Van Voorschotense polder tot Leidse woonwijk
Nieuwbouwwijk met
huisvesting voor
13.500 Leidenaren
Inspraak onderdeel bouwproces
Eerste paal in Stevenshof
PAGINA 4
Leiden
LEIDEN - De Stevenshofpolder,
het maagdelijke gebied achter
de Rijndijk (tussen De Vink en
de Haagsche Schouw), is, na
Zuid-west en de Merenwijk,
het nieuwe uitbreidingsgebied
van de gemeente Leiden. Op 5
januari 1981 stelde de gemeen
teraad het globale bestem
mingsplan vast voor de toe
komstige woonwijk. Morgen
zal de eerste paal de grond in
gaan voor Leidens volgende
Merenwijk. Daaraan is een
langdurige en moeizame dis
cussie vooraf gegaan tussen,
kort gezegd, de voor- en tegen
standers van de bouw in de
Stevenshofpolder.
De eerste stap op weg naar de
nieuwe woonwijk werd gezet
in 1966 toen een deel van de
polder, dat tot de gemeente
Voorschoten behoorde, bij Lei
den werd gevoegd. Zes jaar la
ter werd onder verantwoorde
lijkheid van de toenmalige
wethouder Kret een werk
groep ingesteld die de ontwik
keling van de Stevenshofjes-
polder zou gaan voorbereiden.
Gaten
In 1974, met de komst van Lei
dens linkse programcollege,
keerde het tij ook voor de Ste
venshofjespolder. De Werk
groep Milieubeheer meende
dat het bebouwen van de Ste
venshof niet nodig zou zijn als
eerst de gaten in de (binnen-
)stad volgebouwd zouden wor
den. En ook een gezamenlijk
werkgroep van PSP, PPR en
D'66 publiceerde een rapport
waarin werd geconcludeerd
dat de bebouwing van de Ste
venshof ongewenst en niet no
dig zou zijn. Een uitgebreide
discussie volgde.
boom, zich steeds een vurig
voorstander toonde van be
bouwing van de Stevenshof
polder moest hij het onderspit
delven. De aandacht van het
linkse college ging vooral uit
naar de stadsvernieuwing, het
bebouwen van open plekken
binnen de bebouwde kom van
Leiden. Wel werd doorgewerkt
aan een programma van eisen
voor de Stevenshofpolder voor
het geval zou blijken dat het
bouwen in open gaten geen
soulaas zou bieden voor de
groeiende lijst van woningzoe
kenden.
Dit programma dat in mei 1978
door de gemeenteraad werd
vastgesteld werd gevolgd door
het maken van een bestem
mingsplan. Zoals gezegd werd
dat plan in januari 1981 door de
raad vastgesteld en daarmee
was het pleit eigenlijk be
slecht. De voorstanders van
het groene hart van de rand
stad hadden de strijd verloren.
Niet in de laatste plaats omdat
inmiddels was komen vast te
staan dat de nieuwbouw in de
(binnen)stad onvoldoende op
leverde om de behoefte van de
Leidse woningzoekenden op te
vangen.
Sinds de zomer wordt gewerkt
aan het bouwrijpmaken van de
polder. Het is de bedoeling dat
de nieuwe wijk in 1990 zal zijn
volgebouwd. Of dat lukt hangt
af van de minister van volks
huisvesting. Die maakt uit hoe
veel woningen Leiden jaarlijks
mag bouwen. Het afgelopen
jaar viel dat ongunstig uit zo
dat zelfs noodzakelijk was een
voorschot te nemen op het
kontingent voor volgend jaar
om in de Stevenshof aan de
slag te kunnen.
Eengezinswoning
Er worden in de Stevenshofpol
der voornamelijk eengezins
woningen gebouwd (65% van
alle woningen). Ongeveer 35%
van de woningen zal bestaan
uit gestapelde bouw (3 4 la
gen). Het percentage kleine
woningen, voor één- en twee
persoonshuishoudens zal ma
ximaal 35% bedragen (inclusief
9% bejaardenwoningen). De
meeste woningen worden ge
bouwd in de gesubsidieerde
sector, dat wil zeggen: woning
wetwoningen, premiehuurwo
ningen, premiekoopwoningen
A en premiekoopwoningen B.
