Gezaghebbend smaakmaker Hervormde confessionelen willen enquête kostuum 15.95 Op gebied van buitenlandse politiek Voordeel-driedaagse! nu ,JEcn artikel van Heldring was duidelijk een onderwerp van ge sprek op Buitenlandse Zaken. Kritiek van hem overdacht Je". Aldus beoordeelt oud-minister Van der Stoel van buitenlandse zaken de betekenis van het werk van mr. J. L Heldring. En NA VO-secretaris-generaal Joseph Luns: ,Jk beb altijd met grote aandacht zijn artikelen gelezen. De meningen van Heldring heb ben daarbij dikwijls mijn eigen oordeel beïnvloed. Ik weet dat dit ook bij andere beleidsvoerders bet geval is". Al bijna dertig jaar laat Jerome Louis Heldring zijn verhelderend licht schijnen over de Nederlandse buitenlandse politiek. Hij doet dat sinds I960 in de column 'Dezer Dagen', die verschijnt in het NRC-Handelsblad, de krant waarvan bij ook nog enkele jaren hoofdredacteur was. Heldring is een van die mensen die binnen een kring van kenners zeer wordt gewaardeerd, terwijl hij voor het grote publiek een volslagen onbekende is. Hij maakt zonder twijfel deel uit van de smaakmakende elite op het terrein van de buitenlandse politiek. Deze maand bereikt Heldring de leeftijd van 65 jaar, bet tijdstip waarop men geacht wordt op te houden met werken. Voor één van zijn functies is bet einde onvermijdelijk. Hij zal niet langer algemeen-secretaris zijn van het Nederlands Genootschap voor Internationale Zaken INGIZ), bet instituut dat een belangrijk aandeel heeft in de opleiding van aankomende diplomaten. Zijn column in de NRC zal Heldring echter nog niet staken. Tot vreugde van vriend en vijand. Want de beleidsmakers en weten schappers die hij in zijn stukken onverbiddelijk op de korrel neemt, weten zicb verzekerd van een faire behandeling. In alle i heer, immer in de plooi en altijd de bal Een man van de elite en voor de elite. Een vrijzinnig conservatief, zoals hij zichzelf kenschetst. Maar bovenal een eigenzinnig den ker, in de woorden van een NAVO-topfunctionaris „praktisch de enige Nederlander die echt nadenkt over buitenlandse politiek". Mr. J. L Heldring. DINSDAG 14 DECEMBER 1982 Ik heb een nieuwe hobby: thema tisch filmkijken. Nu zullen er on der u zijn die zeggen: dat doe ik altijd al, ik ga altijd alleen maar naar Kung Fu-films, of naar Walt Disney-films, of naar films waar Robert de Niro in mee speelt, maar dat gaat me niet ver genoeg. Het thema moet klein schaliger zijn. Het afgelopen weekend bijvoorbeeld hebben mijn vrouw en ik als thema 'de fietser die door de lucht fietst' ge nomen, waardoor enkele op zich zelf heel redelijke films meteen al afvielen: 'Ludwig', 'La Nuit de Varennes', 'De Grote Stilte', 'Que- relle', allemaal films waarin niet door iemand door de lucht wordt gefietst. Een probleem is natuur lijk hoe je tevoren te weten komt of er door de lucht wordt gefietst in een film of niet, want zoiets wordt lang niet altijd in de film recensies vermeld Je moet het dikwijls gokken, hoewel het ook is toegestaan op ooggetuigen af te gaan die de film reeds gezien hebben en tot de kennissenkring behoren. Zo wis ten we bijvoorbeeld dat Woody Allen in zijn nieuwste film 'A Midsummer Night's Sex Comedy' op een fiets met propellor door de lucht vliegt, dus die film konden we rustig bezoeken. Maar als je zulke informatie tevoren niet kunt bemachtigen, wordt het een kwestie van Fingerspitzengefühl, en dan kan je er soms lelijk naast komen te zitten. 