r EG: situatie in Polen afwachten Premier Japan heeft weinig speelruimte VN voor bevriezing kernwapens Smokkelaar achter aanslag op pans EG zet Japan onder druk December Mid-Lotto Noord-Ierland vreest geweld Spanje wil in '87 in EG Nederland geeft uitgebreide stemverklaring Kerststal gratis kans op jg 100 luxe weekends Sauerland. Sancties tegen Moskou nog niet opgeheven Buitenland DINSDAG 14 DECEMBER 1982 LONDEN (GPD) - De Noordierse politie is ervan overtuigd dat de terroristische groeperingen IRA en INLA van plan zijn nog vóór de kerstdagen een aantal zeer ge welddadige acties op touw te zet ten. Politie en leger in Ulster zijn in de hoogste staat van paraat heid gebracht Het staat vast dat een van de meest gevreesde terroristen, een man die aan beide zijden van de grens met Ierland wordt gezocht, mo menteel in het grensgebied ope reert. Hij heeft kontakt gehad met terroristische eenheden met de bedoeling acties te cordine- ren, aldus woordvoerders van de Noordierse politie. De INLA heeft gisteren al laten we ten de komende dagen 'met ge nadeloze hardheid' te zullen toe slaan. De ministers moeten voor het eind van dit jaar besluiten over al of niet voortzetting van de handels- beperkende maatregelen die in december 1981 werden getroffen tegen Polen en de Sowjet-Unie wegens de militaire machtsover name in Warschau. Toen werd onder meer de import van een aantal Russische goederen, zoals bont, juwelen, wodka en machi neonderdelen, stopgezet Nieuwe wetten De oorlogstoestand in Polen wordt op Oudejaarsdag opgeschort. Te gelijkertijd worden nieuwe wet ten van kracht die het de rege ring mogelijk maken de oorlogs toestand overal of in delen van het land opnieuw in te voeren wanneer zij dat noodzakelijk GENEVE (GPD) - De Turk die er van wordt verdacht drie miljoen mark te hebben betaald voor de aanslag op de paus, Be kir Ce lenk, heeft jarenlang vanuit Zwitserland een omvangrijke drugs- en wapensmokkel geleid. Het weekblad l'Hebdo schrijft dat Celenk, die vorige week in Sofia werd gearresteerd, handel- door Willem Offenberg de in Zwitserse horloges als dek mantel voor zijn duistere praktij ken. Celenk zou de contactman zijn ge weest tussen de Bulgaarse auto riteiten en de Turkse extreem rechtse activist Mehmet Ali Ag- ca, dader van de aanslag op de paus. Hij woonde van 1970 tot 1979 in het Zwitserse plaatsje Bienne en was medeoprichter van de handelmaatschappij Fal con SA. Celenk zette in die tijd honderdduizenden horloges om. acht, aldus het teleurstellende re sultaat van het parlementaire de bat dat gisteren op de eerste ver jaardag van de afkondiging van de oorlogstoestand op 13 decem ber 1981 werd gehouden. Veel Polen hoopten op totale ophef fing. In plaats daarvan is het, zo als het bestuur van Solidariteit in Brussel het uitdrukte, „iets meer dan een kosmetische operatie". Het debat in het Poolse parle ment, de Sejm, wordt vandaag (dinsdag) voortgezet. President Henryk Jablonski ver klaarde voor het parlement dat het onmogelijk is een onmiddel lijk einde aan de oorlogstoestand te maken. Dat moet stap voor stap gebeuren. Maar hij beloofde dat de overblijvende 371 geïnter neerden voor kerstmis zullen worden vrijgelaten. Hij gaf daar mee tevens hoop op amnestie voor ten minste een aantal van degenen die gevangen zitten om dat zij een of meer maatregelen op grond van de oorlogstoestand hebben overtreden. Geen antwoord kwam er echter op het aanbod van vakbondsleider Lech "Walesa om te helpen het land weer op de been te brengen. BRUSSEL - De Europese Ge meenschap gaat de druk op Ja pan langzaam opvoeren om dit land te bewegen zijn markt meer voor Europese produkten open te stellen. Gesprekken daarover met Japan in het kader van de GATT, de wereldovereenkomst over handel en tarieven, hebben tot nu toe weinig opgeleverd. De Europese ministerraad heeft gis teren in Brussel groen licht gfege- ven aan de Europese Commissie om in het GATT nu een stap ver der te gaan. Als gesprekken met Japan in ja nuari weer geen resulaten ople veren, kan de Commissie zelf be sluiten Japan voor een speciaal panel van het GATT