r
EG: situatie in
Polen afwachten
Premier Japan
heeft weinig
speelruimte
VN voor bevriezing kernwapens
Smokkelaar achter
aanslag op pans
EG zet Japan onder druk December Mid-Lotto
Noord-Ierland
vreest geweld
Spanje wil in '87 in EG
Nederland geeft uitgebreide stemverklaring
Kerststal
gratis kans op jg
100 luxe weekends
Sauerland.
Sancties tegen Moskou nog niet opgeheven
Buitenland
DINSDAG 14 DECEMBER 1982
LONDEN (GPD) - De Noordierse
politie is ervan overtuigd dat de
terroristische groeperingen IRA
en INLA van plan zijn nog vóór
de kerstdagen een aantal zeer ge
welddadige acties op touw te zet
ten. Politie en leger in Ulster zijn
in de hoogste staat van paraat
heid gebracht
Het staat vast dat een van de meest
gevreesde terroristen, een man
die aan beide zijden van de grens
met Ierland wordt gezocht, mo
menteel in het grensgebied ope
reert. Hij heeft kontakt gehad
met terroristische eenheden met
de bedoeling acties te cordine-
ren, aldus woordvoerders van de
Noordierse politie.
De INLA heeft gisteren al laten we
ten de komende dagen 'met ge
nadeloze hardheid' te zullen toe
slaan.
De ministers moeten voor het eind
van dit jaar besluiten over al of
niet voortzetting van de handels-
beperkende maatregelen die in
december 1981 werden getroffen
tegen Polen en de Sowjet-Unie
wegens de militaire machtsover
name in Warschau. Toen werd
onder meer de import van een
aantal Russische goederen, zoals
bont, juwelen, wodka en machi
neonderdelen, stopgezet
Nieuwe wetten
De oorlogstoestand in Polen wordt
op Oudejaarsdag opgeschort. Te
gelijkertijd worden nieuwe wet
ten van kracht die het de rege
ring mogelijk maken de oorlogs
toestand overal of in delen van
het land opnieuw in te voeren
wanneer zij dat noodzakelijk
GENEVE (GPD) - De Turk die er
van wordt verdacht drie miljoen
mark te hebben betaald voor de
aanslag op de paus, Be kir Ce
lenk, heeft jarenlang vanuit
Zwitserland een omvangrijke
drugs- en wapensmokkel geleid.
Het weekblad l'Hebdo schrijft
dat Celenk, die vorige week in
Sofia werd gearresteerd, handel-
door
Willem Offenberg
de in Zwitserse horloges als dek
mantel voor zijn duistere praktij
ken.
Celenk zou de contactman zijn ge
weest tussen de Bulgaarse auto
riteiten en de Turkse extreem
rechtse activist Mehmet Ali Ag-
ca, dader van de aanslag op de
paus. Hij woonde van 1970 tot
1979 in het Zwitserse plaatsje
Bienne en was medeoprichter
van de handelmaatschappij Fal
con SA. Celenk zette in die tijd
honderdduizenden horloges om.
acht, aldus het teleurstellende re
sultaat van het parlementaire de
bat dat gisteren op de eerste ver
jaardag van de afkondiging van
de oorlogstoestand op 13 decem
ber 1981 werd gehouden. Veel
Polen hoopten op totale ophef
fing. In plaats daarvan is het, zo
als het bestuur van Solidariteit in
Brussel het uitdrukte, „iets meer
dan een kosmetische operatie".
Het debat in het Poolse parle
ment, de Sejm, wordt vandaag
(dinsdag) voortgezet.
President Henryk Jablonski ver
klaarde voor het parlement dat
het onmogelijk is een onmiddel
lijk einde aan de oorlogstoestand
te maken. Dat moet stap voor
stap gebeuren. Maar hij beloofde
dat de overblijvende 371 geïnter
neerden voor kerstmis zullen
worden vrijgelaten. Hij gaf daar
mee tevens hoop op amnestie
voor ten minste een aantal van
degenen die gevangen zitten om
dat zij een of meer maatregelen
op grond van de oorlogstoestand
hebben overtreden.
