De kloof
tussen
Brussel
en het
zuiden
Toetreding Spanje en Portugal tot EG
plaatst Zuid-Frankrijk voor problemen
ZATERDAG 18 DECEMBER 1982
PAGINA 21
Zuid-Frankrijk is een paradijs voor toeristen. Hele horden
trekken zomers langs de Route du Soleil naar het zuiden, op
weg naar Nice, Cannes of naar Spanje. In deze prachtige
maar arme streek heerst echter sinds jaar en dag een
economische malaise, die door de huidige recessie nog
wordt versterkt.
De problemen in de Cóte d'Azur, de Provence en de
Languedoc-Rousillon zullen nog groter worden wanneer
Spanje en Portugal toetreden tot de Europese
Gemeenschap. Want het "drama van de Middellandse Zee"
vindt met name zijn oorsprong in het feit dat alle landen in
die streek dezelfde produkten verbouwen. Overproduktle is
daarvan het gevolg.
Nu Spanje en Portugal waarschijnlijk ln 1985 tot de
Gemeenschap zullen toetreden, vraagt men zich in Brussel
af hoe die overproduktie kan worden voorkomen. Er
bestaan wel boeteclausules, maar die blijken niet
toereikend te zijn. Bovendien biedt een verdrag, daterend
uit 1970, Spanje nog extra voordelen boven het buurland
Frankrijk.
Sociale onrust is het gevolg. En daar wil Brussel nu juist
voor waken: "Denk eraan dat het Middellandse Zeegebied
de onvermijdelijke Noord-Zuidas is voor betrekkingen
tussen Europa en Afrika. We moeten ons afvragen of de
gemeenschap een ernstige onrust in dit gebied kan
overleven", waarschuwt Lorenzo Natali, vice-president van
de Europese Commissie, speciaal belast met de problemen
van het Middellandse Zeegebied.
Maar hoe de Brusselse ambtenaren ook oplossingen
trachten te verzinnen, er bestaat een grote kloof tussen
"Brussel en het zuiden". Die kloof moet worden overbrugd
voordat de bom ln Zuid-Frankrijk helemaal barst. De
aangewezen instantie lijkt de legering in Parijs. Maar het
lijkt erop dat "Parijs" nauweli^jb&weet waar "Brussel" ligt
De wijnliefhebber die op een
van die zeldzame warme
zomeravonden in Neder
land geniet van een koeltin-
telende Italiaanse Lam-
brusco of een ongecompli
ceerde Spaanse Rioja, heeft
slechts een flauw besef van
de ellende die deze wijnen
de Franse wijnboeren ge
ven. Dat er wat borrelt en
bruist in het zuiden van
Frankrijk, komt via jour
naalbeelden tot ons: Franse
wijnboeren die Italiaanse
en Spaanse vrachtwagens
blokkeren en hun wijn over
straat gooien uit protest te
gen de invoer van die wij
nen.
Woedende Zuidfranse wijnboeren verbranden autobanden op de autoroute bij Bezien, teneinde onge
wenste wijnimport uit andere landen tegen te houden.
Marseille, de Europoort van het zuiden. De industrie bloeit in Zuid-Frankrijk, maar met de landbouw is het treurig gesteld.
In de Provence en de Langue-
doc-Roussillon was en is men
voornamelijk op de produktie
van wijn aangewezen. Een veel
te smalle marge, nu de concur
rentie uit Italië steeds heviger
wordt en Spanje en Portugal
ook op de markt komen.
Door subsidies uit het Europees
Regionaal Fonds hoopt men de
landbouw in dit gebied op te
krikken, zodat met andere en
betere produkten de Europese
markt kan worden veroverd.
Niet alleen wijn, appels en pe
ren, maar ook perziken, abri
kozen, amandelen en meer
soorten groenten, moeten het
risico spreiden. Ook de pro
duktie van lavendel wordt
bevorderd en schapenboeren
worden via het fonds geholpen
hun fokkerijen te modernise-
Tegelijkertijd wordt de Zuid-
franse boer bijgebracht hoe hij
zichzelf de markt in moet prij
zen. Want ook daar ontbreekt
nog wel het een en ander aan.