te dagen. Dit panel, waarin de Gemeen- In Bienne was hij een gerespec teerd man, die de klokjes onder verschillende merknamen door verkocht, via Bulgarije, naar Tur kije. In 1976 richtte Celenk de re derij Isletme Transport op, en kocht een 2570 ton metend vrachtschip, dat hij Celenk doop te. Met dit schip pendelde hij tussen Turkije en Bulgarije; niet alleen voor het vervoer van horloges, zoals l'Hebdo aantoont Celenk smokkelde drugs uit Turkije en kocht voor harde valuta (Duitse marken) Zwitserse horloges en wapens. De autoriteiten in Sofia zagen dit blijkaar door de vin- Hij deed dit voorstel in een op 4 december gedateerde brief aan generaal Jaruzelski. Het feit dat de oorlogstoestand zal worden opgeschort en niet wordt beëindigd, en dat de datum eerst van 13 december naar 23 decem ber en nu naar 31 december is verschoven, houdt in dat de strijd binnen de communistische leiding, waar de orthodoxe vleu gel er voorstander van is de oor logstoestand nog maanden zo niet jaren van kracht te laten zijn, nog altijd voortduurt. Ondanks het feit dat het bestuur van de ondergrondse Solidari teit, dat heeft gezegd te zullen doorgaan te strijden voor de vrij lating van politieke gevangenen, niet tot demonstraties heeft op geroepen, waren er maandag in Gdansk niettemin versterkte po litiepatrouilles. Amsterdam Enkele honderden mensen hebben gisteravond in Amsterdam deel genomen aan een solidariteits- manifestatie met het Poolse volk. De stoet liep van het Beurs plein naar de Mozes en Aaron- kerk, waar de demonstratie werd afgesloten. schap, Japan en enkele andere lidstaten vertegenwoordigd zijn, moet dan de Europese klachten beoordelen. Probleem is dat dit soort procedures soms jaren kunnen lopen. Langs andere weg probeert Euro pa de handel met Japan ook wat door Ferry Mingelen meer in evenwicht te brengen door Japan tot matiging te pres sen van de export naar Europa in de zogenaamde gevoelige secto ren. De enorme Japanse expor ten op de automarkt, de elektro nica (zoals kleuren-tv's en video recorders) en machineonderde- gers, aangezien deze handel hoognodige deviezen opleverde. Ook in Zwitserland stond Celenk buiten iedere verdenking. Hij be taalde op tijd en de onderneming Falcon bloeide op; dit zeer tot ge noegen van zijn Zwitserse com pagnons. Totdat Celenk op 17 april 1979 met de noorderzon vertrekt. Falcon wordt even on verwacht opgeheven en de em ployees ontslagen. Celenk staat dan nog voor 80.000 francs bij de 9witsers in het lerijt. Hij reist heel Europa door; zijn wapenhandel floreert ten tijde van de bloedige onlusten in Turkije tussen ex- treem-links en extreem-rechts. len bedreigen de Europese in dustrieën op deze gebieden. Ge zien de groeiende werkloosheid, haast 12 miljoen, acht de Europ- se Gemeenschap de tijd geko men om de eigen markt beter te beschermen, vooral de indus trieën die met geavanceerde technologie in de toekomst veel werkgelegenheid kunnen blijven opleveren. Japan en Europa liggen al jaren met elkaar overhoop over het grote verschil in handelsstromen tussen de twee economische blokken. Dit jaar zal Japan voor ongeveer 25 miljard gulden meer naar Europa uitvoeren dan het aan Europese invoer toestaat. Deze invoer wordt aan allerlei belemmeringen onderworpen. Wanneer de militairen in septem ber 1980 de macht overnemen in Turkije gaat er een arrestatiebe vel uit naar Celenk, die in Bulga rije onderduikt In zyn hotel Ve- tosha in Sofia logeert ook Ali Ag- ca, die hij drie miljoen mark biedt om de paus te vermoorden. Agca is net als Celenk lid van de extreemrechtse „Grijze Wol ven". Tenminste dat beweert de Italiaanse rechter Uario Martella. In juni van dit jaar duikt Celenk onder schuilnaam Kenter Albay- rak op in Munchen, waar hij een import-exportfirma opricht om korte tijd later in een Zwitserse Volkswagen weer even spoor loos te verdwijnen. In oktober wordt hij nog gezien door bekenden in Zwitserland, voordat hij naar Libië afreist. Vo rige week werd hij in Sofia gear resteerd. De Turkse autoriteiten hebben vrijdag om zijn uitwij zing gevraagd. Celenk wordt offi cieel verdacht