De kloof tussen Brussel en het zuiden Toetreding Spanje en Portugal tot EG plaatst Zuid-Frankrijk voor problemen ZATERDAG 18 DECEMBER 1982 PAGINA 21 Zuid-Frankrijk is een paradijs voor toeristen. Hele horden trekken zomers langs de Route du Soleil naar het zuiden, op weg naar Nice, Cannes of naar Spanje. In deze prachtige maar arme streek heerst echter sinds jaar en dag een economische malaise, die door de huidige recessie nog wordt versterkt. De problemen in de Cóte d'Azur, de Provence en de Languedoc-Rousillon zullen nog groter worden wanneer Spanje en Portugal toetreden tot de Europese Gemeenschap. Want het "drama van de Middellandse Zee" vindt met name zijn oorsprong in het feit dat alle landen in die streek dezelfde produkten verbouwen. Overproduktle is daarvan het gevolg. Nu Spanje en Portugal waarschijnlijk ln 1985 tot de Gemeenschap zullen toetreden, vraagt men zich in Brussel af hoe die overproduktie kan worden voorkomen. Er bestaan wel boeteclausules, maar die blijken niet toereikend te zijn. Bovendien biedt een verdrag, daterend uit 1970, Spanje nog extra voordelen boven het buurland Frankrijk. Sociale onrust is het gevolg. En daar wil Brussel nu juist voor waken: "Denk eraan dat het Middellandse Zeegebied de onvermijdelijke Noord-Zuidas is voor betrekkingen tussen Europa en Afrika. We moeten ons afvragen of de gemeenschap een ernstige onrust in dit gebied kan overleven", waarschuwt Lorenzo Natali, vice-president van de Europese Commissie, speciaal belast met de problemen van het Middellandse Zeegebied. Maar hoe de Brusselse ambtenaren ook oplossingen trachten te verzinnen, er bestaat een grote kloof tussen "Brussel en het zuiden". Die kloof moet worden overbrugd voordat de bom ln Zuid-Frankrijk helemaal barst. De aangewezen instantie lijkt de legering in Parijs. Maar het lijkt erop dat "Parijs" nauweli^jb&weet waar "Brussel" ligt De wijnliefhebber die op een van die zeldzame warme zomeravonden in Neder land geniet van een koeltin- telende Italiaanse Lam- brusco of een ongecompli ceerde Spaanse Rioja, heeft slechts een flauw besef van de ellende die deze wijnen de Franse wijnboeren ge ven. Dat er wat borrelt en bruist in het zuiden van Frankrijk, komt via jour naalbeelden tot ons: Franse wijnboeren die Italiaanse en Spaanse vrachtwagens blokkeren en hun wijn over straat gooien uit protest te gen de invoer van die wij nen. Woedende Zuidfranse wijnboeren verbranden autobanden op de autoroute bij Bezien, teneinde onge wenste wijnimport uit andere landen tegen te houden. Marseille, de Europoort van het zuiden. De industrie bloeit in Zuid-Frankrijk, maar met de landbouw is het treurig gesteld. In de Provence en de Langue- doc-Roussillon was en is men voornamelijk op de produktie van wijn aangewezen. Een veel te smalle marge, nu de concur rentie uit Italië steeds heviger wordt en Spanje en Portugal ook op de markt komen. Door subsidies uit het Europees Regionaal Fonds hoopt men de landbouw in dit gebied op te krikken, zodat met andere en betere produkten de Europese markt kan worden veroverd. Niet alleen wijn, appels en pe ren, maar ook perziken, abri kozen, amandelen en meer soorten groenten, moeten het risico spreiden. Ook de pro duktie van lavendel wordt bevorderd en schapenboeren worden via het fonds geholpen hun fokkerijen te modernise- Tegelijkertijd wordt de Zuid- franse boer bijgebracht hoe hij zichzelf de markt in moet prij zen. Want ook daar ontbreekt nog wel het een en ander aan. Zoals sommige boeren het zeg gen: "Overal in Europa is er re clame voor Franse