c
y
"NAVO onder druk in '83
Slachtoffers in
Suriname waren
goede bekenden
Onderzoek economische
geschillen EG en YS
'Aparte Nobelprijs
voor mensenrechten'
Rouw in
Lesotho
Minister Van den Broek na "Brussel":
Russen terug
Eerste aanzet voor regeling
Tientallen
arrestaties
in Moskou
Zieke pater
in gevangenis
overleden
Ook commando-post in Engeland
ZATERDAG 11 DECEMBER 1982
Buitenland
OSLO (AP) - Eén van de winnaars
van de Nobelprijs voor de vrede,
de Mexicaanse diplomaat Alfon-
do Garcia Robles, heeft gisteren
in Oslo gepleit voor de instelling
van een speciale Nobelprijs voor
de mensenrechten.
Op de internationale dag voor de
mensenrechten en enkele uren
nadat hij samen met de Zweed
Alva Myrdal de Nobelprijs voor
de Vrede 1982 had ontvangen, zei
de voormalige Mexicaanse mi
nister van buitenlandse zaken
ook dat het Noorse comité dat de
vredesprijs uitreikt te weinig
mensen eert die zich inzetten
voor ontwapening. Garcia Ro
bles is zelf iemand die zijn spo
ren in deze problematiek ruim
schoots verdiend heeft.
Over een eventueel in te stellen
Nobelprijs voor de mensenrech
ten zei Garcia Robles dat deze
dezelfde status zou moeten heb
ben als de andere wetenschape-
lijk gerichte Nobelprijzen. Die
worden in tegenstelling tot de
prijs voor de vrede uitgereikt in
de Zweedse hoofdstad Stock
holm.
LESOTHO (GPD) - Na de aanval
van Zuid-Afnka op de hoofdstad
van het koninkrijk Lesotho. Ma
seru, groeit in talrijke buurlan
den de anti-Zuidafrikaanse stem
ming. Het aantal doden van de
raid staat thans op 42. Onder hen
zijn vijf vrouwen en twee kinde-
Terwijl van officiële zijde, zowel
door de regering als door de op
positie, de actie als een normale
zaak wordt afgeschilderd, pro
testeerden in Zuid-Afrika tot nog
toe alleen de kerkelijke leiders
tegen het bloedbad.
De rooms-
katholieke aartsbisschop van
Durban, mgr. Denis Hurley, zei
dat hij diep geschokt was en dat
de aanval bewees dat Zuid-Afri-
ka bereid was te vechten en nooit
aan de eisen van de zwarte meer
derheid toe te geven.
Ook de secretaris-generaal van de
Raad van Zuidafrikaanse Ker
ken, bisschop Desmond Tutu.
zei dat hij met ontzetting had ge
hoord dat vrouwen en kinderen
werden gedood. Bisschop Tutu
zei verder dat de Zuidafrikanen
geen enkel recht hadden tot deze
actie, aangezien de regering van
Lesotho herhaaldelijk had ver
klaard dat zij niet zou toestaan
dat dit land als springplank voor
ANC-acties tegen Zuid-Afnka
zou worden gebruikt.
Intussen verklaarde de commissa
ris van politie in Lesotho tegen
over radio Maseru dat verschil
lende ANC-vluchtelingen en
burgers van Lesotho vermist
worden en dat het mogelijk is dat
deze door de Zuidafrikanen wer
den ontvoerd.
Minister-president Leabua Jona
than van Lesotho heeft dit week
einde tot een officiële rouwpeno-
de uitgeroepen. Op officiële ge
bouwen hangen de vlaggen half
stok. De minister van buiten
landse zaken van Lesotho, Char
les Molapo, zei dat de Zuidafri
kaanse aanval niet kan verhinde
ren dat zijn land ook in de toe
komst mensen zal opnemen die
voor de „Bantoe-administratie"
en het „Bantoe-onderwijs"
vluchten.
BRUSSEL (GPD) - Minister Van den Broek (buitenlandse
zaken) voorziet dat de spanningen binnen de NAVO in
1983 duidelijk zullen oplopen als er, bij gebrek aan resul
taten in de onderhandelingen over wapenbeperking in
Genève, tot plaatsing van de nieuwe NAVO-atoomwa-
pens in West-Europa moet worden overgegaan.
