'Je laat je geen derde
keer ergens uitgooien'
Kraken: meer dan je een dak
boven het hoofd verschaffen
De Wrange vruchten van
een onderhoudsbeurt...
Krakers: we hebben ons laten inpakken
Kerstfeest van
Leger des Heils
Geen wisselwoningen beschikbaar
DE VERPLEGING
Renate Rubinstein:
begrip 'links' toe
aan herwaardering
zaterdag ii december 1982
Leiden
LEIDEN - Ongeveer honderd tot honderdvijftig mensen hebben onder
dak gevonden in een kraakpand in Leiden. Zeker veertig panden of
appartementen zijn, soms al jaren, gekraakt. In de reeks kraakacties
van het laatste half jaar vallen vooral de kraak van 'Het Gulden Vlies'
en van het fabriekscomplex van 'Clos en Leembruggen' op. Beide ge
bouwen zijn, na korte tijd, vrijwillig door de krakers ontruimd. Terwijl
in andere steden duidelijk sprake is van een verscherping van de strijd
kan in Leiden nauwelijks van noemenswaardige tegenstand worden
gesproken.
Waarom gaat het in Leiden anders toe dan in andere steden. Is het ge
meentelijk beleid zoveel beter? Of zijn de Leidse krakers minder in
getal en niet zo hard? Het Sociologisch Instituut te Leiden is bezig, in
opdracht van met ministerie van volkshuisvesting, een onderzoek te
doen naar de kraakbeweging in Breda, Den Haag, Groningen en Lei
den. Onderzocht wordt ook het gemeentelijk beleid ten aanzien van
jongerenhuisvesting, ontruimingen en de wijze waarop de leegstand
wordt aangepakt.
Amsterdam is niet bij het onderzoek betrokken omdat de kraakbeweging
in de grote steden al genoeg de aandacht trekt, al worden met name de
negatieve momenten belicht zoals het optreden van knokploegen en
ontruimingen waarbij een massale politiemacht op de been is. Het
beeld dat mensen van krakers hebben is daardoor veelal eenzijdig en
negatief. Krakers worden eerder in verband gebracht met politie en
justitie dan met leegstand en woningnood. Uit het onderzoek van de
Leidse sociologen blijkt echter dat ook een heleboel opbouwende acti
viteiten plaats vinden in en rondom de kraakbeweging.
Wat opvalt is dat kraken meer is dan alleen het creëren van een dak boven
je hoofd. Kraken is een manier van leven. Niet volgens het klassieke
patroon, maar in een leefgemeenschap waarin jonge mensen proberen
met elkaar een eigen cultuur op te bouwen. In andere steden worden,
veel meer dan in Leiden, grote gebouwen gekraakt waarin jongeren
niet alleen wonen maar ook kleine bedrijfjes opzetten, alternatieve win
keltjes openen of een atelier beginnen. Meestal gaat het om zeer slechte
panden en wordt door de krakers een grote zelfwerkzaamheid aan de
dag gelegd om het pand bewoonbaar te maken. In andere steden is
evenmin ongebruikelijk dat gekraakte panden door de gemeente wor
den aangekocht en voorgoed een woon- en werkbestemming krijgen.
In Leiden daarentegen is het gemeentebestuur veel stugger als het gaat
om het aankopen van panden en het verlenen van medewerking aan
alternatieve projecten. Van een actief beleid ten aanzien van woongroe
pen is evenmin sprake. Het monumentale pand Het Gulden Vlies werd
begin dit jaar door een woongroep gekraakt. Geëist werd dat het ge
bouw geschikt zou worden gemaakt voor groepsbewoning maar uitein
delijk krijgt het pand toch een kantoorbestemming zoals de gemeente
wenst. In juni werd ook het voormalige fabriekscomplex van Clos en
Leembruggen gekraakt door een groep jongeren die het initiatief na
men tot de woon- en werkgemeenschap 'De Klos'. Ook het fabriek
spand is, na veel touwtrekken, vrijwillig door de krakers ontruimd.
