Geen president,
geen amnestie
ALS U NIET VAN KERSTBOMEN HOUDEEET UAL
DIE LEKKERE VERSIERINGEN VAN J AMIN GEWOON OR
Diplomatieke oorlog Italië-Bulgarije
Hoessein in
VS: wijze uit
het Oosten?
-c
Sowjet-Unie 60 jaar:
Britten sturen
militairen
naar Libanon
Oorzaak scheepsramp
nog zeer onduidelijk
President Afghanistan sluit compromis uit
DINSDAG 21 DECEMBER 1982
Buitenland
ROME (GPD) - Is Bulgarije, het meest Mos
kou-getrouwe land van het Oostblok, ge
wikkeld in een niet verklaaarde oorlog te
gen Italië, het land dat om zijn trouw aan
Amerika wel eens het Bulgarije van het
Westen wordt genoemd? De aanwijzin
gen dat er inderdaad zo'n staat van oorlog
bestaat, hebben zich de laatste tijd zo op
gehoopt, dat de Italiaanse minister van
defensie, Lelio Lagorio, gisteren in het
parlement kon spreken van „concrete be
wijzen van een internationale vijandige
actie" tegen Italië.
In zijn verklaring in antwoord op kamer
vragen over wat nu algemeen als de „Bul
gaarse connectie" wordt aangeduid, som
de hij een indrukwekkende reeks bevin
dingen op van de Italiaanse geheime
dienst: feiten en niet zo maar speculaties.
De feiten hadden betrekking op vier uiteen
lopende gevallen: de spionage van de
vakbondsfunctionaris Luigi Scricciolo,
de ontvoering van NAVO-generaal James
Lee Dozier door de Rode Brigades, de
wapen- en heroinesmokkel die onlangs in
Noord-Italië werd ontdekt en, bovenal,
de aanslag van 13 mei 1981 op paus Jo
hannes Paulus 2.
De meest opzienbarende verklaring van La
gorio was, dat de Italiaanse geheime
dienst het radioverkeer tussen Bulgarije
en Italië controleerde en in twee perio
den, en op geen enkel ander tijdstip, een
bijzondere toename van codeboodschap-
pen constateerde: dat was in de dagen
van de ontvoering, de gevangenschap en
de bevrijding van Dozier en in de dagen
rond de aanslag op de paus. Op de dag
van zijn bevrijding was er een volkomen
uitzonderlijke boodschap, die verschil
lende keren wérd herhaald, „kennelijk
bestemd voor een bepaalde agent in Ita
lië".
De aanslag op de paus noemde Lagorio niet
minder dan „een ware daad van oorlog in
vredestijd". Tegen de achtergrond van de
ernstige Poolse crisis, zo zei hij, heeft de
moord op de charismatische figuur van
de paus het aanzien „van een alternatieve
oplossing voor het plan van een militaire
Polen".
Duidelijker kon de minister niet wijzen in
de richting van Moskou en de KGB.
Na de eerste bekentenissen van Ali Agca,
die tijdens zijn proces hardnekking had
geweigerd over medeplichtigen te praten,
maar die later in de gevangenis de foto's
van zijn Bulgaarse handlangers identifi
ceerde, begaf de directeur van de Ita
liaanse geheime dienst zich naar Turkije.
Hier identificeerde hij met hulp van zijn
Turkse collega's twee Turken, Abuzer
Ugurlu en Bekir Celenk, met wie Agca in
Sofia in contact was geweest en die naar
alle waarschijnlijkheid betrokken waren
bij de aanslag. Celenk, die overigens ook
is betrokken bij de smokkelaffaire, heeft
al jaren zijn hoofdkwartier in Sofia. On
langs meldden de Bulgaarse autoriteiten,
dat hij was aangehouden en in hechtenis
zal blijven „totdat zijn positie is opgehel
derd".
Alle Bulgaren die by de verschillende za
ken betrokken waren, bleken, toen het
ministerie van buitenlandse zaken na
vraag deed bij de ambassade, „wegens
beëindiging van hun werkzaamheden in
Italië" naar Bulgarije te zijn terugge
keerd. De enige niet-diplomaat werd en
kele weken geleden in Rome gearres
teerd: het is Sergej Ivanov Antonov, sta
tion-manager van Balkan Air, de Bulgaar
se luchtvaartmaatschappij. De Bulgaarse
regering protesteerde onmiddellijk tegen
zijn „illegale en door niets gerechtvaar
digde arrestatie" en eiste zijn onmiddel
lijke invrijheidstelling.