Zoals sommige boeren het zeg
gen: "Overal in Europa is er re
clame voor Franse kaas en
Franse wijn (maar dan alleen
de kwaliteitswijnen uit bij
voorbeeld de Bourgogne en
Bordeaux), maar nooit zie je
iets over Franse groente of
fruit". En toch is het zuiden
van Frankrijk de moestuin van
Europa.
Zuid-Frankrijk kampt met nog
een ander probleem: er is te
weinig water. Vooral aan de
monding van de Rhóne, waar
het niveau laag is, hebben de
boeren op de heuvelhellingen
een tekort aan water.
Sinds 1955 bestaat er een maat
schappij tot Verbetering van
de Bas Rhóne-streek en de
Languedoc. In samenwerking
met de plaatselijke besturen
probeert deze organisatie de
kwaliteit van de grond te ver
beteren en de boeren te helpen
bij de modernisering van hun
bedrijf.
Revolutie
Een van de verworvenheden die
mede dankzij deze organisatie
tot stand zijn gekomen is het
waterpompstation Aristide
Dumont in Pichegue. Het is
een semi-staatsinstelling, die
mede dankzij een "zachte" le
ning van de Europese Investe
ringsbank kon worden gereali
seerd. Via een ingewikkeld
systeem pompt het water op
naar de heuvels, waardoor de
wijngaarden kunstmatig wor
den bevloeid. Vijf zesduizend
boeren profiteren van deze irri
gatiemethode. Door het water
wordt de grond ook geschikt
voor andere produkten. Er had
dan ook min of meer een klei
ne revolutie plaats, toen Aristi
de Dumont in werking trad. In
plaats van wijn konden de boe^
ren nu ook asperges verbou
wen, of perziken en abrikozen.
Bovendien hielp de Maat
schappij hen met het verbete
ren van hun grond, gaf advie
zen over bemesting en deed ze
ideeën aan de hand om hun
produkten op een doeltreffen
der manier af te zetten.
Nu neemt de wijn nog maar 50
procent van de totale produk
tie in beslag. De rest wordt in
genomen door groente en fruit.
Er wordt nog - in een experi
menteel stadium op de proef-
boerderij van Mas d'Asport -
gewerkt aan verbouw van an
dere produkten. Zoals een Ja
panse soort uien, die in deze
streek beter lijkt te gedijen dan
een 'gewone' ui.
Ook in het wat verder gelegen
Quissac is begonnen aan de
modernisering van de wijn
gaarden. De wijnstokken wor
den verder uit elkaar geplaatst,
zodat ze mechanisch te bewer
ken zijn. Dat is kostenbespa
rend en het verbetert de kwali
teit van de druif. Met de con
currentie van Spanje voor
ogen is dat een belangrijke
zaak.
Strijd mmmmtmmmmmi
Spanje is nu al - met het oog op
toetreding tot de EG - bezig
met de verbetering van de
wijnkwaliteit en uitbreiding
van de wijngaarden. Een doorn
in het oog van de boeren in de
Languedoc-Roussillon, die
echter de strijd niet uit de weg
gaan.
Ze zijn verenigd in de Union des
Caves du Salaves, waarin 9
wijnkelders samenwerken en
waarbij 1000 wijnboeren zijn
aangesloten. Het wijngebied
beslaat 4500 hectaren, een op
pervlakte die nog een stukje
groter is dan Luxemburg. Ze
produceren gemiddeld zo'n
350.000 hectoliter wijn per jaar.
Behalve naar kwaliteitsverbe
tering streven ze ook naar mid
delen om de wijn te verhande
len. En om - ook binnen Frank
rijk - meer erkenning te krijgen
voor hun produkt. Want ter
men als VDQS of Appellation
Controlée komen op hun etiket
nog niet voor.
Mocht deze produktieverande-
ring - die ook hen veel geld
kost - nog niet baten, dan zijn
zij bereid tot harde acties. In
deze streek vallen per jaar twee
of drie doden bij wijnopstan
den, dus ze zijn wel iets ge
wend.
De regionale (socialistische) poli
tici zien overigens niet graag
dat de media hier aandacht aan
besteden. Dat zou de onrust
nog kunnen vergroten. Boven
dien zijn zij het onderling niet
eens over de Spaanse toetre
ding tot de EG. En dat is voor
een bestuur dat naar buiten toe
graag eenheid wil uitstralen,
een heikele zaak.