'Where eagles da re' bijvoorbeeld, leek ons een titel die dank zij die adelaars wel eni ge luchtacrobatiek beloofde, maar dat bleek toch tegen te val len. Althans wat de vliegende fietsen betreft. Toch kun je het er niet op wagen zo'n film halver wege te verlaten, want vaak komt er op het allerlaatste nip pertje nog een fiets uit de wolken tevoorschijn, of anders iets soort gelijks waarmee halve puntjes te behalen zijn: in 'De Rode Ballon' alle kinderen aan ballonnetjes over Parijs zwevend, of in 'Won der in Milaan' alle zwervers op bezemstelen het luchtruim kie zend, dat soort dingen. 'A Midsummer Night's Sex Come dy' beantwoordde dus geheel aan ons thema, maar bij 'Diva', een zeer overschatte Franse film vol aanstelleritis le klasse, bleken we mis gegokt te hebben, hoewel we er toch dichtbij zaten: hier was steeds sprake van een bromfiets waarmee door de metro gevlogen werd, trappen op, trappen af, maar ja, een bromfiets is geen fiets, en roltrappen op en af vliegen is nog niet door het zwerk vliegen, dus dat werden twee minpunten. Wist u overigens dat bij de IKEA in Amsterdam bij de uitgang drie bordjes hangen met de volgende tekst erop: „Wij behouden ons het recht om bij het verlaten van dit pand je tas te kontroleren". Omdat we op de wereld zijn om el kaar te helpen, heb ik de cassière een complimentje gemaakt met de vorderingen in de Nederland se taal van haar Zweedse chef, en haar verzekerd dat er nog maar twee fouten in dit tekstje zaten. ,J3edoelt u 'je tas' in plaats van 'uw tas'?", vroeg ze benieuwd, maar nee, dat bedoelde ik niet, zei ik, en vriendelijk groetend ging ik mijns weegs, op weg naar 'Diva', waarin ze in de onderti tels rustig 'ik leidt' en dergelijke schrijven, en wel het filmpje van het BlO-herstellingsoord verto nen maar niet met de beloofde rammelbussen komen 'omdat de bussen nog niet verdeeld zijn'. Dat was City, altijd nog beter dan Calypso, waar we na de ge dwongen pauze met ons allen een minuut of zeven naar opgewekte grammofoonmuziek moesten luisteren omdat de operateur ons kennelijk vergeten had. De grote vraag is dan: hoe lang blijf je ge dwee zitten voordat je opstaat en naar de ingang loopt om de tech nicus aan zijn plicht te herinne ren, met het risico dat de lichten doven op het moment datje, door iedereen solidair nagestaard, net bij de deur bent gekomen waar boven UIT staat? Bij mij duurde het dus zeven minuten, en ieder een dacht dat het aan mijn kor date optreden te danken was dat de film kort na mijn terugkeer weer begon, hoewel ik niemand in de ingewanden van de bio scoop had kunnen ontdekken... Enfin, de film, 'E.T.', vergoedde na tuurlijk alles. Niet alleen werd er op cross fietsen hoog door de lucht gefietst, zodat de film aan ons thema beantwoordde, maar bo vendien hebben we nu met eigen ogen een echt buitenwerelds we zentje gezien: E.T., lang zo lelijk niet als J.R., maar wel veel aan- minniger en ontroerender. De mensen die de film maakten, heb ben van president Reagan zelf de opdracht gekregen rond te vertel len dat het om een soort robot-pop gaat van metaal, glasvezel en schuimrubber, met 87 bewegings mogelijkheden die door 12 men sen werden bestuurd. Dat is na tuurlijk onzin. Wie de film gezien heeft, weet dat E.T. gewoon een echt ruimtewezentje is, waarop Steven Spielberg toevallig ge stuit is. Hij heeft er toen bliksem snel een film omheen bedacht, voordat de Amerikaanse rege ring er lucht van kreeg en ervoor zorgde dat E.T. met een geheim ruimteschp weer werd terugge bracht, uit vrees voor represailles uit de ruimte. E.T. is dus geen ro bot-pop, maar een bestaand ruimtewezen. Ik zit, als volwas sen kerel, toch geen tranen weg te pinken om een pop'.'