c
"Zingen is de
innigste band
tussen lichaam
en ziel"
Coby Riemersma, de pedagoge achter Lee Towers,
Christina Deutekom, Rob de Nijs en vele anderen
ZATERDAG 18 DECEMBER 1982
Extra
„Er kwam hier eens iemand
en ze zei: ik heb een heel
goeie stem en ik wil een in
ternationale carrière. Ik
zeg: dan moet u niet bij mij
wezen. Nee, dan bent u hier.
echt helemaal verkeerd.
Tja. Hoe bestaat 't. Alsof
dat zomaar gaat. Dag me
vrouw, heb ik gezegd".
Coby Riemersma, zangpedago
ge, een vrouw van in de zeven
tig met een indrukwekkende
staat van dienst. Bescheiden,
explosief, impulsief, een
vrouw die zich zonder aanzien
des persoons door het leven
beweegt. Ze kan zich vastbij
ten als een terriër en zal
pas loslaten als ze bereikt heeft
wat ze wil.
Ze heeft het haar in een prachti
ge wrong en het heeft een eeu
wig blonde kleur. Ze geeft haar
lessen, onverschillig aan wie.
Of het nu Christina Deutekom
is, die naast haar imposante
vleugel in het kleine voorka
mertje komt zingen of gewoon
iemand die het alleen maar
voor z'n plezier doet, ze zal er
dezelfde nauwgezette aan
dacht aan schenken.
Dwingen
De afspraak voor ons interview
dreigt in gevaar te komen, een
jonge zanger heeft zich in de
tijd vergist en als ik kom deelt
mevrouw Riemersma me mee
dat er nog wel een half uurtje
in gaat zitten. Ik mag blijven
luisteren, maar o wee als ik het
waag te storen. Dat waag ik
niet. Aan de andere kant van
de schuifdeuren, uit het zicht
van de zanger en zijn docente,
ben ik getuige van een manier
van lesgeven en -nemen die
welhaast cabareteske vormen
dreigt aan te nemen.
De volle jonge tenor klinkt vol
expansiedrift in een warme
aria uit Mozarts Don Giovanni.
Teveel expansie, vindt Coby
Riemersma en er volgt een ge
vecht dat met blijheid gestre
den wordt.
Riemersma: „Halt! Dat is de
moeilijkheid, de dynamische
schakering. Je moet jezelf
dwingen zachter te zingen".
Jonge zanger gloedvol: „Afein
Herz ist dein, ich liebe dich..."
Riemersma: „Nee. Stop. Kijk,
weet je wat het is, je moet het
gevoel hebben dat je maar een
heel dun draadje adem toe
voert. Vanuit je middenrif.
Weet je wat je doet, je maakt 't
al in het crescendo... Probeer
het nog eens".
De pianomuziek klinkt weer en
de jonge zanger ook. Riemers
ma: „Hahahaha, je hebt een
próóéchtige falset he, je kan ze
d'r denk ik allemaal mee be
dotten, maar ik hoor het, ik
trap er niet in, hahaha!"
Ze giert het uit. Jonge zanger
ook en even later: „Al mein
Liebe, al mein Liebe..."
Riemersma, onder spelen en zin
gen door: „Zacht, ssstt, zacht,
zacht, zacht.
Jonge zanger opeens: „Het is of
ik alles door m'n neus hoor..."
Gregoriaans
Riemersma laconiek: „Ja, dat
hoor ik ook, maar dat geeft
niks, als het maar mooi klinkt.
Je moet dit temperamentloos
zingen, als gregoriaans in een
kerk moet het klinken".
Zanger zingt weer. Riemersma
brult tussen alles door: „Goed,
goed! En des te zachter je
zingt, des te duidelijker je spre
ken moet".
Korte pauze en ze zegt: „Daar
moet je je wild op studeren,
wild, wild, wild!"
Opnieuw klinkt die mooi volle
tenor, nu ingehouden en heel
beheerst, een wonderlijk ver
schil met het begin. Dan komt
de expressie weer tevoorschijn
en Coby Riemersma aarzelt
i niet in te grijpen: „Kijk, als je
aan het begin van de week al je
geld uitgeeft, dan heb je aan
het einde niet meer te eten"
Roept krijgshaftig uit: „Ik
moet 't zo in je bestrijden, die
heftigheid. En in mezelf ook,
dus dat komt goed uit. Twee
vliegen in een klap, de lamme
helpt hier de blinde!"
