"Wie de man
wegschuift,
verliezen we
als lezeres"
i
Tien jaar Viva: jezelf zijn en er anders uitzien
Van buitenaf kijken naar weefselprocessen
ZATERDAG 18 DECEMBER 1982
PAGINA 17
Tien jaar Viva: het opstandige kindje van de VNU is na die eerste ontstuimige jaren
bedaard geworden. Het loopt nu aardig in de pas mee met de grotere zusjes
Margriet en Libelle. Viva, het blad dat ooit op geruchtmakende wijze werd
gelanceerd 'omdat het fijn is om jezelf te zijn', heeft de puberteit overleefd en is nu
op weg om een evenwichtiger persoonlijkheid te worden. Dat moest ook wel, wilde
het kindje niet sterven. Het opstandige, bet enigszins feministische in Viva moest
ruim baan maken voor het genuanceerder weergeven van allerhande zaken, die
vrouwen bezighouden.
door Miep Hoenson
Hanny van den Horst, ad
junct-directrice van de
Geïllustreerde Pers, ver
woordde het karakter van
het opstandige kind Viva
nog niet zo lang geleden als
volgt: "Viva is tot nog toe
veel te jong, te progressief
en te afzetterig gemaakt en
daardoor terechtgekomen
in een te jonge doelgroep.
Maar dat gaat veranderen.
We komen binnenkort met
een nieuwe aanpak onder
het motto: ik herken mezelf
nog méér in Viva, dat zich
dan nog méér op de vrouw
zelf gaat richten, op haar
belangen en interesses, op
haar werk en relaties. Viva
wordt dan meer een vrou-
wenserviceblad zoals Mar
griet en LibeUe".
Zwicht Viva voor de terreur van
de oplagecijfers, die de laatste
jaren alsmaar dalende zijn?
Hoofdredactrice Jet den- Blan
ken zegt zeer beslist dat daar-,
van geen sprake is. Geconfron
teerd met de woorden van
Hanny van den Horst zegt ze
dat deze geheel voor haar reke
ning zijn". We doen geen stapje
terug in de richting van de tra
ditionele vrouwenbladen. Inte
gendeel, we gaan juist een
stapje verder".
Afgezwakt
Jet den Blanken: "We zijn inder
daad heel wat feministischer
begonnen, en die teneur is
langzaam afgezwakt ja. Maar
dat is geen wonder. Je moet je
voorstellen dat het toen alle
maal nieuw was. Je kon de le
zeressen vertellen wat er gaan
de was in de maatschappij om
hen heen. Nu, tien jaar later,
moeten we tot de conclusie ko
men dat vrouwen zo langza
merhand wel weten wat hun
mogelijkheden zijn. Ze besef
fen nu dat het huwelijk niet
meer alleenzaligmakend is, dat
het prima kan zijn, maar dat
het niet per se hoeft".
De 59-jarige hoofdredactrice gaat
wel met de woorden van haar
'baas' mee als het op het verle
nen van service aan vrouwen
aankomt. Ervan uitgaande dat
de gemiddelde lezeres nu geë
Hoofdredactrice Jet den Blanken: "Je verlangen om er goed uit te zien heeft niets,
maar dan ook niets met emancipatie te maken".
mancipeerd is, wil de Viva
haar zoveel mogelijk informa
tie meegeven. "We hebben het
stadium van het opsommen
van cursussen nu wel gehad",
g.elooft ze- "Nu vrouwen zo ver
zijn dat ze kunnen kiezen die
nen wij hun alle mogelijkhe
den op te sommen. Want kie
zen is vaak nog veel moeilijker
dan automatisch ergens inrol
len. Wel of geen kinderen, al
dan niet trouwen de conse
quenties van die daden rijn
vaak moeilijk te overzien.
Daarom moeten wij voorlich
ting geven, als een kameraad
naast de vrouw gaan lopen en
haar vertellen: kijk, als je hier
voor kiest, kun je dèt verwach
ten".