Lagorio noemde in dit verband nog een an
der merkwaardig voorval: al op 8 septem
ber, toen er naar buiten nog niets bekend
was van de Italiaanse verdenkingen,
meldde het officiële Bulgaarse persbu
reau BTA uit Sofia, dat de aanslag op de
paus het werk was van de CIA, en „dat
het ons niets zou verwonderen als op een
dag, op iemands influistering of tegen be
loning, Ali Agca zou verklaren dat hij de
opdracht om de paus te vermoorden van
Bulgaren had gekregen". Een poging,
meende Lagorio, om Agca's bekentenis
sen al bij voorbaat in diskrediet te bren
gen - zoals hij een zelfde poging achteraf
meende te zien in de geruchten dat ze
zouden zijn ingegeven door bepaalde
Sowjet-kringen, in hun politieke strijd
om de macht in de Sowjet-Unie.
Het is duidelijk, dat nog lang niet alles van
deze „surrogaat-oorlog" in Italië aan het
licht is gekomen. Maar het was al wel ge
noeg om de regering te laten besluiten de
Italiaanse ambassadeur uit Sofia terug te
roepen en voor onbepaalde tijd in Rome
te houden. Het is een soort bevriezing van
de diplomatieke betrekkingen, die overi
gens voor een groot deel van de Kamer
lang niet genoeg was. Er werd van ver
schillende kanten aangedrongen op ver
breking van de betrekkingen, maar daar
toe, zo verklaarde minister van buiten
landse zaken Emilio Colombo, zal de re
gering pas overgaan „wanneer het onder
zoek de betrokkenheid van de Bulgaarse
regering bij subversieve initiatieven kan
aantonen". In dat geval, voegde hij hier
aan toe, opent zich „een diepe crisis, die
zijn weerslag zal hebben op het politieke
klimaat in ons werelddeel'. Overleg met
de Atlantische en vooral met de Europese
bondgenoten is daarbij dan ook absoluut
noodzakelijk.
MOSKOU (AFP/UPI) De plechtigheden ter gelegenheid van de 60ste verjaardag van de
Sowjet-Unie zullen geen aanleiding zijn voor de verkiezing van een nieuw staatshoofd
of afkondiging van amnestie. Dit heeft de woordvoerder van de internationale afdeling
van de Sowjetrussische communistische partij Vadim Zagladin, gisteren meegedeeld.
Op een persconferentie zei hij dat
de gezamenlijke bijeenkomst
van het centraal comité en van
de parlementen van de USSR en
de Russische federatie geen
nieuwe president voor het land
zullen kiezen. Deze functie is va-
kant sedert de dood van de Rus
sische leider, Leonid Brezjnjev,
op 10 november.
Drank verboden
Op verzoek van de gemeente
Bethlehem hebben de Israëli
sche autoriteiten besloten de
verkoop, consumptie en het
bezit van alcohol in het stadje
op kerstavond te verbieden.
De afgelopen jaren bood het
plein voor de plaatselijke
kerk op kerstavond de aan
blik van een zee van gebro
ken flessen en bierblikjes.
Café-eigenaren zijn niet zo ge
lukkig met het verbod:
"Kerstavond is de enige
avond dat er hier iets te bele
ven valt", aldus één van hen.
Vrijspraak
Drie jonge Russen die op 7 no
vember de bemanning van
een lijnvlucht van Aeroflot
dwongen naar Turkije te
vliegen, zijn door een TXirkse
rechtbank vrijgesproken. De
rechtbank sprak de kapers
vrij, omdat zij het Russische
toestel hadden gekaapt "om
hun vrijheid te herkrijgen".
Veroordeeld
Een Oostduitse grenswachter
die in mei bij zijn vlucht naar
de Bondsrepubliek een colle
ga doodschoot, is gisteren in
West-Duitsland tot vijf jaar
gevangenisstraf veroordeeld.
Een hof voor jeugdzaken
achtte de 19-jarige jongeman
schuldig aan doodslag.
Berisping
Een Israëlische hoogleraar is
door zijn meerderen berispt
omdat hij premier Begin had
voorgedragen voor de Nobel
prijs voor natuurkunde. Hij
was van mening dat Begin
net zoveel recht had op deze
prijs als op de Nobelprijs
voor de vrede, die Begin in
1978 kreeg toegekend.