Dure vrije sector huizen zullen
alleen gebouwd worden als
daarvoor voldoende belang
stelling bestaat bij bouwers en
kopers en dat is vooralsnog
niet het geval.
De Rijndijk zal in de toekomst
zijn funktie als doorgaande
route verliezen. De weg zal ver
keersluw worden. Het door
gaande verkeer tussen Leiden
en Rijksweg 44 zal in plaats
van over de Rijndijk over de
Dr. Lelylaan en over de toe
komstige weg Stevenshofdreef
worden geleid. De woningen
worden zo gegroepeerd dat er
veel ruimte is voor kinderen
om te spelen. In het midden
van de wijk komt een wijk-
park. Er is ook ruimte voor een
winkelcentrum, een wijkcen
trum, kantoren en milieuvrien
delijke bedrijven.
in de wijk is ook ruimte gereser
veerd voor scholen, een ge
zondheidscentrum en een bi
bliotheek. De eerste paar jaren
zal het echter nog geen ideaal
wonen worden in de Stevens
hofpolder. De bewoners zullen
het voorlopig nog zonder win
kels en andere voorzieningen
moeten stellen. Wel zullen er
enkele noodvoorzieningen
(scholen) komen. Definitieve
welzijnsvoorzieningen (sociaal
cultureel werk, medische zorg,
recreatie, geestelijk leven) zul
len er overigens toch niet één,
twee. drie ziin. De gemeente
Leiden heeft daarvoor nauwe
lijks geld.
De Stevenshofpolder wordt de
eerste Leidse woonwijk die is
aangesloten op de stadsver
warming. Daarvoor wordt
warm water vanaf de centrale
van het energiebedrijf aan de
Langegracht door leidingen in
de grond naar de Stevenshof
gevoerd. Alleen om te koken
wordt een aardgasnet aange
legd. Stadsverwarming is niet
nieuw, want een aantal scholen
en twee ziekenhuizen in Lei
den beschikt al over zo'n ver
warmingssysteem. De bewo
ners van de Stevenshof is ver
zekerd dat de stadsverwar
ming niet duurder zal zijn dan
aardgas, maar ook niet goedko
per.
Hoofdzaak is uiteraard dat de
Stevenshofpolder uitkomst zal
bieden voor de vijfduizend wo
ningzoekenden die staan inge
schreven bij het Leidse Buro
Huisvesting. Daar is het per
slot van rekening om begon-
LEIDEN - Leiden krijgt er een nieuwe woonwijk bij. Morgen wordt de eerste paal gesla
gen voor de bouw van zo'n 4500 woningen in de Stevenshofpolder. Een typisch Hol
landse polder die zal worden omgetoverd tot een moderne nieuwbouwwijk voor 13.500
Leidenaren.
Ai enige tijd wordt de landelijke
rust in de Stevenshofpolder ver
stoord door graafmachines en
vrachtauto's. In het vooijaar is
een begin gemaakt met het
bouwrijpmaken van het terrein
(zandophoging), de aanleg van
riolering en de aanleg van de Ste
venshofdreef. Met de woning
bouw wordt begonnen in de
noordwesthoek van de polder,
aan de zijde van de Rijndijk, na
bij de Haagsche Schouw.
Eén van de eerste bewoners van de
Stevenshofpolder, en voorzitter
van de bewonersvertegenwoor
diging. Arend Hartman, zal mor
gen de eerste paal slaan voor
twee woonbuurten van samen
385 woningwetwoningen. In juni-
zullen de eerste Leidse families
het groene weidegebied, met de
oude knotwilgen, de Veenwate-
ring en een enkele boerderij,
gaan bevolken. Vanaf die maand
worden wekelijks zo'n 15 wonin
gen opgeleverd.
