Duisenberg botst met Kok
Nederland op weg
naar actiestaat?
NS kan "gat"
niet dichten
C
Verbazing na verzoek om
vrijlaten Twee van Breda
Nieuw op het postkantoor:
buitenlands geld.
Kleine zaken. Grote zaken.
Je doet ze op het postkantoor.
President Ned. Bank: Herverdeling van werk helpt niet
Loonoffer onderwijs
inkomens afliankelij k
ZATERDAG 18 DECEMBER 1982
DEN HAAG (GPD/ANP) - Minis
ter-president Lubbers is „nogal
verrast" door het feit dat even
tuele vrijlating van de oorlogs
misdadigers Fischer en Aus der
Fuenten (de Twee van Breda) op
nieuw aan de orde wordt gesteld.
Het door de Westduitse overheid
aangekondigde verzoek om gra
tie is overigens nog niet in Den
Haag aangekomen.
Na afloop van het kabinetsberaad
wilde Lubbers gisteren geen oor
deel geven over het eenstemmi
ge verzoek van de Bondsdag aan
de Westduitse regering, om op
nieuw om vrijlating te vragen.
Het Duitse parlement sprak dit
verzoek donderdag uit „om hu
manitaire redenen".
Ook minister Korthals Altes (justi
tie) wilde gisteren geen commen
taar geven op het aangekondigde
Westduitse verzoek. Zijn woord
voerder wijst echter op een in
1972 gemaakte afspraak tussen
regering en parlement, dat van
Binnenland
collectieve gratie geen sprake zal
zijn. Die afspraak geldt nog
steeds.
Na een zeer emotioneel debat be
sloot de Tweede Kamer in 1972
de (toen nog) Drie van Breda niet
vrij te laten. Nadien kwamen
vanuit de Bondsrepubliek met
zekere regelmaat verzoeken om
de oorlogsmisdadigers toch gra
tie te verlenen. De laatste keer
was vorig jaar, eveneens in de
kersttijd.
De toenmalige oppositieleider, nu
bondskanselier. Helmuth Kohl
verzocht toen een Nederlandse
parlementaire delegatie om bij
wijze van kerstgeschenk de be
jaarde Fischer en Aus der Fuen
ten vrij te laten. Zijn verzoek viel
in Nederland in verkeerde aarde.
Een grote meerderheid van het
parlement was niet bereid er
over te praten, vooral om te voor
komen dat oorlogsleed opnieuw
zou worden opgerakeld.
Er zijn geen aanwijzingen dat het
parlement nu wel zou willen af
wijken van de lijn die in 1972 is
uitgestippeld. Die behelst dat er
geen collectieve gratie mogelijk
is voor de oorlogsmisdadigers.
Alleen bij zeer zwaar wegende
medische omstandigheden zou
in een individueel geval vrijla
ting kunnen worden overwogen.
Na het emotionele kamerdebat
over eventuele gratie voor de
oorlogsmisdadigers in 1972 is de
gedragslijn in Den Haag, om er
nog zo min mogelijk over te pra
ten. De ervaring is, dat het opra
kelen van de kwestie telkens ern
stige psychische problemen ver
oorzaakt bij veel slachtoffers van
de Duitse bezetting.
Het CPN-kamerlid Gijs Schreu-
ders heeft het bijzonder onge
past en bijzonder schokkend ge
noemd dat Duitsland probeert
een aantal nog opgesloten Duitse
oorlogsmisdadigers vrij te krij
gen. Vooral oud-verzetsdeelne-
mers en vervolgden uit de Twee
de Wereldorlog, alsmede een
groot deel van het Nederlandse
volk zal een dergelijk verzoek als
zodanig ervaren, aldus Schreu-
ders gisteren in schriftelijke vra
gen aan de minister van justitie
en van buitenlandse zaken.
Het CPN-kamerlid vraagt zich af of
een inmenging van buitenlandse
zijde in de Nederlandse rechts
gang aanvaardbaar is. In zijn vra
gen dringt Schreuders er bij bei
de bewindslieden op aan de
Westduitse regering opnieuw op
de hoogte te stellen van de uit
1972 daterende afspraken tussen
regering en parlement.
DEN HAAG - Zelden heeft een
kabinet - en al zo kort na zijn
aantreden - zo'n golf van
maatschappelijk verzet opge
roepen als het kabinet-Lub-
bers. De onvrede over de
plannen van het CDA-WD-
kabinet neemt met de dag
toe. Tot nog toe zonder effect,
want het kabinet lijkt niet be
reid zijn plannen wezenlijk te
wijzigen.