De hoogleraar toonde weinig
berouw na zijn berisping: "Ik
ben er juist trots op", zei hij.
Op de vraag of er amnestie voor po
litieke gevangen zou worden af
gekondigd, zei hij "absoluut niet.
Omdat er geen politieke gevan
gen zijn hebben wij niemand om
amnestie te verlenen. Wat andere
gevangenen betreft, zullen wij
Er waren geruchten over amnestie
verlening naar aanleiding van de
wisseling aan de top. De woord
voerder zei dat op de bijeen
komst in het Kremlin, die twee
dagen zal duren, onofficiële con
tacten zullen worden opgeno
men tussen de Russische leiders
en de bezoekende delegaties van
socialistische landen en commu
nistische partijen uit het buiten
land. Maar er zou geen officiële
bijeenkomst van vertegenwoor
digers van de landen van het
Pact van Warschau zijn. Mogelijk
zal er aan het slot een oproep tot
vrede worden gericht tot de vol
ken ter wereld.
De bijeenkomst van vandaag werd
geopend door Konstantin Tsjer-
nenko, lid van het politburo. De
Poolse leider generaal Wojciech
Jaruzelski is gisteren in Moskou
aangekomen ter bijwoning van
LONDEN (AFP) - Op korte ter
mijn gaat er een klein contingent
Britse militairen "voor een korte
periode" naar Libanon. Volgens
Downingstreet komen deze troe
pen van het eiland Cyprus waar
zij al zijn gelegerd. Het gaat om
een "teken van goede wil", zo
werd eraan toegevoegd.
Onlangs verzocht Libanon Enge
land, de multinationale vredes
macht in Libanon te versterken.
Van deze macht maken tot dus
ver alleen Amerikaanse, Italiaan
se en Franse militairen deel uit.
Volgens regeringskringen in Lon
den zou het gaan om een symbo
lisch contingent van ongeveer
100 man met 16 tot 20 pantserwa
gens.
De internationale vredesmacht die
sinds de zomer in Beiroet is ge
stationeerd, telt nu ongeveer
4.000 man.
Engeland voelde er aanvankelijk
weinig voor, een bijdrage te leve
ren. Daarin kwam verandering
door de bezoeken die de Ameri
kaanse minister van buitenland
se zaken George Shultz en zijn
Libanese collega Elie Salem vo
rige week aan Londen brachten.
de plechtigheden voor de 60ste
veijaardag van de Sowjet-Unie.
Hij werd met een afvaardiging
van partij en staat na aankomst
op het vliegveld ontvangen door
minister van defensie en lid van
het Politburo van het centraal
partijcomité, Dmitri Oestinov.
T sjechoslowaakse
dissident naar
Bondsrepubliek
MÜNCHEN (DPA) - De Tsje-
choslowaakse geschiedkun
dige professor Jan Mlynarik,
een van de eerste onderteke
naars van "Charta 77", het
handvest van de burgerrech
ten in Tsjechoslowakije, is uit
de gevangenis ontslagen en
naar de Bondsrepubliek
Duitsland uitgewezen. Dit
heeft de in Beieren wonende
Tsjechoslowaakse schaak
grootmeester Ludek Pach-
mann gisteren meegedeeld.
Hij zei dat Mlynarik gisteren in
Beieren is aangekomen.
De 49-jarige geleerde was op 5
mei 1981 gearresteerd we
gens zijn publikaties over de
Sudetenduitsers en de sa
menwerking tussen Tsjechen
en Duitsers.
Voor zijn vrijlating zouden on
der anderen de Duitse minis
ter van buitenlandse zaken,
Hans-Dietrich Genscher, en
de Oostenrijkse bondskanse
lier, Bruno Kreisky, hebben
gepleit.
De hoogleraar zou zich voorlo
pig willen vestigen in Wald-
kraiburg in Beieren. Zijn
echtgenote en een oudere
zoon zouden in Tsjechoslo
wakije nog op een uitreisvi
sum wachten.
HARWICH Een overlevende van de scheepsramp met de twee Britse
vrachtboten zit te wachten op verder vervoer.
LONDEN - Het is nog onduidelijk
hoe de aanvaring tussen twee
veerboten, gisternacht bij Har
wich, is kunnen ontstaan. Ver
moed wordt dat een storing in de
radar van een van de schepen
oorzaak ervan is dat zij bij helder
zicht en in kracht afnemende
wind met elkaar in aanvaring
zijn gekomen.