Verdeeldheid is er ook tussen
landbouwers en industriëlen.
Deze laatste groep wil juist dol
graag dat Spanje toetreedt tot
de EG. "Want nu hebben ze
wèl de voordelen, maar ze hoe
ven zich niet aan de regels van
de Gemeenschap te houden",
zegt een chocoladefabrikant in
Montpellier.
Voordelen i
Op industrieel gebied heeft
Spanje inderdaad voordelen
boven Frankrijk. Dat komt
vooral door de arbeidskosten,
die in Spanje veel lager zijn.
Maar ook het verdrag van 1970
tussen Brussel en Spai\je biedt
dat land veel voordelen boven
Frankrijk. Nu heeft Brussel
dergelijke "associatieverdra
gen" ook met bijvoorbeeld Al
gerije en Marokko gesloten,
maar hier liggen de grenzen
(te) dicht by elkaar.
De Spargaarden hoeven maar 8
procent invoerrechten te beta
len op produkten die ze naar
Frankrijk uitvoeren. De Fran
sen echter moeten de Span
jaarden 20 procent invoerrech
ten betalen.
Geen wonder dat de chocolade-
De Franse landbouwminister
Edith Cresson: betere lobby in
Brussel gewenst.
fabrikant ten einde raad maar
een fabriek in Spanje heeft ge
bouwd om daar direct zijn pro
dukten aan de man te brengen.
Dat is goedkoper dan ze vanuit
Frankrijk te exporteren.
"Met vergunningen is het in
Spar\je ook al zo moeilijk", ver
telt een exporteur van groen
ten en fruit. "Wanneer er vraag
is naar een bepaald produkt,
moet je daar direct op kunnen
inspelen. Maar voordat er een
vergunning loskomt van de
Spanjaarden, is die vraag al
voorbij".
Tijdens het bewind van dictator
Franco was het nog erger. "De
Spanjaarden speelden toen
een heel protectionistisch spel
letje. Nu wordt het beter. Ze
breken de Chinese muur stuk
je voor stukje af'. Daar komt
nog bij dat ook in Spanje de ar
beidskrachten duurder wor
den, een tendens die de Franse
industriëlen gniffelend verwel
komen.
Op het moment dat Spai\je toe
treedt tot de Europese Ge
meenschap, zal het land zich
aan de regels van die EG moe
ten gaan houden. Dat betekent
dat de exporttarieven omhoog
gaan en dat het verdrag van
1970 moet worden herzien.
Marseille
Zal het - wanneer Spanje toe
treedt - de industrie van de
Languedoc-Roussillon geen
windeieren leggen, ook de ha
venstad Marseille vreest de
concurrentie niet al te zeer.
Hulp van de EG in Brussel ver
wacht zij echter wèl. Al was het
alleen maar om haar havenge
bied Fos uit te breiden en te
moderniseren. De eerste aan
zetten daartoe zijn trouwens al
gedaan. De petrochemische in
dustrie van de "Etang de Ber-
re" begint al aardige Moerdijk-
vormen aan te nemen. En Fos
zelf maakt de naam "Euro
poort van het zuiden" zeker
Marseille is de tweede havenstad
van Europa (na Rotterdam) en
doet verwoede pogingen op de
eerste plaats te komen. Vooral
de handel met de Afrikaanse
landen bloeit - traditiegetrouw
- als een bellefleur.
Europarlementariër Charles-
Emile Loo hierover: "Afrika is
de toekomst van morgen". Hij
is van mening dat Frankrijk
moet streven naar handels
overeenkomsten met Afri
kaanse landen. "Frankrijk wil
de concurrentie kunnen aan
gaan met het noorden", aldus
Loo. Die concurrentiepositie
zou, wat Marseille betreft, kun
nen worden bevorderd door de
aanleg van het Rijn-Rhóneka-
naal, dat de Rijn bij Mulhouse
verbindt met de Rhóne bij Dij
on. Zo zou noord-Europa,
vooral het Westduitse Roerge
bied, een directe verbinding
met de Middellandse Zee kun
nen hebben. In plaats van nu
over Rotterdam of Antwerpen
te gaan, kunnen de schepen
rechtstreeks afzakken naar
Marseille. Dat aan de totstand
koming van dit kanaal nog wat
financiële haken en ogen zit
ten, is duidelijk. Er moeten
Inmiddels groeit Marseille tegen
de klippen op en uitbreiding is
ook mogelijk. De kale, brede
vlakten van de Rhóne bieden
nog plaats genoeg.