Geen antwoord kwam er echter op
het aanbod van vakbondsleider
Lech "Walesa om te helpen het
land weer op de been te brengen.
BRUSSEL - De Europese Ge
meenschap gaat de druk op Ja
pan langzaam opvoeren om dit
land te bewegen zijn markt meer
voor Europese produkten open
te stellen. Gesprekken daarover
met Japan in het kader van de
GATT, de wereldovereenkomst
over handel en tarieven, hebben
tot nu toe weinig opgeleverd. De
Europese ministerraad heeft gis
teren in Brussel groen licht gfege-
ven aan de Europese Commissie
om in het GATT nu een stap ver
der te gaan.
Als gesprekken met Japan in ja
nuari weer geen resulaten ople
veren, kan de Commissie zelf be
sluiten Japan voor een speciaal
panel van het GATT te dagen.
Dit panel, waarin de Gemeen-
In Bienne was hij een gerespec
teerd man, die de klokjes onder
verschillende merknamen door
verkocht, via Bulgarije, naar Tur
kije. In 1976 richtte Celenk de re
derij Isletme Transport op, en
kocht een 2570 ton metend
vrachtschip, dat hij Celenk doop
te.
Met dit schip pendelde hij tussen
Turkije en Bulgarije; niet alleen
voor het vervoer van horloges,
zoals l'Hebdo aantoont Celenk
smokkelde drugs uit Turkije en
kocht voor harde valuta (Duitse
marken) Zwitserse horloges en
wapens. De autoriteiten in Sofia
zagen dit blijkaar door de vin-
Hij deed dit voorstel in een op 4
december gedateerde brief aan
generaal Jaruzelski.
Het feit dat de oorlogstoestand zal
worden opgeschort en niet wordt
beëindigd, en dat de datum eerst
van 13 december naar 23 decem
ber en nu naar 31 december is
verschoven, houdt in dat de
strijd binnen de communistische
leiding, waar de orthodoxe vleu
gel er voorstander van is de oor
logstoestand nog maanden zo
niet jaren van kracht te laten zijn,
nog altijd voortduurt.
Ondanks het feit dat het bestuur
van de ondergrondse Solidari
teit, dat heeft gezegd te zullen
doorgaan te strijden voor de vrij
lating van politieke gevangenen,
niet tot demonstraties heeft op
geroepen, waren er maandag in
Gdansk niettemin versterkte po
litiepatrouilles.
Amsterdam
Enkele honderden mensen hebben
gisteravond in Amsterdam deel
genomen aan een solidariteits-
manifestatie met het Poolse
volk. De stoet liep van het Beurs
plein naar de Mozes en Aaron-
kerk, waar de demonstratie werd
afgesloten.
schap, Japan en enkele andere
lidstaten vertegenwoordigd zijn,
moet dan de Europese klachten
beoordelen. Probleem is dat dit
soort procedures soms jaren
kunnen lopen.
Langs andere weg probeert Euro
pa de handel met Japan ook wat
door
Ferry Mingelen
meer in evenwicht te brengen
door Japan tot matiging te pres
sen van de export naar Europa in
de zogenaamde gevoelige secto
ren. De enorme Japanse expor
ten op de automarkt, de elektro
nica (zoals kleuren-tv's en video
recorders) en machineonderde-
gers, aangezien deze handel
hoognodige deviezen opleverde.
Ook in Zwitserland stond Celenk
buiten iedere verdenking. Hij be
taalde op tijd en de onderneming
Falcon bloeide op; dit zeer tot ge
noegen van zijn Zwitserse com
pagnons. Totdat Celenk op 17
april 1979 met de noorderzon
vertrekt. Falcon wordt even on
verwacht opgeheven en de em
ployees ontslagen. Celenk staat
dan nog voor 80.000 francs bij de
9witsers in het lerijt. Hij reist heel
Europa door; zijn wapenhandel
floreert ten tijde van de bloedige
onlusten in Turkije tussen ex-
treem-links en extreem-rechts.
len bedreigen de Europese in
dustrieën op deze gebieden. Ge
zien de groeiende werkloosheid,
haast 12 miljoen, acht de Europ-
se Gemeenschap de tijd geko
men om de eigen markt beter te
beschermen, vooral de indus
trieën die met geavanceerde
technologie in de toekomst veel
werkgelegenheid kunnen blijven
opleveren.