Bij alle acties van de afgelopen
weken en dagen rijst de vraag
hoe lang dit door kan en zal
gaan. Houdt de actiebereid
heid van de mensen die het
meest door dit beleid getrof
fen worden op, wanneer het
parlement alle voorstellen
heeft goedgekeurd? Of blijft
de actiedreiging ook daarna
hangen?
Tal van groeperingen, van
brandweerlieden via omroep
medewerkers tot treinmachi
nisten, hebben inmiddels ge
staakt, 'geprikt' of gedemon
streerd. Leerkrachten onder
braken dinsdag voor de twee
de keer de lessen, alsof een
week staken niet genoeg was.
Jongeren bezetten de fractie-
kamer van het CDA in de
Tweede Kamer. Een hoorzit
ting over het huurbeleid liep
uit op een agressieve aanval
op 'de politiek'.
Ook die politiek speelt een rol
in het maatschappelijke ver
zet. In een notitie over de op
positiestrategie roept het par
tijbestuur van de PvdA zelfs
op tot het organiseren van
dat maatschappelijk verzet
tegen de kabinetsvoorne
mens. De PSP ging nog veel
verder, door de directeuren
van de sociale diensten te
vragen niet mee te werken
aan het uitvoeren van de be
zuinigingsmaatregelen.
door
Hans de Bruijn
Over die oproep is veel deining
ontstaan. Kamervoorzitter
Dolman ontnam PSP-kamer-
lid Willems woensdag zelfs
het woord vanwege het 'op
roepen tot onwettige acties'.
En Lubbers gebruikte zijn
wekelijkse persconferentie
om - ongevraagd - zijn 'ont
zetting' over de PSP-oproep
te uiten.
Demonstratiestaat
Is de parlementaire democratie
in gevaar? Wordt Nederland
in 1983 een demonstratie-
staat? Of zullen Nederlanders
toch gezagsgetrouwe, demo
cratische burgers blijken die
zich bij rechtmatige beslui
ten van het parlement, hoe
pijnlijk ook, zullen neerleg
gen?
De vele acties geven de PSP op
één punt gelijk. Tal van men
sen herkennen zich niet in
het beleid dat het kabinet-
Lubbers voor ogen staat. Dat
heeft overigens meer mate
riele dan ideéle redenen. Het
protest richt zich immers
vooral tegen de aanslagen op
de portemonnee, die het ge
volg zijn van dat beleid.
Uitvlucht
Tot nog toe zijn de achtereen
volgende kabinetten er rede
lijk in geslaagd de pijn (van
de periode na de oliecrisis
van 1973) beperkt te houden
en zo eerlijk mogelijk te ver
delen. Via overleg en onder
druk vanuit parlement en sa
menleving kon nog heel wat
bereikt en bijgesteld worden.
Er was altijd wel een uit
vlucht mogelijk. Lubbers
heeft daaraan als CDA-frac-
tieleider volop bijgedragen.
Die vrij gunstige toestand is nu
voorbij. Elke bezuiniging be
tekent een - soms grote - stap
terug. Iederéén wordt ge
pakt, niemand ontsnapt de
dans. De ruimte voor bijstel
lingen is volledig opgesou
peerd. En echte alternatieven
ontbreken. Het afzien van
een maatregel voor de ene
groep leidt tot een andere die
zeker zoveel mensen pijn
doet.
De economische crisis heeft re
centelijk in verhevigde mate
geleid tot discussies over de
toekomst van onze verzor
gingsstaat. De WD vertaalt
dat in het „terug naar IK",
het CDA in „opkomen voor
elkaar".
Mooie kreet
Veel mensen hebben moeite
met die nieuwe rol van de
staat. Opkomen voor elkaar
is een mooie kreet, maar als
je geen geld hebt doe je niets
Want het stapje terug van de
staat, waardoor tal van ge
meenschapsvoorzieningen
duurder worden of uit eigen
zak moeten worden betaald,
gaat gepaard met een terug
gang in inkomen. Daarmee
wordt de kloof extra groot.
Hoe betaal je met dat lagere in
komen die duurdere voorzie
ningen? is voor tallozen de
vraag. En het antwoord is m
- 1 gt-vallen: dat kan ik met.
Wat voor de betrokkenen de
druiven dubbel zuur maakt is
dat kabinet noch parlement
een antwoord op deze proble
men heeft. Zy zitten met de
handen in het haar De staat
die altyd overal een oplos
sing voor had, heeft niks
meer.
De verzorgingsstaat wordt een
'vangnet-staat', die alleen in
staat is tegemoet te komen
aan de meest schrijnende
problemen. In het politieke
jargon heten dat de 'echte mi
nima', maar daarmee is de
kous niet af. Tienduizenden,
zo niet meer, die geen 'echte
minima' zijn, voélen zich dat
wel.
