"Iedereen moet thuis
zijn ei kwijt kunnen
contactlenzen,
da's pas fijn
KMS: onvoldoende
werk 3500 mensen
WIEL
Durft u met de feestdagen
voorde dag te komen meteen
wijn onder de vijf gulden?
Bus duurder
Fondsen: geen eigen
bijdrage geneesmiddel
WOENSDAG 15 DECEMBER 1982
Jaren geleden, misschien wel tien
jaar want het verscheen in 1971,
kregen wij van Margot de Boer,
die de meeste Engelse boeken al
schijnt te kennen voordat hun
uitgever en zelfs hun schrijver er
de lucht van heeft gekregen, een
dun boekje dat we beslist moesten
lezen. Het telde nog geen honderd
bladzijden, en die waren voor het
merendeel ook nog maar half be
drukt. dus veel was het niet.
Maar als Margot zoiets aanbeveelt,
dan gehoorzaam je zonder tegen
te sputteren, want je komt nooit
bedrogen uit (u kent haar alleen
als produktieleidster op de aftite
ling van VARA-programma's,
maar in werkelijkheid fungeert
zij in kleine kring dus als consu
lente voor Engelstalige litera
tuur). Het boekje bleek de brief
wisseling te bevatten tussen de
Newyorkse schrijfster Helene
Hanff en de medewerkers van het
Londense antiquariaat 'Marks
and Co.', dat gevestigd was op
Charing Cross Road nummer 84.
Tweeëntachtig brieven in totaal,
plus de tekst van twee kaartjes.
Helene Hanff vraagt in haar
brieven om bepaalde antiquari
sche boeken, en Marks and Co.
antwoorden haar of ze die boe
ken hebben of niet.
Het is dan ook een van de ontroe
rendste boekjes die ik ken, en hoe
wel ik mij geen duidelijke voor
stelling kan maken van de vorm
waarin het gestoken is, verbaast
het me aan de andere kant ook
weer niet dat dit jaar met veel
succes een toneelstuk naar het
boekje in Londen heeft gedraaid,
dat dezer dagen ook. op Broad
way in première is gegaan. Want
daar waar menselijk contact is
en ontroering ontspringt, is ook
altijd drama aanwezig. En dan
bedoel ik niet drama in droef
geestige zin, want '84 Charing
Cross Road' onderscheidt zich
juist van vele andere briefwisse
lingen door een aanstekelijke hu-
De eerste brief verstuurde Helene
Hanff vanuit 14 East 95th St.
New York City op 5 oktober 1949.
De laatste brief, aan haar ge
richt, is van oktober 1969. Een ge
middelde van vier brieven per
jaar, dus bepaald niet de fre
quentie die zulke geduchte brie
venschrijvers als Men no ter
Braak en E. du Perron, of Gerard
Reve en zijn vele 'penfriends'
aanhielden. Ik las het boekje,
werd er meteen verliefd op, en ge
bruikte het net als Margot als ge
liefd cadeautje voor mensen die
we het betere deel van het leven
gunden. Blijkbaar heb ik er op
een gegeven moment toch eentje
te veel weggegeven, want toen ik
het zoeven wilde opzoeken in de
boekenkast met Engelse poc-
ketjes, bleek het te zijn verdwe
nen. Maar geen nood, de verta
ling van '84 Charing Cross Road'
ligt hier voor me, in het uitsteken
de Nederlands van Barbara van
Kooten, wier bekende echtgenoot
zich onlangs nog op de Bescheur
kalender beklaagde over iemand
die de titel 'The Catcher in the
Rye' vertaald zou hebben met
'Buitenveldert'. Barbara is niet
zo ver gegaan (ze had de titel
kunnen vernederlandsen tot 'Sin
gel 262' of 'Singel 390' desnoods,
waar uitgeverij De Harmonie
van het boekje is gevestigd) maar
beperkte zich ertoe '84 Charing
Cross Road' te vertalen in 'Cha
ring Cross Road 84'. Intussen
vraagt u zich nog steeds af, wat
dit boekje nu zo bijzonder
maakt? Kenmerkend is de ont
wikkeling van de ondertekenin
gen, vooral die van Marks and
Co.-zijde. Eerst FDP, daarna
Frank Doel, daarna Frank, op
het laatst 'Liefs, Frank', waar u
niets achter moet zoeken, want
intussen had Nora Doel, Franks
vrouw, zich ook al in de corres
pondentie gemengd, evenals an
dere employees van Marks and
Co., die dat niet wilden weten
voor meneer Doel, omdat die He
lene Hanff als zijn persoonlijke
cliënt was gaan beschouwen.