. Zo onwijs ben ik nou ook weer niet.' „Ik werd in die tijd als eens soort verrader be schouwd. Het werd mij niet in dank afgenomen, dat ik met zo weinig en thousiasme schreef over de Europese eenwor ding". Mr. J. L. Heldring vertelt met plezier over de jaren '60, toen hij zo tegendraads kon zijn. „Ik zag gewoon niets in een politieke vereniging van Europa. Ik geloof wel dat ik daarin gelijk heb gekregen". Ontspannen wiegt Heldring in een oude schommelstoel in het stemmige studeervertrek op de eerste verdieping van zijn riante villa in Leidschendam. Een dikke wollen coltrui ont neemt hem niets van zijn ge distingeerde voorkomen. „Nu is het nauwelijks meer nodig dit te zeggen, maar toen viel ik' uit de boot met mijn voortdu rende hameren op de mogelij ke tegenstrijdigheden tussen een Atlantische benadering en een Europese". Heldring is altijd Atlanticus ge bleven, en voorstander van een hechte band met de Verenigde Staten. Niet om redenen van ideologie. Zijn denktrant wordt nog het meest getypeerd door een intense afkeer van ideologie, van morele hoog standjes. Zo is de NAVO er voor Heldring niet om de 'vrije wereld' te redden tegen het 'oprukkende communisme'. „Onze veiligheid wordt be dreigd door het gebrek aan evenwicht in Europa, daar is een tegenwicht voor nodig". ,De sterkste tegenmacht is toe vallig de Sowjet-Unie, en de Sowjet-Unie is toevallig com munistisch. Het is de macht die de Sowjet-Unie uitmaakt, die om een tegenmacht vraagt. Het is niet haar ideologie", schreef Heldring al in 1975. Macht en tegenmacht, dat is het hele eieren eten. Elke macht die zich zonder al te veel risico kan uitbreiden, zal dat doen. Dat staat min of meer los van de rechtvaardiging die daarbij wordt gebruikt. „In het NAVO- verdrag staat ook nergens dat het bondgenootschap gericht is tegen het communisme. Die sterke nadruk op ideologie brengt de NAVO bovendien steeds onnodig in problemen wanneer een van de lidstaten de democratie eens een tijdje afschaft". De afkeer van ideologieën gaat bij Heldring trouwens gepaard met de oproep er wel gebruik Het hoofdbestuur van de Confes sionele Vereniging in de Neder landse Hervormde Kerk heeft het dagelijks bestuur van de her vormde synode dringend ge vraagd, op korte termijn onder alle (wijk)kerkeraden een enquê te te houden over een mogelijke fusie in de toekomst tussen de Hervormde Kerk en de Gerefor meerde Kerken. Volgens het hoofdbestuur vragen vele kerkleden zich af, of men werkelijk van zins is een eenwor ding na te streven waarbij de twee kerken in een 'soort geü nieerde kerk' zouden opgaan. "In plaats van een federatieve sa menwerking dus een volledige fusie, een hereniging in de strik te zin van het woord". Een enquête voorkomt, dat kerke lijke vergaderingen over een fe deratie of fusie bindende beslui ten zouden nemen zónder dat de kerkleden hierover zijn gehoord. "Het zou een vreemde zaak zijn als de kerkleden op een bepaalde datum zouden moeten verne men, dat zij van kerk waren ver anderd omdat hun kerk in een andere is opgegaan". Beroepen Hervormde Kerk: beroepen te Willemstad G. Zonneveld Capel- le aan de IJssel, te Klazienaveen- Zwartemeer kandidaat P. 