Kerk over politiek,
'bloot' op strand
en bezoek aan paus
BET$r
EENÖR0£NE'
Cebeco: vrees voor
daling koopkracht
DONDERDAG 16 DECEMBER 1982
Vergeefs zocht ik gisteren aan het
eind van de middag in de AKO-
tijdschriftenhandel aan de Regu-
liersbreestraat in Amsterdam
naar De Tijd tussen de stapels
nieuwe Haagse Posten, Elseviers
en Vrij Nederlanden.
.Waar kan ik De Tijd vinden?"
vroeg ik aan de mevrouw achter
de kassa.
,X>ie kunt u niet meer vinden. Dat
is al helemaal uitverkocht", zei
ze. „Vijftig stuks in een paar uur.
Daar doen we anders een hele
week over. Nu ziet u weer eens
wat de mensen het liefste willen
lezen!"
Wat moest ik op woensdagmiddag
laat met De Tijd, als ik hem don
derdagochtend toch met de post
thuisbezorgd zou krijgen? Tijd is
geld, dat is een feit, maar wat
moest ik morgen met twee De Tij
den? Ik zou er een weggegeven
hebben aan vrienden, en eentje
zou ik als bewaarexemplaar
zorgvuldig opgeborgen hebben,
want zeker de eerste druk zal la
ter nog veel geld opbrengen. De
Tijd van gisteren is immers met
de onthulling dat Ed Nijpels, de
fractieleider en jeune premier
van de WD, LINKSHANDIG is!
Nu zijn er wel meer linkshandi-
gen in Nederland, men schat hun
aantal op 10 procent van de be
volking, dus als een Tweede Ka
mer 150 leden telt moeten er vol
gens Bartjens en de zakjapan-
nertjes 15 linkshandigen in zit
ten, Ed Nijpels kan dus onmoge
lijk de enige linkshandige zijn in
politiek Den Haag. Niet zo lang
geleden hadden we trouwens nog
een linkshandige minister die
van onze toenmalige rechtshan-
dige minister-president Van Agt
geen burgemeester mocht worden
ergens in Nederland omdat hij
op recepties bij het handenschud
den geen ferme rechterhand kon
toesteken aan de gasten, maar
dat had hem niet belet minister te
worden, dus waarom zou je als
linkshandige dan niet evenzo
goed kamerlid of zelfs fractielei
der kunnen zijn?
De Tijd schijnt de primeur gehad,
of beter gezegd: genomen te heb
ben, omdat weer andere speur
neuzen van het katholieke week
blad er achter waren gekomen
dat het scandaleuze weekblad
'Privé' van plan was de links
handigheid van Nijpels volgende
week te onthullen. Dan kunnen
wij het beter onthullen, moet men
bij De Tijd geredeneerd hebben,
want het is beter dat er bij de
AKO in de Reguliersbreestraat
in enkele uren tijd vijftig exem
plaren van een te goeder naam
en faam en blaam bekend staand
weekblad verkocht worden, dan
van een weekblad dat voor geen
cent en rooie stuiver deugt! Je
zou natuurlijk ook kunnen rede
neren dat er bepaalde irrelevan
te zaken zijn (kan het u wat sche
len of Ed Nijpels zijn brood met
zijn linker- of met zijn rechter
hand snijdt?; Chaplin speelde
links viool!) die je niet eens als
primeur zou moeten willen heb
ben, zoals je er ook niet prat op
hoeft te gaan dat jij, ja jij of all
people!, als eerste van het hele ge
zin, of het hele dorp, een steen
puist op je bil hebt. Maar aan de
andere kant is het natuurlijk wel
geinig om zo'n blad als Privé een
journalistieke hak te zetten, te
meer omdat dit blad zulke nauwe
connecties onderhoudt met het
dagblad De Telegraaf, dat zich
met grote ijver heeft ingezet voor
het succes van Ed Nijpels zonder
haar lezers ervoor te waarschu
wen dat Edje niet rechtshandig is
(zoals we allemaal dachten)
maar linkshandig.