„Met vriendelijke groeten, Cecily
Farr' wordt al gauw 'Hartelijks,
Cecily' en 'Veel liefs, Cecily', en zo
mengt langzamerhand het hele
personeel zich wel even in de
briefwisseling, al was het maar
om Helene te bedanken voor haar
goede gaven. Want wat schreef ze
op 8 december 1949:
,J£n nu iets anders. Brian vertelde
me dat jullie allemaal op rant
soen staan van ruim een half ons
vlees per gezin per week en één ei
de man per maand en ik ben ge
woon verbijsterd".
Ik ook trouwens, hoe zat dat eigen
lijk bij ons, was de distributie bij
ons eigenlijk ook nog zo strin
gent, bijna vijf jaar na de oor
log? Helene stuurt een ham van 6
pond, en ontdekt daarna tot haar
schrik op de laatste rekening: B.
Marks, M. Cohen. Eigenaars, en
vraagt: „ZIJN ZE KOSJER? Ik
kan snel een tong opsturen". Dat
hoeft gelukkig niet, op 7 april
1950 blijkt het paaspakket met de
blikken en dozen met eieren vei
lig te zijn aangekomen, en op 7
december 1951 zes en een half
jaar na de oorlog!) blijken de
Landenaars toch liever de verse
eieren te willen hebben dan het
eipoeder! Van Londense zijde
worden nu ook cadeautjes ge
stuurd, een mooi boek, een gebor
duurd kleedje, de brieven wor
den steeds persoonlijker, hartelij
ker en (van Helene Hanffs kant)
ook wat baldadiger als ze knor
ren uitdeelt omdat een door haar
verlangd boek nog steeds met is
opgeduikeld, kortom: leest u het
zelf maar. Klein maar ragfijn. Ik
heb het ook weer in één adem uit
gelezen.
Per jaar lopen in ons land 23.000 kinderen weg. In 1974
bedroeg dat aantal trouwens nog maar 7500. Ze ont
vluchten de huiselijkheid omdat ze zich thuis niet
meer thuis voelen. Ze hebben allen hun eigen verhaal.
Maar tevens hebben ze een ding gemeen met elkaar;
een negatieve thuissituatie. Althans, zo ervaren ze die.
Balthazar Beke, wetenschappelijk medewerker, verbonden aan het
Instituut voor Ortho-pedagogiek (gedragsproblematiek) in Nijme
gen: „Weglopen is eigenlijk heel hard met de deur slaan. Zoals een
kind van tien jaar doet. Knallend de deur achter zich dicht slaand
om zich daarna op zijn kamertje terug te trekken".
Samen met Huub Angenent van het Criminologisch Instituut in Gro
ningen heeft hij - voor het eerst in Nederland - een grootschalig
oriënterend onderzoek gepleegd naar het weglopen van minderjari
gen uit het ouderlijk gezin; de zogenaamde gezinsweglopers.
Zwerven
Een niet te verwaarlozen groep jongeren tussen de twaalf en achttien
jaar. Hoewel daar jaren niet naar is omgekeken. Uitgezonderd dan
door de politie, onder andere belast met het opsporen van weggelo
pen minderjarigen. Het aantal van 23.000 weglopers komt dan ook
uit die koker.
„Maar", zegt Beke, „dat is dan wel een absoluut bodemgetal. In
werkelijkheid vrezen we dat het aantal jongeren dat de biezen pakt
veel groter is. Maar daar is moeilijk een vinger achter te krijgen".
Iets meer dan de helft is na een week weer boven water; een van de
drie weglopers blijft langer dan drie maanden weg. Maar uiteinde
lijk komt tachtig procent weer thuis. „Toch blijkt de groep die niet
meer thuis komt, in aantal toe te nemen. Die jongeren komen door
gaans - al dan niet op basis van begeleide kamerbewoning - in het
kinderbeschermingscircuit terecht. Of slaan aan het zwerven. Bo
vendien", zegt Beke, „worden in zestig procent van de gevallen de
problemen, die het weglopen veroorzaakt, bij terugkeer niet opge
lost. Waardoor de herhaling groot is".