De laatste opzienbarende kraakactie in Leiden is die van enkele leeg
staande panden op het Waardeiland, ook wel bekend als de Leidse
Goudkust. In het verleden heeft de eigenaar van de woningen, de West-
land Utrecht Project Ontwikkeling (WUPO), noodgedwongen een aan
tal huizen verhuurd omdat ze onverkoopbaar bleken. Een nieuwe eige
naar, het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP), probeert sinds
april weer kopers te vinden voor de dure huizen maar is daar ook maar
ten dele in geslaagd. Vier van de panden zijn gekraakt door een groep
werkende, werkloze en studerende jongeren. Onder de bewoners een
aantal voormalige krakers van Het Gulden Vlies.
Tot dusver heeft het Leidse gemeentebestuur niets nagelaten om de kra
kers aan de onderhandelingstafel te krijgen om ze vervolgens met veel
beproefde procedures te overspelen. Steeds zijn de krakers gedwongen
de gekraakte panden op te geven. Harde confrontaties zijn tot dusver
uitgebleven. Maar de ontruiming van panden heeft ook in Leiden esca
lerend gewerkt: "Je laat je wel één of twee keer uit een pand gooien,
maar niet de derde keer". Een bericht van het actiefront.
Drie van de krakers i
uitgooien".
i de dure Waardeilandwoningen, Willem, Albert en Jason
LEIDEN - De rust op het
sjieke Waardeiland werd
dit najaar wreed ver
stoord. Bewoners van de
kapitale 'gardenapart-
ments' en 'island houses'
sloten een uurtje vroeger
de gordijnen of lieten 's -
nachts een lichtje bran
den. Er waren krakers op
de goudkust.
Vier leegstaande woningen aan de
Aletta Jacobslaan werden in
september gekraakt. De bewa
kingsdienst werd op slinkse
wijze om de tuin geleid. Veer
tien krakers wonen nu al enkele
maanden in vier peperdure pan
den. En: er is gezinsuitbreiding
op komst.
"We hebben niets kwaads in de
zin", zeggen de drie krakers
waarmee ik praat. Ze bekennen
nooit eerder geweld te hebben
gebruikt. Albert (20), de jongste
van de drie, zegt zich wel voor te
kunnen stellen dat hij een steen
zou gebruiken als geen enkel an-
door
Jan Rijsdam
der argument meer telt. Willem
(28) en Jason (27) zijn iets terug
houdender in hun uitlatingen.
"We zijn van een andere genera
tie", verklaren ze lachend.
Uit hun weifelende woorden
spreekt ook de afkeer voor ge
weld en de angst voor knokploe
gen. Sinds ze op het Waardeiland
wonen heeft zich geen knok
ploeg laten zien. Wel stenengooi
ende jeugd waardoor één van de
ruiten is gesneuveld. De krakers
zijn er echter van overtuigd dat
ze hun onderkomen deze keer
niet vrijwillig zullen opgeven. Er
is een alarmsysteem. Binnen de
kortste keren kunnen zeker der
tig tot vijftig krakers versterking
komen bieden. "En er zijn wel
Leidse krakers die in Amster
dam of elders hun steentje heb
ben bijgedragen", zegt Albert.
Huurvoorstel
Na een uiterst vriendelijke ont
vangst krijg ik een rondleiding.
Het kapitale pand aan de Rijn is
ruim opgezet met veel luxe. Ner
gens in het huis is een wapenar
senaal te bekennen. Geen ste
nen, bedspiralen of rookbom
men. Wel koffie. Het gesprek
vindt plaats in de gemeenschap
pelijke ruimte onder een meters
hoog schilderij.
"We willen voor een betaalbare
huur in de woningen blijven wo
nen", vertelt Willem. De eigenaar
van de huizen, het Algemeen
Burgerlijk Pensioenfonds
(ABP), is een huurvoorstel ge
daan. "We willen 500 gulden per
maand, per pand, betalen. Maar
het ABP zwijgt in alle talen. Het
is toch belachelijk dat zulke gro
te huizen jarenlang leegstaan. We
gaan er beslist niet meer uit. Je
laat je wel één keer of twee keer
ergens uitgooien, maar geen der
de keer".
