Artur Rubinstein:
pianovirtuoos
en levensgenieter
Cellist Tibor de Machula (70) overleden
Verzorgd kerst
concert in
Hartebrugkerk
C
fclNSDAG 21 DECEMBER 1982
ENEVE/PARIJS (GPDIAFPIUPJ) - Artur Rubin
stein is niet meer. De vertolker van het romantisch
Ipianorepertoire overleed gisteravond op 95-jarige
leeftijd in zijn woning in Geneve. De Pools-Ameri-
kaanse levensgenieter en talenkenner, die vooral
[faam verwierf als bewonderaar van Chopin, Schu
mann, Rachmaninoff en Tsjaikawski, stierf naar al
le waarschijnlijk als gevolg van een longontsteking
na een korte ziekte. Hij zou op 28 januari 96 jaar
\zijn geworden.
Irtur Rubinstein, die de vorige eeuw in Polen werd
geboren en al spoedig als een muzikaal wonderkind
werd beschouwd, beeindigde zijn pianistische loop
baan zes jaar geleden wegens zijn sterk verminder-
uk gezichtsvermogen. Hij voltooide in die periode het
tweede deel van zijn memoires. Rubinstein scheidde
in 1980 van de vrouw met wie 48 jaar getrouwd
Hij laat behalve haar twee zoons en twee dochters
Als vertolker van Chopin vond hij in de tweede helft
van deze eeuw alleen in Vladimir Horowitz een gro
te rivaal. Rubinstein werd overigens ook bejubeld
wanneer hij werken van Brahms, Schubert, Beetho
ven, Liszt, Ravel, De Falla, Albeniz en Debussy speel
de. 'Ik wil risico's nemen, durven...op die wijze kan
de muziek opnieuw tot leven komen, want het is als
de liefde: de daad is altijd dezelfde maar elke keer is
het toch weer anders' is een bekende uitspraak van
de nu overleden
Artur Rubinstein was een
pianist, wiens beroemd-
heid niet alleen te danken
was aan zijn pianospel
maar ook aan zijn per
soonlijkheid en zijn doen
en laten buiten de muziek
De pianist werd geboren in het
Poolse Lódz. Zijn talent werd
snel ontdekt en zijn loopbaan be
gon toen hij twaalf jaar was. In
Berlijn speelde hij zijn eerste
concert met een orkest onder lei
ding van de beroemde violist en
dirigent Joachim.
Rubinstein rondde zijn studie af
bij een andere beroemde pianist,
Paderewski. Toen die hem niets
meer kon leren, lag de wereld
voor hem open.
Twintig jaar oud maakte hij zijn
eerste tournee naar het land dat
hij later als zijn vaderland zou
verkiezen: de Verenigde Staten.
Sinds 1946 heeft hy ook een
Amerikaans paspoort.
Die eerste reis werd een fiasco. De
pers noemde hem een pianist die
geen beginneling meer was maar
ook geen volwassene. Terug in
Europa ging het niet veel beter.
Het kwam zelfs zo ver dat hy een
poging tot zelfmoord deed, maar
gebruikte daar wel een zo oude
riem voor dat die zijn gewicht
niet kon dragen. Na een paar jaar
ging het iets beter. In London
werd hij een veelgevraagde sa
lonpianist.
In de Eerste Wereldoorlog verdien
de hij de kost in Parijs door als
vertaler op te treden voor de
geallieerden. Dank zij een be
vriend sergeant werd hy geintro-
duceerd bij een rijke muzieklief
hebster. Die vond dat hy maar
eens naar Spanje moest gaan.
Voor die reis waren valse papie
ren noodzakelijk, maar daar kon
deze vrouwelijke mecenas wel
aan komen via een vriendin die
de maitresse van de Russische
ambassadeur was. Zo verliep de
romantische aanzet tot zyn
grootse carrière.
Rubinstein had zich naar de top ge
werkt. Zijn Parijse periode
•wordt gekenmerkt door veel
geld verdienen en veel geld uit
geven. Kroegtochten met com
ponisten als Poulenc en Mil-
haud, drinkgelagen met Cocteau
en Picasso, verfijnde diners en
dan natuurlijk de muziek. Een
goed maar zwaar leven waar Ru
binstein altijd de beste herinne
ringen aan heeft gehad.
In 1926 leerde hij Aniela, de beeld
schone toen 17-jarige dochter
van de Poolse dirigent Mlynarski
kennen. Na een relatie van zes
jaar trouwden ze met elkaar. Ze
kregen vier kinderen.