En ze giert het uit. De tenor zingt
weer, opnieuw grijpt Coby Rie
mersma in: „Jongen toch! Je
moet niet vergeten, 't is een
aria van een man die z'n gelief
de gaat tróóóósten. En als ik
jou hoor, dan denk ik nou, nou,
die krijgt er van langs zeg".
De tenor houdt het niet meer,
zijn lach vult heel het huis en
waarschijnlijk een deel van de
omgeving. „Hahaha, hahaha,
meent u dat nou?"
Humor
Even later met z'n allen koffie
met appelgebak. Ook de foto
graaf is erbij. De deurbel gaat
en Coby Riemersma komt de
kamer in met een papiertje:
„Een lot voor reddend zwem
men. Dat is goed, reddend
zwemmen. Moeten jullie ook
zo'n lot? He toe nou, zo, dat
zijn dan vier loten. Ik zal ze be
waren, ik zet jullie namen d'r
op en je hoort het wel als je een
prijs hebt".
Ze werkt de fotograaf en de jon
ge tenor daarna de deur uit en
zegt: „Nou, wat moetje van me
weten?"
Ik praat over de les die zojuist
Een lange middag met Coby Riemersma, zangpedagoge. Ze is een begrip in de Nederlandse
muziekwereld met een onstuimige werklust, een opgewekt karakter, een onstuitbaar
doorzettingsvermogen, lastig voor wie van haar af wil komen en van wie ze iets gedaan wil hebben.
Een vrouw van meer dan vijfenzeventig jaar die zicb voelt alsof ze aan het begin van een lang en
werkzaam leven staat. Die indruk maakt ze tijdens een gesprek waarin alle kleuren van stemmingen
als in een kaleidoscoop verspringen.
Coby Riemersma met haar jonge tenor: "je kan ze allemaal bedotten,
achter de rug is. Zij: „Een heel
mooie stem en een fantastische
jongen. Kan prachtig zingen,
dat gaat wel goed". Het blijkt
Tom Hofman te zijn, die avond
aan avond met de Hoofdstado
perette ergens in het land
zingt.
Coby Riemersma: „Ik doorspek
mijn lessen met humor. Als je
iets moet zeggen en je doet dat
met een grappig voorbeeld,
dan lukt dat altijd een stuk be
ter. Het zangonderwijs berust
voor een belangrijk deel op
suggestieve gevoelens. Niet
helemaal, maar toch..."
We praten over haar leeftijd.
„Moet dat erin? Het kan me
niet zoveel schelen, maar als je
oud bent dan gaan ze vaak een
verzwakking veronderstellen
van geest of lichaam, van inzet,
en dat is bij mij helemaal niet
het geval. Ik heb het erg druk.
Ik kan dit werk niet laten. Als
ik iemand krijg die vreselijke
moeilijkheden heeft met z'n
stem en ik heb het gevoel, ik
kan dat repareren, dan popel
door Ko van Leeuwen
ik".
Wachtlijst
Vertelt dat ze lang niet iedereen
van dienst kan zijn. Er is zelfs
een wachtlijstje. Er zijn vaak
ook mensen die ik weet te be
praten, die stuur ik dan door
naar leerlingen van me. Leer
lingen die ook heel goed zijn.
(Lacht weer hard met het
hoofd achterover.) Of ik be
zwijk uit ijdelheid. Dan denk
ik weer: Ik kan zo iemand hel
pen, ik doe het".
Ze lijkt een kwajongen, komt
heel zelfverzekerd over, maar
lijkt ook heel kwetsbaar. „Ik
hou vreselijk van mensen. Ie
der mens is een avontuur en el
ke stem is een avontuur. Voor
al jonge mensen, dat vind ik
spannend". Zegt dan zacht en
bedachtzaam voor zich uit: „Ik
vind dat ik nog steeds groei.
Ja... Ik blijf groeien, elke dag.