"De gang van zaken rond het Gul
den Vlies heeft escalerend ge
werkt op het moreel van de kra
kers. "Het is een tactische fout
geweest om Het Gulden Vlies
vrijwillig te verlaten", zegt Jason
zonder een spoor van twijfel.
"We hebben ons laten inpakken
door de gemeente. Wethouder
Waal heeft steeds de indruk ge
wekt dat hij gevoelig was voor
onze argumenten. Maar uiteinde
lijk heeft hij gewoon een politiek
spelletje gespeeld om zijn oor
spronkelijke plannen door te
drukken".
Ook de voormalige krakers van
Clos en Leembruggen zeggen
zich "belazerd" te voelen door de
wijze waarop een eind is ge
maakt aan hun initiatief om klei
ne bedrijfjes in het voormalige
fabriekspand op te zetten. "Het
gemeentebestuur heeft ons met
een hoop mooie woorden en toe
zeggingen aan het lijntje gehou
den", zegt Willem. "Als je een
wethouder had gesproken, met
een kopje koffie erbij, ging je
met een tevreden gevoel weg.
Daarin zijn ze ijzersterk. Uitein
delijk blijkt het gemeentebe
stuur heel onwelwillend in het
meewerken aan alternatieve pro
jecten. Ze werken in Leiden veel
meer tegen dan in andere ge
meenten en zijn helemaal niet
gevoelig voor argumenten. We
hebben er wel van geleerd. De
volgende keer gaan we een harde
confrontatie zeker niet meer uit
de weg. Dat is door het handelen
van de gemeente in de hand ge
werkt".
Officieel
"Het woon- en werkproject 'De
Klos' is nog niet van de baan",
zegt Willem. "Een heleboel men
sen hebben er een rot gevoel aan
over gehouden, maar de groep
bestaat nog steeds. We zijn bezig
om ons binnenkort als een offi-
cièle instantie te kunnen presen
teren, met statuten en zo. Daarna
gaan we weer met de gemeente
praten over een nieuw pand om
ons project op poten te zetten.
We hebben geen geld te bieden,
maar wel werk voor een aantal
mensen die nu werkloos zijn".
Hebben Leidse krakers niet het
vertrouwen in de politiek verlo
ren door de gang van zaken rond
Het Gulden Vlies en Clos en
Leembruggen? Wethouder Waal
zei zich te hebben geërgerd aan
de rotzooi die krakers in het Gul
den Vlies hebben achtergelaten
en aan het feit dat een aantal van
de krakers elders een huis had
den en dus helemaal geen wo
ningzoekende waren. Waarom
zou het gemeentebestuur nu
toch een pand beschikbaar stel
len?
'We zullen om onze goede wil te
tonen proberen langs de officiële
weg aan onderdak te komen voor
de bedrijfjes die we willen opzet
ten. Maar als dat niet lukt zullen
we zelf een pand zoeken".
'De gemeente is wel de laatste die
het recht heeft iets te zeggen
over de rotzooi die in Het Gulden
Vlies is achtergelaten. Het pand
is door de gemeente schandalig
verwaarloosd. De muren en pla
fonds waren met vocht doortrok
ken en overal zat de schimmel.
Het is niet zo onbegrijpelijk dat
iemand een brandblusapparaat
leegspuit als hij het gevoel heeft
door de gemeente belazerd te
zijn. Wij hebben een striid ge-
"We laten ons er niet meer
(Toto Holvist»
voerd om het pand als woon
ruimte te behouden Toen wij het
pand verlaten hadden, is er met
een een sloopploeg ingetrokken
om alles er uit te slaan".
Pure nood
"Krakers zijn natuurlijk niet alle
maal ziebge mensjes die op
straat staan. Kraken is ook een
politieke strijd. Ik kraak om aan
te tonen hoe schandalig het is dat
grote panden leeg staan terwijl
duizenden Leidenaren schreeu
wen om woonruimte. Het motief
kan ook zitten in een politieke
strijd, kraken tegen leegstand «-n
speculatie of tegen het traditio
nele eigendomsrecht. Ik virid het
woonreeht gaat boven het eigen
domsrecht", zegt Jason.