Japan en Europa liggen al jaren
met elkaar overhoop over het
grote verschil in handelsstromen
tussen de twee economische
blokken. Dit jaar zal Japan voor
ongeveer 25 miljard gulden meer
naar Europa uitvoeren dan het
aan Europese invoer toestaat.
Deze invoer wordt aan allerlei
belemmeringen onderworpen.
Wanneer de militairen in septem
ber 1980 de macht overnemen in
Turkije gaat er een arrestatiebe
vel uit naar Celenk, die in Bulga
rije onderduikt In zyn hotel Ve-
tosha in Sofia logeert ook Ali Ag-
ca, die hij drie miljoen mark
biedt om de paus te vermoorden.
Agca is net als Celenk lid van de
extreemrechtse „Grijze Wol
ven". Tenminste dat beweert de
Italiaanse rechter Uario Martella.
In juni van dit jaar duikt Celenk
onder schuilnaam Kenter Albay-
rak op in Munchen, waar hij een
import-exportfirma opricht om
korte tijd later in een Zwitserse
Volkswagen weer even spoor
loos te verdwijnen.
In oktober wordt hij nog gezien
door bekenden in Zwitserland,
voordat hij naar Libië afreist. Vo
rige week werd hij in Sofia gear
resteerd. De Turkse autoriteiten
hebben vrijdag om zijn uitwij
zing gevraagd. Celenk wordt offi
cieel verdacht van drugs en wa
pensmokkel en illegale handel in
transacties met buitenlands geld.
Hoewel de nieuwe premier van
Japan, Yasuhiro Nakasone,
bij meerdere gelegenheden
heeft verklaard dat de Japan
se defensie-uitgaven dras
tisch omhoog moeten, heeft
hy weinig speelruimte om
zijn havik-achtige ideeën in
de praktik te brengen. Zijn
kabinet erft grote overheids
tekorten, en binnen de Diet
(parlement) bestaat een ster
ke stroming tegen verster
king van de Japanse militaire
macht.
Nakasone was als hoofd van
het Overheids Managage-
mentsbureau nauw betrok
ken bij het economische be
leid van zyn voorganger Su
zuki, en heeft zich daarbij uit-
geproken voor een besnoei
ing van de overheidsuitgaven
als antwoord op de slinkende
inkomsten van de staat. De
Japanse bevolking zal, na alle
beloften van het tegendeel,
een verhoging van de belas
tingen niet gemakkelijk ac
cepteren.
In het licht van Nakasone's be
lofte om directer rekening te
houden met de wensen van
de bevolking, zal hij al grote
moeite hebben om de verho
ging van het defensiebudget
waar te maken, die nog door
de vorige regering is vastge
legd. Verwacht wordt dan
ook dat hij dit streefcijfer van
7,3 procent niet zal halen.
De eveneens meermalen door
Nakasone verkondigde op-
door
Ruud Kreutzer
vatting dat de grondwet moet
worden gewijzigd, maakt nog
minder kans in het parle
ment, omdat dan ook nog
steun van een deel van de op
positie vereist is. De grond
wet, die uit 1946 stamt en
door de Amerikaanse bevel
hebber MacArthur is gedic
teerd, verbiedt Japan een le
ger te hebben en oorlog te
voeren. Deze vredesgrond-
wet wordt door veel Japan
ners gezien als waarborg te
gen een wederopkomst van
een militarisch bewind.