Rolbevestigend
In een onderzoek van de Vrije
Universiteit te Amsterdam
naar de inhoud van Margriet,
Libelle en Viva werd laatstge
noemd blad een tweeslachtige
houding verweten. Viva
zou enerzijds feministisch geö-
rienteerde onderwerpen bren
gen als 'weg met de handtaste
lijke chef daarnaast brengt ze
'rolbevestigende' pagina's vol
tips voor hoe vrouwen zichzelf
zo goed mogelijk kunnen
verfraaien.
Jet den Blanken wil het woord
rolbevestigend niet horen. Ze
zegt dat er in Viva principieel
geen enkele rolbevestigende
kreet zal voorkomen, zelfs niet
in de ingezonden brieven of in
de korte verhalen. Zelf staat
Jet den Blanken op een zeer
milde manier voor emancipa
tie. Minder mild werd in het
verleden de slogan omdat het
fijn is om jezelf te zijn in femi
nistische kringen ontvangen.
Jezelf zijn? En de halve Viva
stond vol met opsmuktips om
er anders uit te zien?
Jet den Blanken begrijpt nog al-
rijd niet dat die link destijds
werd gelegd. "Je verlangen om
er goed uit te zien heeft niets,
maar dan ook niets met eman
cipatie te maken. Sommige
vrouwen gaan er nog steeds
van uit dat je jezelf optuigt
voor het andere geslacht. Ik ge
loof daar niet in. Ik denk dat
een vrouw dat allereerst voor
zichzelf doet. En wat is er fout
aan een beetje opsmuk? Zelfs
de hoofdredactrice van het fe
ministische blad Opzij, Cisca
Dresselhuys, loopt er altijd
trendy gekleed by".
Koerswijziging ■-»
Toch ging Viva in de peuterjaren
bijna de mist in omdat het blad
op twee gedachten hinkte. Was
de ene helft van de inhoud ge
reserveerd voor gedurfde on
derwerpen in de emancipatie
sfeer, de andere helft was zui
ver op het modische aspect aan
het vrouw-zyn gericht. Jet den
Blanken: "Maar tot onze verba
zing merkten we dat die twee
aspecten bij elkaar er helemaal
niet uitkwamen. Ik blijf erbij
dat het één het ander niet bijt,
maar het werd door de lezeres
sen wel zo ervaren".
Er volgde een koerswijziging
één van de vele die het blad
nog zou volgen. Bijstelling was
bijvoorbeeld een dringende
noodzaak toen het tot het moe
derbedrijf VNU doordrong dat
Viva te jonge lezeressen naar
zich toe trok. Het was volgens
de hoofdredactrice een misvat
ting dat de Viva scholieren en
schoolverlaters zou moeten be
dienen. "Ook zij willen als vol
wassen vrouwen worden bena
derd. We hebben de inhoud
aan die filosofie aangepast. De
kleren in Viva waren bijvoor
beeld erg trendy, dat hebben
we veranderd".
De onderwerpen werden meer
afgestemd op de wat oudere
doelgroep. Op items als post
natale depressies, handtastelij
ke chefs op het werk en boele
mie (vreetmanies) had het ei
gentijdse vrouwenblad patent;
andere media stortten zich er
later op. tot groot genoegen
van de Viva-redactie. "Het be
tekent dat je maatschappelijke
veranderingen in beweging
kunt zetten, en dat is een soort
ideaal van ons".
Smoel
De laatste in de reeks verande
ringen vond het afgelopen
voorjaar plaats. Het smoel van
de Viva werd toen weer rigou
reus aangepast aan de sugges
ties van de redactie. Zo werd
de inhoud in vier blokken (per
soonlijke verhalen/mode. wo
nen, make-up/sterreportage/
aktueel gedeelte) opgedeeld.
Jet den Blanken zegt nooit bang
te zijn om ook de populaire on
derdelen van het blad van het
inhoudsüjstje te schrappen. De
jarenlang gehandhaafde ru
briek Kijk mij nou, waarin een
vrouw vaak verrassend veran
derde van uiterlijk door een
nieuw kapsel en andere make
up, moest verdwijnen. "We
merkten dat die rubriek erg
veel werd gebruikt door jonge
meisjes die 'Kijk mij nou' als
handvat gebruikten om er vol
wassen uit te zien. Dat was niet
de bedoeling".