Ik moet trouwens zeggen dat hij
zelf ook altijd zoveel mogelijk de
nadruk legde op zijn virtuoze
rechtshandige gedrag, laatst nog
op de bank bij Mies (hij wou wel
op de bank, maar alleen met Wil
lem Duys en met niemand an
ders; zou die ook een verborgen
linkshandige zijn?), toen hij
schalks opmerkte dat hij alles
met zijn rechterhand deed.
Gistermiddag was ik bij de NOS
om daar het Televisie 1981-1982
Jaarboek in ontvangst te nemen,
en toen ik even terloops het on
derwerp van Nijpels' eventuele
linkshandigheid tegenover Carel
Enkelaar en Richard Schoonho
ven, de hoogste NOS-functiona-
rissen, te berde bracht, bleken
beiden nog niets van de publika-
tie in De Tijd te weten. Ook niet
over die al dan niet vermeende
linkshandigheid. Blijkbaar be
staat er in die kringen geen grote
gretigheid om zoiets überhaupt te
weten, laat staan om er lekker in
te gaan roeren. Oud-minister
André van der Louw was ook
verrast door het Tijd-artikel,
maar niet over die beweerde
linkshandigheid van Nijpels,
daar was een jaar geleden al
over gesproken bij de PvdA. In
fatsoenlijke kringen heeft ieder
een bosjes linkshandige vrienden
en kennissen, waarvan de meeste
dan ook nog joods en-of Suri
naams zijn, dus dat is geen punt.
Toen ik het vanmorgen hoorde en
aan mijn vrouw vertelde (weet je
u>at ze zeggen: Ed Nijpels is
linkshandig, wel heb je ooit!), zei
ze dat het 15-jarige dochtertje
van vrienden van ons dat al een
dag of tien geleden van een van
haar leraressen had gehoord.
Want die was weer bevriend met
een lid van de Tweede Kamer
Tien dagen geleden! Had ik de
primeur van mijn leven kunnen
hebben! En mijn vrouw vertelt
me dat niet eens! Op zulke mo
menten zou je toch wensen bij De
Tijd te werken.
Met iti het achterhoofd zijn eigen ervaringen als
"scheidingsbemiddelaar", poneert de Rotterdamse
criminoloog prof. Hoefnagels binnenkort voor een
forum van advocaten de volgende opmerkelijke
stelling: bij het uiteengaan van gehuwden wordt
veel leed en geld gespaard als er sprake is van één
gezamenlijke raadsman.
Miep Hoenson sprak met hem.
Scheiden doet al genoeg lijden zonder dat er slepende con
flicten over de hoogte van de alimentatie, de verdeling
van huis en haard en de voogdijschap van de kinderen
aan te pas komen. Dergelijke kwesties moeten op een
menselijke manier worden afgehandeld, nog voordat de
rechter ziin Salomonsoordeel velt.
Dat kan best, zo luidt de stellige overtuiging van de Rotter
damse hoogleraar prof. dr. G.P. Hoefnagels. Maar dan moe
ten beide partijen hun lot wel in handen van een gezamen
lijke raadsman leggen. Het huidige principe dat man en
vrouw ieder een eigen advocaat in de arm nemen, werkt
conflicten alleen maar in de hand. Bovendien is het veel
goedkoper om het bij één advocaat te houden. Alleen al de
alimentatiegeschillen kosten aan salaris voor rechters, grif
fie-ambtenaren en pro deo-advocaten de gemeenschap onge
veer 35 miljoen per jaar.
Hoefnagels poneert zijn verrassende stellingen volgende
maand bij een forum van advocaten in Nijmegen. Hij be
schouwt deze spreekbeurt als een eerste aanzet voor een an
dere juridische én psychische begeleiding bij scheidingen:
"Het moet kunnen. Mensen zijn ontzettend redelijk als hun
emoties eenmaal tot stilstaan zijn gekomen".
De bron van veel kwaad is volgens Hoefnagels gelegen in het
feit dat er geen afstemming is tussen het juridisch en het
psychologisch proces van scheiden. Bij echtparen die van
elkaar af willen, laaien de emoties vanzelfsprekend huizen
hoog op. Hoe moeten zij met elkaar tot redelijke (juridische)
afspraken komen als zij amper in staat zijn om op een rusti
ge manier met elkaar te communiceren?