„Juist onder die omstandigheden
zal een beroep op een eensgezin
de NAVO-opstelling zeer belang
rijk zijn", zei Van den Broek gis
teren na afloop van de NAVO-
ministerraad in Brussel. Hij
meent dat Nederland in dat geval
aan dit beroep gehoor kan geven
zonder de eigen afwijkende posi
tie prijs te geven. Nederland be
slist namelijk pas op een nog niet
vastgesteld later tijdstip over de
eventuele plaatsing van de raket
ten, in het licht van de resultaten
van Genève.
Eind 1983 beginnen de Bondsrepu
bliek en Groot-Brittannië als eer
ste aan de plaatsing van de nieu
we kruis- en Pershing-II-raket-
ten met nucleaire wapens bij ge
brek aar. een akkoord met de
Russen. Volgens het tijdschema
komt Nederland pas in 1986 aan
de beurt. Van den Broek bena
drukte dat de plaatsing van de
eerste series raketten niet auto
matisch inhoudt dat ook de rest
van het tijdschema ongewijzigd
gevolgd wordt, omdat dit af
hangt van de verdere onderhan
delingen in Genève
Ontkenning
Wanneer Nederland precies wèl
over de plaatsing zal besluiten,
kon Van den Broek niet zeggen.
Hij ontkende een uitspraak van
NAVO-secretaris-generaal Luns
dat dit besluit al de komende zo
mer moet vallen.
De afwijkende Nederlandse positie
blijkt niet meer uit de slotverkla
ring die de NAVO-ministers van
buitenlandse zaken vrijdag uit
gaven. Daarin staat: .,In afwezig
heid van concrete resultaten (in
Genève) zal de plaatsing van de
INF (INF staat voor nuleaire wa
pens voor de middellange af
stand) in West-Europa volgens
het tijdschema eind 1983 begin
nen". Volgens Van den Broek is
dit „een NAVO-signaal van vast
beradenheid tegenover de Sow-
jet-Unie, die de Nederlandse po
sitie onverlet laat".
In het algemeen wensen de NAVO-
minister zich „ferm, realistisch
en bereid tot constructief over
leg" op te stellen tegenover de
nieuwe Russische leider Andro
pov. Deze wordt opgeroepen een
„tastbaar bewijs" te leveren van
zijn goede wil om het internatio
nale vertrouwen weer op te bou
wen.
Voor de eerste keer wijzen de NA
VO-ministers officieel het ge
bruik door de Sowjet-Unie van
chemische strijdmiddelen in Af
ghanistan en Zuidoost-Azië af
De Amerikaanse regering meent
daarvoor nu duidelijke bewijzen
te hebben, onder andere in de
vorm van besmette gasmaskers
die werden aangetroffen op Rus
sische soldaten.
Minister Van den Broek wenste
geen oordeel te geven over mo
gelijke Amerikaanse druk op
West-Europa om chemische ar
senalen aan te leggen als af
schrikking tegenover de chemi
sche wapens van de Sowjet-Unie
zolang er geen overeenkomst is
getekend die deze wapens hele
maal verbiedt. „De Verenigde
Staten hebben hun eigen verant
woordelijkheid. Nederland is in
ieder geval niet beschikbaar voor
de opslag van deze wapens", al
dus de minister.
Spanje
De Spaanse minister van buiten
landse zaken Moran heeft op de
NAVO-raad de opstelling van de
nieuwe socialistische regering
ten opzichte van de NAVO uit
eengezet. De nieuwe regering
aanvaardt, ondanks eerdere op
positie, de verplichtingen van
het onder de vorige regering ge
tekende toetredingsverdrag en
zal zich in dit opzicht als een
„echt, coöperatief en ferm lid
van de NAVO gedragen", aldus
Moran. De integratie van de
Spaanse krijgsmacht in de mili
taire NAVO-structuur zal echter
worden opgeschort om daarop
nader te kunnen studeren. Span
je neemt zo voorlopig dezelfde
positie in als Frankrijk, dat ook
lid is van de politieke NAVO-or-
ganisatie, maar niet van de mili
taire.
Zonder nadere aanduiding zei Mo
ran dat, overeenkomstig de ver
kiezingsbeloften, het Spaanse
volk zich „te zijner tijd" over het
NAVO-lidmaatschap zal kunnen
uitspreken.
MOSKOU (AFP/TASS) - De Rus
sische kosmonauten Valentin
Lebedev en Anatoli Berezovoj
zijn gisteren veilig op aarde te
ruggekeerd. Dat heeft het Sow-
jetpersbureau Tass meegedeeld.
De twee kosmonauten hebben hun
tocht tot een goed einde ge
bracht. Hij duurde 211 dagen, de
langste ruimtevlucht in de ge
schiedenis.