Onderzoeker Beke: "Het probleem wordt doodgezwegen".
Beke, zonder een pertinente
zwart-wit-schets te willen ge
ven: „Het sociaal-economisch
niveau van wegloopgezinnen
is niet hoog. De vader is vaak
ongeschoold, het hoge aantal
werklozen en WAO-ers is op
vallend. Ook is het percentage
om puur financiële redenen
buitenshuis werkende moe
ders in die gezinnen hoger".
Spijbelen
En over de weglopers: „Jonge
ren die van huis weglopen,
hebben niet alleen thuis pro
blemen. Ook op school of op
het werk hebben ze het minder
naar hun zin. Hun prestaties
liggen er vaak lager dan die
van anderen. Ze hebben in de
regel buitengewoon onderwijs
genoten, spijbelen dikwijls op
de basisschool en blijven iets
vaker zitten".
Aan het fenomeen weglopen ligt
een scala van uiteenlopende
oorzaken ten grondslag. In het
merendeel der gevallen ge
beurt het uit een behoefte aan
zelfstandigheid. Weglopers
vinden dat ze thuis te kort wor
den gehouden. Daarnaast is er
een minder grote groep jon
gens en meisjes, bij wie in eer
ste instantie geen directe oor
zaken of aanleidingen aanwe
zig lijken te zijn, die tot weglo
pen leiden. De zucht naar
avontuur, de hang naar plezier
en opwinding zijn hier de voor
naamste drijfveer.
Tot slot is er een groep jongeren,
die wegloopt uit een onhoud
bare situatie. Gezinsproble
men - bijvoorbeeld tussen ou-
ders - doen deze jongeren be
sluiten hun biezen te pakken.
„Vooral deze laatste groep ver
dient aandacht. Echtscheiding
kan één van die negatief erva
ren gezinssituaties zijn. Waar
bij kinderen met problemen
blijven zitten, die door de ou
ders dikwijls niet worden on
derkend. Bijvoorbeeld het kie
zen tussen ouders. Omdat kin
deren in die situaties niet voor
en niet tegen kunnen en willen
kiezen. En dan dat probleem
proberen te omzeilen door weg
te lopen", aldus Beke.
Hou-vast
Jeugdproblematiek is overigens
een typisch verschijnsel van
deze tijd. Het is zelfs betrekke
lijk nieuw de jeugd als aparte
groep te zien. Tot in de zestien
de eeuw waren jongeren en
kinderen volwassenen in zak
formaat. Kinderen namen van
af hun vijfde jaar deel aan het
arbeidsproces en vanaf het
achtste jaar werd iemand ver
ondersteld in het eigen levens
onderhoud te kunnen voor
zien. Pas vanaf de achttiende
eeuw werd de kindertijd niet
louter beschouwd als het voor
stadium van volwassenheid,
maar werd het kind erkend en
gewaardeerd als zelfstandig in
dividu met een eigen aard en
eigen identiteit. Pas in onze
eeuw heeft de jongerentijd
zich ontwikkeld tot een zelf
standige levensfase, die zich in
tal van opzichten onderscheidt
van de kinderjaren en de we
reld der volwassenen.
„Tegelijkertijd", legt Beke uit,
„heeft het gezin in de laatste
decennia een snelle ontwikke
ling doorgemaakt, die de on
derlinge gezinsrelatie niet on
beroerd heeft gelaten. Door de
grotere wisselwerking tussen
gezin en de snel veranderde
maatschappij zijn doel en
vorm van opvoeding sneller
aan veranderingen onderhe
vig. Er is minder houvast. Men
weet niet zo zeker meer waar
toe men opvoedt".
Beke verder: „Jongeren voelen
zich minder gebonden aan het
gezin. Ze wensen niet langer
uitsluitend op het kompas te
varen van de ouders. En zo
kunnen allerlei fricties optre
den tussen ouders en kinde
ren. Ernstige conflicten kun
nen uitlopen op onttrekking
aan het gezin; op weglopen
dus".
Ja, maar....