kaas en Franse wijn (maar dan alleen de kwaliteitswijnen uit bij voorbeeld de Bourgogne en Bordeaux), maar nooit zie je iets over Franse groente of fruit". En toch is het zuiden van Frankrijk de moestuin van Europa. Zuid-Frankrijk kampt met nog een ander probleem: er is te weinig water. Vooral aan de monding van de Rhóne, waar het niveau laag is, hebben de boeren op de heuvelhellingen een tekort aan water. Sinds 1955 bestaat er een maat schappij tot Verbetering van de Bas Rhóne-streek en de Languedoc. In samenwerking met de plaatselijke besturen probeert deze organisatie de kwaliteit van de grond te ver beteren en de boeren te helpen bij de modernisering van hun bedrijf. Revolutie Een van de verworvenheden die mede dankzij deze organisatie tot stand zijn gekomen is het waterpompstation Aristide Dumont in Pichegue. Het is een semi-staatsinstelling, die mede dankzij een "zachte" le ning van de Europese Investe ringsbank kon worden gereali seerd. Via een ingewikkeld systeem pompt het water op naar de heuvels, waardoor de wijngaarden kunstmatig wor den bevloeid. Vijf zesduizend boeren profiteren van deze irri gatiemethode. Door het water wordt de grond ook geschikt voor andere produkten. Er had dan ook min of meer een klei ne revolutie plaats, toen Aristi de Dumont in werking trad. In plaats van wijn konden de boe^ ren nu ook asperges verbou wen, of perziken en abrikozen. Bovendien hielp de Maat schappij hen met het verbete ren van hun grond, gaf advie zen over bemesting en deed ze ideeën aan de hand om hun produkten op een doeltreffen der manier af te zetten. Nu neemt de wijn nog maar 50 procent van de totale produk tie in beslag. De rest wordt in genomen door groente en fruit. Er wordt nog - in een experi menteel stadium op de proef- boerderij van Mas d'Asport - gewerkt aan verbouw van an dere produkten. Zoals een Ja panse soort uien, die in deze streek beter lijkt te gedijen dan een 'gewone' ui. Ook in het wat verder gelegen Quissac is begonnen aan de modernisering van de wijn gaarden. De wijnstokken wor den verder uit elkaar geplaatst, zodat ze mechanisch te bewer ken zijn. Dat is kostenbespa rend en het verbetert de kwali teit van de druif. Met de con currentie van Spanje voor ogen is dat een belangrijke zaak. Strijd mmmmtmmmmmi Spanje is nu al - met het oog op toetreding tot de EG - bezig met de verbetering van de wijnkwaliteit en uitbreiding van de wijngaarden. Een doorn in het oog van de boeren in de Languedoc-Roussillon, die echter de strijd niet uit de weg gaan. Ze zijn verenigd in de Union des Caves du Salaves, waarin 9 wijnkelders samenwerken en waarbij 1000 wijnboeren zijn aangesloten. Het wijngebied beslaat 4500 hectaren, een op pervlakte die nog een stukje groter is dan Luxemburg. Ze produceren gemiddeld zo'n 350.000 hectoliter wijn per jaar. Behalve naar kwaliteitsverbe tering streven ze ook naar mid delen om de wijn te verhande len. En om - ook binnen Frank rijk - meer erkenning te krijgen voor hun produkt. Want ter men als VDQS of Appellation Controlée komen op hun etiket nog niet voor. Mocht deze produktieverande- ring - die ook hen veel geld kost - nog niet baten, dan zijn zij bereid tot harde acties. In deze streek vallen per jaar twee of drie doden bij wijnopstan den, dus ze zijn wel iets ge wend. De regionale (socialistische) poli tici zien overigens niet graag dat de media hier aandacht aan besteden. Dat zou de onrust nog kunnen vergroten. Boven dien zijn zij het onderling niet eens over de Spaanse toetre ding tot de EG. En dat is voor een bestuur dat naar