Dus, zegt Hoefnagels, moet je
eerst die emoties wegwerken.
Pas als man en vrouw die "psy
chologische harttransplanta
tie" hebben ondergaan kun je
tot juridische afspraken ko-
Hoefnagels trekt deze conclusies
op basis van zijn eigen ervarin
gen als scheidingsbemidde
laar. Zijn afdeling criminologie
en kinderrecht van de Eras
mus Universiteit doet al gerui
me tijd aan deze scheidingsbe
geleiding. Man en vrouw ko
men samen naar hem toe dat
is op zichzelf al een unieke be
nadering. Tijdens urenlange
sessies ("ik schrik niet terug
voor een zitting van drie,
uur") tracht Hoefnagels de
emotionele zaken eerst op een
Prof. dr. G. P. Hoefnagels: "Mensen zijn ontzettend redelijk als hun
emoties eenmaal tot stilstaan zijn gekomen".
rijtje te krijgen. Dat lucht op,
zegt Hoefnagels. "Ze gooien
hier vaak alles op tafel. Er zijn
mensen bij die in jaren niet
met elkaar hebben gepraat en
hier, met een onafhankelijke
derde erbij, branden ze los.
Veel van de partner wordt door
de ander aanvankelijk als
slecht gehntepreteerd. Als we
hier met z'n drieén de zaken
doorpraten blijkt vaak dat de
ander zo slecht nog met is. En
er is genoeg ruimte om gevoe
lens als jaloezie bijvoorbeeld te
uiten Vaak gaan ze hier opge
lucht de kamer weer uit".
Angsten
Behalve emoties moeten ook
angsten worden weggewerkt
Bij een traditionele scheiding
zal de man bang zijn dat hij de
kinderen niet meer mag zien.
De vrouw heeft zo haar twijfels
over de (hoogte van) alimenta
tie.
Omdat de sfeer tussen man en
vrouw door de gesprekken ver
betert verdwijnen die angsten
vanzelf. Er is geen sprake van
dat de ene advocaat overmati
ge eisen gaat stellen om een
goede onderhandelingspositie
te hebben. Man, vrouw en hun
ene raadsman stellen gezamen
lijk vast wat redelijk is. Wel of
geen alimentatie? Waarheen
gaan de kinderen? Wie blijft er
in het huis?
Hoefnagels: "Je moet dergelijke
vragen breedvoerig bespreken
voordat je bij de rechter komt
Je kunt niet verwachten dat
een rechter zich uitvoerig in de
zaak verdiept Zo'n man kan
alleen maar knopen doorhak
ken".
Voordat zijn cliënten achter het
bankje bij de rechter staan wil
Hoefnagels de belangrijkste
zaken op papier hebben. Hij
probeert er vervolgens via een
z.g. verstekprocedure door te
krijgen dat man en vrouw het
bij de rechtbank met één
raadsman kunnen afdoen.
Advocaten die zijn systeem wil
len overnemen zouden eerst
een soort aanvullende cursus
moeten volgen, waarin de psy
chische aspecten van het
scheiden aan bod komen. Maar
belangrijker is dat regel 6 van
de gedragscode der advocaten
moet worden aangepast. Deze
code stelt dat een advocaat
nooit twee partijen mag verte
genwoordigen. "Al ben je het
nog zo gloeiend met elkaar
eens, je bent nog altijd ver
plicht om ieder je eigen raads
man te nemen", zegt Hoefna
gels.
Begeleiden
"Je staat dus altijd als twee par
tijen tegenover elkaar En in
zo'n sfeer hoeft er maar iets te
gebeuren of het hele moeizaam
opgezette bouwwerk stort in
elkaar Als de alimentatie is ge
regeld maar er komt onenig
heid over de kinderen, dan kun
je weer van voren af aan begin
nen. Daarom moet je een schei
ding juridisch, maar ook psy
chisch begeleiden. Als de emo
ties zgn weggewerkt zie je veel
helderder voor ogen wat er met
de kinderen moet gebeuren".