van drugs en wa pensmokkel en illegale handel in transacties met buitenlands geld. Hoewel de nieuwe premier van Japan, Yasuhiro Nakasone, bij meerdere gelegenheden heeft verklaard dat de Japan se defensie-uitgaven dras tisch omhoog moeten, heeft hy weinig speelruimte om zijn havik-achtige ideeën in de praktik te brengen. Zijn kabinet erft grote overheids tekorten, en binnen de Diet (parlement) bestaat een ster ke stroming tegen verster king van de Japanse militaire macht. Nakasone was als hoofd van het Overheids Managage- mentsbureau nauw betrok ken bij het economische be leid van zyn voorganger Su zuki, en heeft zich daarbij uit- geproken voor een besnoei ing van de overheidsuitgaven als antwoord op de slinkende inkomsten van de staat. De Japanse bevolking zal, na alle beloften van het tegendeel, een verhoging van de belas tingen niet gemakkelijk ac cepteren. In het licht van Nakasone's be lofte om directer rekening te houden met de wensen van de bevolking, zal hij al grote moeite hebben om de verho ging van het defensiebudget waar te maken, die nog door de vorige regering is vastge legd. Verwacht wordt dan ook dat hij dit streefcijfer van 7,3 procent niet zal halen. De eveneens meermalen door Nakasone verkondigde op- door Ruud Kreutzer vatting dat de grondwet moet worden gewijzigd, maakt nog minder kans in het parle ment, omdat dan ook nog steun van een deel van de op positie vereist is. De grond wet, die uit 1946 stamt en door de Amerikaanse bevel hebber MacArthur is gedic teerd, verbiedt Japan een le ger te hebben en oorlog te voeren. Deze vredesgrond- wet wordt door veel Japan ners gezien als waarborg te gen een wederopkomst van een militarisch bewind. Opportunist De nieuwe premier, heeft een reputatie opgebouwd als po litiek opportunist, door her haaldelijk totaal van stand punt te verwisselen om meer macht te verwerven. Op de beschuldiging dat hy een „weerhaan" is die met alle winden meewaait, antwoord de hij eens: „Vergeet niet dat Yasuhiro Nakasone. een weerhaan altijd stevig verankerd is, hoewel zijn li chaamspositie flexibel is. De weerhaan wijst altijd m de juiste richting". En bij een andere gelegenheid: „Het heeft geen zin van veraf te blijven blaffen. Je moet dicht by de macht zitten om in vloed te kunnen uitoefenen". Nakasone heeft de verkiezin gen voor het leiderschap van de regerende Liberale Demo cratische Partij (LDP) zeer duidelijk gewonnen, maar al leen dank zij de steun van an dere habatsu (politieke kliek jes) binnen de LDP. Hij re geert dan ook bij de gratie van een wankel verbond van politieke kliekjes, een basis die natuurlijkerwijze tot compromissen leidt Nakaso ne oersoonlyk is geneigd tot gedurfde nieuwe stappen, maar dat is in deze constella tie bijna uitgesloten. Aan de andere kant is de druk van het buitenland, met na me de Verenigde Staten, om meer aan de eigen defensie bij te dragen, te groot om zo maar te negeren. De benoe ming van Nakasone tot pre mier heeft in de Verenigde Staten verwachtingen ge wekt waaraan hij tijdens zijn bezoek aan Washington op 18 januari zeker herinnerd zal worden. Washington wil een grotere mobiliteit voor zijn Zevende Vloot die het in tijden van crises ook in de Indische Oceaan wil kunnen inzetten. Daarom verlangt Washington dat Japan de verdediging op zich neemt van de wateren in een straal van 1000 zeemijlen rondom het eiland. Onduide lijk is of dit wordt gerekend vanaf Tokio, of vanaf de ge hele kustlijn. Dat maakt nog al een verschil uit, ook al om dat in het laatste geval ge deelten van de wateren rond om de Filippijnen en zelfs In donesië eronder vallen. Bezorgdheid Juist vanuit Indonesië en de Fi lippijnen is in Washington bezorgdheid uitgesproken over de Amerikaanse wens tot versterking van Japan als militaire macht De ervarin gen met Japan in de Tweede Wereldoorlog leven nog sterk onder de Aziatische volke ren, en het recente geschil over de schoolboeken, waar in de misdaden van de Japan ners in de oorlog mm of meer worden goedgepraat, heeft daar nog een schepje boven op gedaan Bovendien is men bang voor een Amerikaanse „terugtrekking" uit het ge bied. Deze angst voor een militarise ring van Japan is wat ver ge zocht Voorlopig spendeert Japan een relatief klem deel van zijn economische rijk dom (minder dan één procent van het Bruto Nationaal Pro- dukt) aan militaire zaken. Terwijl Japan de derde eco nomische macht is m de we reld, komt het militair slechts op de achtste plaats. Leger, vloot en luchtmacht zijn weliswaar zeer modern uitge rust, maar relatief klem van omvang, en bovendien niet geschikt voor offensieve ac ties. Zo zijn de F-4's in de Ja panse luchtmacht niet uitge rust als bommenwerper, en is de grootste actieradius van de Japanse gevechtsvliegtui gen 300 kilometer. De vloot heeft geen vliegkampschip en evenmin mogelijkheden tot ondersteuning van mili taire acties in het buitenland. In feite is de hele Japanse mili taire inspanning onderge schikt aan de Amerikaanse strategie tegenover de Sow jet-Unie, en niemand in Ja pan wil daar een emde aan maken Ook voor de zelfver dediging van het eiland blijft Japan nog geheel afhankelijk van Amerikaanse steun. In Japan komt de bezorgdheid van andere Aziatische landen natuurlijk niet prettig over, maar het zou wel eens het welkome alibi kunnen wor den als de gevraagde verho ging van de defensielasten beperkt moet worden gehou den. Stemvliegen In de Verenigde Staten wordt gewerkt aan een vliegtuig dat door de piloten met de stem kan worden bediend. De Amerikaanse onderneming General Dynamics test reeds een proefvliegtuig, waarin de piloot via de computer met zijn stem het vliegtuig kan bedienen. Iedere piloot zal voor de start een cassette in de computer moeten aan brengen met de kenmerken van zijn stem. Het voordeel van het systeem is dat de pi loot minder handelingen hoeft te verrichten met de hand. Raketproef De Sowjet-Unie heeft in het af gelopen weekeinde met suc ces vier SSNX-20-raketten beproefd die bedoeld zijn voor de lange afstand en van af een onderzeeër worden ge lanceerd. De raketten met een bereik van ongeveer 8000 km - zijn gelanceerd vanaf een Sowjet-onderzeeër in het uiterste noorden van de Witte Zee. Twee raketten, elk uitge rust met vier kernknoppen, kwamen midden in de Stille Oceaan neer, de andere twee landden bij het schiereiland Kamsjatka, in het uiterste oosten van de Sowjet-Unie. Kersttaboe De regering van Koeweit heeft alle kerst- en oudejaarsvierin- gen in hotels en clubs of op openbare plaatsen verboden en het ministerie van binnen landse zaken stelde straffen bij overtreding in het vooruit zicht. Vorig jaar leidden druk bezochte feesten in hotels tot dansen in het openbaar, wat de mohammedaanse bevol king kwetste. Alcohol is ver boden in Koeweit. De Verenigde Arabische Emi raten kondigden vorige week een soortgelijk verbod af. Persvrijheid De persvrijheid is in 1982 in verscheidene landen verder beperkt. De media dreigen de "informatieslag" te verliezen: ook regeringen van per tradi tie vrije landen hebben in het afgelopen jaar wetten afge kondigd die de vrijheid van de pers beknotten. Dit heeft het Internationale Persinsti tuut (IPI) laten weten bij de presentatie van het jaarver slag over 1982. WARSCHAU (AP) Bij een herdenkingsbloemenkmis voor de ingang van een kerk in Warschau werden gisteren kaarsen ontstoken op de eerste verjaardag van de staat van beleg. BRUSSEL (GPD) - Spanje wil voor 1987 lid zijn van de Europese Ge meenschap. De Spaanse minister van buitenlandse zaken Moran heeft de Europese Gemeenschap daarom maandag dringend gevraagd haast te maken met de onderhandelingen over de toetreding van zyn land. Een Frans idee om de toetreding in fasen te laten verlopen, wees Moran van de hand. „We hebben geen politieke principeverklaringen nodig, maar concrete bewijzen van de politieke wil van de Gemeenschap" dat men Spanje ook werkelijk in het gezelschap van de tien Europese lidstaten wil toelaten. Deze toetreding noemde Moran „de bekroning van het proces van democratisering" in zijn land. Hij benadrukte dat volgens het Euro pese Verdrag alle democratische landen het recht hebben tot de Ge meenschap toe te treden. „Mijn regering is