Goed en goedkoop
Wethouder Tesselaar van volks
huisvesting heeft steeds voorop
gesteld dat de woningen in de
Stevenshof worden gebouwd
voor Leidse woningzoekenden.
Daarbij wordt voorrang verleend
aan degene die nu in een goedko
pe woning wonen van een wo
ningbouwvereniging maar graag
willen verhuizen (doorstromen)
naar een duurdere, maar wel be
taalbare, eengezinswoning. De
nieuwbouw moest dus goed en
goedkoop worden, dat wil zeg
gen: een goede woning met een
betaalbare huur voor de mensen
met een kleine beurs.
De gemeente heeft zeventien aan
nemers gevraagd een compleet
bouwplan in te dienen. Architec
tenkeuze werd aan de aannemers
overgelaten. "Zoekt u het maar
uit, als het maar goedkoop is",
was de boodschap. Die opzet is
aardig gelukt. Van der Vorm Wo
ningbouw B.V. uit Papendrecht
haalde een woningbouwplan uit
een Ia dat men al eens had uitge
voerd in Spijkenisse. Met luttele
door
Jan Rijsdam
wijzigingen en de noodzakelijke
versobering kan het in de Ste
venshof herhaald worden. Van
architecten- en adviseurshonora
ria is geen sprake. Dat samenge
nomen met de nodige versobe
ring en de moordende concur
rentie in de bouwwereld heeft
een huurprijs voor de dag doen
komen beneden de vierhonderd
gulden per maand voor huis met
een tuin.
Het bouwplan omvat voornamelijk
eengezinswoningen (met drie,
vier of vijf kamers) maar in het
plan zitten ook 36 bejaardenhuis
jes en een viertal woningen voor
minder-validen. Een klein stukje
van de nieuwbouw zal bestaan
uit 24 gestapelde woningen. Het
gaat om vrij ruime, goed geïso
leerde woningen. Gevarieerd van
opzet, de gevels opgemetseld in
rode of gele baksteen, het buiten
werk kleurig geschilderd en een
schuine kap met pannen. Het
zijn dus allemaal huurwoningen.
Krap
Volgens gemeenteambtenaar Mels
Verkoren, van de afdeling volks
huisvesting, is het zeker niet de
bedoeling de Stevenshofpolder
via de thans gevolgde werkwijze
vol te bouwen. Het uitvoeren van
een ladenplan is vooral ingege
ven door de noodzaak om de
bouwkosten te beperken en door
het krappe tijdsschema (één ok
tober moesten de plannen bij het
ministerie in Den Haag liggen).
De kans dat de komende jaren in
de Stevenshofpolder net zulke
goedkope huurwoningen wor
den neergezet al thans het geval
is wordt, mede gezien de huidige
kabinetsplannen, gering geacht.
Behalve woningwetwoningen zul
len in de Stevenshofjespolder
ook premiehuur- en koopwonin
gen worden gebouwd. Eind deze
maand gaat vermoedelijk de eer
ste paal de grond in voor 100 pre-
De Stevenshofpolder zoals die er nu uitziet,
wijk in de polder;. Op de achtergrond de woningen
miehuurwoningen. Grootels
Bouwmaatschappij, uit Eindho
ven, bouwt deze woningen in op
dracht van het Philips pensioen
fonds. Begin volgend jaar wordt
een begin gemaakt met de bouw
van 150 premie-koopwoningen
door het Bouwfonds Nederland
se Gemeenten.
Bij elkaar genomen overheerst de
hokjesgeest sterk in de Stevens
hofjespolder. Met alternatieve
woon- en leefvormen wordt na
genoeg geen rekening gehouden.
Ambtenaar Verkoren meent dat
experimenten met alternatieve
woonvormen ook de nodige aan
dacht moeten krijgen in de Ste
venshof. Maar de gedachten over
een centraal wonenproject,
houtskeletbouw of experimente
le woningbouw zijn slechts spo
radisch waar te nemen op het Tien tot vijftien jaar geleden, tij
dens de bouw van de Merenwijk,
was daarvan nog nauwelijks
sprake. Een foldertje en een tot
niets verplichtende voorlich
tingsavond. Daarbij bleef het. In
de Stevenshofjespolder is echter
sprake van een daadwerkelijke
deelname van de toekomstige
bewoners aan het bouwproces.
