VARA toont een gewaagde 'Medea' Moordenaars tonen hun gezicht op de tv Nelson Revue herleeft op de VARA-televisie TV-rubriek RADIO PROFITEER ER VAN! JP.Groeneveld en Zn. Klassiek drama als filmisch experiment Radio - tv door Nico Scheepmaker ZATERDAG 18 DECEMBER 1982 ZATERDAG HILVERSUM I NOS: Ieder heel uur nws. VARA: 18.06 Dingen van de dag. 18.30 Blaastest. 19.02 Van 'opus one' tot nieuwe stukken of andersom. 20.03 Het Metropole Orkest olv Jan Stu- len. NOS: 20.30 Langs de lijn. sport en muz. 22.02 METRO'S Music. 323.02 Met het oog op morgen. HILVERSUM II AVRO: 18.00 Nws. 18.10 AVRO's Ra- diojourn. P.P.: 18.20 Uitz. van de Evangelische Volkspartij. OVER HEIDSVOORLICHTING 18.30 Mens en samenleving. AVRO: 18.40. Richting. 18.50 Jazz spectrum. EO: 19.45 3XM-Wereldwijd. (20.00 Nws.). 20.45 Laat ons de rustdag wijden. 21.26 EO-Metterdaad TELEAC: 21.30 Kunstgeschiedenis. 22.00 Kan toorinnovatie. EO: 22.30 Nws. 22.40 Deze week. 23.55 Nws. HILVERSUM III NOS: Ieder heel uur nws. 18.04 Avondspits. NCRV: 19.02 Op stap. 20:03 Elpee-pop. 21.02 Country style. 22.02 Weekend blues. 22.30 Pers- vers. 23.02 Jazztime. HILVERSUM IV 18.00 Nws. 18.10 Actueel. 18.30 Kioskmuz. 18.45 Missierubriek. 19.00 Nws. 19.10 Actueel. 19.30 Paar- dekoersen. 19.33 Inform, progr. 19.36 Verzoekprogr. (20.00 Nws.). 21.00 Nws. 21.03 Lichte muz. 22.00 Nws. (22.10 Gesprek. 23.00 Nws. 23.10 Praatje en poezie). 23.40 Nws. ZONDAG HILVERSUM I (NOS: Ieder heel uur nws.). NOS: 00.02 Take it easy. 1 02 De NOS- Nacht. VARA: 7.02 Oeroude tover- verhalen. 7.30 Vroege vogels. 9.30 Tekst en muz. IKON: 10.02 Om het recht Üef te hebben (7). 10.12 Kerk dienst 10.55 Wilde ganzen. 11.02 De andere wereld van zondagmorgen. (11.00 Korte berichten. 11.10 Doku- ment. 11.30 Kommentaar van de week (gastspreker). 11.35 In gesprek met). KRO: 12.02 De huts. AVRO: 13.05 AVRO-Magaz. I. 13.40 Scha- duwparlement. NOS: 14.02 Langs de Ujn, sport en muz. 17.55 Meded. en uitgebreid weerber. TROS: 18.05 In kijk met Inbar. NCRV: 19.02 NCRV- zondagavond. (19.02 In beweging. 19.15 Klassieke kerstmuz.). VPRO: 20.02 De Hongarijegangers. 22.02 Welingelichte kringen. NOS: 23.02 Met het oog op morgen. TROS: 0.02 De Nachtwacht. 4.02 Krieken met Adje. HILVERSUM II NOS: 8.00 Nws. NCRV: 8.10 NCRV- zondagmorgen. 8.40 Barok op zon dag. 9.00 Bijbeloverdenking. KRO: 9.30 Kroost. 10.00 Nws. 10.02 Eucha ristieviering. 11.00 'n Zondags pak voor alledag. NOS: 12.00 Tambu. 12.30 Suara Maluku. 13.00 Nws. 13.10 Zorg en hoop. 13.55 Progr. voor buitenlandse werknemers. IKON: 17.00 Kerkmuz. NOS: 19.10 Hobby- scoop. AVRO: 19.45 Spel met poezie. 20.00 Nws. 20.03 AVRO-Magazine Buitenl. 20.25 Europa plus service. RVU-NOS: 22.10 Vrijheid van me ningsuiting (3). AVRO. 22.30 Nws. 22.40 Mensen, mensen. 23.00 Klas siek met Caroline. 23.55 Nws. HILVERSUM III (NOS: Ieder heel uur nws.). AVRO: 8.02 Ko de Boswachtershow. 8.30 AVRO's Sportpanorama. 9.02 Juist op zondag. VARA: 10.02 Het zondag se gezicht van de VARA op drie. 11.02 Dubbellisjes. 11.50 Het tele- foonspel. TROS: 12.02 Europarade. VPRO: 14.02 Spleen. 16.02 Courbois in Berlijn. NOS: 17.30 Jazz uit het historisch archief. 18.02 De Nationa le Hitparade. 20.03 Radio thuisland. 21.02 NOS-Jazz. (21.02 Jazzgeschie denis. 21.30 Internationaal Jazz Fes tival Amsterdam 1982). KRO: 22.02- 24.00 Het hek van de Dam. HILVERSUM IV TROS: 8.00 Nws. 8.05 Er staat een orgel in Steenderen. 