Als belangrijke en positieve fac
tor binnen het gezin wordt een
open communicatie-patroon
beschouwd. Dialogen, die zich
voltrekken in de trant van:
„...En je hebt maar te doen wat
ik zeg... Ja, maar... Niks te ja
maren. Ik zeg het voor je eigen
bestwil. En daarmee basta...",
zijn weinig bevorderlijk voor
een goede harmonie binnen
het gezin.
Beke: „De wegloop-piek ligt zo
tussen de veertien en vijftien
jaar. En opvallend meer meis
jes dan jongens verlaten de ou
derlijke woning zonder in
stemming van de ouders. Vaak
gebeurt dat op het tgdstip dat
ze gaan menstrueren. Dan zie
je bij de ouders maar al te dik
wijls een plotselinge omme
zwaai in het praatpatroon. In
gegeven uit angst voor een
theoretische ongewenste
zwangerschap. Vanuit hun ei
gen angsten kunnen ze niet
meer open en eerlijk reageren
op de dochter. Het gesprek
stokt en verzandt in: wij weten
wat het beste voor je is".
Als norm voor wat weglopen is,
hebben de onderzoekers be
paald, dat één nacht van huis
zonder opgaaf van reden drem-
peloverschrijdend is. Maar het
wegloopgedrag kent nog enke
le nuances. Kinderen, die bij
voorbeeld opvallend veel bg
vriendjes of vriendinnetjes bi
vakkeren. kinderen, die zich
halve dagen op hun kamer te
rugtrekken, ontlopen eigenlijk
ook de huiselijke situatie. Het
zouden in elk geval signalen
kunnen zijn. Die kinderen zou
den inderdaad plotseling de
deur van de ouderlgke woning
achter zich dicht kunnen trek
ken
Zand erover
„Veel weglopertjes weten dan
ook niet precies waar ze naar
toe weglopen In nog geen 25
procent van de gevallen zgn ze
op de hoogte van opvangmoge-
lgkheden. Het overgrote deel
gaat naar bekenden. Maar heel
weinigen kloppen aan bg offi
ciële instanties".
Het is beide wetenschappers
trouwens gebleken dat het ver
schijnsel weglopen een emo
tioneel enorm zwaar beladen
probleem is voor de ouders. Ze
schamen zich tegenover zich
zelf wegens een falend ouder
schap. tegenover de buurt, die
al gauw weet te vertellen dat
zoon of dochter ergens in een
kraakpand terecht is gekomen
of aan de drugs is geraakt Iets
wat in de meeste gevallen be
slist niet het geval is.
Beke: „En als de verloren zoon of
dochter weer thuis aanklopt,
doen die ouders er het liefst
zand over. Wordt er niet meer
over gepraat. Wordt hel pro
bleem doodgezwegen. Je kunt
je afvragen wie er dan inlevert
Want het kind blijft met al zijn
emoties in de kou staan"
Het zou nuttig en gewenst zijn,
dat in al die gevallen adequate
hulpverlening naar binnen zou
kunnen worden gesluisd Maar
de gezinnen schermen zich zo
af dat dit alweer een probleem
op zich is. Volgens Beke zou
den de gevestigde- en alterna
tieve hulpverleners op dit punt
de handen ineen moeten slaan
om gezamenlijk ingangen te
vinden naar die probleemge
zinnen toe om herhaling zoveel
mogelijk te voorkomen.
Eigen benen
Het is volgens Beke om het even
of het nu ja dan nee om terug
gekeerde weglopers gaat. in al
le gevallen moeten de ouders
de teugels met krampachtig
vast big ven houden tot in leng
te van jaren. Moeten de jonge
ren in een veilige situatie kun
nen experimenteren met het
proces naar zelfstandigheid
Om op eigen benen te leren
staan
„Anders gaan ze als volwassenen
geheid onderuit. Dan kunnen
ze beter in een nog veilige om
geving eens op hun snuit val
len. Wees open tegen ze. houd
de dialoog open en geef een
stuk vertrouwen en zelfstan
digheid. Opdat ze in een ge
stroomlijnde situatie op eigen
benen leren staan. Bg weder
zijdse openheid in een gezins
relatie kan iedereen op tijd zgn
ei kwgt..".