Ook zouden noodvoorzieningen op
een van de schepen te wensen
hebben overgelaten. Sommige
overlevenden klaagden over het
feit dat er geen reddingsvesten
genoeg aan boord waren en dat
de aanwezige reddingsboten niet
los te krijgen waren. Een vracht
wagenchauffeur sprak van een
chaotische toestand bij het van
boord gaan van het schip, terwijl
deskundigen kritiek uitten op
het soort schip, een "roll on-roll
off' veerboot, waarvan er sinds
1968 al 28 zijn gezonken. Town-
send Thoresen, de maatschappij
van het schip, zei dat inmiddels
een onderzoek is ingesteld. Ze
wees alle beschuldigingen van
de hand. In het Lagerhuis zegde
de Britse regering een onderzoek
toe inzake de beschuldigingen
over de gebrekkige veiligheids
voorzieningen.
Bij het ongeluk kwamen vijf men
sen om het leven. Een opvarende
wordt nog vermist.
MOSKOU/ISLAMAB AD/PARIJS
(Reuter/AFP) - De Afghaanse
president Babrak Karmal heeft
gisteren op een persconferentie
in Moskou gezegd dat er geen
sprake kan zijn van een terug
trekking van de naar westerse
schatting ruim 100.000 Russisch-
troepen zolang de opstandelin
gen niet helemaal zijn verslagen.
Karmal is met de hele Afghaanse
top in Moskou voor de viering
van de zestigste verjaardag van
de Sowjet-Unie.
Karmal sloot elk compromis uit
met de islamitische opstandelin
gen die hij "bandieten en moor
denaars" noemde. Uit zijn tweeë
neenhalf uur durende persconfe
rentie bleek niets dat erop wijst
dat er een verandering in Mos-
kou's voorwaarden voor een te
rugtrekking uit Afghanistan op
til zou zijn. Sinds de dood van
Brezjnjev werd er gespeculeerd
over een verandering van Mos-
kou's beleid in Afghanistan en
vervanging van Karmal door een
compromis-figuur. Het feit dat
de hele Afghaanse top zich mo
menteel in Moskou bevindt gaf
nog meer voedsel aan deze ge
ruchten.
garanties zyn voor een
eind aan de inmenging en inter
ventie in ons land door de reactie
van het imperialisme, aldus Kar
mal. Hij noemde het besluit van
het Amerikaanse Congres om
meer steun te verlenen aan het
Afghaanse verzet ook directe in
menging in de binnenlandse aan
gelegenheden van zijn land.
Karmal ontkende dat Brezjnjev het
plan had heel Afghanistan of het
noordelijke deel te annexeren.
De Sowjet-Unie bevestigde
steeds dat Afghanistan een onaf
hankelijk land is en dat zal blij
ven, zo zei hij.
De Jordaanse koning Hoessein
is op bezoek in de VS en zijn
vierdaagse besprekingen zijn
van essentiële betekenis voor
een eventueel welslagen van
president Reagans vredesini
tiatieven voor het Midden-
Oosten. De plannen die de
VS hebben ontvouwd na de
Israëlische inval in Libanon,
hebben niet tot de snelle re
sultaten geleid die Reagan
voor ogen stonden.
In Libanon staan nog steeds al
le vreemde troepen die er wa
ren, tot de tanden gewapend
tegenover elkaar. Bovendien
zijn de Amerikanen er tot nu
toe niet in geslaagd de voor
waarden te scheppen die on
derhandelingen voor alle be
trokken partijen aantrekke
lijk maken.
Reagan heeft de mogelijkhe
den van de Amerikaanse di
plomatie overschat. Hij is er
niet in geslaagd Israël een be
leid af te dwingen, dat voor
Hoessein mogelijkheden
opent aan vredesbesprekin
gen te gaan deelnemen.
door
Henk Kolb
Hoessein heeft zijn land 29 jaar
min of meer geregeerd en
reeksen intriges overleefd,
die ten doel hadden hem 'le
vend of dood' ten val te bren
gen. Zijn rol in Reagans vre
desplannen kan pas begin
nen, wanneer terugtrekking
van de vreemde troepen uit
Libanon, die de VS als eerste
tussenstation op het pro
gramma hebben gezet, is be
gonnen. De VS kennen grote
betekenis toe aan Israéls be
sluit af te zien van besprekin
gen daarover in Jeruzalem:
voor Washington betekent
dit, dat een struikelblok uit
de weg is geruimd.