Opportunist
De nieuwe premier, heeft een
reputatie opgebouwd als po
litiek opportunist, door her
haaldelijk totaal van stand
punt te verwisselen om meer
macht te verwerven. Op de
beschuldiging dat hy een
„weerhaan" is die met alle
winden meewaait, antwoord
de hij eens: „Vergeet niet dat
Yasuhiro Nakasone.
een weerhaan altijd stevig
verankerd is, hoewel zijn li
chaamspositie flexibel is. De
weerhaan wijst altijd m de
juiste richting". En bij een
andere gelegenheid: „Het
heeft geen zin van veraf te
blijven blaffen. Je moet dicht
by de macht zitten om in
vloed te kunnen uitoefenen".
Nakasone heeft de verkiezin
gen voor het leiderschap van
de regerende Liberale Demo
cratische Partij (LDP) zeer
duidelijk gewonnen, maar al
leen dank zij de steun van an
dere habatsu (politieke kliek
jes) binnen de LDP. Hij re
geert dan ook bij de gratie
van een wankel verbond van
politieke kliekjes, een basis
die natuurlijkerwijze tot
compromissen leidt Nakaso
ne oersoonlyk is geneigd tot
gedurfde nieuwe stappen,
maar dat is in deze constella
tie bijna uitgesloten.
Aan de andere kant is de druk
van het buitenland, met na
me de Verenigde Staten, om
meer aan de eigen defensie
bij te dragen, te groot om zo
maar te negeren. De benoe
ming van Nakasone tot pre
mier heeft in de Verenigde
Staten verwachtingen ge
wekt waaraan hij tijdens zijn
bezoek aan Washington op 18
januari zeker herinnerd zal
worden.
Washington wil een grotere
mobiliteit voor zijn Zevende
Vloot die het in tijden van
crises ook in de Indische
Oceaan wil kunnen inzetten.
Daarom verlangt Washington
dat Japan de verdediging op
zich neemt van de wateren in
een straal van 1000 zeemijlen
rondom het eiland. Onduide
lijk is of dit wordt gerekend
vanaf Tokio, of vanaf de ge
hele kustlijn. Dat maakt nog
al een verschil uit, ook al om
dat in het laatste geval ge
deelten van de wateren rond
om de Filippijnen en zelfs In
donesië eronder vallen.
Bezorgdheid
Juist vanuit Indonesië en de Fi
lippijnen is in Washington
bezorgdheid uitgesproken
over de Amerikaanse wens
tot versterking van Japan als
militaire macht De ervarin
gen met Japan in de Tweede
Wereldoorlog leven nog sterk
onder de Aziatische volke
ren, en het recente geschil
over de schoolboeken, waar
in de misdaden van de Japan
ners in de oorlog mm of meer
worden goedgepraat, heeft
daar nog een schepje boven
op gedaan Bovendien is men
bang voor een Amerikaanse
„terugtrekking" uit het ge
bied.
Deze angst voor een militarise
ring van Japan is wat ver ge
zocht Voorlopig spendeert
Japan een relatief klem deel
van zijn economische rijk
dom (minder dan één procent
van het Bruto Nationaal Pro-
dukt) aan militaire zaken.
Terwijl Japan de derde eco
nomische macht is m de we
reld, komt het militair slechts
op de achtste plaats.
Leger, vloot en luchtmacht zijn
weliswaar zeer modern uitge
rust, maar relatief klem van
omvang, en bovendien niet
geschikt voor offensieve ac
ties. Zo zijn de F-4's in de Ja
panse luchtmacht niet uitge
rust als bommenwerper, en is
de grootste actieradius van
de Japanse gevechtsvliegtui
gen 300 kilometer. De vloot
heeft geen vliegkampschip
en evenmin mogelijkheden
tot ondersteuning van mili
taire acties in het buitenland.
In feite is de hele Japanse mili
taire inspanning onderge
schikt aan de Amerikaanse
strategie tegenover de Sow
jet-Unie, en niemand in Ja
pan wil daar een emde aan
maken Ook voor de zelfver
dediging van het eiland blijft
Japan nog geheel afhankelijk
van Amerikaanse steun.
In Japan komt de bezorgdheid
van andere Aziatische landen
natuurlijk niet prettig over,
maar het zou wel eens het
welkome alibi kunnen wor
den als de gevraagde verho
ging van de defensielasten
beperkt moet worden gehou
den.
