ge
meente en ondernemer op dit
moment nog in de weg staat en
Jesse heeft nog geen definitief ja
gezegd. Hij houdt een al eerder
geopperde mogelijkheid achter
de hand: vertrekken naar Bra
bant
Regelmatig krijgt Jesse buiten
landse studenten via de TH Delft
in zijn bedrijf voor het verrichten
van onderzoek. Een van hen
heeft eens uitgezocht, waarheen
het bedrijf het beste kan worden
verplaatst. De uitkomst was Bra
bant, vanwege onder meer de
grondprijs en de investerxngs-
premie
De 77-jarige Jesse ziet er ook niet
tegenop om nog uit zijn ge
boortestad weg te gaan En er
mee stoppen, om het op zijn leef
tijd wat rustiger aan te doen"'
Welnee, elke ochtend om half
acht is de ondernemende techni
cus al op zijn zaak m de weer En
dus gaat de ondernemer-uit-hob-
byisme na vyftig jaar gewoon
aan een nieuwe penode begin-
LEIDEN - De Leidse bouwveror
dening zal op enkele punten wor
den gewijzigd. De gemeente
heeft hierover inmiddels aan de
Vereniging van Nederlandse Ge
meenten advies gevraagd. De
wijziging is nodig, omdat de
Raad van State de bouwverorde
ning onjuist vond.
De Raad van State maakte in sep
tember de afgifte van bouwver
gunningen aan Hema en aan C
A ongedaan. PPR-raadslid Van
Oosten vroeg vervolgens of B en
W bereid waren met Hema en C
A overleg te plegen pver ver
andering van de bouwplannen.
B en W antwoorden ontkennend.
Het college vindt het niet juist
om nu met de winkelbedrijven te
gaan praten, omdat de bezwaren
procedure tegen de plannen nog
niet is afgehandeld. De Raad van
State heeft al wel een uitspraak
gedaan, maar de provincie moet
over de ingediende bezwaren
nog een oordeel geven.
Er is volgens B en W bovendien
geen aanleiding om met Hema te
gaan overleggen. Het college
wijst erop dat het winkelbedrijf
meermalen heeft laten weten dat
het uitsluitend wil uitbreiden
door middel van nieuwbouw in
de Janvossensteeg. De buurtver
eniging Maredorp wil daarente
gen de bestaande bebouwing
hoe dan ook handhaven.
Wat C A betreft wordt er overleg
gevoerd over de aankoop van het
Koetshuis aan de Langebrug.
Het is de bedoeling van de ge
meente het pand te restaureren
en te verbouwen tot tweekamer
woningen.
Als de aankoop doorgaat, dient het
nieuwbouwplan van C A te
worden aangepast. B en W zullen
dan met C A overleggen over
de mogelijkheid dat het winkel
bedrijf blijft zitten waar het zit.
ADVERTENTIE
Het lekkerste meeneem-restaurant van Nederland
ligt naast de ingang van het geheel vernieuwde
AC Restaurant Leiderdorp.
Op het menu: 25 voortreffelijke gerechten voor
vriendelijke meeneemprijzen van f 7,50 tot f 14,50.
Zoals bijvoorbeeld Boeuf Stroeanoff. blokjes rund
vlees in Stroganoff saus: f 14.50.
Of Kip Madaeaskar. stukjes kip in romige groene
peper saus: f9,50. Naar keuze met rijst of noedels.
o-sï!&>
t20-00
eestgl^Ouur.
ACAfhaalservice ^alaCarte
Redactie: Bart Jungmann Jaap Visser
Eigen roem... (1)
Het zijn blije dagen voor het be
stuur van De Eendracht, voor
al voor voorzitter Alfons Mit-
telmeijer en penningmeester
Chris Hillebrand. Zeventig jaar
bestaat deze woningbouwver
eniging uit De Kooi en in het
advertentieblaadje het Leids
Nieuwsblad en het clubblaadje
van De Eendracht zijn al loven
de woorden verschenen over
de bestuurlijke top van dit
'miljoenenbedrijf.