buiten toe graag eenheid wil uitstralen, een heikele zaak. Verdeeldheid is er ook tussen landbouwers en industriëlen. Deze laatste groep wil juist dol graag dat Spanje toetreedt tot de EG. "Want nu hebben ze wèl de voordelen, maar ze hoe ven zich niet aan de regels van de Gemeenschap te houden", zegt een chocoladefabrikant in Montpellier. Voordelen i Op industrieel gebied heeft Spanje inderdaad voordelen boven Frankrijk. Dat komt vooral door de arbeidskosten, die in Spanje veel lager zijn. Maar ook het verdrag van 1970 tussen Brussel en Spai\je biedt dat land veel voordelen boven Frankrijk. Nu heeft Brussel dergelijke "associatieverdra gen" ook met bijvoorbeeld Al gerije en Marokko gesloten, maar hier liggen de grenzen (te) dicht by elkaar. De Spargaarden hoeven maar 8 procent invoerrechten te beta len op produkten die ze naar Frankrijk uitvoeren. De Fran sen echter moeten de Span jaarden 20 procent invoerrech ten betalen. Geen wonder dat de chocolade- De Franse landbouwminister Edith Cresson: betere lobby in Brussel gewenst. fabrikant ten einde raad maar een fabriek in Spanje heeft ge bouwd om daar direct zijn pro dukten aan de man te brengen. Dat is goedkoper dan ze vanuit Frankrijk te exporteren. "Met vergunningen is het in Spar\je ook al zo moeilijk", ver telt een exporteur van groen ten en fruit. "Wanneer er vraag is naar een bepaald produkt, moet je daar direct op kunnen inspelen. Maar voordat er een vergunning loskomt van de Spanjaarden, is die vraag al voorbij". Tijdens het bewind van dictator Franco was het nog erger. "De Spanjaarden speelden toen een heel protectionistisch spel letje. Nu wordt het beter. Ze breken de Chinese muur stuk je voor stukje af'. Daar komt nog bij dat ook in Spanje de ar beidskrachten duurder wor den, een tendens die de Franse industriëlen gniffelend verwel komen. Op het moment dat Spai\je toe treedt tot de Europese Ge meenschap, zal het land zich aan de regels van die EG moe ten gaan houden. Dat betekent dat de exporttarieven omhoog gaan en dat het verdrag van 1970 moet worden herzien. Marseille Zal het - wanneer Spanje toe treedt - de industrie van de Languedoc-Roussillon geen windeieren leggen, ook de ha venstad Marseille vreest de concurrentie niet al te zeer. Hulp van de EG in Brussel ver wacht zij echter wèl. Al was het alleen maar om haar havenge bied Fos uit te breiden en te moderniseren. De eerste aan zetten daartoe zijn trouwens al gedaan. De petrochemische in dustrie van de "Etang de Ber- re" begint al aardige Moerdijk- vormen aan te nemen. En Fos zelf maakt de naam "Euro poort van het zuiden" zeker Marseille is de tweede havenstad van Europa (na Rotterdam) en doet verwoede pogingen op de eerste plaats te komen. Vooral de handel met de Afrikaanse landen bloeit - traditiegetrouw - als een bellefleur. Europarlementariër Charles- Emile Loo hierover: "Afrika is de toekomst van morgen". Hij is van mening dat Frankrijk moet streven naar handels overeenkomsten met Afri kaanse landen. "Frankrijk wil de concurrentie kunnen aan gaan met het noorden", aldus Loo. Die concurrentiepositie zou, wat Marseille betreft, kun nen worden bevorderd door de aanleg van het Rijn-Rhóneka- naal, dat de Rijn bij Mulhouse verbindt met de Rhóne bij Dij on. Zo zou noord-Europa, vooral het Westduitse Roerge bied, een directe verbinding met de Middellandse Zee kun nen hebben. In plaats van nu over Rotterdam of Antwerpen te gaan, kunnen de schepen rechtstreeks afzakken naar Marseille. Dat aan de totstand koming van dit kanaal nog wat financiële haken en ogen zit