Stemvliegen
In de Verenigde Staten wordt
gewerkt aan een vliegtuig dat
door de piloten met de stem
kan worden bediend. De
Amerikaanse onderneming
General Dynamics test reeds
een proefvliegtuig, waarin de
piloot via de computer met
zijn stem het vliegtuig kan
bedienen. Iedere piloot zal
voor de start een cassette in
de computer moeten aan
brengen met de kenmerken
van zijn stem. Het voordeel
van het systeem is dat de pi
loot minder handelingen
hoeft te verrichten met de
hand.
Raketproef
De Sowjet-Unie heeft in het af
gelopen weekeinde met suc
ces vier SSNX-20-raketten
beproefd die bedoeld zijn
voor de lange afstand en van
af een onderzeeër worden ge
lanceerd. De raketten met
een bereik van ongeveer 8000
km - zijn gelanceerd vanaf
een Sowjet-onderzeeër in het
uiterste noorden van de Witte
Zee. Twee raketten, elk uitge
rust met vier kernknoppen,
kwamen midden in de Stille
Oceaan neer, de andere twee
landden bij het schiereiland
Kamsjatka, in het uiterste
oosten van de Sowjet-Unie.
Kersttaboe
De regering van Koeweit heeft
alle kerst- en oudejaarsvierin-
gen in hotels en clubs of op
openbare plaatsen verboden
en het ministerie van binnen
landse zaken stelde straffen
bij overtreding in het vooruit
zicht. Vorig jaar leidden druk
bezochte feesten in hotels tot
dansen in het openbaar, wat
de mohammedaanse bevol
king kwetste. Alcohol is ver
boden in Koeweit.
De Verenigde Arabische Emi
raten kondigden vorige week
een soortgelijk verbod af.
Persvrijheid
De persvrijheid is in 1982 in
verscheidene landen verder
beperkt. De media dreigen de
"informatieslag" te verliezen:
ook regeringen van per tradi
tie vrije landen hebben in het
afgelopen jaar wetten afge
kondigd die de vrijheid van
de pers beknotten. Dit heeft
het Internationale Persinsti
tuut (IPI) laten weten bij de
presentatie van het jaarver
slag over 1982.
WARSCHAU (AP) Bij een herdenkingsbloemenkmis voor de ingang
van een kerk in Warschau werden gisteren kaarsen ontstoken op de eerste
verjaardag van de staat van beleg.
BRUSSEL (GPD) - Spanje wil voor 1987 lid zijn van de Europese Ge
meenschap. De Spaanse minister van buitenlandse zaken Moran heeft
de Europese Gemeenschap daarom maandag dringend gevraagd haast
te maken met de onderhandelingen over de toetreding van zyn land.
Een Frans idee om de toetreding in fasen te laten verlopen, wees Moran
van de hand.
„We hebben geen politieke principeverklaringen nodig, maar concrete
bewijzen van de politieke wil van de Gemeenschap" dat men Spanje
ook werkelijk in het gezelschap van de tien Europese lidstaten wil
toelaten. Deze toetreding noemde Moran „de bekroning van het proces
van democratisering" in zijn land. Hij benadrukte dat volgens het Euro
pese Verdrag alle democratische landen het recht hebben tot de Ge
meenschap toe te treden. „Mijn regering is vastbesloten dit recht op te
eisen en te verwerkelijken", aldus de Spaanse minister van buitenland
se zaken.
De Europese ministers van buitenlandse zaken hebben maandag niet
direct gereageerd op deze positiebepaling van de nieuwe Spaanse rege
ring.
NEW YORK (DPA) - De Algeme
ne Vergadering van de VN heeft
zich gisteren met grote meerder
heid uitgesproken voor twee -
niet bindende - resoluties waar
in wordt opgeroepen tot een be
vriezing van het aantal kernwa
pens. Het was voor de eerste
maal dat de Algemene Vergade
ring een dergelijke oproep deed.
