"Er is geen sprake
van afbraakbeleid"
Interview
<H=T>-
Staatssecretaris Van der
fieij den (volksgezondheid)
Vaii dèr Heijden: "lk sta dehtordat regeerakkoord en ik imt hei uit':
RIJSWIJK - Voor Til
Gardeniers, de voor
gangster van Van der
Heijden, was het een
lange, hete zomer. Haar
plan voor het afstoten
van 8.000 ziekenhuis
bedden viel slecht, de
door haar voorgestelde
patiëntenbij dragen
voor verpleegtehuizen
leverden een fikse bot
sing op met de Tweede
Kamer en ook de eigen
bijdrage voor medicij
nen 2,50 per recept)
werd allerminst met ge
juich ontvangen.
Veel belangengroepen waren
door de bezuinigingsmaatre
gelen in hun wiek geschoten
en grepen naar een spandoek
met teksten als "Til slaat op
tilt". De Nationale Zieken
huisraad dreigde zelfs met
een kort geding om hei plan
voor de beddenvennindêring
sn de gebruikelijke in-
spraakkanaien te krijgen, en
in de Tweede Kamer kreeg
mevrouw de minister tot een
paar maai toe te horen dat ze
te hard van stapel liep.
Inmiddels is de onrust in de ge
zondheidszorg, ook onder bet
nieuwe kabinet-Lubbers, nog
niet weggeëbd. Bij de advies-
en overlegorganen valt welis
waar een toenemend begrip
te bespeuren voor de noodza
kelijke bezuinigingen, maar
in verpleegkundige kring
werden tot voor kort nog op
tal van plaatsen "patiënt
vriendelijke" acties gevoerd
om de mankementen in en
"de afbraak" van de gezond
heidszorg aan de kaak te stel
len.
De omvang van de bezuinigin
gen (tot 1986 drie tot vier mil
jard gulden) schoot zelfs me
vrouw Gardeniers in bet ver
keerde keelgat. In de periode
van de kabinetsformatie
noemde ste de maatregelen
die de heren onderhande
laars met de formateur aan
het fcekpkstoven waren "on
aanvaardbaar en onuitvoer-
baar".
"Vreselijk dilemma"
Van der Heijden is er niet erg
van onder de indruk' "Alge
meen zou ik dit willen zeg
gen: als je gaat bezuinigen
dan is hei duidelijk dart diege
ne piept die door de bezuini
gingen worden getroffen.
Wat mevrouw Gardeniers
heeft gezegd, daar ga ik niet
op m. Hel is niet zinvdt om
dat au nog te doen. Maar je
moet wel goed begrijpen dat
te dit gezegd heeft toen er
nog werd geformeerd. Er
werd toen nog volop gespro
ken over bezuinigingen, dat
was een proces, en tegen de
omvang van die bezuinigin
gen rees ook bij haar verzet
Dat is begrijpelijk. Maar toen
ik hier kwam, lag er een re
geerakkoord en daarin liggen
de bezuinigingen min of
meer vast lk sta achter dat
regeerakkoord en ik voer het
uit".
Goed, maar er wordt tegen dat
regeerakkoord geageerd,
vooral in verpleegkundige
kring. Daar wordt gezegd dat
verpleegkundigen al jaren
lang niei aan hun eigenlijke
taken toekomen door een ge
brek aan personeel. Nu wordt
er nog meer bezuinigd. Is het
dan niet iogisch dat daarte
gen wordt geprotesteerd?
Ik denk dat we een paar din
gen uit eikaer moeten hou
den. Mijn streven is er niét op
gericht een direct effect te
sorteren in de personele
sfeer. Ik poog juist datgene
wat nu in de onderwijssector
speelt - de keuze van: salaris
inleveren of mensen eruit te
vermijden; ik wil dat vreselij
ke dilemma ontgaan. Daarom
ben ik met mijn programma
naar de adviesorganen en de
provincies gegaan en daar
heb ik gezegd: ik leg jullie
mijn programma voor en sa
men moeten we dat proberen
uit te voeren. Van mij zul je
niet te horeri krijgen dat er
zoveel banen moeten ver
dwijnen. Dat leidt alleen
maar tot demotivatie, zowel
bij de verpleegkundige met
een minimumloon ais bij de
specialist met -Zn vieren-eern
halve ton. En dat moeten we
niet hebben".