Natuurlijk sluit de hoogleraar bij
zijn scheidingsbemiddeling
niet uit dat mensen van me
ning kunnen veranderen, alle
afspraken ten spgt Krggt één
van de betrokkenen achteraf
spijt van de gemaakte afspra
ken, dan kunnen man en
vrouw terugkomen om een en
ander bij te stellen. Hoefhagels
is ervan overtuigd dat van deze
regel geen misbruik wordt ge
maakt. "Daar is de sfeer dan
niet meer naar".
Als die sfeer dan toch goed is,
waarom de scheiding dan niet
onderling geregeld bg de bur
gerlijke stand in plaats van bij
de rechter? Dat is minder om
slachtig, goedkoper en psy
chisch gezonder voor de be
trokkenen, zo oordeelt Hoefna
gels.
Daarentegen zal een scheiding
wel met conflicten gepaard
gaan. "Vooral in kerkelijke
kringen, zo is uit ons onder
zoek gebleken Blgkbaar vindt
men dat ruzie er gewoon bij
hoort Want als je geen ruzie
hebt dan vervalt immers de
aanleiding om te gaan schei
den?"
De familieleden van de gevalle
nen in Suriname, het Surinaam
se volk en de Surinaamse ge
meenschap in Nederland hebben
het medeleven van de Raad van
Kerken in Nederland, de Neder
landse Missieraad en de Neder
landse Zendingsraad. In een ge
meenschappelijke verklaring
daarover zeggen zij, verbijsterd
te zijn over de gebeurtenissen in
dat land. De drie instanties zijn
solidair met het Comité Christe
lijke Kerken en alle andere orga
nisaties die in Suriname opko
men voor de eerbiediging van de
mensenrechten.
Het dagelijks bestuur (modera-
men) van de Nederlandse Her
vormde Kerk laat in een brief
aan de Zuidafrikaanse president
Viljoen een fel protest horen te
gen een aantal doodvonnissen in
dat land. Het gaat hier om zes le
den van de bevrijdingsbeweging
African National Congress. Drie
van hen gingen in hoger beroep
- hun zaak is nu opgeschort
maar de anderen deden dat niet;
zij hebben de president gratie ge
vraagd.
Het hervormde synodebestuur
vraagt in zijn brief de president,
op dit verzoek toch vooral in te
gaan. "Wij voelen ons verbonden
met de zwarte kerken in Zuid-
Afrika, die zich tegen de apart
heid verzetten en eveneens plei
ten voor vrijspraak van de zes".
Zondagsrust
De hervormde gemeente van
Scheveningen vraagt de Haagse
gemeenteraad in een brief, ter-
wille van de rust op zondag geen
sportevenementen meer toe te
staan. Ook worden maatregelen
gevraagd tegen het ontkleed lig
gen en rondlopen op het strand.
De centrale kerkeraad maakt in
zgn brief melding van motorra
ces die kortgeleden een ver
keerschaos en veel geluidsover
last teweegbrachten. "Hierdoor
werd niet alleen de kerkgang be
moeilijkt maar werden ook velen
geprikkeld door een ernstige ver
storing van de zondagsrust".
Wat het 'bloot' op het strand be
treft zegt de brief, dat veel Sche-
veningers zich ergeren aan "wat
thans blijkbaar onbeperkt wordt
toegelaten". De hervormde ker
keraad vraagt zodanige maatre
gelen, "dat ook degenen die een
voor de mens eerbare zede willen
handhaven ongehinderd en zon
der ergernis op het strand kun
nen vertoeven".
Op 20 december zal de gemeente
raad deze brief behandelen.
Tégen bezoek. De centrale kerke
raad van de hervorde gemeente
in Vlaardingen vraagt premier
Lubbers in een brief, het voorge
nomen bezoek van de koningin
aan de paus in nadere
ging te nemen, omdat het Vati-
caan de staat Israel nog steeds
niet erkent en de paus de PLO-
leider Arafat onlangs heeft ont
vangen. "Door een bezoek van
de koningin zouden joodse me
deburgers zeer pijnlijk worden
getroffen".