Ook de recente koerswijziging
was bittere noodzaak. Het ver
lies van Viva bedroeg vong
jaar ruim een half miljoen gul
den, net als in 1980. De oplage
schommelt rond de 160.000 in
plaats van de beoogde 250 000
exemplaren.
Jet den Blanken zegt dat het
nieuwe gezicht van Viva een
flinke abonneewinst tot gevolg
heeft gehad. Dat het slecht
gaat wil ze niet beweren: "Een
blad is een luxe, dus waar gaat
het in deze tijd wél goed? Bij
Libelle, ja, dat heeft een oplage
van 700.000. Je moet niet ver
geten dat Libelle een breder
spectrum heeft. Het is veel
meer dan de Viva een gezins
gericht blad. De Viva is op de
vrouw van pakweg 15 tot 35 ge
richt Dat moet je zo houden,
anders ga je de andere bladen
uit hetzelfde concern becon
curreren. Maar ik ben ervan
overtuigd dat de Viva zich een
eigen plaatsje heeft veroverd
tussen de klassieke vrouwen
bladen"
Groeimarkt
De doelgroep - de zelfstandig le
vende vrouw - is een groei
markt Jet den Blanken denkt
in de toekomst op het goede
spoor te zitten met een blad als
Viva, dat juist bedoeld is voor
zelfstandige vrouwen. "Juist
de vrouwen, die het huishou
den als een noodzakelijk
kwaad zien, en niet als een Ie-
vens bestem ming".
Je kunt het met iedereen naar de
zin maken. Dat weet de gelou
terde hoofdredactrice ook. "De
vrouwen die denken dat ze op
de barricades moeten staan,
zonder te besefTen dat er din
gen zijn die groei nodig heb
ben en dat je de man niet kunt
wegschuiven. De vrouw die de
man in haar leven uitsluit, dié
verliezen wy als lezeres"
Viva anno 1982: kiezen is moeilijk
„Wat wij hier doen, dat is kijken naar stofwisselingsproces
sen, naar biologisch-chemische reacties in het lichaam zelf
in plaats van in een'reageerbuisje. Wij kunnen dat zonder
stukjes weefsel uit het lichaam te halen, zonder monsters
urine te nemen, maar door hele kleine beetjes kortlevende
radioactieve stoffen, die aan die stofwisselingsprocessen
deelnemen, in te spuiten of in te laten ademen. In principe
is daarmee buiten het lichaam elk stofwisselingsproces in
het lichaam meetbaar te maken en in getallen uit te druk
ken".
Aan het woord is dr. W. Waal
burg, leider van de werkgroep
cylotron radio-farmaca van het
Academisch Ziekenhuis en het
Kernfysisch Versneller Insti
tuut ÖCVI) van de Groninger
universiteit. Hy en weten
schappelijk medewerker drs.
A. M. J. Paans wijzen met eni
ge trots naar een nieuwe gam
ma-camera in een van de ruim
ten die men by het KVI in ge
bruik heeft: een groot appa
raat, waarin de patiënt kan lig
gen - op de markt voor een an
der doel, maar in Groningen
aangepast voor het voor Ne
derland unieke onderzoek
waarmee de werkgroep bezig
is. Begin volgend jaar zal ook
in het Academisch Ziekenhuis
zo'n aangepaste camera wor
den opgesteld.
„Dit vakgebied begint toekomst
te krijgen, ook in de ogen van
de niet-ingewijden. Het begint
uit het pionierstadium, uit het
frunniken in een hoekje te ko
men", zegt hy. De nieuwe ca
mera, met apparatuur die om
de erin liggende patiënt heen
draait en uiterst geringe doses
radioactiviteit waarneemt, is
een belangrijke stap vooruit in
het werk, dat in 1973 met dier
proeven begon.