ADVERTENTIE
in buitenlandse zaken, Shultz, zei gisteren i
i de Verenigde Staten komt op het gebied vt
BRUSSEL (GPD) - Topzware dele
gaties van de VS en de Europese
Gemeenschap hebben gisteren
in Brussel een eerste aanzet ge
geven voor een mogelijke vreed
zame regeling voor de handels-
verschillen tussen de beide eco
nomische machtsblokken.
De onderhandelaars, onder leiding
van enerzijds de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken
George Shultz en anderzijds de
voorzitter van de Europese Com
missie Gaston Thorn, kwamen
op het Europese hoofdkwartier
in Brussel overeen de bestaande
geschillen te gaan inventariseren
en op basis daarvan begin vol
gend jaar naar oplossingen te
gaan zoeken. "Er zal geen han
delsoorlog komen", aldus
Shultz.
De Amerikaanse landbouwminis-
MOSKOU (Reuter) - De Moskou-
se politie heeft gisteren een beto
ging voor de mensenrechten op
het Poesjkinplein verstoord door
ongeveer 60 mensen te arreste
ren. Tientallen anderen die ook
bij het standbeeld van de dichter
Aleksandr Poesjkin samen-
groepten werden met rust gela
ten.
De politie was op wacht gaan staan
bij het beeld dat een inscriptie
bevat waarin de vrijheid wordt
geprezen "in een wreed tijdsge
wricht". De demonstratie op 10
december, op welke dag in 1948
de VN de verklaring van de rech
ten van de mens aanvaardde, is
traditioneel geworden.
In een commentaar op de "dag van
de rechten van de mens" schreef
het partijblad Pravda dat in het
Amerika van president Reagan
stakingen van arbeiders met ge
weld worden neergeslagen De
vervolging van dissidenten
wordt daar steeds intensiever en
de rassendiscriminatie floreert,
aldus de Pravda.
ter Block benadrukte op een
persconferentie in Brussel welis
waar dat „een handelsoorlog
voor iedereen slecht zou zijn",
maar anderzijds handhaafde hij
zijn eerdere dreigement, dat
Washington de wereldzuivel-
markt zou verstoren door enor
me zuivelvoorraden tegen zeer
lage prijzen te dumpen als Euro
pa niet zou toegeven. Letterlijk
zei Block: „We hebben vandaag
niet beloofd dat we geen maatre
gelen zullen nemen als we niet
tot een gunstiger regeling met de
EG komen".
De VS hebben met name bezwaar
tegen de Europese landbouw
subsidies waarmee de export
van landbouwprodukten gemak
kelijker wordt gemaakt. De EG
levert hierdoor geen eerlijke con
currentie met boeren uit andere
landen, vinden de VS. De export
subsidies steken te meer daar de
EG sinds kort met de Amerika
nen concurreert op de wereld-
graanmarkt terwijl daar al zo'n
groot overschot is.
De voorzitter van de Europese
Commissie, Thorn, zei dat het
Europese systeem van land
bouwsubsidies als zodanig niet
ter discussie staat. „Wel willen
BONN (DPA) - De pater francis
caan Jan Barta (62) die wegens
"onwettige verbreiding van reli
gieuze gedachten" door een
rechtbank in Tsjechoslowakije
tot 18 maanden was veroordeeld,
is tijdens gevangenschap aan de
gevolgen van een hartinfarct ge
storven. Dit heeft het missiebu-
rcau van de Franciscanen in
Bonn meegedeeld.
Eerder had de Tsjechische over
heid een verzoek om de ernstig
zieke geestelijke vrij te laten af
gewezen
Barta was in april veroordeeld om
dat hij zonder toestemming een
godsdienstoefening in een parti
culiere woning had gehouden.
we vermijden dat er storingen
optreden op de wereldmarkt. We
moeten daarom nagaan hoever
we met subsidies kunnen gaan,
rekening houdend met ons eigen
beleid en dat van de anderen".
Block zei van zijn kant: „We heb
ben geen problemen met het
landbouwbeleid van de Gmeen-
schap, maar wel met de gevolgen
daarvan op enkele terreinen. We
moeten onderzoeken wat daar
aan gedaan kan worden binnen
de manoeuvreerruimte van de
Europese Gemeenschap". Vol
gens Block is het voornaamste
punt dat de kloof tussen de EG-
landbouwprijzen en die op de
wereldmarkt kleiner wordt zodat
er ook minder gesubsidieerd zal
behoeven te worden. Dit zou
echter betekenen dat de land
bouwprijzen die de Europese
boeren krijgen, omlaag moeten
en dat ligt zeer gevoelig binnen
de Gemeenschap.