Vanzelfsprekend pikt ook de
(middelgrote) industrie in de
omgeving een graantje mee.
Een mooi voorbeeld daarvan is
de Compagnie Marseillaise des
Réparations, een bedrijf van
600 man dat schepen repareert.
Het is een particuliere onder
neming die zich graag "de ga
ragehouder van de Middel
landse Zee" noemt Dat zal wel
te maken hebben met het feit
dat de directeur, Jean Guichet
vroeger autocoureur is ge
weest. Hij zou zelfs in 1961 de
24-uursrace van Le Mans heb
ben gewonnen. Omdat de auto
sport toch niet voldoende ople
verde, begon hij indertijd een
verffabriek in Marseille. Maar
ook dat bevredigde hem niet
Scheepsreparaties lokten hem
meer en nu heeft hij een flore
rend bedrijf, ondanks de ma
laise in de scheepsbouw.
"Schepen moeten altijd wor
den gerepareerd, dus wij heb
ben niet zoveel problemen".
Toch ligt er op dit moment
geen schip in het droogdok.
Maar dat kan elk moment ver
anderen ("je kunt in ons vak
nooit van tevoren zeggen wan
neer er iets binnenkomt").
Krijgen ze wel eens een financië
le iryectie van de Franse staat
in de vorm van reparatie van
marineschepen bijvoorbeeld?
Guichet zegt dat dergelijke or
ders een zeldzaamheid zijn,
ook al omdat hij het zelf met
wil. "De Franse regering wil al
tijd beknibbelen. De kosten
moeten zo laag mogelijk wor
den gehouden". Ook op geld
van het Europees Regionaal
Fonds zit hij niet te wachten.
"Wij zijn een middelgroot be
drijf en aan uitbreiding denken
we niet. Laten we het maar zo
houden, dan krijgen we de
minste problemen". Ook hij is
overigens niet bang voor valse
concurrentie van Spanje, wan
neer dit land binnen de Ge
meenschap komt.
Drama mmbw
In Zuid-Frankrijk wordt dus
hard gewerkt om de klap van
Spanje op te vangen. De indus
triëlen maken zich geen zor
gen, de landbouwers doen dat
wel.
Aan Brussel de taak om deze
controverse tussen landgeno
ten in goede banen te leiden.
Een rapport van de EG voor
ziet die problemen wel: "Het is
een drama voor de landbouw,
wanneer Spar\je en Portugal
erbij komen. De (dan) twaalf
Europese landen kunnen zich
vanaf dat moment helemaal
zelf bedruipen wat land bouw-
produkten betreft".
Er zal naar andere markten moe
ten worden uitgekeken om de
wijn en groente en fruit af te
zetten. Dat is duidelijk. Hoe,
dat is nog maar de vraag. Brus
sel breekt zich er het hoofd wel
over, maar Parijs loopt nog
niet zo hard. "De Franse rege
ring doet haar werk in Brussel
slecht, is de algemene overtui
ging van de landbouw sector.
Het lijkt erop dat de regering-
Mitterrand de zorgen van het
zuiden maar nauwelijks onder
kent Parijs ligt natuurlek ver
van Marseille. Maar de boeren
van de Cóte d'Azur en de Lan
guedoc verwachten stappen
van Parijs in Brussel. Er zuilen
best goedwillende ambtenaren
zijn in het sombere EG-ge-
bouw in Brussel, maar zolang
Parys niet harder aan de bel
trekt is vrijblijvendheid troef.
Parys heeft het spelletje in
Brussel slecht gespeeld, zeg
gen sommigen dan ook. "Ze
gingen wel om geld vragen,
maar weigerden antwoord te
geven op vragen van de Brus
selse Eurocraten". De Franse
landbouwminister, mevrouw
Cresson, zou er volgens hen
goed aan doen meer in Brussel
te gaan praten. Het budget van
het Europees Regionaal Fonds
voor volgend jaar is nog niet
bepaald. Dat duurt nog wel een
maand of drie. Tyd genoeg dus
voor Cresson om haar lobby in
Brussel wat te verstevigen.