'den Hertog Den Dolder; aangeno men naar Groningen R. Oort Al phen aan den Rijn-Oudshoorn, naar Kampen B. Oosterom Maarssen; bedankt voor Rotter dam-Zuid L. Langen Klooster ter Apel. voor Waddinxveen H. Har- kema Brakel, voor Ridderkerk R. van Kooten Zeist. van te maken. „De Slotakte van Helsinki, die moeten we zeker gebruiken om de tegen stander in zijn zwakke stee aan te tasten: op het gebied van de mensenrechten. Het is een van de weinige instrumenten waar mee we het de Russen nog een beetje moelijk kunnen ma ken". Nieuw-Guinea Intussen is er thee gebracht en heeft Heldring de bekentenis gedaan dat hij altijd „schaam teloos veel" koekjes eet. Om niet te veel op te vallen, spoort hij zijn interviewer aan vooral ook flink toe te tasten. ,Luns? Ja, veel mensen hebben de indruk dat ik een soort pik op hem had, dat ik hem ergens om achterna zat. Ik heb inder daad nogal fors tegen hem ge schreven, althans tegen zijn in mijn ogen rampzalige Nieuw- Guineapolitiek. Op andere punten, zoals zijn verzet tegen De Gaulle's plannen voor Eu ropa, steunde ik hem weer". .Eigenlijk stond het hele corps van buitenlandse zaken, op en kele uitzonderingen na, tame lijk sceptisch tegenover Luns' hardnekkige weigering om Ne derlands Nieuw-Guinea over te dragen aan het onafhankelij ke Indonesië van Soekarno. Maar het parlement stond, tot kort voor de overdracht (in 1963), als één man achter Heldring echter niet. „Ik vond dat Nederland de middelen niet had. Nieuw-Guinea lag zo vreselijk ver buiten ons machtsbereik. Het was alleen mogelijk zolang Luns geloof waardig kon maken dat Ameri ka op het laatste moment in zou springen, en daar heb ik nooit in geloofd. Het gaat er niet om of we al dan niet gelijk hadden, volkenrechtelijk ge sproken hadden we dat mis schien wel. We hadden een voudig de middelen niet voor deze politiek". Beschermd De afstandelijke zakelijkheid van Heldrings column ken merkt hem ook in het persoon lijke vlak. Op zijn instituut staat de deur van zijn werkka mer altijd open, maar hij blijft toch gesloten. Een van Hel drings weinige vrienden, prof. Ernst van der Beugel, consta teert bij hem een gebrek aan vermogen tot warmte en inti miteit. Mogelijk hangt dit sa men met de vroegtijdige dood van zijn moeder (als Jérome bijna zeven jaar is), en het gro te leeftijdsverschil, 45 jaar, met zijn vader. De band met zijn vader is er een van respect, meer dan van geborgenheid. Hoewel zijn vader hem gevoel voor het schone weet bij te brengen, is Heldring geen le vensgenieter. Een sober, werk zaam leven, voorliefde voor hutspot en boerenkool passen omtrent het te voeren beleid, met name op het punt van huwelijks voorbereiding. De werkgroep zal zich ook bezighouden met het groeiende aantal echtscheidin gen en de reactie van de kerk daarop. Slechts in 10 procent van de echtscheidingen waar een rooms-katholiek in dit bisdom bij betrokken is vraagt men ook kerkelijke ontbinding van het huwelijk. Hulpbisschop. De pastorale raad van het bisdom Den Bosch legt zich erbij neer, dat bisschop Bluyssen een hulpbisschop krijgt. "Als er dan toch een hulp bisschop moet komen, dan wil len wij de bisschop niet voor de voeten lopen", zei een woord voerder. De raad heeft de bis schop nu gevraagd, ervoor te zor gen, dat hij 'een goede' krijgt Kernwapens Met één stem meerderheid nam de synode van de Verenigde Pro testantse Kerk van België een resolutie aan waarin wordt ge zegd, dat het gebruik van kern wapens onder geen enkele om standigheid is