vastbesloten dit recht op te eisen en te verwerkelijken", aldus de Spaanse minister van buitenland se zaken. De Europese ministers van buitenlandse zaken hebben maandag niet direct gereageerd op deze positiebepaling van de nieuwe Spaanse rege ring. NEW YORK (DPA) - De Algeme ne Vergadering van de VN heeft zich gisteren met grote meerder heid uitgesproken voor twee - niet bindende - resoluties waar in wordt opgeroepen tot een be vriezing van het aantal kernwa pens. Het was voor de eerste maal dat de Algemene Vergade ring een dergelijke oproep deed. "Nederland is van mening dat er meer dan genoeg kernwapens zijn in de wereld. Maar toch meent de Nederlandse regering te moeten stemmen tegen deze resolutie. In deze resolutie wordt voorbij gegaan aan de wapenon derhandelingen in Genève, zo zei de Nederlandse vertegenwoordi ger bij de Verenigde Naties, mr. Hugo Scheltema, toen in de Al gemene Vergadering werd ge stemd. Scheltema zei dat de Nederlandse afwijzing van de resolutie niet verkeerd mag worden uitgelegd. De vrees daarvoor werd onlangs geuit in een "levendig debat" in het Nederlandse parlement, van daar dat de Nederlandse rege ring via een stemverklaring dui delijk de reden uiteen wil zetten waarom ze tegen de bevriezings resolutie is, zo zei Scheltema. De Nederlandse VN-vertegen woordiger verklaarde dat een Nederlandse stem tegen de be vriezingsresolutie de verkeerde indruk zou kunnen wekken dat de regering en de bevolking van Nederland niet de mening zijn toegedaan dat "er meer dan ge noeg kernwapens zijn of dat we niet bezorgd zijn over de voort gaande wapenwedloop". Inte gendeel, Nederland is er "abso luut" van overtuigd dat het aan tal kernwapens "wezenlijk" ver minderd moet worden. Op het gebied van de kernbewapening is een "stabieler evenwicht op een veel lager niveau" nodig, al dus Scheltema. In één van de resoluties worden de Verenigde Staten en de Sowjet- Unie gevraagd te stoppen met het produceren en plaatsen van kernwapens. Ook worden de twee supermogendheden ver zocht de produktie te staken van splijtbare materialen voor mili taire doeleinden. Deze resolutie werd aanvaard door 117 landen, 17 staten stemden tegen en er waren 8 onthoudingen. De Algemene Vergadering aan vaardde ook een tweede resolu tie waarin bij alle staten die kern wapens bezitten wordt aange drongen op een bevriezing van de atoombewapening. Voor deze resolutie stemden 122 landen, 16 staten stemden tegen en er wa ren 6 onthoudingen. De VS en de meeste andere Wes terse landen verzetten zich tegen de twee resoluties met het argu ment dat een bevriezing op het huidige niveau de voorsprong in stand zou houden die de Sowjet- Unie volgens hen heeft inzake op land gestationeerde strategische raketten en inzake de middellan- ge-afstandsraketten in Europa. De Westerse landen zijn tevens van mening dat een bevriezing de lopende wapenonderhande lingen in Genève zouden onder mijnen. VATICAANSTAD (DPA) - Een dezer dagen wordt op het St-Pie- tersplein in Vaticaanstad een monumentale kerststal uit de ne gentiende eeuw met 4 meter ho ge figuren in hout geplaatst De beeldengroep, die 140 jaar gele den in opdracht van het Romein se prinsengeslacht Torlonia di Civitella werd gemaakt komt uit het Vaticaanse kunstbezit. Een andere nieuwigheid - en wat ongewoner voor het Vaticaan - is de plaatsing, eveneens op het St.-Pietersplein en, naar het heet op wens van de paus, van een 13 meter hoge kerstboom. ADVERTENTIE - voof 2 personen BRUSSEL/WENEN/AMSTERDAM (GPD/ANP) - De Europese Gemeenschap vindt de voor eind dit jaar aangekondigde afschaffing van de staat van beleg in Polen nu nog geen reden om de Europese houding jegens dat land en de Sowjet-Unie te versoepelen. De ministers van buitenlandse zaken van de Gemeenschap besloten gisteren in Brussel om nog verder af te wachten wat precies het beleid van de Poolse autoriteiten wordt na de opheffing van de staat van beleg. Speel ook mee in het Cijferspel. Kans op hoofdprijs van f100.000,-. Voor maar f 1,50 mag u die kans toch niet laten liggen?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 11