Artur Rubinstein, een pianist die
uit een school stamt waaraan na
men als Liszt en zelfs Beethoven
- in rechte lijn - verbonden zijn.
Een pianist die niet alleen goed
piano speelde maar-ook de ele
menten er omheen wist uit te
buiten. Zoals ook Liszt wist wat
show brengen was en zoals ook
Beethoven heel goed wist welke
blik hy tijdens zijn spel in zyn
ogen moest leggen om succes te
hebben by zijn toehoorders.
Rubinstein speelde de pianopartij
van de film „I always loved you"
en was op zijn eigen feesten ook
een onderhoudend barpianist.
Over zijn serieuze spel behoeft
hier niets meer gezegd te wor
den. Zeer vele van zijn interpre
taties zyn niet te verbeteren en
gelukkig op platen vastgelegd.
RCA heeft zijn „huispianist" zeer
veel schijven vol laten spelen en
daar mag men blij om zijn, want
de miljoenen liefhebbers van zijn
spel moeten nu uitsluitend daar
op teren. En op de herinneringen
aan een man, een levenskunste
naar van de eerste orde, een
groots pianist en een gaaf vertel
ler, vooral van dat wat voor hem
vroeger was. Verhalen die bij
voorbeeld begonnen met: „Toen
ik Brahms tegenkwam...."
ABCOUDE (GPD) - De bekende
cellist Tibor de Machula is in zijn
woonplaats Abcoude zaterdag
nacht plotseling overleden. De
70 jaar geworden musicus heeft
tot aan zijn pensionering, nu vyf
jaar geleden, ruim 30 jaar in het
Concertgebouworkest gespeeld.
Het grootste deel van deze perio
de was hy eerste cellist, samen
met Jean Decroos. Twee dagen
voor zijn plotselinge dood woon
de Tibor nog een concert by van
'zijn' orkest in Amsterdam. De
begrafenis heeft vandaag in stilte
plaatsgehad.
Tibor de Machula gold in ons land
als 'de Krebbers onder de cellis
ten', Hy speelde veel kamermu
ziek van diverse componisten als
Brahms, Dvorak en Beethoven.
Nagenoeg alle bekende Neder
landse cellisten hebben onder
zijn hoede de moeilijke weg naar
de professionele orkesten en de
concertpodia gevonden.
De Machula die officier in de orde
van Oranje Nassau was, gold als
een vermaard muziekpedagoog.
Toch is zijn bekendheid niet
overal in het buitenland doorge
drongen. Als solo-cellist maakte
hij wel diverse concertreizen
door Scandinavische landen. Ti
bor de Machula werd op 30 juni
1912 in Hongarije geboren. Het
grootste deel van zijn leven
woonde en werkte hij in Neder
land.
la
Archieffoto van Tibor de Machu-
LEIDEN - In een ttijlvol ver
sierde 'Hartebltrgkerk' werd
gisteravond een kerstconcert
gegeven door het eigen ge
mengde koor 'St Caecilia'
Aan dit concert werkte de diri
gent-organist Jan Schmitz. de
sopraan Anja van Wijk en de
fluitist Thijs van Leer mee
Het geheel stond onder lei
ding van René Verhoeff De
begeleiding werd verzorgd
door het Toonkunstorkest Lei
den.
Op het programma stonden
maar liefst achttien werken,
die zeer uiteenlopend waren.
Na de samenzang 'Komt al
len tesamen' zong het koor
'Resonet in Laudibus' van J.
Handl Het heeft een mooie
homogene klank die een opge
wekt en enthousiast resultaat
af-
De organist Jan Schmitz ver
tolkte met Choraal 'Nun
komm der heiden Heiland'
.met een fraaie registratie.
Thijs van Leer was in ver
schillende composities te ho
ren, zoals in het Sicxliano van
J.S. Bach, waarbij zijn fraaie
toon opvallend was. Jammer
dat het orkest niet helemaal
m hetzelfde tempo begeleidde
Het samenspel tussen orkest en
fluit verliep zeer soepel in
'Air* uit de suite nr. 3 in d
groot eveneens van J.S. Bach.
Het Toonkunstorkest Leiden
is zeer gediciplineerd en heeft
een fraaie klankkleur.