Psychologische
blunder
Men voelt zich nog meer in de
steek gelaten wanneer het ka
binet de psychologische
blunder begaat een inko
mensbeeld te schetsen, waar
bij de hoogste inkomens rela
tief buiten schot blyven. Na
tuurlek levert een extra kor
ting van een paar procenten
op de inkomens van 5 pro
cent van de Nederlandse be
volking slechts een habbe-
krats op. Maar het zou de ge
loofwaardigheid èn de aan
vaardbaarheid van de oproep
„we-moeten-allemaal-een-st-
apje-terug-doen" er heel wat
groter op maken.
Velen voelen zich in de steek
gelaten. Steeds vaker krygt
men 'nee' te horen. Het ver
trouwen in de parlementaire
democratie is weg omdat
'Den Haag' de oplossingen
óók niet heeft. En niemand
heeft intussen geleerd zelf
die oplossingen te zoeken en
tydig op de veranderende
omstandigheden te reageren.
De reactie is het gooien van
stenen naar de staat.
Oorlog
Zal de arbeidsrust terugkeren
wanneer het parlement een
maal gesproken heeft? Groe
peringen als de PSF vinden
dat niet nodig. Willems ver
geleek de burgerlijke onge
hoorzaamheid waartoe hy
oproept deze week met die
tijdens de oorlog.
Hoewel de vergelijking uit his
torisch en politiek oogpunt
mank gaat, bewijst zij één
ding: in crisistijden is de voe
dingsbodem voor verzet en
actie altijd groter dan in tij
den van welvaart. Dat de
PSP daarop nu zinspeelt,
maakt die oproep des te be
denkelijker. Wat zich nu nog
richt tot de directeuren van
de sociale diensten is straks
een oproep tot volksverzet
volgens het PSP-actiemodel.
De PvdA neemt in haar notitie
een heel wat democratischer
standpunt in. Het maatschap
pelijk verzet moet aangewak
kerd en georganiseerd wor
den. „maar meerderheidsbe
sluiten moeten. NADAT alle
wettelijke pogingen om het
tegendeel te bereiken zyn uit
geput, worden uitgevoerd".
"Wat-u-niet-wilt"
Behalve de democratische tra
ditie van de PvdA ligt aan die
redenering ook een pragmati
sche overweging ten grond
slag. Het PvdA-bestuur
noemt die ..wat-u-niet-wilt.."
Als de PvdA ooit weer in de
regering komt, wil zy ook dat
haar besluiten worden uitge
voerd.
Maar diezelfde PvdA ligt nu -
met alle andere parlijen on
der het vuur vanuit sa
menleving Ook de PvdA
heeft de oplossingen voor de
crisis niet op een rijtj.- I>.-
PvdA-in-de oppositie wai
nog toe altijd de katalysator
van de onvrede in de samen
leving tegen het beleid var
centrum-rechtse kabinetten.
Maar het is voor de PvdA even
zeer de vraag of zy die rol an
no 1983 nog kan vervullen.
De socialisten kunnen geen
roziger beeld van de toe
komst schetsen dan het kabi
net. Het blijft sleutelen aan
de marge En van dat kabi
net-Lubbers als leidende
kracht in de samenleving valt
weinig te verwachten
De wil is er misschien wel,
maar dat is zonder WlltlWI
wen vanuit de samenleving
volstrekt zonder betekenis
Het verzet in de samenleving
is immers niet alleen verzet
van links Ook de jongeren
die Nijpels' WD aan
grote winst hielpen worden
binnenkort het slachtoffer
De brand woedt overal. Maar
de brandweermannen staan'
met lege handen.
Op 415 postkantoren kunt u nu ook terecht voor buitenlands
geld. U betaalt contant of met uw girobetaalkaarten.
Natuurlijk kunt u op dezelfde postkantoren óók uw buitenlands
geld weer inwisselen.
L
UTRECHT (ANP) - De Neder
landse Spoorwegen zien geen
kans om het gat van tweehon
derd miljoen gulden in de begro
ting voor 1983 te dichten, dat is
ontstaan doordat minister Smit-
Kroes (verkeer en waterstaat)
volgend jaar minder geld voor de
NS beschikbaar wil stellen. De
minister had de NS eind vorige
maand opgedragen een lijstje
met bezuinigingen op te stellen,
maar een speciaal daarvoor inge
stelde werkgroep van de NS-di-
rectie is tot de conclusie geko
men dat dit onmogelijk is, willen
de spoorwegen behoorlijk blij
ven functioneren.