Dat is niet uniek in het Tand,
maar ook zeker niet gemeen
goed. Voor Leidse begrippen in
elk geval een stap in de goede
richting.
inks op de foto de brug die
xingen aan de Rijndijk.
LEIDEN - Bewoners krijgen
steeds meer invloed op de wijze
waarop hun huis wordt gebouwd
en hun woonomgeving ingericht.
In de te bouwen woonwijk Ste
venshofjespolder is de inspraak
een bijna onlosmakelijk deel ge
worden van het totale bouwpro-
Leidse stadsbouwhuis.
In het bestemmingsplan voor de
Stevenshofpolder zijn de belang-
ijjkste zaken al vastgelegd. Klei
ne veranderingen zijn nog moge
lijk. De nieuwe woonwijk zal de
komende jaren stukje bij beetje
worden volgebouwd. De bedoe
ling is dat de 4500 woningen er in
1990 staan. Maar hoe de Stevens
hof er precies zal uitzien over
tien jaar kan natuurlijk niemand
zeggen.
In mei van dit jaar heeft de ge
meente 280 bewoners (gezinnen)
geselecteerd die een woning krij
gen toegewezen in de eerste twee
bouwvlekken van de Stevens
hof. Ongeveer honderd wonin
gen zijn nog in reserve gehouden
voor urgente toewijzing (stads-
vernieuwingsurgenten) en rijks-
reservering. Voor de 280 bewo
ners is in juni een serie van vier,
drukbezochte, inspraakavonden
gehouden. Tijdens deze avonden
hebben toekomstige bewoners
hun wensen naar voren kunnen
brengen met betrekking tot de
indeling en de grootte van de wo
ning. Deze wensen zijn goed
deels in de plannen verwerkt.
"Ik had niet verwacht dat we zo
veel inspraak zouden krijgen",
zegt Gerard Klerk, éen van de
toekomstige bewoners en secre
taris van de bewonersvertegen
woordiging. "Sommige mensen
vinden het heel gewoon, maar de
meeste zijn reuzeblij met de in
spraakmogelijkheden. Er is éen
bewonersvertegenwoordiging
gevormd en verschillende groep
jes houden zich bezig met de
plannen voor de inrichting van
de woonomgeving, de woning,
de stadsverwarming enz. Een
coördinatiegroep houdt de alge
mene lijn in de gaten en zorgt
voor de band met de overige be-
Zo gaan de eengezinswoningen eruit
morgen de eerste paal de grond in gaat.
Door de activiteiten van toekom
stige bewoners zijn de bouw
plannen, tot op het laatste mo
ment, veranderd of bijgesteld.
Daarna is verder gepraat over de
inbouwpakketten, dat wil zeg
gen: de kleuren, tegels, afwer
king en keukenblokken. Tenslot
te houden de bewoners zich be
zig met toekomstige voorzienin
gen zoals winkels, scholen, een
peuterspeelzaal en een buurt
huis. Voor de organisatie van de
inspraak krijgt de gemeente een
subsidie van het ministerie van
volkshuisvesting.
Joop Beemer van de Stichting Wel
zijn, die het hele proces van in
spraak begeleidt, is niet ontevre
den over de gang van zaken tot
dusver. "Aanvankelijk zag het
naar uit dat de inspraak bij de
nieuwbouw in de Stevenshof de
mist in zou gaan. De uitgangs
punten lagen vast, de bewoners
werden te laat geworven en gese
lecteerd en de inspraaktijd was
te kort. Toch kan ik zeggen dat
de bewoners tot op heden een
behoorlijke invloed hebben ge
had op de bouwplannen".