Soms heb ik het gevoel dat ik
heel jong ben en een eindeloze
toekomst voor me heb".
Kijkt me dan weer met priemen
de ogen aan als een kind dat
iets in z'n schild voert. Zegt
dan: „Ik vind mezelf een echte
puber. Daarom lach ik altijd zo
met jonge jongens. D'r komt er
een lachstuip.Non-con-
formisme, dat is een van de be
langrijkste trekken in m'n ka
rakter".
„Dat is een punk hè, die jongen.
Leen Korenhof, hij zingt bij
Vandattum. Als je met die jon
ge mensen praat, dan komen er
zulke diepe waarden los. Je
denkt eerst dat er niks is. Alle
maal oppervlakkigheid, denk
je. Maar die mensen, ze leven
vaak zo diep bewust Zo fel.
Daarom is het zo fijn om met ze
te praten. En ik denk dat ze t
ook wel prettig vinden bij mij,
want ze praten maar door".
Geld
Coby Riemersma praat maar
door. Het gesprek komt vooral
van haar kant. De dreiging van
de chaos hangt flonkerend bo
ven de tafel. Hoe zal ik daar
enig systeem in terugvinden.
Maar er gaat een weldadige
werking uit van deze wonder
lijke vrouw, die overal belang
stelling voor heeft, behalve
voor geld: „Ze hebben me al
vaak uitgelegd wat nou precies
m'n hypotheek is. Dan knik ik
maar bij die bank, want ik snap
er toch niks van. Ik geloof dat
ze m'n hand vasthouden op de
goeie plek als ik een handteke
ning moet zetten".
Ze wandelt heen en weer en ik
probeer het bij te houden. Op
eens klinkt haar stem van de
bovenverdieping, maar even
later is ze weer in de keuken,
dan weer in de kamer, vlug als
kwikzilver.
Coby Riemersma is onderschei
den met de Jos de Klerkprijs
voor haar verdiensten met be
trekking tot de Vereniging De
Vrienden van het Lied. Die
heeft ze zelf opgericht en het is
nu een bloeiende vereniging
met tal van afdelingen in het
land en ver daarbuiten. Stimu
lerende kracht was ze ook bu
de oprichting van de Hermann
Schey Stichting, die jonge ora
toriumzangers op pad wil hel
pen. Dit voorjaar werd een be
stuur gevormd en in mei pas
seerde de stichtingsacte de no
taris.
„Ik doe dat zo graag omdat het zo
heerlijk voor mensen is zich in
de muziek te bekwamen. Waar
schijnlijk is zingen de meest
innige band tussen lichaam c
ond, maar ook heilzaam,
öok het zingen in koren. Maar
solozang heeft voor: meer per
soonlijke beleving".
De lijst van leerlingen die hun
stem bij Coby Riemersma leer
den gebruiken en ontwikkelen
is imposant Jan Derksen.
Christina Deutekom. Ans Phi
lippo, Jenny Veeninga, Wouter
Goedhart Annet Andnessen.
Maar ook Martine Bul Mar
griet de Groot André van
Duin. Lee Towers, Willem Na
holt Rob de Nijs en vele, vele
anderen.
Techniek
Coby Riemersma: ..Mensen die
voor hun beroep gaan zingen,
voelen al gauw dat ze adem en
techniek tekort komen. Lee
Towers zei tegen me: vroeger
zong ik tot de pauze uitstekend
en dan had ik de angst voor het
gedeelte wat nog komen
moest maar nu red ik het met
gemak een hele avond".
„Er zijn bij mij leerlingen die uit
sluitend stemtraining krijgen.
Die doen bij mij nooit iets aan
repertoire, dat staat er dan he
lemaal buiten. Die jongen met
z'n veer in z'n oor komt bij mij
voor z'n techniek. Daar kan ik
verder mets mee beginnen en
dat hoeft ook niet. Rob de Nijs
is pas geleden ook weer ge
weest Je kunt ze ontzaggelijk
helpen door hun techniek te
verbeteren. Ik ben naar Rob de
Nijs gegaan, maar na drie num
mers kreeg ik last van m'n
oren. Ik ben dat niet gewend.
Maar ik vond het erg leuk om
naar te kijken, hoe die malle
Rob... hoe die over de vleugel
springt helemaal in dat leer".