Arbeidstijdverkorting op komst
ADVERTENTIE
VLISSINGEN (GPD) - De directie
van de Koninklijke Maatschap
pij De Schelde in Vlissingen, on
derdeel van RSV, komt op korte
termijn met voorstellen over ar
beidstijdverkorting voor het ge
hele bedrijf (3500 werknemers).
Dit heeft directeur drs. C. Hartog
van de KNS gisteren bevestigd.
Het bedrijf wil op deze manier de
stagnatie in verschillende op
drachten opvangen. Nu gebeurt
dat door een „wachtgeldrege
ling", waarbij personeel zonder
werk kan thuisblijven met be
houd van volledig loon.
Er wordt rekening gehouden met
een aanzienlijk verlies in 1983,
door uitstel van enkele orders.
Het betreft onder meer de ver
volgopdrachten van de Konink
lijke Marine voor de zogenaamde
multi-purpose-fregatten. Met de
bouw van de eerstvolgende kan
pas in 1987 worden begonnen, zo
blijkt nu uit antwoorden van mi
nister De Ruiter (defensie) op
DEN HAAG (ANP) - Strippen
kaarten en abonnementen voor
het stads- en streekvervoer wor
den in april dertien procent
duurder. Een woordvoerder van
het ministerie van verkeer en wa
terstaat heeft dit gisteren 'be
kendgemaakt.
Een 6-strippenkaart gaat 4,50 gul
den kosten en een 10-strippen-
kaart 7,40 gulden.
Een landelijk maandabonnement
wordt 230 gulden (vol tarief) en
115 gulden (gereduceerd tarief).
vragen in de Tweede Kamer over
de defensiebegroting.
De ondernemingsraad van De
Schelde is van de plannen op de
hoogte gesteld. De onderne
mingsraad toonde zich dinsdag
avond, evenals de directie, wel
verrast door het nieuws dat het
eerstvolgende M-fregat pas is op
genomen voor 1987.
maar dan wel van een 1
ANVC-contactlensspecialist 3 J™|^ QPp
Nieuwe Rijn 62
Leiden 071 - 124108
ZEIST (GPD) - In een motie heeft de algemene vergadering van de Ver
eniging Nederlandse Ziekenfondsen zich dinsdag unaniem uitgespro
ken tegen het invoeren van een eigen bgdrage, zoals die aan de orde is
voor de geneesmiddelen. De ziekenfondsbestuurders wgzen dit kabi
netsplan (waarover de Tweede Kamer deze week debatteert) als een
ondeugdelijk middel af.
Om tot bezuinigingen te komen, is de weg van incidentele eigen bijdra
gen ongeschikt, menen de ziekenfondsen. Een eigen bgdrage leidt tot
overheveling van gemeenschapskosten op het individu. Men vreest dat
de laagstbetaalden daarvan de dupe worden. Bovendien is deze eigen
bgdrage in strijd met het solidariteitsbeginsel in de sociale zekerheid,
zo werd gesteld
Overigens zullen de ziekenfondsen noodgedwongen meewerken als in
derdaad de eigen bgdrage van f 1,25 per afgeleverde hoeveelheid medi
cijnen op 1 januari 1983 wordt ingevoerd
ADVERTENTIE
Geen probleem met Caveau. Rood,
wit of rosé. Altijd lekker, altijd van goede
kwaliteit
Caveau Vin de Table, met zorg geselee
teerd door de wijnkopers van Verbunt
U kunt ervan op aan. En u vindt geen be
tere wijn onder de vijf gulden.
Caveau. Gegarandeerd door Verbunt.
Uit de kelders van Verbunt Wijnkopers sinds 1844.
J llij twee flessen één j
i pilden cadeau. i
Sni| mei een purine mes|e J
J het Caveau zegel uit de
I loden capsule van een van de
I Caveau-wijnen.
Stuur twee van deze lood- I
I merkjes, te zamen met een I
I ingevulde coupon, in een en- I
J velop zonder p< >stzegel aan J
Op Margnct bocxK happen plan. J
j Antwoordnummer 106$S.
lP^ IOC*' k'\ Amsterdam U ont
4'vJÉr vangt dan ff-retour
Naam: J
Adres
I
Postcode/Plaats.
Bankrckeningn
Of gironummer.
Deze actie is geldig tot I mei
Zie voor nog meer voor
deeLHet happrnplan"
in Margriet nr SO. 1982