8.35 Ontbijt concert. 9.30 Cascade. NOS: 10.30 Musica Religiosa. 11.00 Fuer Elise. 13.00 Nws. 13.05 Opera-matinee. 14.10 Concerten op de zondagmid dag: Rotterdams Philharmonisch Orkest olv. James Conlon, mmv. El- ly Ameling, sopr. en Raymond Del- noye, fluit. (ca. 15.00-15.20 Praten over muz ca. 16.20-17.00 Musica Nova. TROS: 20.00 Specialiteiten a la carte. 22.00 Koren en Korpsen. 22.30 Guitariteiten. MAANDAG HILVERSUM I TROS: 7.02 Een gode morgen...met de TROS. 9.03 Continue muz. 11.03 Nederlands fabrikaat. 12.03 Bame- veld te gast bij Herman Emmink. 13.06 Aktua. 13.20 Raad een lied of niet 14.03 Gerard de Vries draait op verzoek. 16.02 Cafe Chantant. 16.30 De tien om kindershow. 17.02 Pie kuur. HILVERSUM II (8.00 Nws.) 8.30 Nws. 8.33 Te Deum Laudamus. 9.59 Moment. NOS: 9.05 Gymnastiek voor de vrouw. 9.15 Werkbank. 9.24 Waterstanden. 9.30 Nws. NCRV: 9.33 Plein Publiek. (10.30 Nws.) 11.00 De wereld zingt Gods lof. (11.30 Nws.) 12.00 Boer en tuinder. OVERHEIDSVOORLICH TING: 12.16 Vast en zeker. 12.26 Me dedelingen land- en tuinbouw. 12.30 Nws. NCRV: 12.36 Hier en Nu. 12.55 Kunst en vliegwerk. 13.00 Nws. 13.10 Daar maken we werk van. 13.30 Nws. 13.33 Kerk vandaag. 13.55 Europa, de mensen en hun wereld deel. 14.15 Vanderlandse Geschiede nis. 14.30 Nws. RVU- NOS: 14.33 Ge zondheid is een gezindheid. VOO: 14.53 Confrontatie. (15.30 Nws.) 16.00 Tineke. (16.30 en 17.30 Nws.) 17.36 Info. HILVERSUM III Ieder heel uur nieuws. AVRO 7.02 Vol Gas. (7.30 AVRO's Radiojour naal). 9.03 Bingo. (9.30 AVRO's Ra diojournaal). 11.03 Cees van Zijt- veld. (11.30 AVRO's Radiojournaal.). 12.03 Hollands Glorie 13.30 AVROS Radiojournaal. 14.03 Muziek met Meta. 15.03 Het Steenen Tijdperk. (15.30 AVRO's Radiojournaal). 16.03 Toppop Disco. (17.30 AVRO's Ra diojournaal). 17.56 Per HILVERSUM IV KRO: 7.00 Nws. 7.02 Aubade. 8.30 Programmaoverz. 8.35 Symf. nr. 38 in D gr t. KV 504, Mozart 9.00 Op het tweede gehoor. 10.00 Eliane Rodri- gues, piano. 11.30 Blauwe Maandag. 13.00 Nws. 13.05 Jeroen Reuling. 13.40 Kollage van alledaags en zeld zaam. 14.50 Aan woorden voorbij- VARA: 15.00 VARA-klassiek Vo cale werken van Martinu. 20.00 Kerstverpers van Claudio Montever di^ Wij hebben dat nooit zo in de gaten gehad, maar BGTV, de actualiteitenrubriek van de VPRO, blijkt in de loop der tijd een reeks necrologiepro gramma's te hebben aange legd om die eens op samen vattende wijze te kunnen ge bruiken als in Suriname de bom barstte. Op 8 december barstte die bom en werden 14 of 17 of nog meer ongelijkge- zinden van Desi Bouterse ge marteld en standrechtelijk geëxecuteerd (het woord „standrechtelijk" klinkt ei genlijk nog te mooi voor de realiteit) en BGTV kon nu woensdagavond aan de hand van eerdere programma's een deel van de moordenaars en hun slachtoffers tonen zoals zij waren voordat die 8e de cember het Surinaamse volk in tweeën splitste. Het was in zeker opzicht mooi verdeeld. We zagen drie da ders, nog in hun gewone doen: Bouterse, Horb en Si- tal. We zagen drie slachtof fers, al enigszins verontrust: Daal, Slagveer en Wijngaar- de. En we zagen Haakmat, die zich ergens tussen deze twee partijen ophoudt, maar nog wel in leven is. Vak bondsleider Daal legde aan de BGTV-verslaggever uit, dat hij een staking onder dwang had moeten afgelas- HILVERSUM (GPD) - Klassiek drama in een experimentele vorm, voor televisie geregi streerd door een filmer die zijn naam nu ook niet bepaald in het genre „De boezemvriend" heeft gemaakt. Dat moet haast wel een loodzware avond worden. De uit voering van het Griekse drama „Medea" die de VARA zondag uitzendt, is inderdaad niet het meest toegankelijke televisiepro gramma dat de laatste tijd te zien was. Maar daar zijn er dan ook meer dan genoeg van. Het is wel een van de fascinerendste. Niet alleen door de inhoud van het stuk en de vorm die de actrices Canci Geraedts en Josée Ruiter het hebben gegeven, maar vooral ook door de speciale tv-verfil- ming die Frans Zwartjes ervan heeft gemaakt. De oorspronkelijke theateruitvoe ring was een bewerking van het klassieke drama van Euripides. Aan dat drama is een mythe ver bonden zodat het enige toelich ting behoeft. De hoofdpersoon in het stuk is Medea, de vrouw van de koningszoon Iason. Hun hu welijk kwam voort uit de tocht die Iason met zijn argonauten maakte om „het gulden vlies" te bemachtigen, voorwaarde voor het bestijgen van de troon. Medea is de dochter van de koning van Colchis waar het gulden vlies zich bevindt en zij stelt haar bovennatuurlijke gaven in Ia- son's dienst. Zij heeft een hart stochtelijke liefde voor de ko ningszoon opgevat. Wanneer Iason met haar hulp het vlies bemachtigt en terugkeert naar huis, weigert zijn vader hem desondanks de troon. Hier is het Medea die Iason's wraak in da den omzet en de koning ver moordt. Verbanning van Iason en Medea naar Corinthe is het re sultaat. Daar leiden zij enige tijd een onbekommerd leven en Me dea baart twee kinderen. De op- pertunist Iason laat zijn toege wijde Medea echter vallen voor de dochter van Corinthe's ko ning. ten, niet met zoveel woorden, maar wel met zoveel andere woorden die voor iedere goe de verstaander duidelijk zou den zijn geweest, behalve voor deze verslaggever, die toch wel graag van Daal wil de horen dat hij NIET onder dwang had gehandeld. Omdat ik altijd het goede en aardige in de mensen zoek, zoals het een waar christen betaamt, neem ik voetstoots aan, dat de interviewer door een ontkenning van de vak bondsleider dat hij NIET on der druk was gezet door Bou terse c.s. wilde aantonen dat deze dus WEL onder druk was gezet, maar het was wel zo dat Daal, lichtelijk wanho pig over zoveel aanhoudend heid op een punt waarover hij voor de goede verstaander al duidelijk genoeg was ge weest, ten slotte een voor mij nieuwe uitdrukking gebruik te: „Ik dacht dat ik geen water in de mond had genomen!" Met andere woorden: ik dacht dat ik toch wel duidelijk ge noeg was geweest. Ik dacht dat ik zo toch wel het achter ste van mijn tong had laten zien. Ik dacht dat ik op deze manier toch geen blad voor de mond had genomen. Daar begint het drama van Euripi des. De wraak van Medea om Ia son's trouweloosheid uit zich in de moord op koning Kreon en zijn dochter en uiteindelijk haar eigen kinderen. Euripides vertelt het verhaal van Medea's strijd die eindigt met de moord op haar kinderen. Van Euripides' drama hebben de beide actrices weer een bewer king gemaakt. Hun doel was de emoties van Medea en de om standigheden die haar tot de uit eindelijke daad dreven zo duide lijk mogelijk zichtbaar te maken. Daartoe hebben zij die delen van de tekst, in vertaling van