„Tegen die jongen met die gekke
veer zeg ik ook wel dat-ie zich
zelf kapot zingt Maar dan zegt-
ie: Ik weet het maar ik moet
naturel zingen, dat werkt als
een bevrijding, het werkt be
vrijdend".
„Veel jonge zangers kennen hun
eigen instrument niet Ze zou
den veel minder gevaar lopen
als hun instrument eerst goed
geschoold werd. Maar ze zijn er
bezéten van, zeggen ze dan. Ik
wou dat ze zo bezeten van de
vrede waren".
Impulsief
Ze legt haar handen tegen de sla
pen en kijkt naar het ta
felkleed, steunt met de ellebo
gen op tafel en zegt zacht:
„Daar zit ik mee. Niemand wil
oorlog. Dat is toch zo hè. nie
mand wil echt oorlog. Maar
aan de oorlog kan je verdienen
en niemand kan aan de vrede
verdienen. Nee. daar verdien je
geen barst mee".
Richt zich op en dan: „Een van
de hoofdtrekken van m'n ka
rakter is dat ik verschrikkelijk
impulsief ben. Dat is soms erg
leuk, maar soms vreselijk las
tig. Je doet daardoor heel on
verwachte dingen, maar je
maakt ook snel fouten. Tegen
de stroom in roeien, aan heel
moeilijke dingen beginnen.
Dat heb ik. Niet uit zelfover
schatting, maar gewoon omdat
ik denk: dat moet kunnen. De
jongens zeggen: U bent verras
send! En ik heb een scherp
tongetje".
„Openheid, dat is ook een van de
grondtrekken van m'n karak
ter. Ik wil nooit wat achterhou
den. Ik ben een zwamneus, ik
ga récht op 'n doel af, ik duik
graag in moeilijkheden".
Ze verdiept zich ook in de per
soonlijke achtergronden van
haar leerlingen. "Als ze me
heel theatraal aankijkt zegt ze
met een pruimemondje: Er
komt hier ook een homo zin
gen. Zo voor z'n plezier. Hij
zingt nu in een koor in Amster
dam. Dan zegt-ie tegen me:
Coob, meid, het is me een hart
stochtelijk weekje geweest
Dan kijkt-ie me schuldbewust
aan en zegt dan: Dat moet ik
niet doen hè? En dan zeg ik
voor ik het weet: .Als je ster
ker bent dan de natuur, dan
moet je het niet laten, cn dan
gieren we van de lach. Hij is nu
door dat zingen in een sfeer ge
komen dat hij het leven weer
aankan".
Tijdnood
Het bijhouden van haar leerlin
gen vergt veel tyd.
„Ja, ik loop ze vreselijk na, ga
vaak kijken en luisteren als er
ergens een optreedt Als Chris-
tien (Deutekom) ergens in de
buurt is - want die zwerft over
heel de wereld - als ze bijvoor
beeld in Hamburg zingt, dan
ga ik daar maar heen. dat is
dan niet zo ver weg".
„Ik ben iemand die constant in
tijdnood zit Ik kan er niet aan
ontkomen als zich iets aan
dient waarvan ik denk. dat is
de moeite waard. Dan komt er
weer eens iemand met een jon
ge zanger. Coby, wil jij je daar
over ontfermen? Nou, dan lig
ik echt twee nachten wakker.
Die verantwoording! Een ge
wéldige opdracht die dan niet
alleen om het zingen gaat.
maar om de hele persoon"
Ze schrijft nu op eigen initiatief
een leergang voor zes stem
men, verdeeld over vijf perio
des, met Nederlandse. Franse,
Duitse, Engelse en Spaanse
muziekliteratuur. Coby Rie
mersma: „Het gaat om alle stij
len van de solo-zang Dat is een
heidens werk. dat nooit kan
worden uitgegeven Bijvoor
beeld: wat heeft Rimsy Korsa
kov geschreven voor bas. dat
moet je in zoiets kunnen terug
vinden. Voor geld hoef ik dat
niet te doen, daar is geen krui
mel mee te verdienen. Ik doe
het omdat ik denk dat het
moet Uit"