De raad van commissarissen, het
door de regering aangestelde col
lege dat toezicht houdt op de
gang van zaken bij de NS, is het
met de directie van de NS eens
dat er aan de begroting voor vol
gend jaar niet meer te sleutelen
valt. De raad heeft de begroting
daarom goedgekeurd.
De spoorwegen willen tegelijk met
de begroting in januari met Ver
keer en Waterstaat een hartig
woordtje wisselen over de aange
kondigde tariefsverhoging van
acht procent per 1 april 1983. NS
verwacht namelijk dat die verho
ging zal leiden tot "aanmerkelyk
vervoersverlies". NS houdt reke
ning met een vervoersverlies van
200 tot 300 miljoen reizigerskilo
meters (op een totaal van dik ne
gen miljard) in 1983. Niet alleen
de hoogte van de tanefstijging
speelt haar daarbij parten, ook
het feit dat die tariefsverhoging
een half jaar eerder wordt inge
voerd (in april in plaats van de
gebruikelijke datum 1 oktober)
NS kijkt toch al minder zonnig te
gen 1983 aan, zo blykt uit de me
dedelingen van een NS-woord-
voerder. Want los van exorbitant
hoge tariefstijging van acht pro
cent vreest NS ook dat het ach
terwege laten van de prijscom
pensatie per 1 januari aanstaan
de en het kelderen van de benzi
neprijzen wat een daling van het
reizigersvervoer tot gevolg zul
len hebben.
De spoorwegen wijzen erop dat de
tariefstijging met acht procent
per april 1983 4,75 procent meer
is dan de verwachte styging van
de kosten van levensonderhoud,
die in 1983 maar 3,25 procent om
hoog gaan. De ervaring leert dat
de spoorwegen dat soort extra
prijsstijgingen altijd moet bezu
ren via een daling van omvang
en opbrengsten in het reizigers-
vervoer.
ADVERTENTIE
Bezuiniging van 200 miljoen
DEN HAAG (GPD) - Zijn opmerkingen dat herverdeling
van het nu beschikbare werk geen oplossing biedt in de
strijd van de werkloosheid, hebben de president van de
Nederlandsche Bank, Duisenberg, gistermiddag in lichte
aanvaring gebracht met de voorzitter van de Federatie
Nederlandse Vakbeweging (FNV), Kok. De meningen
van de twee botsten bij de behandeling in de Sociaal-
Economische Raad van het rapport dat een SER-com-
missie had uitgebracht over de 'Ontwikkeling van de Ne
derlandse Economie'. Het stuk is bedoeld als een advies
aan de regering. Het had overigens al een half jaar gele
den vastgesteld moeten worden.
In het advies worden verschillende
wegen aangegeven waarlangs de
huidige economische crisis be
zworen zou kunnen worden.
Duisenberg liet onomwonden we
ten geen heil te zien in herverde
ling van de arbeid als methode
om de crisis te bedwingen. „Her
verdeling kan het aantal werklo
zen weliswaar enigermate doen
dalen, maar er komt geen enkele
bijdrage aan het heractiveren
van de economie uit voort. Aan
de spiraal van afbraak van de
marktsector (het bedrijfsleven)
en uitdijing van de collectieve
sector (de totale uitgaven van de
overheid en de sociale verzeke
ringen) wordt er geen halt door
toegeroepen. Na verloop van tijd
zal de werkloosheid weer even
hoog zijn als eerst", aldus Dui
senberg.
„In principe kan men de maatregel
nog wel een of meerdere malen
herhalen, maar het is duidelijk
dat zo'n beleid, hoezeer het ook
kan bijdragen tot tijdelijke ver
zachting van de sociale proble
matiek van de werkloosheid, op
den duur geen oplossing kan bie
den".
Couperen van
hond aangepakt
DEN HAAG (ANP) - Staatsse-
cretaris A. Ploeg (landbouw
en visserij) is voorstander
van invoering van een verbod
waardoor gecoupeerde hon
den (afgesneden staart en
oren) niet meer op tentoon
stellingen mogen pronken.
Dit blijkt uit een gisteren uit
gegeven communiqué van de
Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Dieren en
van het ministerie.
Ploeg heeft zijn opvatting over
het couperen van honden
geuit in zijn eerste gesprek
met de dierenbescherming.
Minder uitkeringen
FNVrVoorzitter Kok bleek het vol
strekt met hem oneens. „Wel de
gelijk helpt het", zo zei hij. Her
verdelen van arbeid brengt het
aantal werklozen omlaag en
zorgt daarmee voor een daling in
de collectieve uitgaven: het be
drag aan uitkeringen zakt en in
het verlengde daarvan kunnen
de premies en de overheidsbij
dragen voor de werkloosheids
(en bijstands)fondsen omlaag.