"Nederland is van mening dat er
meer dan genoeg kernwapens
zijn in de wereld. Maar toch
meent de Nederlandse regering
te moeten stemmen tegen deze
resolutie. In deze resolutie wordt
voorbij gegaan aan de wapenon
derhandelingen in Genève, zo zei
de Nederlandse vertegenwoordi
ger bij de Verenigde Naties, mr.
Hugo Scheltema, toen in de Al
gemene Vergadering werd ge
stemd.
Scheltema zei dat de Nederlandse
afwijzing van de resolutie niet
verkeerd mag worden uitgelegd.
De vrees daarvoor werd onlangs
geuit in een "levendig debat" in
het Nederlandse parlement, van
daar dat de Nederlandse rege
ring via een stemverklaring dui
delijk de reden uiteen wil zetten
waarom ze tegen de bevriezings
resolutie is, zo zei Scheltema.
De Nederlandse VN-vertegen
woordiger verklaarde dat een
Nederlandse stem tegen de be
vriezingsresolutie de verkeerde
indruk zou kunnen wekken dat
de regering en de bevolking van
Nederland niet de mening zijn
toegedaan dat "er meer dan ge
noeg kernwapens zijn of dat we
niet bezorgd zijn over de voort
gaande wapenwedloop". Inte
gendeel, Nederland is er "abso
luut" van overtuigd dat het aan
tal kernwapens "wezenlijk" ver
minderd moet worden. Op het
gebied van de kernbewapening
is een "stabieler evenwicht op
een veel lager niveau" nodig, al
dus Scheltema.
In één van de resoluties worden de
Verenigde Staten en de Sowjet-
Unie gevraagd te stoppen met
het produceren en plaatsen van
kernwapens. Ook worden de
twee supermogendheden ver
zocht de produktie te staken van
splijtbare materialen voor mili
taire doeleinden. Deze resolutie
werd aanvaard door 117 landen,
17 staten stemden tegen en er
waren 8 onthoudingen.
De Algemene Vergadering aan
vaardde ook een tweede resolu
tie waarin bij alle staten die kern
wapens bezitten wordt aange
drongen op een bevriezing van
de atoombewapening. Voor deze
resolutie stemden 122 landen, 16
staten stemden tegen en er wa
ren 6 onthoudingen.
De VS en de meeste andere Wes
terse landen verzetten zich tegen
de twee resoluties met het argu
ment dat een bevriezing op het
huidige niveau de voorsprong in
stand zou houden die de Sowjet-
Unie volgens hen heeft inzake op
land gestationeerde strategische
raketten en inzake de middellan-
ge-afstandsraketten in Europa.
De Westerse landen zijn tevens
van mening dat een bevriezing
de lopende wapenonderhande
lingen in Genève zouden onder
mijnen.
VATICAANSTAD (DPA) - Een
dezer dagen wordt op het St-Pie-
tersplein in Vaticaanstad een
monumentale kerststal uit de ne
gentiende eeuw met 4 meter ho
ge figuren in hout geplaatst
De beeldengroep, die 140 jaar gele
den in opdracht van het Romein
se prinsengeslacht Torlonia di
Civitella werd gemaakt komt uit
het Vaticaanse kunstbezit.
Een andere nieuwigheid - en wat
ongewoner voor het Vaticaan -
is de plaatsing, eveneens op het
St.-Pietersplein en, naar het heet
op wens van de paus, van een 13
meter hoge kerstboom.
ADVERTENTIE
- voof 2 personen
BRUSSEL/WENEN/AMSTERDAM (GPD/ANP) - De Europese Gemeenschap vindt de
voor eind dit jaar aangekondigde afschaffing van de staat van beleg in Polen nu nog
geen reden om de Europese houding jegens dat land en de Sowjet-Unie te versoepelen.
De ministers van buitenlandse zaken van de Gemeenschap besloten gisteren in Brussel
om nog verder af te wachten wat precies het beleid van de Poolse autoriteiten wordt na
de opheffing van de staat van beleg.
Speel ook mee in het Cijferspel. Kans op hoofdprijs van f100.000,-.
Voor maar f 1,50 mag u die kans toch niet laten liggen?