Als afgelasting van het bezoek niet
meer mogelijk is, zou de regering
de joodse gevoelens ten aanzien
van niet-erkenning van de staat
Israel en de ontvangst van Arafat
aan het Vaticaan moeten over
brengen, vindt de Vlaardingse
kerkeraad.
Godsdienstonderwijs. Nu het
godsdienstonderwijs op de open
bare scholen door de bezuini
gingsmaatregelen van de ge
meentelijke overheid wordt be
dreigd, vraagt het dagelijks be
stuur (moderamen) van de her
vormde synode in een brief aan
de plaatselijke kerkeraden aan
dacht voor dit werk. Het synode-
bestuur meent, dat dit onderwijs
behoort tot de opdracht van de
Hervormde Kerk. Er moet dus
geld op tafel komen als de plaat
selijke overheid niet meer mee
betaalt
Kerkeraden kunnen de plaatselg-
ke overheid zeker aanspreken op
haar verantwoordelijkheid, ook
financieel, voor de handhaving
van het karakter van de openba
re school. Dit vak is een wezen
lijk onderdeel van het onderwijs.
Verder wordt de kerkeraden aan
geraden, er andere kerken bij te
betrekken.
Ds. Van Ginkel
De vroegere hervormde predi
kant Barthold van Ginkel begint
volgend jaar in Amsterdam een
'school voor religie en levens
houding', waar belangstellenden
tegen betaling cursussen kunnen
volgen over verschillende reli
gieuze stromingen.
Van Ginkel, die zichzelf 'linksvrg-
zinnig-gereformeerdebond
noemt - toen hij in de jaren 40
predikant in Katwijk aan Zee
was, behoorde hij inderdaad tot
de hervormde rechts-orthodoxie
-, vindt de huidige manier van
kerkdiensten houden op zondag
voor veel mensen onaantrekke
lijk. Dat geldt zeker voor buiten
staanders.
In Noord-Holland gingen in de vo
rige eeuw al steeds minder men
sen naar de kerk, maar op door
deweekse avonden kwam men
wel in groten getale naar zaaltjes,
waar predikanten lezingen hiel
den. Dat bracht Van Ginkel op
het idee, een soort 'religieuze
volksuniversiteit' op te richten.
Dit jaar begon hg in het gebouw
van de Vrge Gemeente in Am
sterdam al met een 'school voor
praktische mensenkennis'. Daar
kwamen 550 mensen op af. De
helft kon worden geplaatst. Hun
leeftijden variëren van 20 tot 65
jaar.
Binnenkort verschijnt een infor
matieboekje over de nieuwe
'school voor religie en levens
houding'. Men kan dat bestellen
bij de Vrge Gemeente. Joh. Ver-
meerstraat 19 Amsterdam. De
cursus, die uit vier onderdelen
bestaat, behandelt achtereenvol
gens het jodendom, de islam, het
hindoeisme-boeddhisme en het
christendom.
Hoewel de deelnemers lesgeld be
talen, staat de Vrije Gemeente
(zo'n 300 leden) garant voor een
solide financiële basis van de 're
ligieuze volksuniversiteit'. De
Vrije Gemeente - ontstaan in
1877 - is een vorm van vrijzinnig
christendom met ruimte naar an
dere godsdiensten.
Verslag
Naar Rome. De rooms-katholie-
ke bisschoppen van Nederland
brengen volgende maand hun
vijfjaarlijkse bezoek aan Rome
De paus ontvangt hen eerst af
zonderlijk en later met z'n allen.
Dan houdt hij ook een toespraak.
Volgens voorschrift heeft elke
bisschop een verslag over de
stand van zaken in zijn bisdom
bij de paus ingediend. Op het
programma in Rome staat een
groot aantal werkbezoeken.
Priesteropleiding. Na februari
gaan de Nederlandse bisschop
pen zich beraden over een advies
inzake de priesteropleidingen.