Duisenberg meent echter dat her
verdeling van het werk geen we
zenlijke versterking van het be
drijfsleven tweeg brengt. Welis
waar zal de loonpost voor het al
werkzame personeel dalen, maar
het voordeel daarvan zou geheel
opgaan aan de lonen en bijko
mende kosten voor de mensen
die het werk moeten opvangen
dat anderen, die korter gaan
werken, moeten laten liggen.
„Dat geld kan dus niet worden
aangewend voor versterking van
de bedrijven".
Kok kreeg wat dat betreft nog een
pil te slikken. De Tilburgse hoog
leraar prof. dr. Schouten (Kroon-
lid van de SER) liet weten dat hij
zijn eigen 'plan-Schouten' open
lijk afviel. Dat plan komt neer op
het inleveren van de prijscom
pensatie (of het verlagen van lo
nen) waar tegenover - ter be
scherming van de koopkracht
van de mensen - een verlaging
zou moeten staan van het totaal
aan belastingen en sociale pre
mies.
Nadere berekeningen (onder op
nieuw verslechterde economi
sche omstandigheden) hadden
Schouten echter geleerd dat het
effect op het werkloosheidscijfer
minimaal zou zijn.
FNV-voorzitter Kok kwam met
zijn regelrecht verwijt aan de
economen wegens hun 'buiten
gewoon verwarrende discussie'.
„Het wordt frustrerend om aan
die discussie deel te nemen".
KEULEN (GPD) - Wubbo Ockels
(tweede van links) zal uiterlijk in
1985 als eerste Nederlandse astro
naut de ruimte ingaan en mogelijk
zelfs al binnen een jaar. De Gro
ningse wis- en natuurkundige, die
in 1977 werd aangewezen als we
tenschappelijk astronaut bij het
Europese ruimtevaartbureau ESA,
is namelijk reservist bij de eerste
ESA-NASA vlucht van de Space
Shuttle (het toestel op de foto). Ze
ker is hij in elk geval van de eerste
volledig Europese vlucht van het
ruimtelaboratorium dat een groot
aantal wetenschappelijke proeven
gaat doen in de ruimte. Deze
vlucht, die op 25 juni 1985 zal star
ten, zal zeven dagen duren.
Ockels toonde zich gisteren tijdens
de presentatie van de plannen in
Keulen laconiek en zei dat "het nu
echt leuk gaat worden". Kort sa
mengevat, volgens Ockels, moet de
vlucht als volgt worden bekeken:
"De flauwekul, de ruimtevaar-
tromantiek van de eerste jaren, is
over. Nu beginnen de echte ongewo
ne dingen pas". Op de foto wordt
de Nederlandse astronaut omringd
door enkele Westduitse betrokkenen
bij het project, onder wie (derde
van links) minister Riesenhuber
van wetenschap en technologie.
Voor regering bespreekbaar
DEN HAAG (ANP) - Met de regering valt te praten over een voorstel om
de inhouding van 1,65 procent op het salaris van onderwijzend perso
neel afhankelijk te maken van het inkomen. Dit voorstel heeft welis
waar niet de voorkeur van de regering, maar heeft geen gevolgen voor
de beoogde bezuiniging van 278 miljoen gulden. Een en ander betekent
wel dat de inhoudingsmaatregel met ongeveer anderhalve maand
wordt vertraagd.
De ministers Deetman (onderwijs) en Braks (landbouw) hebben dit giste
ren aan de Tweede Kamer geschreven. De Kamer debatteert volgende
week over de inhoudingsmaatregel.
De fracties van CDA, WD, PvdA, D'66 en PSP hadden de regering ge
vraagd de mogelijkheden na te gaan om de korting naar draagkracht
toe te passen, dus een percentage afhankelijk van het inkomen. De
regering is daar niet voor, zo schrijf zij de Kamer, omdat de kortings
maatregel geen "inkomenspolitieke doeleinden beoogt".
De regering heeft op zichzelf geen moeite met een vertraging van de
maatregelen. De uitvoering daarvan zal in dat geval pas in februari en
mogelijk pas in maart plaatsvinden. De inhouding zal dan over januari
en februari met terugwerkende kracht moeten geschieden.
De regering blijft bij haar standpunt dat de inhoudingsmaatregel niet van
toepassing kan zijn op het personeel op het ministerie van onderwijs
zelf. De grens moet ergens worden getrokken, aldus Deetman en Braks.
DFVLR