De sopraan Anja van Wijk
zong 'Mary had a baby' be
werkt door R. van Otterloo
schitterend, haar warme stem
kwam in deze compositie vol
ledig uit zijn recht. Als afslui
ting werd het "Gloria" uit de
messe in g groot van Fr. Schu
bert gezongen
CAECILE HOUTMAN
Bioscopen J
LEIDEN
LUXOR, 121239. "Annie", a.l. Dag.:
14.30,19.00 en 21.30 uur, zo.: 14.00,16.30,
19.00 en 21.30 uur.
LIDO 1,124130. "E. T.". a.l. Dag.: 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo.: 14.30,16.45,19.00
en 21.15 uur.
LIDO II, 124130. "De boezemvriend",
a.l. Dag.: 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.:
14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur.
LIDO III, 124130. "Poltergeist", 16 jaar.
Dag.: 14.30,19.00 en 21.15 uur, zo.: 14.30,
16.45,19.00 en 21.15 uur.
LIDO IV, 124130. "Het geheim van de
nimh", a.l. Dag.: 14.30, 19.00 en 21.15
uur, zo.. 14.30,16.45, 19.00 en 21.15 uur.
STUDIO, 133210. "De boezemvriend",
a.l. Dag.: 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.:
14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur.
TRIANON, 123875. "Slapstick", a.l.
Dag.: 14.30,19.00 en 21.15 uur, zo.: 14.15,
16.30,19.00 en 21.15 uur.
REX, 125414. "Bruisende brunettes", 16
jaar. Dag. 14.30,19.00 en 21.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Jeugdig speel
goed". 16 jaar. Vr.: 23.30 uur.
ALPHEN AAN DEN RUN
(voor reserveringen: 01720-20800)
EUROCINEMA I en II "E. T. a.l. Dag.:
13.30.18.30 en 21.00 uur, zo.: 13.30,16.00,
18.30 en 21.00 uur.
Nachtvoorstelling I en II: "Jaws I" en
"E. T.", 16 jaar. Za.: 24.00 uur.
EUROCINEMA III. "De boezem-
vriend", a.l. Dag.: 13.30, 18.45 en 21.15
uur, zo.: 13.45. 16.15, 18.45 en 21.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Paspoort naar het
pornoparadijs". 18 jaar. Za.: 24.00 uur.
EUROCINEMA IV. "Poltergeist", 16
jaar. Dag.: 18.45 en 21.15 uur, do., vr.,
ma. en di. ook: 13.30 uur, zo.: 16.15,18.45
en 21.15 uur.
Kindermatinee: "Pinokkio", a.l. Za., zo.
en wo.: 13.45 uur.
Nachtvoorstelling: "Poltergeist", 16
jaar. Za.: 24.00 uur.
VOORSCHOTEN
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY. "Monty Python's life of
Brian", 16 jaar. Do.: 20.30 uur, vr. en za.:
21.30 uur, ma. t/m wo.: 21.00 uur.
"Honky Tonk Freeway", a.l. Vr.: 19.30
uur, za.: 15.45 en 19.30 uur, zo.: 15.45 en
18.30 uur, ma. t/m wo. 15.45 en 19.00 uur.
Kindermatinee: "Billy Turf, haantje de
voorste", ai.
Za. t/m wo.: 14.00 uur.
KATWIJK
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1. "Megaforce", a.l. Do.: 14.45 en
20.00 uur, vr.. za. en zo.: 14.45, 18.45 en
21.15 uur, ma. en di.: 20.00 uur, wo.:
14.45 en 20.00 uur.
CITY 2. "Invasion of the bodysnat-
chers", a.l. Zelfde tijden als City 1.
CITY 3. "Monty Python and the Holy
Grail", 12 jaar. Zelfde tijden als City 1.
CITY 4. "Inside Jennifer Welsh". 18
jaar. Do.: 14.45 en 20.00 uur, vr.. 14.45,
18.45 en 21.15 uur.
"The Wall", a l. Za.: 18.45 en 21.15 uur,
zo.: 14 45.18.45 en 21.15 uur. ma., di. en
wo.: 20.00 uur.
Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie en
de toverring". Za. en wo.: 14.30 uur.
fExposities J
Oegstgeest - Kunstcentrum Lange-
vaart, expositie An Biesot, Ton de Bruin
Marianne Koster, Fanny Mazure, tot 4/1,
di t/m vr van 13.30-17.30 uur, vr 19-21
uur en za van 12-17 uur.