Pé Ha- winkels, gebruikt die het meest direct uit de emoties van Medea voortkomen. Dat is gedeeltelijk ten koste gegaan van de verhaal structuur van het oorspronkelij ke drama. De maaksters wilden echter juist uitstijgen boven het specifieke verhaal van Iason en Medea en de algemene geldig heid van emoties die ontstaan uit een scheiding die door slechts een van de partners gewild wordt laten zien. Een aantal technieken dient dat doel. Zo wordt gebruik gemaakt van moderne attributen als filter sigaretten en megafoons. Zo moet de verwisselbaarheid van rollen - Geraedts en Ruiter spe len zes verschillende rollen door elkaar - duidelijk maken dat der gelijke emoties niet persoonsge bonden zijn en onderstreept deze het harde gelag van Medea: de wetenschap dat zij inwisselbaar is. De naaktheid van Josée Rui ter wanneer zij, uitgerust met een enorme fallus, Iason speelt heeft tot doel aan te geven dat deze emoties niet vrouwgebon den zijn en dat het oppertunisme van Iason niet mangebonden is. Anderzijds wordt door gebruik van attributen en decor een symboli sche lading aan het stuk gegeven die het oorspronkelijke drama niet zo duidelijk heeft. Medea die wordt ingekapseld in het huis- houdplastic waar de fallus van Iason uit bestond staat voor de Donderdagavond toonde Hier en Nu het nut aan van actuai- teitenrubrieken, want terwijl het Journaal de toespraak van Bouterse, zoals die door de Surinaamse televisie was uitgezonden, na een minuut of zo afbrak op een moment dat je nu eigenlijk wel eens wilde zien hoe hij zijn argu mentatie verder inkleedde, kregen we later op de avond bij Hier en Nu de hele toe spraak te zien, en de hele be kentenis tussen aanhalings tekens van Slagveer. Mooi primitief is de televisie dan nog, geen technische hoog standjes, meer een soort po- diumgebeuren waar je, door een gaatje in de muur, naar mag zitten kijken. Hebt u ook met argusogen zo groot als vrouw die in haar mogelijkheden wordt beperkt in een mannenwe reld. Ook de slotscènes zijn zwaar symbolisch geladen en zijn voor verschillende interpre taties vatbaar. Die werkwijze heeft van Medea geen eenvoudig avondje theater gemaakt. Close-ups Zwartjes heeft het stuk opnieuw geïnterpreteerd. Er zijn scènes weggelaten; de tijdloosheid wordt onder meer onderstreept door naast het toneel ook de kleedkamer en de koffiekamer als lokatie te gebruiken; de volg orde van scènes is veranderd en belangrijke monologen worden elders in het stuk verhaald. Bovendien heeft de filmer zijn middelen gebruikt om de doel stelling van de actrices te berei ken. Het veelvuldig gebruik van close-ups - soms zien we alleen maar een oog of een mond of ge bruikt Zwartjes extra kaders in het beeld waardoor er twee of drie close-ups tegelijk gemaakt worden - sluit aan bij het streven de emoties duidelijk zichtbaar te maken. Bezwaar van die aanpak is dat het de begrijpelijkheid van het stuk niet altijd bevordert. Vooral het werken met close-ups heeft tot gevolg dat aanwijzingen in het decor of het totaal van de handeling nu vaak wegvallen. Daar weegt echter ruimschoots te genop dat Zwartjes' film van een ongekende fotografische schoonheid is, waarbij het licht van Paul Hosek doorslaggevend is. Het slotbeeld van Medea die in foetushouding in een roodge kleurd bad ligt, zal menig kijker nog uren op het netvlies gebei teld