Banen
- Maar er moet de IwmeruLe ja
ren wet enkele miljarden wor
den bezuinigd. Uw etgen
pïoaf sv«?mungend directeur-
generaal, Eisen, heeft gezegd:
dat, kost 49 MO tot êO.G&ü ba-
"Als je niet de wegen volgt die
moeten leiden tot een her
structurering van de gezond
heidszorg - en de financiering
daarvan - dan loopje de kans
dat er banen verloren gaan.
Maar er is op dit moment
geen sprake van afbraakbe
leid, zoals dan wel wordt be
weerd".
"Waar het om gaat is dat de
kosten in de gezondheids
zorg nog steeds groeien en
dat er sprake is van een zeke
re onevenwichtigheid. De be
doeling is nu in de jaren 1883
lot 1983 dte groei eruit te ha
len, zodat we in 1986 op een
nulgroei uitkomen. Voor
1983 betekent dit dat de groei
van het totale volume met
500 miljoen wordt beperkt.
Verder moet een steiseiwyzi-
ging in dat jaar nog eens 500
miljoen opbrengen en dat
werkt in de jaren daarna au
tomatisch door. Maar als die
stelselwijziging niet zou luk
ken, dan zou dat betekenen
dat er volgend jaar éën mil-
j&zd daadwerkelijk moet wor
den bezuinigd en ook in de
daarop volgende jaren. En
daar had Eisen het over toen
hy zej dat dat zo'n 40.000 tot
50.000 banen zou kunnen
gaan kosten".
Volksverzekering
- Uw plan mor een beperkte
volksverzekering is een van
de onderdelen van die stelsel
wijziging.
"Ja, dat moet een fundamente
le wijziging van het bestaan
de stelsel worden, m«t ais ba-
ris een beperkte verzekering
voor het hete volk, zoals nu
bb de Algemene Wet Bijzon
dere Ziektekosten geldt Bij
die basisverzekering past al
leen geen loongrens zoals we
die nu bij de verplichte ziek
tekostenverzekering «os
kennen. In do praktijk wordt
de loongrens namelijk als in
komenspolitiek instrument
gebnakt en ook. om tekorten
in het budget te financieren,
En daar voel ik niets voor"
"Ik wil wel eer» premie-inko
mensgrens handhaven, the -
Om de gedachten ie bepalen -
overeenkomt met de huldig»
grens in de volksverzekerin
gen. Dus pakweg vijftigdui
zend gulden, waarover daa
de maxinisie premie moet
worden betaald. Ik zeg: maxi
maal, want ais je bijvoor
beeld een vrijgezel met een
inkomen van een ton tiendui
zend gulden premie zou laien
betalen, dan wordt dat een
voudig niet meer gepikt. Net
zomin als door alleenstaan
den met een inkomen tegen
de loongrens aan. Dat wordt
«Is overtrokken soüdariieit
ervaren",
,?De beperking in ao'n volks»
venekeriïig zit ir. de heuse
voor een basispakket of een
uitgebreid pakket Verder zit
cr een stukje eigen risico in.
waarvan ik nog met weet hoe
groot dat zou moeten wof-
Keuzevrijheid
"Kijk, waar het om gaat 53 dat
de patiënt, net als de consu
ment, een grotere heuzevrij-
held krijgt #n, net ate de hulp
verleners en de riekerihuizeR,
een groter kosten besef Dat
kan aan de ene kont worden
bereikt via het verstrekkin
genpakket - en ik denk das
aan een beperkt basispakket
met de mogelijkheid om dst
naar eigen keuze uit te brei
den. En aan dc andere kont
V5& het eigen risico".