"Ook meer ideologisch van aard is
het kraken van woonruimte voor
een woongroep. Kraken doe je in
elk geval nooit voor je lol De
meeste mensen kraken nog altijd
uit pure nood. omdat ze gei n dak
boven hun hoofd hebben of om
dat ze 500 gulden per maand
moeten betalen voor een kippe-
hok".
LEIDEN - Het Leger des Heils or
ganiseert twintig december weer
zijn traditionele kerstfeest. Be
jaarden, eenzamen en alleen
staanden zijn welkom in de aula
van scholengemeenschap De
Vlietschans (Apöllolaan 262).
komt, aldus de organisatoren,
meer te liggen op een "zinvolle
ontmoeting" met veel zang, mu
ziek en kerstverhaal.
De aula wordt dusdanig ingedeeld,
dat alle gasten een plaats kunnen
vinden aan tafels. Uitreiking van
toegangskaarten voor de kerst
viering, die om vijf uur begint,
heeft aanstaande dinsdag plaats
van 's morgens tien tot twaalf
uur in het gebouw van het Leger
des Heils (Hooigracht 30).
LEIDEN - Het groot onderhoud dat op het mo
ment verricht wordt aan woningen in de Fruit-
buurt is sommige bewoners boven het hoofd ge
groeid. Het toilet kon enkele dagen niet worden
gebruikt, drilboren doen schilderijen van de mu
ren afvallen, de herrie is ondraaglijk, er is geen
warm water, koken is haast uitgesloten en op
waaiend stof bracht schade toe aan de stoffering.
Drie weken lang duurt het onderhoud: volgens
de familie Rijsbergen uit de Appelstraat lang ge
noeg om de bewoners zolang in een wisselwo
ning onder te brengen.
De eigenaar van de woningen, de Leidse woning
stichting (LWS). heeft echter geen wisselwonin
gen voor de mensen uit de Fruitbuurt beschik
baar. "Slechts vier woningen aan de Meloen-
straat worden gerenoveerd, de andere 118 fami
lies wilden alleen groot onderhoud laten verrich
ten. En wanneer er geen sprake is van een echte
renovatie krijgen we van het rijk geen subsidie
voor wisselwoningen".
Het 'groot onderhoud' dat bij onder meer de fami
lie Rijsbergen wordt verricht, bestaat uit het
plaatsen van een nieuw keukenblok, een nieuwe
douche en een nieuw toilet. Ook worden de mu
ren geïsoleerd, in het voorjaar komt daar nog een
dubbele beglazing bij. De werkzaamheden zijn
volgens Rijsbergen echter onhoudbaar: Je kunt
jezelf niet eens goed wassen want er is geen
warm water. En wé hebben hier een tafel vol vui
le afwas staan. De meubels, gordijnen en vloerbe
dekking zijn helemaal vervuild. Daar willen we
een schadevergoeding voor gaan eisen".
Dia-lezing
Onder de titel 'Met 160 geiten de
bergen in' geeft Agnete Weis-
ser maandagmiddag om twee
uur een dia-lezing in de Ka
pelzaal van het K&O-gebouw
aan de Oude Vest. In Noorwe
gen worden volgens jarenlan
ge traditie koeien en geiten in
de zomermaanden de bergen
ingedreven. Mevrouw Weisser
vertelt over het hoe en waar-
Diabetes
Dr. Gerda van Dijk spreekt
maandagavond voor de afde
ling Leiden van de Diabetes
Vereniging Nederland over
diabetes en sexualiteit. Van
uit haar praktijk bespreekt
zij de problemen van diabe
ten met sexualiteit. Plaats
van handeling is het Antho-
nius Clubhuis (Lange Mare
43) en aanvang is acht uur.
Documentaire
De documentaire Your neigh
bours son over hoe mensen
in een dictatuur worden ge
manipuleerd wordt maan
dag in het pand Rapenburg
100/102 vertoond. De docu
mentaire richt zich vooral op
Slachtoffers
De Nederlandse Jeugbond voor
Natuurstudie gaat zondag
stookolie-slachtoffers tellen
tussen Katwijk en Noord-
wijk. Vertrek om acht uur
vanaf het station in Leiden.