Museum Boerhave - Tentoonstelling
over An toni van Leeuwenhoek, tot 1/5,
ma t/m za van 10-16 uur en zo van 13-16
Galerie Van der Vlist - Botermarkt 3,
"Kunst als geschenk", Willy Belinfante
pastels en grafiek; Machteld Hooyen
gouaches, Denkor tekeningen, nov en
di. t/m z
110-17 i
Openbare Bibliotheek - Nieuwstraat 4,
tentoonstelling "Jaarfeesten" gemaakt
door de Rudolf Steinerschool, ma.,
woe., do. 10-20.30 uur. di., vr. 10-17.30
uur, za. 10-13 uur. tot 1/1.
de Kieviet, kant-
na Stok-van Es
n 15-19 uur (beh.
Scheepvaart
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen vla nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Art-tea House Oude Rijn - Stille Mare
4, expositie symbolische poppen Renee
van Lint, tot 15/12, di t/m za 10-19 uur,
do van 10-21 uur zo van 11-18 uur, ma
12-18 uur.
Lakenhal - Leidse Atliers III: Krijn
Giezen, Fer Hakkaart en Frans de Wit,
tot 2/1,
De Bange Duivel - Rijndijkstraat 4, ex
positie van Lydia Luyten, wandkleden
en aquarellen, Pol Jong, etsen en teke
ningen, Arthur Puts, linosneden, tot 24/
12, dag. 13-17 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde - ten
toonstelling van Japanse prentkunst,
tot 9/1, ma t/m za van 10-17 uur, zo en
feestdagen van 13-17 uur.
Wassenaar - Auberg»
borduursels van E
(EVE), tot 7/1, 9-12
ma.).
Galerie Fenex - Botermarkt 26, foto's
van Han Rotteveel; etsen van Twan
Hendriks, tot 20/12.
Stadhuis - foto-impressie van het pop
festival gehouden in het Van der Werff-
park, van de groep Reflex '82, t/m 19/12,
LEIDERDORP - Muzenhof, wandkle-
den van Marja van der Zee-de Leau, 24/
12 tot Vm vr- van 14-22 uur en
Ziekenhuizen
Bezoekuren St. Emabeth-Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige
specia-
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur
- de afdeling intensieve zorg: uitslui
tend'na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sport medisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van 19.30-
20.30 uur.
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd: dage
lijks van 11.15-12.00 uur, van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderaldeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch ziekenhuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.00
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
karf er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Afphen aan den Rfjn ^O'lieUW:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 16.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19.00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
middags 14.30-15.15
11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling: 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel: 020-175000).
21 december 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant
Den Eersten Kerstdag zal het
25 jaren zijn, dat mej. de wedu
we L. J van Dorsten, geb. Kli-
kee, onafgebroken als stoelen-
zetster in de Hooglandsche
Kerk te Leiden werkzaam is
Gedurende dien tijd nam zij
met liefde en vol ijver hare wel
is waar nederige betrekking
waar en menigeen zal zij gedu
rende die reeks van jaren aan
"een goede plaats vlak vóór den
domineegeholpen hebben.
waarvoor men haar reeds in
stilte bedankte. Daarom zal het
haar zeker op dezen dag met
aan blijken van belangstelling
ontbreken en zal hare woning
in het hofje van Jan de Later,
lste Binneni>estgracht bij de
- Als bewijs dat de laatste c
gunstige jaren voor den land
bouwenden stand invloed uit
oefenen op de koopprijzen der
landerijen, kan het navolgende
vermeld worden. Een woning
met ruim 37 hectaren bouw-,
wei- en hooiland onder de ge
meente Zoelermeer gelegen,
vóór eenige jaren f 1800 per hec
tare kunnende opbrengen, is he
den m publieke veiling ver
kocht voor ongeveer f 1300 per
hectare
- Tegen een timmermans
knecht heeft de politie te Haar
lem proces-verbaal opgemaakt
wegens het verkoopen van ster
ken drank in het klein zonder
de vereischte verpunnmp. Se
dert eenigen tijd bracht hij ster
ken drank mede op zijn werk en
verkocht dien aan zijn kamera
den voor 5 cents per borrel
Vyf*tg jaar geleden
(Adv Voor 76 cent leivn-n
unj tijdens onze Opruiming 100
prachtige moderne visitekaar
ten met 100 prima helderu itte
enveloppen, bedrukt met uw
naam Keus uit 100 lettersoor
ten Van Kloeten, Breestraat 52,
Leiden.