Overleven
Het gaat om werken met in
hoofdzaak radioactief gemaak
te stikstof, koolstof en zuur
stof, dat slechts heel kort
radioactief blijft: koolstof heeft
een halveringstijd van twintig
minuten, stikstof tien minuten,
de zuurstof slechts twee minu
ten. En het gaat om ontzag
wekkend kleine hoeveelhe-
«MM, Mi tWl-M
ttt Ct«»m CUl Ct:MKM4j !>1H «f»l
ln principe is thans buiten het lichaam elk stofwisselingsproces
meetbaar te maken, zonder urinemonsters te nemen of stukjes weefsel
uit het lichaam te halen.
den: in de orde van grootte van
een honderdste van een mil
jardste gram. De dosis radioac
tiviteit zelf mag geen enkele in
vloed uitoefenen op het stof
wisselingsproces op het niveau
van de cel waarnaar men on
derzoek doet.
Die korte halveringstijden ma
ken het noodzakelijk dat pa-
tiénten voor onderzoek per zie
kenauto naar het Kernfysisch
Versneller Instituut worden
gebracht, waar de werkgroep
enkele laboratoria en werk
ruimten heeft en de stoffen
met een bundel van de daar op
gestelde deeltjesversneller
radioactief worden gemaakt.
Het eerste longfunctie-onder
zoek bij een patiënt, met een
langer radioactief blijvende
stof, kon nog in het ziekenhuis
gebeuren; de eerste patiénten
die met de zéér kort levende
radioactieve stoffen werden
onderzocht, kwamen in 1980.
Deze kortlevende radioactieve
stoffen „overleven" de 25 mi
nuten durende reis van het
Kernfysisch Versneller Insti
tuut naar het Academisch Zie
kenhuis immers niet.
Doel is nog steeds om te komen
tot plaatsing van een kleine cy
clotron, waarin stoffen
radioactief kunnen worden ge
maakt, op het terrein van het
Academisch Ziekenhuis zelf.
„Dat gaat zeker gebeuren. Er
wordt hard aan gewerkt. Wan
neer? Alleen Den Haag moet
het groene licht nog geven: het
gaat in totaal zo'n acht tot ne
gen miljoen gulden kosten.
Maar dan kan het onderzoek
aan patiënten dat we nu hier
doen, routinematig in het zie
kenhuis zelf gebeuren", zegt
dr. Waalburg.
Glucose
Het gaat niet - zoals bij röntgen
onderzoek - om 'plaatjes', om
afbeeldingen van organen,
weefsels en beenderen, ofte
wel 'verdichtingen' in het li
chaam Het gaat by deze nieu
we techniek, om stofwisse
lingsprocessen, om het func
tioneren van het weefsel.
„Hersenweefsel", geeft dr. Waal
burg als voorbeeld, „heeft glu
cose als energiebron. Als er
gens een stuk hersenweefsel
minder goed functioneert, dan
moet daar een ander consump
tiepatroon van glucose optre
den".
.Als je het hersenweefsel dan
radioactief gemaakt glucose
(koolstof) aanbiedt en de ver
spreiding van die radioactivi
teit in het hele weefsel aan de
buitenkant kunt meten, kun je
iets zeggen over de stofwisse
ling van dat stuk weefsel. Zo
wordt onderzoek naar allerlei
neurologische verschynselcn
mogelyk zonder dat je een
stukje weefsel behoeft te ver
wijderen voor onderzoek in het
laboratorium".
Op dezelfde manier is long-
functieonderzoek mogelyk
met radioactief gemaakte stik
stof, en is ook het verbruik van
vetzuren door het hart te me
ten. Ook kan eventuele tumor-
vorming in bijvoorbeeld de
long worden vastgesteld en
kan worden aangetoond of een
eventuele tumor gevoelig is
voor behandeling met hormo
nen. En weer zonder dat daar
voor operatief een stul^e tu
mor moet worden weggehaald
voor analyse.
Hart
De meeste recente ontwikkeling
op dit gebied is, het aan het
zuurstofverbruik van het weef
scl van het menselijk hart me
ten in hoeverre dat weefsel na
een hartinfarct is beschadigd
en hoe het herstel verloopt
„Het is een heel nieuwe dimen
sie; niet alleen voor het vast
stellen van de aard van een
kwaal, maar ook voor de be
handeling ervan", zegt dr.
Vaalburg. „Wy zyn de enigen
die in Nederland met dit on
derzoek bezig zijn en de enigen
die aan directe medische toe
passingen werken Ook ten op
zichte van de rest van de we
reld draaien wc goed aan het
front mee".
KEES WIESE