Mittelmeijer en Hillebrand? Zijn
dat niet dezelfde bestuursle
den die drie jaar geleden door
de ledenraad naar huis werden
gestuurd omdat zij de beste
woningen aan familieleden en
kennissen toewezen en de be
langen van ongeveer 1.300 an
dere leden aan hun laars lap
ten? Inderdaad, dit zijn dezelf
de Mittelmeijer en Hillebrand,
wier beleid tot kamervragen
heeft geleid waarop staatsse
cretaris Brokx antwoordde dat
hun handelwijze te betreuren
In 1972 komt dit duo aan de
macht in De Kooi via een
'coup' van de Bond van Huur
ders en Woningzoekenden, een
soort ultra-links actiecomité
dat met succes een keiharde,
voornamelijk met opruiende
pamfletten gevoerde, strijd te
gen het zittende Eendracht-be-
stuur had gevoerd.
Na de 'coup' blijft het rumoerig
in De Kooi. In 1975 handhaaft
Mittelmeijer zich met een
meerderheid van één stem als
voorzitter om kort daarna in
opspraak te raken omdat hij
met zijn drie gezinsleden, ove
rigens tevergeefs, probeert een
zeskamerwoning te betrekken.
In november 1979 eist de Wijkad-
viesraad van De Kooi dat er
een eind wordt gemaakt aan
het "gesjoemel van De Een
dracht". De wijkraad vindt dat
het bestuur moet aftreden.
Nog in dezelfde maand wordt het
bestuur door de Raad van
Commissarissen geschorst en
de ledenraad stuurt het be
stuur vervolgens naar huis.
Maar Mittelmeijer en Hille
brand blijven vrolijk zitten om
dat de vergadering (waarop de
motie van wantrouwen met 27
van de 39 stemmen werd aan
genomen) statutair niet juist
zou zijn uitgeschreven.
Burgerraadsman Frits Quadek-
ker bemiddelt en er wordt be
sloten dat het bestuur uiterlijk
1 juli 1980 aftreedt en dat er
een nieuwe bestuursverkie-
Hoogtepunt in de voorzitters-
carrière van Alfons Mittelmeij-.
er: koningin Juliana bekijkt re
novatiewoningen in De Kooi
onder het wakend oog van
'gids' Hillebrand (midden).
(Foto Holvast)
zing wordt gehouden. Dat ge
beurt en wie worden er herko
zen. Juist, de omstreden voor
zitter Alfons Mittelmeijer en
zijn penningmeester Chris Hil
lebrand...
Eigen roem... (2)
En zo kon het gebeuren dat Mit
telmeijer en Hillebrand elkaar
onlangs in verband met het ze
ventigjarig bestaan van De
Eendracht een herdenkings
penning overhandigden, zich
zelf en hun medebestuurders
uitnodigden voor een etentje
in de Gouden Leeuw in Voor
schoten en hun namen lieten
bijtelen in een gedenkzuil die
in De Kooi staat.
onlangs wéér in opspraak raak
ten omdat zij de renovatie van
de Parkstraat en omgeving
zouden doordrukken door be
woners te intimideren.
Hoe is het toch mogelijk dat het
duo Mittelmeijer/Hillebrand in
1980 in het Eendracht-bestuur
kon terugkeren? Volgens
CPN-gemeenteraadslid, Kooi-
bewoner én Eendracht-lid Jan
Brands doordat zij in de peno
de van november 1979 tot juli
1980 de ledenraad hebben "be
werkt". Leden van deze raad
zouden met een "schuttinkje,
een leuk verbouwinkje of een
knap woninkje voor een van de
familieleden" zijn omgekocht.
"Vandaar", zo beseft Jan
Brands, "is onze tegencoupe
toen mislukt" De nieuwe stra
tegie van de 'actie-communist'
is: genoeg kritische leden in de
adviesraad mobiliseren die be
stand zyn tegen 'bewerkings
acties' zodat Mittelmeyer en
Hillebrand in elk geval niet
herbenoemd kunnen worden.
J.V
Bomenoorlog
Het virus kerstboom heeft nog
nooit zo vroeg en zo sterk om
zich heen geslagen als dit jaar.
Kerstmis is koud voorbij of di
verse jeugdbenden knokken al
om elke den. "Vele honderden
kerstbomen" (aldus de politie)
zijn politie en reiniging afgelo
pen maandag op het spoor ge
komen en nog altijd is ondui-
deUjk waar die grote hoeveel
heid nu precies vandaan komt.