te rechtvaardigen Een voorstel om ook het bezit van kernwapens af te wijzen en bij de Belgische regering aan te dringen op eenzydige stappen naar ontwapening haalde het niét. Sprankje licht. De congregatie voor de geloofsleer in Rome is bezig met een hervorming van de zogenaamde 'leerprocessen'. Kardinaal Ratzinger van deze congregatie deelde mee, dat daarby ook rekening wordt ge houden met voorstellen uit Wcst- Duitsland en Zwitserland. Dit eerder bij zijn stijl dan cham pagne en het coctail-circuiL Het is vanuit deze protestantse inslag, dat hij zijn verdere le ven met verwondering en iro nie blijft kijken naar de 'room se' wereld, in zijn columns een veelvuldig doelwit. Kleine luyden Een geliefkoosd thema van Hel dring is dat van de democrati sering van de buitenlandse po litiek. of zoals hij schrijft: „de opkomst van de kleine luy den". In de bundel 'Het ver schil met anderen' uit 1975 schryft Heldring: de taak van de regenten „bestaat er nu in, de opkomende 'kleine luyden', met hun precieze ideeën om trent goed en kwaad, gevoel bij te brengen voor het belang dat althans de kern van het buiten lands beleid, zoals dat na de oorlog tot stand is gekomen, behouden blijft". Hoe groot is nu die invloed van maatschap- naar aanleiding van het proces tegen de hoogleraar Hans Kung, aan wie in 1980 - wegens zyn 'onorthodoxe' opvattingen - de kerkelijke leerbevoegdheid aan de universiteit van Tubingen peüjke groeperingen op het buitenlandse beleid? .Het beleid houdt er rekening mee, de publieke opinie wordt by voorbaat meegewogen Dat wordt bedenkelyk wanneer het beleid zich laat leiden door de waan van de dag" Hcldnng heeft geen hoge pet op van de inbreng van de kleine luyden. Buitenlandse politiek heeft in zijn ogen een vryheidsmarge nodig, speelruimte, en boven dien een zekere samenhang. ,Ik zie een spanning tussen de mocratie en buitenlandse poli tiek. Ten eerste al vanwege de noodzaak van geheimhouding die soms bestaat. In de tweede plaats bestrykt buitenlandse politiek een terrein waar be sluiten niet langs democrati sche weg worden genomen". Een boycot van Zuid-Afrika, waar een deel oan het publiek op aandringt, wat vindt u daarvan? .Een eenzydige boycot vind ik onzin, een slag in de lucht. Bo vendien een vry luxueus ge baar, of 'signaal' omdat het ten koste gaat van anderen, dc frontlijnstaten. terwijl Neder land er wel niet onder zal lij den". Vrijzinnig Heldring heeft een hekel aan be houdzucht, maar vindt zichzelf toch conservatief. Hy heeft er wat op gevonden: vrijzinnig conservatief. De meeste men sen zouden hem gewoon libe raal noemen, in de klassieke betekenis van het woord, maar Heldring deelt niet de optimis tische levensvisie van de libe ralen, van de vervolmaak baar heid van de mens. Gelooft hij dan ook met in de vooruitgang van de geschiedenis? Even moet Heldring echt naden ken. Dan wint de scepsis. „Als je in een beschaafd land. mid den in het hart van Europa, twaalf jaar lang nationaal-so- cialisme hebt gehad, kun je dan wel spreken van vooruit gang? En pas 37 jaar gelden, dat is uit historisch oogpunt niks. Ook de beschaafde mens is tot allerlei dingen in staat, en kan zich door waandenkbeel den laten meeslepen". ,Op het ogenblik leven we in een gevaarlyk tijdsgewricht. Dat is de dialectiek van de emancipa tie. die in zyn tegendeel kan omslaan. Oude gemeenschap pen, kerkelijke en andere, zyn afgebroken. De staat heeft veel overgenomen van die solidari