AMSTERDAM - Dc bekendste
van de in Suriname geexecu-
teerden is ongetwijfeld Cyriel
Daal. de leider van de vak
centrale Dc Moederbond.
Naar aanleidig van zijn arres
tatie in oktober van dit jaar
werden er in Paramaribo
massale stakingen en demon
straties georganiseerd, die de
legerleiding zo onder druk
zetten, dat zij toezeggingen
moest doen voor een spoedi
ge terugkeer naar meer de
mocratische verhoudingen.
Het zijn ongetwijfeld deze
stakingen geweest, die Bou-
terse tot zijn verbasterende
stap van donderdag hebben
verleid.
Minstens even bekend was
André Kamperveen, die in de
eerste twee regeringen Chin
A Sen resp. minister van
voorlichting en van cultuur,
jeugd en sport was. Ten tijde
van de staatsgreep van 25 fe
bruari 1980 verzorgde hij de
voorlichting voor Bouterse
c.s., na hen in de maanden
vóór de coup reeds publieke
lijk via zijn radiostation ABC
gesteund te hebben in hun
vakbondsstnjd tegen de
toenmalige regenng-Arron.
Daarnaast was Ampie, zoals
h\j werd genoemd, tn zijn jon
ge jaren een bekend voetbal
ler in Nederland en sport
journalist. Gedurende de
laaste twee jaar was hij naast
minister ook vice-voozitter
van dc internationale voet
balbond. de FIFA.
Zijn zoon Johnny Kamperveen
leidde sinds enige jaren het
radiostation ABC van zijn va
der. Naast zijn sportprogram
ma's op radio en tv was hij
vooral bekend om zijn
nieuwscommentaar. Bijna el
ke dag gaf hij in het Sranan
tongo een even humoristisch
als bittere kritiek op het poli
tiek gebeuren van de dag. Le
gerleider Bouterse maar ook
de ministers uit de verschil
lende regeringen hadden het
hierbij zwaar te verduren.
Frank Wijngaarde, die samen
met Kamperveen werkte,
heeft zijn leven moeten velie-
zen vanwege de immense po
pulariteit van ABC in Para
maribo. Wijngaarde was ove
rigens niet alleen journalist
bij ABC. maar ook een zoon
van een van de belangrijkste
Surinaamse zakenlieden, Ed
gar Wijngaar.de. Edgar is ei
genaar van het bekende hotel
Torarica en tevens groot-aan
deelhouder in het verzeke
ringswezen.
door
Ruud de Wit
Naast Kamperveen hebben nog
drie andere journalisten bij
de executies de dood gevon
den. Jozef Slagveer had een
eigen nieuwsagentschap. In
forms, en was in het eerste
jaar van de Bouterse-coup
zijn belangrijkste persman
Bram Behr schreef grotendeels
in zijn eentje het communis
tische weekblad Mokro vol
met scherpe kritiek op de le
gerleiding. Nadat hy aanvan
kelijk de militairen steunde,
keerde hij zich in de loop van
het vorig jaar van hen af. Zijn
hevige aanvallen op de leger
leiding hadden hem al twee
keer eerder in de gevangenis
gebracht
De laatste journalist die giste
ren het leven verloor, is Les
lie Rahman, werkzaam voor
de grootste Surinaamse
krant, De Ware Tijd, en een
bekend tegenstander van de
vereniging voor progressieve
mediawerkers, een groep van
zich links noemende journa
listen en voorlichters die zich
ten doel gesteld hebben de
Surinaamse revolutie te on
dersteunen.
Tot de geëxecuteerden beho
ren ook de militairen Rambo-
cus, een van de leiders van de
couppoging in maart van dit
jaar die begin deze week nog
tot 12 jaar gevangenisstraf
werd veroordeeld, en de twee
(eveneens van Hindoestaanse
afkomst zijnde) soldaten
Sheombar en Mangal. Ook zij
hebben meegedaan aan de
mislukte tegencoup in maart
van dit jaar.
De executie van de advocaten
Kenneth Gonzalves, John
Baboeram. Harold Riede-
wald en Eddie Hoost zal zo
mogelijk nog diepere indruk
maken op de Surinaamse sa
menleving.