Bij de politie denkt men dat de
handel dit jaar flink heeft over
gehouden. Iwan Kruts van de
vereniging van marktkooplui
kan zich daar wel in vinden.
"Met het zachte weer waren er
dit jaar meer kooplui dan an
ders. Dat kon ook omdat er
geen vergunning of iets derge
lijks noodzakelijk is. En er zyn
er zeker geweest die overhiel
den. Mensen die een beetje on
gunstig stonden. Bovendien
vallen met die hoge temperatu
ren de dennen sneller uit. Dus
de kerstboom wordt ook snel
ler bij de deur gezet".
Een logisch verhaal, maar of het
nu een afdoende verklaring is
voor de lawine van bomen van
de laatste dagen? Zeker niet
als je naar de verantwoordelijk
man bij de afdeling reiniging
havens en warenmarkten, Van
Tongeren luistert. "Alle verko
pers op de Lammermarkt wa
ren donderdag al los en op het
Vijf Mciplein was er maar één
tje die een paar bomen over
hield. Dat kan dus met de oor
zaak zijn", peinst Van Tonge
ren. "Ik heb echt geen idee
waar al die bomen nu vandaan
komen. Misschien van de
Kwantumhallen. Daar kon je
vlak voor Kerstmis gratis een
kerstboom halen".
Een telefoontje met de Kwan
tumhallen ontzenuwt die ver
onderstelling. Bedrijfsleider
Langeveld: "Het is inderdaad
zo dat wy vlak voor kerst gratis
bomen weggaven. Die bleven
over van een handelaar die op
ons terrein kerstbomen ver
kocht en zomaar verdween.
Maar een succes is die actie
niet echt geweest Er zyn maar
weinig mensen op af geko-
Ondertussen blyven de kerstbo
men zich dnflig voortplanten.
Gisteren werden in een school
aan de Bloemfontein, een leeg
huis aan de Roomburgerlaan,
uit een schuur aan de Damlaan
en aan de Uhlenbeckkade
weer tientallen ontheemde
kerstbomen aangetroffen. Het
virus waart onverminderd
voort en by de Vuilverbran
ding kunnen ze het nog altyd
lekker warm stoken.
B.J.
Tabakswaren
gestolen
LEIDEN - Uit do A H -vestiging
aan de Kooilaan zyn in de nacht
van maandag op dinsdag 2000
pakjes sigaretten en shag gesto
len ter waarde van ongeveer 5000
gulden. De daders, van wie tot
nu toe elk spoor ontbreekt, kwa
men binnen door een ruit te ver
nielen.
LEIDEN - De politie trad gisteren
verscheidene malen op tegen
jongeren die op diverse plaatsen
in de stad vuurwerk afstaken.
Meestal waren het omwonenden
die klaagden over overlast Sinds
28 december mag het vuurwerk
worden verkocht; het knalwerk
mag officieel nog niet worden af
gestoken.
Lezingen
LEIDEN - De avondlezingen van
het Ryksmuseum van Geologie
en Mineralogie zyn het winter
seizoen gewijd aan het thema
"energie uit eigen bodem". Over
dit onderwerp loopt in het mu
seum aan de Hooglandsckerk-
gracht 17 tot en met 14 augustus
1983 een tentoon stelling.
In het lezingenprogramma wordt
gedurende vier avonden nader
ingegaan op respectievelijk de
Nederlandse steenkoool, aard
gas, aardolie en de toekomst van
aardwarmte in Nederland. De le
zingen worden gehouden op 11
januari, 1 februari, 22 februari en
15 maart in de filmzaal van het
museum en beginnen steeds 's
avonds om acht uur Voor meer
informatie: tel. 071-124741.
LEIDEN - Tussen negen en tien
uur, morgenorlil. nd. r. in Lei
den en onmrtM 1MB tv-ont-
vangst mop luk Kén n WDÓm li
het gevolg van metingen die de
PTT op dat tydstip zal verrich
ten.
ADVERTENTIE
SEIKO HORLOGES
speciale eenbieding
10-30% KORTING
official dealer
Uw /uweher
Haarlemmerstraat 181