De perikelen tussen gemeente en
de Federatie van Woningbouw
verenigingen, over de herstruc
turering van de Leidse corpora
ties, dreigden op het laatste mo
ment nog roet in het eten te gooi
en. De gemeente kon de Stevens
hofwoningen niet toewijzen om
dat dat recht is voorbehouden
aan de beherende corporatie. Die
waren in het geval van de Ste
venshof nog niet aangewezen
omdat de corporaties zich eerst
fusiebereid moesten verklaren.
Het gekissebis heeft tot gevolg
dat de verdeling van de wonin
gen onder de 280 geselecteerde
bewoners, pas volgende maand,
op het laatste moment, kan
plaatsvinden.
Mels Verkoren, ambtenaar van de
afdeling volkshuisvesting van de
gemeente, geeft toe dat de in
spraak niet vlekkeloos is verlo
pen maar meent dat de bewoner
sinspraak ook heel goed in korte
tijd is te organiseren. Joop Bee
mer zegt tevreden te zijn over de
grote soepelheid die de afdeling
volkshuisvesting heeft betracht
bij de verwerking van de in
spraak. "De tijd die bewoners ge
gund wordt om bezig te zijn met
de eigen woning en woonomge
ving is echter te kort omdat het
alleen ruimte laat om te reageren
op wat anderen voorgekookt
hebben". Volgens Joop Beemer
is niet te hopen dat deze manier
van werken richtinggevend
wordt voor de manier waarop de
inspraak bij nieuwbouw in de
toekomst' gestalte zal krijgen.
"De inspraak voor de volgende
woonbuurt moet snel van start
gaan", meent Beemer. "Anders
wordt het opnieuw haastje rep-
je".
LEIDEN - Hü zei niet: "Ik ben
niet door rood licht gereden".
Of: "Rood! Kom nou, ik ben
toch niet kleurenblind. Dat
licht was groen". Nee heus, de
ze verdachte zei tegen de Leid
se Kantonrechter: "Er straalde
mij geen rood licht toe".
Nu doet het er eigenlijk niet zo
veel toe hoe je een en ander
formuleert, meestal wordt de
verdachte in dit soort gevallen
snel uit de droom geholpen.
Zoals nu.
"U bent op 10 oktober '81 wel
door rood gereden", zei de
rechter. "Er is een foto ge
maakt". Ontkennen helpt nu
niet meer, de verdachte moet
een nieuwe tactiek bedenken.
"Dat lijkt me toch zo onwaar
schijnlijk hè: dat ik dus door
rood zou zijn gereden".
De officier nam het woord. Er
viel volgens hem een bereke
ning te maken waaruit bleek
dat de automobilist enkele
tientallen meters voor het stop
licht al kon zien dat het licht op
rood stond. En hij begon te re
kenen.
Of de automobilist het allemaal
wel kon volgen valt te bezien,
geimponeerd was hij in elk ge
val wel. Dat er 130 gulden boe-
"Er straalde
mij geen rood
licht toe
te werd geeist begreep hij niet.
"Dat vind ik nou buitensporig,
130 gulden! Bovendien reed ik
daar op een tijdstip dat je de
lichten pertinent oranje zou
kunnen laten knipperen, zo
weinig verkeer kwam er
langs".
Nadat de rechter nog een paar
vragen had gesteld mocht de
verdachte nog eenmaal wat
zeggen. Dat hij een boete zou
krijgen stond ondertussen
waarschijnlijk ook voor hem
wel vast, dus maakte hij maar
eens van de gelegenheid ge
bruik om het over iets geheel
anders te hebben.
"Het heeft wel niets met deze
zaak te maken", begon hij,
"maar wat mij nou opvalt is dat
er zo ontzettend veel fietsers
door rood rijden". Onwillekeu
rig ga je op zo'n moment aan je
jeugd terugdenken: ja, ik heb
een koekje gepakt, maar hij
ook!
De officier van justitie vatte het
nogal ironisch op. "Ach", zei
hij, "u moet maar zo denken:
voor fietsers bestaan er drie
kleuren groen". De automobi
list kreeg een boete van 110
gulden.