Gonzalves was sinds een jaar
deken van de balie en als zo
danig de voornaamste
spreekbuis van de advoca
tuur Hoewel hij nooit publie
kelijk een politieke rol heeft
gespeeld, was bekend dat hij
op goede voet stond met vak
bondsleider Daal en de voor
malige minister-president
Henk Arron, wiens advocaat
hij was. In augustus van dit
jaar leidde Gonzalves nog
met succes een actie van de
advocatuur tegen het militair
gezag, waarna Bouterse pu
bliekelijk garanties gaf voor
het behoud van de rechts
staat in Suriname. Dit bleken
achteraf dus broze garanties
geweest te zijn.
Aanzien
John Baboeram was een jonge
populaire advocaat die met
name door het uit de politiek
verdwijnen van de voormali
ge Hindoestaanse politieke
leider en jurist Eddie Lach-
i.ion snel in aanzien steeg. Hij
verdedigde niet alleen Ram-
bocus de afgelopen weken,
maar ook onder meer de mili
tairen Sital, Joeman en Mij-
nals, toen deze ruim twee jaar
geleden door Bouterse waren
gearresteerd onder verden
king van een linkse samen
zwering.
Riedewald en Hoost hebben als
advocaat beiden de laatste
twee jaren meermalen zoge
naamde coupplegers hebben
verdedigd.
Dr. Leckie, decaan van de so
ciaal-economische faculteit
van de universiteit van Suri
name. was een bekend tegen
stander van het door de leger
leiding ingestelde nieuwe
universiteitsbestuur Hy leid
de een onderwysstaking op
de universiteit die de laatste
maand herhaaldelijk aanlei
ding was tot demonstraties
van studenten
Ten slotte zyn er nog twee bur
gers doodgeschoten die in
maart van dit jaar werden
gearresteerd op verdenking
van medeplichtigheid aan de
couppoging van Rambocus.
Het zijn Robbie Soharsingh
en Soegrim Oemrawsingh.
Diens broer. Baal. pleegde na
het mislukken van de Ram-
bocus-coup zelfmoord
VS-hoofdkwartier in Europa blijft in Stuttgart
WASHINGTON (GPD) - De Ver
enigde Staten hebben geen plan
nen om het hoofdkwartier van de
meer dan 350.000 Amerikaanse
troepen op het Europese vaste
land te verplaatsen van Stuttgart
naar Groot-Brittannië. Een func
tionaris van het ministerie van
defensie in de Amerikaanse
hoofdstad heeft dit gisteren uit-
drukkelyk ontkend.
Niettemin hebben de VS hebben
wel plannen om in Groot-Bnt-
tanniè een nieuw hoofdkwartier
te bouwen (dat ruwweg een mil
jard dollar zou gaan kosten)
waarop het Amerikaanse com
mando zich kan terugtrekken,
wanneer het hoofdkwartier in de
Bondsrepubliek ten gevolge van
vijandelijkheden zou moeten
worden opgegeven
Volgens het Pentagon is dat een
kwestie va
procedure.
normale militaire
De zegsman van het Amerikaanse
ministerie van defensie, zei dat
de bouw van een reserve-hoofd
kwartier. dat 900 kilometer meer
naar het westen ligt en niet op
het vasteland, „al enige tijd
wordt overwogen". In de oorlog
voering die Europa zou moeten
verwachten, is het vooral van be
tekenis de communicatie met
het slagveld te handhaven. Dit
slagveld zal worden beheerst
door de elektronica, die op grote
schaal ook in zogenaamde con
ventionele (niet-nucleaire) wa
pens wordt toegepast.
Gegcven de bewapening waarover
de NAVO en het Warschau-pact
beschikken, ligt het voor de
hand dat hoofdkwartieren aan
vallen met kernwapens moeten
kunnen overleven. De VS echter
maken zich vooral zorgen over
de schade die een in dc lucht ont
ploffend kamrapi D kan berok
kenen aan de verbindingen. Bij
kernproeven in Amerika is min
of meer bij toeval aan het licht
gekomen, dat zulke nucleaire ex
plosies geruime tyd, ver buiten
het destructieve bereik van het
wapen, telefoonverbindingen en
andere elektronisch bestuurde
apparatuur in de war brengen.
De Amerikanen zyn al enige tijd
b<*zig de v.-rbmdmg- n tu n
Washington en de hoofdkwartic
ren nabij dl tWOBtavtaldl
frontlijn l<- vi rb« teren Omtrent
de verbindingen tussen die
hoofdkwartieren en dc troepen
aan het front maken zy zich nog
steeds ernstige zorgen