teit, die daardoor - zoals Wou ter Gortzak onlangs schreef - onzichtbaar is geworden. Men sen kunnen zich moeilijk iden tificeren met de verzorgings staat. je krijgt stuurloze men sen zonder houvast In feite zyn de mensen kwetsbaarder dan in de jaren dertig". werd ontnomen. Kung zelf heeft al verklaard, niet ontevreden te zyn over de aange kondigde hervormingen. "Er is een sprankje licht gekomen aan de Vaticaanse horizon". Over samengaan met gereformeerden Gereformeerde Kerken: beroepen te Waalwijk en Heusden Sj. P. Zwaan Glanerbrug, te Nieuwol- da-Woldendorp (Gr.) F. H. von Meyenfeldt Hilversum; aangeno men naar Roosendaal M. P. Vrij hof Schipluiden; bedankt voor Woerden J. Rutgers Heerenveen- Zuid. Gereformeerde Kerken Vrijge maakt: beroepen te Zuidhorn H. J. Begemann Bunschoten; be dankt voor Rotterdam-Noord G. Mulders Den Haag-Schevenin- gen, voor Amersfoort en voor Groningen-West S. de Vries Dronten, voor Dokkum A. de Ja ger Anna Paulowna-Enkhuizen, voor Kampen M. Nap Leusden, voor Langeslag W. Scherff Zut- phen. Christelijke Gereformeerde Ker ken: beroepen te Delft A. van der Veer Zwolle, te Vineland (Cana da) G. J. van Rookhuyzen Maas sluis. Gereformeerde Gemeenten: be dankt voor Krabbendijke J. Ka rens Opheusden, voor Clifton (Ver. Staten) A. Moerkerken Nieuw-Beijerland. Zondag 19 december doet ds. R. J. van de Hoef, gekomen van Harderwijk, intrede in de her vormde gemeente van Bodegra ven (half 3 in de Dorpskerk). Donderdag 6 januari neemt ds. A. P. van Langevelde afscheid van de christelijke gereformeerde kerk in Boskoop. Hij wordt zie kenhuispredikant op het zen dingsterrein in Vendaland (Zuid- Afrika). De zestig groepsvertegenwoordi- gingen van de Basisbeweging van Kritische Groepen en Ge meenten - die in Utrecht bijeen waren - hebben zich in overgro te meerderheid geschaard achter de voorstellen van het bestuur om mee te doen aan de beweging 'Weigering defensiebelasting'. De Basisbeweging volgt hiermee het voorbeeld van het Doopsge zind Vredesberaad. Ze gaat bo vendien proberen, de Raad van Kerken in Nederland zover te krijgen dat hy deze vorm van verzet tegen de bewapening er kent. De beweging 'Weigering defensie belasting' wil een wettelijke re geling die het mogelijk maakt dat mensen met ernstige bezwa ren tegen het militaire apparaat een bepaald belastingdeel be stemmen voor werkelijke vre desdoeleinden. De Basisbewe ging zal binnen haar eigen groe pen tot een zo groot mogelijk aantal weigeraars proberen te komen. Huwelijk, gezin, relaties. Het rooms-katholieke bisdom Den Bosch gaat via een werkgroep meer aandacht besteden aan de christelijke waarden van huwe lijk en gezin en aan andere rela ties. Bisschop Bluyssen tot de leden van deze werkgroep: "Wy slagen er niet in, onze gedachten over problemen op het terrein van hu welijk, gezin en andere relaties goed te formuleren en op deze problemen een eigentijds ant woord te geven". De werkgroep gaat zich bezinnen op een "verstaanbare, eigentijdse christelijke ethiek ten aanzien van huwelijk en relaties'. Een an dere taak is, de bisschop en orga nen van het bisdom te adviseren ADVERTENTIE V^oensdag 15, donderdag 16 en vrijdag 17 december Uiterst zorgvuldige behandeling inklusief Paltex versteviging, afgeleverd op hanger en in hoes (2-delig) Vraag ook naar Palthe kleding reparatie-service! B.v. nieuwe zak inzetten. <Palthenette cIblthe Stomerij 4

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 13