"Het grote verschil met het hui
dige systeem is dat er nu een
groot vergirehklngf-npakket
m de colSécfeve testen rit
Om. nu èe kosten te kunnen
beïnvloeden moeten we toe
naar néor verschuiving la
de richting van meer indivi
duele lasten. N« worden er
medische handelingen ver
richt waarvan de patiënt zich
de kosten niet realiseert- Zo
wel dc arts als dc patiënt gaat
er bovendien van uit dat het
toch wes rilsmaai wordt ver
goed. Die msteiling moei
worden teruggedrongen"
Maar dé patient is nog steeds
mei erg mondig. De arts heeft
de kermis, dm 'de macht Die
beslist of paiiénl plak
voor het we&hmd in een- zte»
kenkuiairioeJ uio*t!cn opottso-
msm, waardoor de ligdag#*
u>ci warden betaald maar 4e
medische behandeling p&$ na
het weekend words verricht
Kas*a
'Er moet een groter toerichi
komen vsn de ziekenfondsen
om te voorkomen dat er din
gen gebeuren als patiënten
vlak voor het weekend opne
men, patiënten drie dagen m
e&B skkénkmz later» rondlo
pen ZöBfe hen te foehsnöe-
kn. GU dergelijke. In de p$ak-
tijk zou dat betekenen dat er
meer toezicht moet kernen
vat» de controlerend genees
heren, dk daarbij dan een be
paalde medkehe norm hante-
Meer werkgelegenheid?
Grinnikend: "Nou, misachten
moetje wel zeggen: een bete
re benutting van bestaande
werkgelegenheid. Want ik
vind dst de cooircier&nd ge
neesheren wei wat mees'te
zegg«R mogen hebben".
Jongeren op straat
WcS de werkgelegenheid be-
irefi: jaarlijks worden SQQO
jongeren is de verpleging op
geleid voor de werk boeheid
Door tmrdt nkts tegen ge
daan.
"Tja, dat is natuurlijk een oud
verhaal: moei je bijvoorbeeld
in eert ziekenhuis maar men
sen blijven opleiden voor ba
nen die dat ziekenhuis roet
heeft. Ik heb over dat onder
werp inmiddels met de foe-
wmësiteden van onderwijs
over gesproten wimtermoei
natuurlijk tete gebeuren m d«
sfeer vsn dc opleiding voor
verpSe^kundigen Am dc
andere kant ritten er ook
werkgelegenheidsaspecten
aar., waarover ik inmiddels
met staatssecretaris De Graaf
{sociale ssken en werkgele
genheid red heb gesproken
Het l* elk geval geen pro
hlecm dat op korte termftn
kan woróets opgrios?; het
moet structureel worden aan
gepekt"
Dus voorlopig zulte» pas afge-
l Omdat ik op weg was naar Brussel
I had ik op het Centraal Station
I De Standaard gekoekt Mijn oog
viel op de kop 'Anthonia Van der
Valk heeft een speurdersneus'.
Vit het artikel over onze gegijzei-
de landgenote bleek, dat de Brus-
i HUe politie het huis had. getxm*
den waar zij drie toeken vast was
5 gehouden: 'in een flatje in het
I pand nummer Ml op de hoek van
de Franklin Roosevelllaan en de
Terhulpsestemweg in Water-
maal-Bosvoordf'
I Nu heb ik toevallig ook een speur-
der sneue, in elk geval werd mijn
I journalistieke instinct uxzkkér en
1 ik besloot om, nadat ifc mijn zegje
had gedaan bij de BRT, het fee»
I wustc huis op te zoeken.
t Bet flatgebouw deed denken aan
moderne flatgebouwen in Neder-
land, mei rijen, brieveubusjés in
1 de hal én een bellenpanml met
naambordjes. Bén van de details
die Anthania var, der Valk vol
gens De Standaard had opge-
Ttierkl: 'de zwarte en witte vloer
tegels in de inkomhal van het ge-
bouw', kon ik nu verifiëren. Het
klopte. Op een zwarte bank tegen
de muur lag een open plastic, zak-
f je met boterhammen, en er stond
een minuscuul plastic kerst-
boompje met aan en uit fiikke-
rende lampjes. De postende po-
l litieagent die ik eigenlijk ver-
wacht had ontbrak; zou éét p&k-
l je brood tot de "schillen %n dozen'
l behoren die kij, als dank voer? 't
aangenaam verpozen, daar had
achtergelaten?