Zaterdag 18 december wordt er
door twee leden een lezing ge
houden over hun vakantie in
West-Spanje, "waarbij vele
mooie dia's vertoond wor
den". Aanvang: zeven uur 's
avonds. De lezing wordt ge
houden in de verenigings
ruimte, een souterrain aan de
Meerhof. De Nederlandse
Jeugdbond voor Natuurstu
die ts voor jongeren tussen 12
en 25. Voor inlichtingen:
121482
ADVERTENTIE
Bewoner Rijsbergen: "We willen hier schadevergoe
ding voor eisen,"
Premieverhoging gehad?
Tien tegen één dat wij goedkoper zijn.
Bel voor een duidelijke folder 01718-75041.
(Na kantoortijd 01718-15534
ZIEKTEKOSTENVERZEKERING
Antwoordnummer 29 2220 VB Katwik Z H Telefoon 01718 7S041
Sprekend op Huizinga-lezing
LEIDEN - Geheimhouden is rechts en onthullen links. Daarom is Ame
rika een links land en Rusland een rechts. 'Links en rechts in de poli
tiek en in het leven', dat was de titel van de Huizinga-lezing die Renate
Rubinstein, schrijfster van o m de Tamar-column in Vrg Nederland,
gisteravond in de nogal koude Pieterskerk hield. Het was de elfde keer
dat de lezing, die ditmaal overigens door zo'n 1600 mensen werd be
zocht, werd gehouden.
Rubinstein begon met een citaat van de historicus Huizinga, naar wie de
lezing is vernoemd Ze vertelde dat ze aan de hoofdredacteur van NRC/
Handelsblad - deze krant is één van de medeorganisatoren van de le
zing - had gevraagd waarover ze het moest hebben feminisme, commu
nisme, maoisme. Hollanditis7 Allemaal goed. had hu royaal gesproken
Voornoemde onderwerpen kwamen echter niet in aanmerking volgens
haar. Het feminisme en het communisme hadden elkaar al uitgescha
keld in Nederland, in China was het maoisme bezweken en ze noemde
de Hollanditis "de zure regen van de onzin". Dus sprak Rubinstein over
links en rechts, begrippen die zij opnieuw wilde omschruven
Links is goed en rechts is kwaad, dat stond volgens Rubinstein wel vast
Sommige mensen, die echter menen dat ze links zgn. zgn dat volgens
haar helemaal niet Progressieven die de misstanden in Rusland met de
mantel der liefde proberen te bedekken of niet wensen te spreken over
de bootvluchtelingen zgn niet links in haar ogen, maar rechte
De schrijver Solzjcnitsyn die in zgn boek de Goelag Archipel heeft ont
huld op welke grote schaal er wordt gemarteld in de Sowjet Unie is
geen reactionair zoals sommige intellectuelen in West-Europa menen,
maar een links schrijver volgens Rubinstein. Simpelweg, ornaat hg
onthullingen doet en daarom in de ogen van de gevestigde orde door
gaat voor een dwarsligger.
Na deze herwaardering van de begrippen links en rechts sprak Rubin
stein de hoop uit dat links weer betrouwbaar zou worden, dus bgvoor-
beeld ook de moed zou opbrengen om de deksel van de eigen beerput
te lichten.
Protest
De bezoekers van de Huizinga-lezing kregen overigens bg het betreden
van de Pieterskerk een stencil in handen gedrukt van de afdeling Zuid
Holland van de Nederlandse vereniging voor medische polemologie
De reden waarom de leden van deze vereniging hadden postgevat bg de
zware kerkdeuren, laat zich raden Rubinstein's mening over bewape
ning staat diametraal tegenover die van voornoemde vereniging
De artsen richtten zich in hun stencil ovengens niet direct tot Rubinstein,
maar hadden hun stencil voorzien van de kop gedachten bg de Huizin
ga-lezing, een indirecte aanval dus. De artsen waren hoopvol gestemd,
getuige de zin: "Maar het verzet neemt toe, niet in het minst onder
artsen".