Reagans speciale afgezant voor
het Midden-Oosten, Philip
Habib, zal aan de besprekin
gen met Hoessein (die van
daag op het Witte Huis wordt
ontvangen) deelnemen. Hij
arriveert ongetwijfeld met
een boodschap van premier
Begin op zak, die zelf in ja
nuari naar de Amerikaanse
hoofdstad reist. Een eerder
bezoek werd gestaakt vanwe
ge het overlijden van me
vrouw Begin.
Politieke waarnemers in Was
hington verwachten niet, dat
Habib uit Jeruzalem belang
rijke toezeggingen zal mee
brengen. Een geheim ak
koord over terugtrekking van
troepen en het scheppen van
een veiligheidszone aan de
wederzijdse grens, dat Israël
aanging met Libanons presi
dent Gemayel, buiten alle
Amerikaanse diplomatieke
inspanningen om, heeft Rea
gans politieke strategen pijn
lijk duidelijk gemaakt, waar
de beslissingen over Israë
lisch beleid worden geno-
Hefboom
President Reagan was ook nau
welijks gesticht over het feit
dat de Amerikaanse Senaat
de economische bijstand aan
Israël hoger wil maken dan
hij zich had voorgesteld. De
Senaat, zeggen sommigen,
heeft zodoende de president
een politieke hefboom uit de
handen gerukt. Anderzijds
laat het Reagan zien, dat zijn
beleid zich wel tegen Begins
politiek mag richten, doch|
niet tegen Israël zelf, dat in
de VS over een machtige lob
by blyfl beschikken.
Het is niet moeilijk te raden
wat Hoessein van Reagan te
horen zal krijgen: een drin
gend verzoek rechtstreekse
besprekingen aan te gaan
met Israël en de VS over de
vraag hoe volgens Reagans
recept een met Jordanië
geassocieerd thuisland kan
worden geschapen, dat pas
send met onafhankelijkheid
kan worden opgeluisterd. Is
raël is daar uit veiligheids
overwegingen tegen en bezet
de westelijke Jordaanoever
sterker dan ooit, alle Ameri
kaanse verwensingen ten
spijt
De 'vreemde troepen', waarvan
de Amerikanen aanvankelijk
spraken, heten nu 'bezet
tingstroepen' - er is duidelijk
sprake van Amerikaans on
geduld. De VS zullen Hoes
sein veel willen beloven, in
ruil voor een stap naar de on
derhandelingstafel. De ko
ning van Jordanië moet Ara
bische reacties afwegen,
maar tevens die van de radi
cale Palestijnse elementen
die hun leider Arafat in de
kou hebben gezet, door de
Amerikaanse plannen af te
wijzen.
Als soeverein heeft hij het recht
over de westelijke Jordaan
oever te onderhandelen,
maar hij heeft geen Arabisch
mandaat om bij die gelegen
heid óók de Palestijnse toe
komst te regelen. Als Hoes
sein de kansen nu niet grijpt
om met Israel te gaan praten
over het bezette land, zouden
die voorgoed voorbij kunnen
zijn, gegeven de sluwe wijze
waarop de joodse staat dit
grondgebied steeds meer op
zuigt.
Het voornaamste dat de VS bij
deze gelegenheid, naar het
oordeel van politieke waarne
mers, kunnen bereiken, is het
versterken van Hoesseins
wetenschap dat hij op Ameri
kaanse steun kan blijven re
kenen. Maar zonder toezeg
gingen van Israëlische zijde
dat rechtstreekse onderhan
delingen méér kunnen wor
den dan een diplomatieke
exercitie om de Amerikaanse
steun niet te verliezen, zal
Hoessein zijn aarzelingen
niet snel prijsgeven. Want
niet alleen Israël beschouwt
een Palestijnse staat als een
levensgevaarlijke buur - ook
voor Hoessein brengt een 'as
sociatie' met een Palestijnse
staat enorme risico's mee.
ADVERTENTIE
Jamin versiert de Kerstdagen met het lekkerste lekkers.
Van kransjes tot kerstballen. Van klokken tot banketstaven.
En van ijstaarten tot bonbons. Zijn dat geen leuke boodschappen?
DE LEUKE BOODSCHAPPEN HAAL JE BIJ JAMIN.