ten, is duidelijk. Er moeten Inmiddels groeit Marseille tegen de klippen op en uitbreiding is ook mogelijk. De kale, brede vlakten van de Rhóne bieden nog plaats genoeg. Vanzelfsprekend pikt ook de (middelgrote) industrie in de omgeving een graantje mee. Een mooi voorbeeld daarvan is de Compagnie Marseillaise des Réparations, een bedrijf van 600 man dat schepen repareert. Het is een particuliere onder neming die zich graag "de ga ragehouder van de Middel landse Zee" noemt Dat zal wel te maken hebben met het feit dat de directeur, Jean Guichet vroeger autocoureur is ge weest. Hij zou zelfs in 1961 de 24-uursrace van Le Mans heb ben gewonnen. Omdat de auto sport toch niet voldoende ople verde, begon hij indertijd een verffabriek in Marseille. Maar ook dat bevredigde hem niet Scheepsreparaties lokten hem meer en nu heeft hij een flore rend bedrijf, ondanks de ma laise in de scheepsbouw. "Schepen moeten altijd wor den gerepareerd, dus wij heb ben niet zoveel problemen". Toch ligt er op dit moment geen schip in het droogdok. Maar dat kan elk moment ver anderen ("je kunt in ons vak nooit van tevoren zeggen wan neer er iets binnenkomt"). Krijgen ze wel eens een financië le iryectie van de Franse staat in de vorm van reparatie van marineschepen bijvoorbeeld? Guichet zegt dat dergelijke or ders een zeldzaamheid zijn, ook al omdat hij het zelf met wil. "De Franse regering wil al tijd beknibbelen. De kosten moeten zo laag mogelijk wor den gehouden". Ook op geld van het Europees Regionaal Fonds zit hij niet te wachten. "Wij zijn een middelgroot be drijf en aan uitbreiding denken we niet. Laten we het maar zo houden, dan krijgen we de minste problemen". Ook hij is overigens niet bang voor valse concurrentie van Spanje, wan neer dit land binnen de Ge meenschap komt. Drama mmbw In Zuid-Frankrijk wordt dus hard gewerkt om de klap van Spanje op te vangen. De indus triëlen maken zich geen zor gen, de landbouwers doen dat wel. Aan Brussel de taak om deze controverse tussen landgeno ten in goede banen te leiden. Een rapport van de EG voor ziet die problemen wel: "Het is een drama voor de landbouw, wanneer Spar\je en Portugal erbij komen. De (dan) twaalf Europese landen kunnen zich vanaf dat moment helemaal zelf bedruipen wat land bouw- produkten betreft". Er zal naar andere markten moe ten worden uitgekeken om de wijn en groente en fruit af te zetten. Dat is duidelijk. Hoe, dat is nog maar de vraag. Brus sel breekt zich er het hoofd wel over, maar Parijs loopt nog niet zo hard. "De Franse rege ring doet haar werk in Brussel slecht, is de algemene overtui ging van de landbouw sector. Het lijkt erop dat de regering- Mitterrand de zorgen van het zuiden maar nauwelijks onder kent Parijs ligt natuurlek ver van Marseille. Maar de boeren van de Cóte d'Azur en de Lan guedoc verwachten stappen van Parijs in Brussel. Er zuilen best goedwillende ambtenaren zijn in het sombere EG-ge- bouw in Brussel, maar zolang Parys niet harder aan de bel trekt is vrijblijvendheid troef. Parys heeft het spelletje in Brussel slecht gespeeld, zeg gen sommigen dan ook. "Ze gingen wel om geld vragen, maar weigerden antwoord te geven op vragen van de Brus selse Eurocraten". De Franse landbouwminister, mevrouw Cresson, zou er volgens hen goed aan doen meer in Brussel te gaan praten. Het budget van het Europees Regionaal Fonds voor volgend jaar is nog niet bepaald. Dat duurt nog wel een maand of drie. Tyd genoeg dus voor Cresson om haar lobby in Brussel wat te verstevigen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 21