De deuren die toegang gaven tot
het innerlijk van het gebouw wa
ren dicht ik drukte op de bel van
de concierge, wier witte poedeltje
i het hondje zou zijn geweest dat
mevrouw Van der Valk door een
I kier in de gordijnen busten zou
I hebben zien lopen. Dat schreef al-
j thans het Algemeen Dagblad, De
Standaard meldde dat zij een
hondje had horen blaffenBet
leek mij een vaag spoor, want in
het kwartiertje dat ik ietwat dar-
l rend in de kal vertoefde, kwam er
drie keer iemand met een hondje
naar buiten, of ging ermee naar
binnen. Ik had intussen al op de
bel gedrukt van breven', zoiens
naam met inkt geschreven op eert
strookje papier naast de bel zat,
inplaats van op een koperen
plaatje. Hij was volgens Be Stan
daard 'zoon van de defensiemi
nister, die op hetzelfde adres een
i studentenkot kuurt'. Met zo ie-
I mand moest te praten zijn, maar
hij deed niet open. 'ik ging de dm-,
1 dere namen langsDepopiimant,
Quïdouce, Van Coppenhole, Wer-
l ner van Kuegelgm, Gu ido Israël,
A. Emma, Andrade, zelfs Neuc-
kens ontbrak niet., maar ik druk
te op de bel van L. Verbruggen,
dan hoefde ik dat ingewikkelde
Frans niet te spreken. Er klonk
een Franse stem uit het luidspre-
leertje, ik legde uit dat ik een Ne-
derlandse journalist was enzo-
voort, ze kwam naar beneden,, zet
ze. Vijf minuien later kwam een
hautaine, slechts Frans spreken^
l de dame naar buiten met haar
hondje, zei dat ze niets wist,
maar dat de concierge om half
vier terug kwam
i Dat duurde nog twee uur. ik had
weinig zin om te wachten. Voor
het huis, langs het trottoir, stond
temidden van tamelijk deftige
auto's een aftandse Simca U0G
met Franse deel Ill-bewijsjes van
1977 en 1978 en een sticker van
een karateclub uit Nice, maar
zonder nummerborden. Nog van
de ontvoerders wellicht? Ik wou
net weggaan, toen twee collega's
van de Brabantpers arriveerden.
I lk. legde hun uit dat de concierge
pas om half vier zou komen. Een
bewoner kwam uil het flatge-
bouw, en met de argeloze brutali-
I teit die je je als particulier niet
gauw, maar als journalist wel
meent te kunnen permitteren, zet
te ik mijn poet tussen de deur en
we gingen dc hal binnen. Daar
zagen we dat gelijkvloers een
deur met een touwtje verzegeld
teas. Een kaartje meldde, dat wie
de draad verbrak, zich bloot stel
de aan justitiële vervolging. Een
I onzer keek door hét spiongaatje
in de deur, in de wetenschap dat
je van buitenaf dan niets ziel
Dat bleek dus te kloppenWe
openden links en rechts deuren.