staan. De VARA zal Medea vooraf laten gaan door een gesprekje waarin de kijker de nodige voorkennis en uitleg krijgt toegediend. Dat lijkt geen overbodige luxe. Des alniettemin is het verheugend dat een gewaagde bewerking van klassiek drama, gefilmd door een experimenteel filmer, de weg naar het televisiescherm gevon den heeft (zondag, Ned. 2, 21.25). schoteltjes zitten kijken naar de voorgelezen bekentenis van Jozef Slagveer, in de hoop door een of andere stembuiging, of aarzeling, of oogopslag, of schier onmerk baar trekje om de mond, te kunnen merken dat deze zo genaamde bekentenis was af gedwongen en door een an der voor hem op papier was gezet? Wredere behandeling dan deze Slagveer onderging is bijna niet denkbaar. Hij zal altijd getekend blijven als de man die schuld bekende en ettelijke namen noemde van „medeplichtigen" die daarna plompverloren werden dood geschoten, zonder daar zelfs zijn huid mee te hebben kun nen redden. Vermoord, net als de anderen, maar eerst nog even voor het oog van De VARA laat deze vooroorlog se revue herleven in het ka der van een serie „De witte raaf', waarin volgens de ver antwoordelijke programma maker Han van Essen die amusementsprogramma's worden uitgezonden die an ders niet zo gauw op het scherm worden gebracht. Eerder zond de VARA in het kader van deze serie bijvoor beeld een registratie uit van een poppenspel; en er volgt, zo belooft Van Essen, in elk geval nog een programma over een optreden van Bram Vermeulen. In de jaren '20 en '30 drukte de Duitser Rudolf Nelson zwaar zijn stempel op het cabaret- wereldje in Berlijn. Hij intro duceerde in zijn theater aan de Kurfurstendamm vele grote artiesten, onder wie Hans Albers, Willy Forst en ook Marlène Dietrich. Grote populariteit genoot ook de Nelson Revue, een niet-poli- tieke, maar vooral onderhou dende voorstelling, bestaan de uit conférences, sketches en veel liedjes, die in die ja ren ook vaak in Amsterdam was te zien. Uit de reconstructie blijkt dat de Nelson Revue voor het grootste deel ook voor deze tijd nog een actuele bood schap heeft. De teksten zijn voor bijna 80 procent ge schreven door Rudolfs zoon Herbert, die samen met Eva Nelson een opmerkelijk groot aandeel heeft in de her nieuwde opvoering van de re vue zoals die zondag bij de VARA is te zien In een interview in de VARA- gids maakt Herbert Nelson duidelijk hoe hy de terugkeer ervoer naar wat ook deels zijn eigen verleden is. „Het was traumatisch om plotseling te worden teruggeworpen in een tijd waaruit ik me had be- zijn volk vernederd. Wreder kan het bijna niet. Het feit dat BGTV in enkele ta melijk willekeurige uitzen dingen 20 procent van de slachtoffers voor de camera bleek te hebben gehad, be wijst intussen wel dat Bou terse c.s. waarlijk hun best hebben gedaan de topfiguren van de oppositie voorgoed uit te schakelen. Maar nu iets heel anders. De tweede aflevering van „Op sporing verzocht", het AVRO-programma van Jaap van Meekeren, waarin recon structies worden gegeven van onopgehelderde overval len en moorden, en waarin gestolen goed getoond wordt waarvan de eigenaars onbe kend zijn, in de hoop dat de daders en de wettige bezit ters daarvan worden opge spoord dank zij de inschake ling van het publiek. Aan de hand van deze tweede uitzen ding (de eerste kon ik helaas niet zien, omdat ik toen vast