Een speciale commissie, voort
gekomen uit de bijzondere syno
de van januari 1980 in Rome.
heeft daarover een rapport ge
maakt
In dat rapport stelt de commissie
voor, de katholieke theologische
hogescholen in Amsterdam,
Heerlen, Tilburg en Utrecht te
handhaven en de opleiding Rol-
duc (van bisschop Gijsen, Roer
mond), waar mensen uit ver
schillende bisdommen studeren,
ook onder de zeggenschap van
de andere bisschoppen te bren
gen.
bisschop ügsen heeft alle conclu
sies van het rapport al afgewe
zen. Volgens hem bieden de ho
gescholen geen werkelijk kerke
lijke priesteropleiding. En Rol-
duc is geen landelijk seminarie.
"Het is en blgft een diocesaan se
minarie onder de uitsluitende
verantwoordelijkheid van de bis
schop van Roermond", zo deelde
Gijsens perschef mee.
Eén etmaal waken. Onder het
motto 'Eén etmaal waken, eén et
maal vasten, eén etmaal bezin
ning' zijn van vrijdag 17 decem
ber 8 uur 's avonds tot zaterdag
18 december 8 uur 's avonds in de
dagkapel van 'Het Anker', Cho-
pmlaan 2 Hazerswoude. mensen
bijeen uit solidariteit met de vol
ken van Midden- en Latijns-
Amerxka. Mensen die zich zorgen
maken over vrede en gerechtig
heid in dat deel van de wereld en
die verbanden leggen tussen de
problemen in een land als El Sal
vador en ons eigen reilen en zei
len.
Wie hieraan vanuit een persoonlij
ke betrokkenheid wil deelnemen,
is welkom. Al/ons Kroese, Rijn
dijk 108 Hazerswoude, telefoon
01714-2032, kan er meer over er
U^.len
ADVERTENTIE
■sC
Groene Betaalcheques en de Groeni Betaalpas
Gegarandeerd tot f 100,- per cheque Zonder kosten
verknjgbaar bi) alle banken en spaarbanken van Nederland
AMSTERDAM (ANP) - "Het is
uiteindelijk het inkomensbeleid
in ons land en in de EG. dat voor
het merendeel ook de agrarische
afzet bevordert of afremt
Drs. G. van den Berg, president-di
recteur van Cebeco-Handels-
raad, zei dit vandaag in Amster
dam in de algemene vergadering
van deze landbouwtopcoópera-
tie. Hg signaleerde met zorg dat
het aandeel van voedsel in de Ne
derlandse consumentenuitgaven
is gedaald van 28 procent in 1970
tot 20 procent in 1980 Het is niet
voor niets, vond hg, dat de heer
Albert Heyn onlangs heefl ge
waarschuwd tegen een te sterke
beperking van de koopkrachtige
vraag
De topcoóperatie keek in deze ver
gadering terug op een redelgk
boekjaar 1981/*82 en was over de
eerste maanden van het op 1 juli
begonnen nieuwe boekjaar "bg
alle onzekerheid niet ontevre
den"
Het afgelopen boekjaar, zo werd al
eerder bekendgemaakt, zag de
topcooperatie haar positieve re
sultjjt na belasting stijgen van
8,4 tot 11,8 miljoen gulden, waar
van na reserveringen vier mil
joen overbleef voor uitdeling aan
de 191 leden-coöperaties De top
cooperatie was in dat boekjaar
goed voor een omzet van 2,8 mil
jard gulden de hele Cebeco-han
delsraadgroep: topcoóperatie, le-
den coöperaties en deelnemin
gen. voor vgf miljard
Hollandse kaars
blijkt in opmars
TILBURG (ANP) - D* Nederland
se consument kiest steeds vaker
kaarsen van Nederlandse make
lg. hoewel de consumptie van
kaarsen cn theelichten in 1982
naar verwachting ruim vier pro
cent lager zal uitkomen dan in
1981 Dc produktie wordt dit jaar
geschat op een kleine elf miljoen
kilo
Dat valt op te maken uit voorlopige
jaaregfers van de gezamenlgke
kaarsenfabrikanten
De consumptiedaling heeft gevol
gen voor de import, die naar ver
wachting met ongeveer 14 pro
cent tot bgna 4.2 miljoen kilo zal
dalen
De Nederlandse kaars doet het
goed in het buitenland Dat blijkt
uit de verwachte stgging van de
uitvoer met 22 procent