I daalden af naar dc keldergewel
ven op zoek naar de garage en de
weg die mevrouw Van der Valk,
na met de auto in dte garage ie
zijn gereden, naar de kamer had
afgelegd, kortom: 'we snoven wat
sfeer op', liepen voor zover moge
lijk nmd het flatgebouw ('het
moet die kamer zijn geweest; of
anders die; of zou het niet hele-
I maal doorlopen?' - enzovoort),
gingen weer naar binnen, en
werden daar door een wantrou
wige bewoonster gesignaleerd,
die ons vroeg wat toe daar deden,
en of we wei geauthoriseerd htsr
binnen waren? 'Nee.' zeiden we
openhartig. 'Wiit u dan teel on
middellijk vertrekken!' zei ze
vinnig. 'Mevrouw Van der Valk
was hier toch ook niet geaulhori-
seerdzei ik, sn de hoop haar
hiermee tot in het diepst van
haar ziel té kwetsen, maar toch
ook een beetje als beledigde land
genoot, waarna ik mijn Brabant
se collega's és hand drnfete m mij
naar huis spoedde otn dii oogge-
tuigeverslag heet van de naald
voor de geschiedenis vast te leg
gen.
VRIJDAG SA DECEMBER 1982
PAGINA U
Stoute**!te
«op re^trtreipfop op fco-
men te mrnn.
"JA dèi wil' zegden: «p fólcèrte
tefiöljö. Ik vind feet tMjmnder
vervttoftd. maar ik vrees van
Hi'i k&m.i u, jriftd srii.
"Het p«a& op dc riitsafce, j$'
Sinds sija beëdiging, vorige maand, is drs. J.P. van der Heijden
(5S) af veelvuldig in het nieuws geweest; met Se eigen bijdra
ge voor medicijnen (die inmiddels door een Kamermeerder
heid is aanvaard), met rijn plantten voor een beperkte volks
verzekering en met het eg. budgetsysteem voor ziekenhuizen,
waarbij elk ziekenhuis aan een vaststaand bedrag wordt ge-
bonden.
Dat Van der Heijden (CDA, oad-CBU'er) sis staatssecretaris
van volksgezondheid meteen aaa de slag kon gaan, en geen
langdurige gewenningsperiode nodig bad, is niet verwonder
lijk. Hij kan bogen op een grote bestuurlijke ervaring in de
gezondheidszorg, Hij was o.m. secretaris van hei ziekenhuis-
bestuur van "Bijnoord" in Alpbes aan den Rijn, stond vorig
jaar nog op de nominatie om lid te worden vsn het bestuur
van het Academisch Ziekenhuis in telden en was tot zijn
ambtsaanvaarding voorzitter van het Zilveren Kruis, In de
Leidse gemeenschap is hij vooral hekend als voormalig voor
zitter van de zwemvereniging LZC en van de heidse Sport
stichting, en tot voor kort als voorzitter van de Stichting
Leidse Binnenstad. In zijn woonplaats Oegstgeest had hij
voor het CDA enige tijd zitting in de gemeenteraad. Na een
langdurige verbintenis met het Verbond Nederlandse Groot
handel hij was daar fuii-time. algemeen secretaris - werd hij
zeven maanden geleden directeur voor sociale aangelegenhe
den bij hei Verbond van Nederlandse Ondernemingen (VNO).
Een groot verschil met bet ambt dat hij nu bekleedt, waarbij
hij verantwoordelijk is voor hei directoraat-generaal vsn
volksgezondheid (exclusief abortus en euthanasie; dat doet
zijn minister) en de directies maatschappelijke dienstverle
ning, sportzaken, en vemelsdeeinemers en vervolgden.
Eigen bijdrage
- Eén megrde*heid va» dé Twee
de Kssmr kéeft dc eigess 5?^-
drege tmor vtesticxjuen Pan f
2JfO per recept wwntddci#
aanvaard. Maar vtmit u za'n
éigm bijdrage eigenlijk wei
rechtwaardig? Er magtoëh
utortim mrwatht datde
Uxn&mrig steken, m rrwt na
me és laagst hetaaltte». wider
hm-, d&w deze rmattsgel hst
zteaarri zulten worden ga-
iraffen.