De parkeeragent
Parkeren schijnt moeilijk te zijn
in Leiden. In alle toonaarden
wordt deze treurzang door ver
ontwaardigde automobilisten
gezongen. Sommige overtre
ders zijn al zover dat ze de be
keuring als een noodzakelijk
kwaad beschouwen.
Soms heb je geluk als parkeer
der; dan kom je een parkeer
agent tegen die zegt: "Het mag
wel niet, maar zet die auto daar
maar even neer". De verdachte
die gisterochtend voor de kan
tonrechter verscheen was ook
zo'n door-z'n-vingers-kijker te
gengekomen.
"Ik zag die agent staan, dus ik
naar hem toe. "Zet die auto
daar maar even neer", zegt-ie.
"Het mag wel niet, maar voor
uit". Goed, ik parkeer m'n au
to, maar wat zag ik toen ik te
rugkwam: een bekeuring!"
En terecht, vond de officier van
justitie, want je mocht daar
niet staan. Maar die tolerante
agent dan? "Ik ken die verha
len wel", sprak de officier van
justitie. "Zeg maar dat er een
man met een pet rondliep en
alles is in orde. Dat schijnt iets
magisch te zijn, een man met
een pet".
Nadat de officier 45 gulden boete
had geeist, zei de fout-parkeer-
der: "Ik snap d'r niks van. Ik
heb daar bij V D zo vaak ge
staan! Nooit een bekeuring ge
had".
"Oh, had u dat maar eerder ge
zegd, dan had ik een hogere
boete geeist", antwoordde de
officier van justitie. De rechter
liet zich echter niet misleiden:
45 gulden boete.
Kerstviering
De traditionele kerstviering van
De Noorderwiek, een school
voor middelbaar beroepson
derwijs, staat dit jaar in het te
ken van de mensenrechten. De
viering, die door buurtbewo
ners kan worden bijgewoond,
wordt donderdag vanaf half
acht 's avonds gehouden in de
Antonius Kerk. Hoogtepunt
van de avond is een optreden
van de muziektheatergroep
'Beroerd'. Medewerking verle
nen verder het jongerenkoor
'De Overbrugging' en de Chi
leense band 'Neltume'.
Centrumpartij
In het gebouw van SSR, Hoge-
woerd 108, wordt vanavond
een vormingswerkavond ge
houden over de Centrumpartij.
De centrale vraag is of de Cen
trumpartij een bedreiging
vormt voor de democratie en
welke houding je ten opzichte
van de partij moet c
Forumleden zijn Roethof
(PvdA), Kniesmeyer (Anne
Frankstichting) en Den Donse
laar, schrijver van de studie
'De staat verdrukt'. Willem
Breedveld van Trouw heeft de
leiding. Aanvang half negen.
Politiek forum
De wergroep 'Politieke vorming
voor vrouwen' houdt donder
dagavond een politiek forum
over de gemeentepolitiek. Di
verse wethouders en raadsle
den zullen aanwezig zijn om
vragen te beantwoorden, Aan
vang acht uur in buurthuis 't
Spoortje aan de Bemhardka-
Film
In het Kijkhuis aan de Vrouwen-
kerkkoorstraat wordt van don
derdagavond tot volgend vieek
woensdag de film 'Yol' van de
Turkse filmer Yilmaz Güney
gedraaid. De film geeft een
beeld van de toestand in Tur
kije, via de lotgevallen van vijf
mannen die een week vrijaf
krijgen uit een strafgevange
nis. Aanvang steeds acht uur
en kwart over tien, ook op zon
dag.
Hengelsport
Visvereniging 'Hengelsport' viste
in de Apothekersdijk en het Ra
penburg. 1. F. v Eijgen met 26
vissen van 2020 gram; 2. A. Le-
vahrt 31-1830; 3. A. Beij 34-
1760; 4. P. v Houten 22-1650; 5.
T. Blansjaar 23-1550; 6. W. den
Edel 24-1400; 7. E. v Houten
16-980; 8. 1. Jansen 13-980; 9.
R. v Egmond 14-920; 10. 11-890.