zat op het hoofdbureau) kan ik niet anders zeggen dan dat de gevallen sober maar effi- ciént m beeld worden ge bracht. maar toch voldoende kwaliteiten van de speurders roman in zich bergen (met name die uiteenrafeling van de Rabobank-overval met de speedboat) om de aandacht van de kijker vast te houden. Als je zoiets doet, moet je na tuurlijk de geëigende midde len van de televisie gebrui ken om een maximaal effect te sorteren, anders kun je het net zo goed laten, zonder daartoe te vervallen in over bodige gruwelfoto's, opzwe pende filmmuziek en derge lijke. Ik vond dat Opsporing verzocht precies het juiste midden hield tussen „te veel" en „te weinig", en dat je op die manier punten kunt sco ren, zowel bij de kekers als bij de recherche, bleek wel uit de resultaten van de eer ste uitzending: een moord opgelost, gestolen spullen te rug bij de eigenaars. Aan het einde van de tweede uitzen ding bleken de gestolen goe deren ook alle al te zyn geï dentificeerd. Maar nu even iets heel anders. Had u dat nu ook, toen u bij Hier en Nu naar Bouterse en Graanoogst zat te kijken, die aandrang om Jaap van Mee keren te bellen en te zeggen: „Kijk gauw. er zitten twee moordenaars op de televisie, die spreken ons momenteel toe, waarschuw als de blik sem de plaatselijke politie van je woonplaats!" Gerrie van der Klei liggende op de vleugel vn Herbert Nelson. HILVERSUM (GPD) - Het zondag door de VARA-televisie uit te zenden programma „De Nelson Revue" is een ingekorte versie van de voorstelling die deze zomer in het kader van de manifestatie Amsterdam-Berlijn 1920-1940 werd opgevoerd in café-theater Odeon in Amsterdam. vrijd", zegt hij. „We maken nu al zo'n 25 jaar cabaret in Amerika, steeds actueel, he dendaags, volkomen anders dan bij de Nelson Revue" Ook laat hy weten zichzelf toen in zijn teksten niet goed te hebben kunnen uiten. „Mijn vader, die ook in Ber lijn al a-politiek cabaret maakte, wilde in Nederland helemaal niets meer van poli tiek weten. We zijn in een gastland, zei hij, en dan zou den we moeilijkheden kun nen krijgen wanneer wij plot seling tegen Hitler van leer trekken". Nu, in 1982, spreekt de revue - misschien mede door het niet-politieke karakter - nog steeds aan. Het speciaal voor de gelegenheid opgerichte Forellen Quartett slaagt er in met zijn zang in close-harmo ny een intieme sfeer te kwe ken. Zangeres Gerrie van der Klei als „femme fatale" is on navolgbaar en presentator Carel Alphenaar praat vlot de diverse onderdelen aan el kaar. Voor de muzikale bege leiding zorgt het Resistentie Orkest. De Nelson Revue wordt zon dagavond om 20.45 uur via Nederland 2 uitgezonden. ADVERTENTIE Koop i verst kipspecialiteiten rechtstreeks van de groothandel Uw voordeel: - Uitsluitend kersvers - De beste kwaliteit - Natuurlijk de laagste prijs. Iedere dinsdag vanaf 8 uur tot 13.00 uur in de (•roenoordhallen. Kuikenpoten pr,5kC 25.- Kuikenfilet gnkg 13.- Braad-grill kuikens iPim «sotr ip«,i»k 5.50 Kuikenrolladc kt 13.- T.V. Mapjes lmrli,k grkraMl kt 5.- Drumsticks p.,k, 8.- Kipkarbonade kg 7.- LET Ol'! Dinsdag 21 decem ber verkoop van een grandioos assortiment KERSTBOUT o.a. kalkoen, kalkoen braad stukken, kalkoen rollades, tam konijn, tam konijn braadstukken, fazant, eend, etc. Natuurlijk tegen kgroothandelsprij/en.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 5