"Ook hier gctdl dat er £Cen om-
btügtegsmaalregel te remn-
nen Is die niet dtegsceo treft
die gebruik maken vaa eer.
gefotvdhëidbsvoofrieftmg, en
in dit gevsi dus op hei gebied
van de issedirijnen. We heb
ben trouwens een soort hard
heidstóaiisute lngevo«fé door
dte eïg<m <mi
maximum te Mnmtfi*
"Snieder-.igev»} stssst het voor
mij vast dat wan eigen mica
&6'Icoeta» dr»kt Ik heb daar
volop ervaring mee in mijn
vorige teven. Aan de andere
kant rooct j» van «en eigen ri-
*acc (rok weer niet rite heft
venvschten et»
goed mtkiiken waarop je een
sigen risico taepaaf'
- Maar u beni ttgenli&k met ge
lukkig met dte eigen bijdra-
m-
"Hij. staat in het regeerakkoord
«n dat voer ik uil, Ma®r bob
er ook b® gezind: ik er
niet de voorkeur aan om ad
hoe yocf één onderdeel uit
het pakket een soort
eigen risico in te voeten. In
principe voel ik niete voor ad
boe maatregelen en mijn
voorkei? gaat cr ook voor de
toekomst niet naar uit".
- V uindi hét étt* eigenlijk «en
»léchm -mrwieegei.
"Dst heb }k mei gezegd. Ik reg
dat ik ook op dit pimi he?t re-
geerakfcööfo zri uitvaeren,.
tenrij iemmé kan aangeven.,
hoe ik op éwi redelijke ma
nier méén aan de opbrengst
van deze maatregel (2Ö3 mil»
joen kan komen".
Schokeffect
- De aankondiging dat er 000
sbèdden m&estm
verü&ijn&i, heeft «opoi soar
ttof doen opwaaien, vc-wul
omdol de Baiting tmn rtek^i-
huizen es afdelingen leek te
warden opgelegd. £h& i? dat
plan m cm rmixger wmncia-
-ter'terecht gekomen en magpe»
de pr&wirtcie$ zelf pttmnen.
mafem.
"Ik zoek mes t&n rabc-ncte ma
aier om uit dat probleem te
komen- Kijk, wat dertijds
vooral stof heeft doen op-
wsakn te dat mevrouw Gar
denters eer. bedrag naast de
ze msatrege's heeft gezet In
de tract van: 9.000 bsdden
mimior, dst levert 800 mU-
joen gulden op. Mijn bor^ade-
riög is anders. Aan d® mdem
ksöt moet lk w®S zeggeii dat
hem: ®öïk.ondiging eer-, scha-'
kttfXtKi teweeg hseft m-
bfuehl vnuirdoor cr au d» bw
reidheM is gekomen om kno
pen door te hakken. Eu ®ite
eer émrvoor korsu toe aan
mevrouw Gardeniere, die In
eik geval duidelijk hééft ge
maakt dat er wat moet gebeu
Na ie rr al jarenlang een ever-
pck&l aan bedde», waardoor
ziekenhuizen kirt* exploitatie
niet rmd honden krijgen en
er ölks aan deden wn dte
hsdém maar twi to krUgen.
M mée ceritto hetfi van de ja
ren it/as iedereen er
van amrttiigd dar er bedden
vtms&en vefdïcijjwm. Tcc« ge
beurde er ntew. Pas nu er
moei worden bezuinigd, ko
nen gr «naatrtgHen.
'Tla kyk3 het a natuurlijk dui
delijk dat xoi&ng het budget
grofïit er meer mof eüjslteden
rijn. Dat er dan, ondanks ren
bédder.<A'©rschot. geen bed
den worden a/$ej>tetea i» sitet
ge»ed te praten. Maar er ape-
lim fob de z»sk«iihu4geö en ge-
méénten amtere dirken
Zo&i*. ber^epströia, plaatee-
iijk ehauvtmsnïo est ander»
crverw^ging<m die wel begrij
pelijk ï^n «n dte ook wel een
aantal positieve kanten heb-
