Er moet
geld bij
een ei
Kunst en kapitaal
Wild avontuur op Beursplein
Huimveehoudets in dal
Internationaal
Beursweek
- f-tt ia Al^ /ff-
ZATERDAG 11 DECEMBER 1982
Het deze week verschenen rap
port van het Landbouw Eco
nomisch Instituut (LEI) was
voor de pluimvee-sector aller
minst om te juichen. De resul
taten zijn slecht en de voor
uitzichten niet beter.
Veel pluimveehouders zijn dit
jaar in financiële moeilijkhe
den geraakt doordat de eier-
prijzen alleen maar zijn ge
daald. Een ei is tegenwoordig
niet duurder dan dertig jaar
geleden. De kostprijs per ei is
hoger dan wat hetzelfde ei op
brengt op de veiling. De
pluimveehouder moet dus
geld toeleggen op het produkt
dat hij aanlevert.
De prijs van een el wordt be
paald door vraag en aanbod.
Met de vraag is het wel goed
gesteld. In maar weinig Ne
derlandse koelkasten zal het
eierrekje leeg staan. Maar Ne
derland is niet het enige eier-
producerende land. Het aan
bod uit het buitenland is zo gi
gantisch groot, dat de pluim
veehouders moeite hebben
om de zaak kwijt te raken.
Het komende jaar zal ook deze
sector te maken krijgen met
bedrijfssluitingen.
De pluimveehouderij draait met
zwaar verlies en ik verwacht het
komende halfjaar dat een aantal
pluimveebedrijven wel zal moe
ten sluiten, omdat deze pluim
veehouders het geld niet hebben
voor de aanschaf van jonge leg
hennen. Dat is een hele investe
ring".
Deze weinig opbeurende woorden
zijn van Joke Term eer-van Val
burg, voorzitster van de Kring
Gelderland-Utrecht van de Ne
derlandse Organisatie van
Pluimveehouders. Als bestuurs
lid van deze belangenorganisatie
weet ze waar ze over praat, want
de problemen van de pluimvee
houders komen dagelijks op
haar af. Ook uit de praktijk weet
Joke Termeer hoe het reilt en
zeilt in deze bedrijfstak, die toch
drie miljard bijdraagt aan de Ne
derlandse betalingsbalans. Ze
heeft een groot pluirrrveebedrijf
met zo'n 170.000 180.000 kippen
in het Betuwse plaatsje Kapel
Avezaath.
Het doet haar goed het 'grote'
nieuws te horen dat de eierprij-
zen voor het eerst sinds Pasen
beduidend zijn gestegen. „Het
zat er wel in dat de prijzen zou
den aantrekken, maar toch is het
voor mij een verrassing om het te
horen. Of die prijzen verder zul
len stijgen, hangt af van de
marktsituatie. Tenslotte blijft het
een kwestie van vraag en aan
bod", merkt ze in dit verband
nuchter op.
De voorzitter van het Produkt-
schap voor Pluimvee en Eieren
in Zeist, J. T. Mellema, is het met
deze uitspraak volledig eens: „In
februari dit jaar werden nog ho
ge prijzen voor de eieren geno
teerd. Toen de prijzen vóór Pa
sen niet aantrokken, was dat een
veeg teken. Toen zakten de eier-
prijzen verder, met een kleine
opleving in mei en september.
Met de slachtsector is het ook
slecht gegaan, zo niet slechter".
„De eierprijzen zijn thans niet ho
ger dan dertig jaar geleden. De
pluimveehouders hebben goede
jaren gehad. 1981 en 1982 waren
uitstekende jaren. De pluimvee
houders hebben de gestegen
kosten kunnen opvangen door
uitgekiende produktiesystemen.
Denk maar aan de legbatterijen".
Het aanbod is volgends Mellema
internationaal zo groot dat „de
vragende partij de eieren voor
zeer lage prijzen kan krijgen. De
consument vaart er wel bij, de
pluimveehandelaren natuurlijk
niet. Toch geloof ik dat de consu
ment het best gebaat is by een
constante prijs".
Joke Termeer-van Valburg zegt,
om de zaken heel duidelijk te
stellen, dat in de legsector een
onderscheid gemaakt moet wor
den tussen pluimveehouders die
op de vrije markt opereren en de
pluimveehouders die een con
tract hebben met voederfabrie-
ken, waarin een prijs-risicoclau-
sule is ingebouwd. Die fabrieken
garanderen dan een minimum
r Een ei kost vandaag net zoveel als dertig jaar geleden
„In de 23 jaar dat ik in de pluimveehouderij zit, heb ik het nog niet meegemaakt dat de
eierprijzen in zo'n snel tempo zijn gedaald. Een week voor Pasen klapte de markt totaal
in elkaar. Dat was niet voorzien. Sindsdien is het bergafwaarts gegaan met de prijzen,
met een dieptepunt in juni. Toen bracht een kilo eieren slechts f 1,20 op, terwijl f2,10
f2,20 nodig is om de kosten van de pluimveehouder te dekken. Twee weken geleden
deden ze f 1,80 de kilo, maar dan heb je de kostprijs er natuurlijk nog lang niet uit.
prijs voor de eieren, met een
clausule dat als de voederprijzen
drastisch stijgen, de eierprijzen
naar rato zullen stijgen".
„Deze groep heeft weinig risico,
maar de 'vrije' pluimveehouders
zijn helemaal afhankelijk van
vraag en aanbod. Het is een to-
door
Willem van Hoorn
taal vrije markt, met alle risico's
van dien. Van de zomer was er
een vrij normaal beeld: er werd
tegen kostprijs geproduceerd. In
de herfst moet de prijs dan aan
trekken. Dat gebeurde niet", al
dus Joke Termeer, die duidelijk
wil stellen dat je bij een modern
geleid bedrijf op een kostprijs
per kilo komt van 2,10 tot 2,20
gulden. „Anders kun je de con
currentiestrijd niet aan met bij
voorbeeld Amerika en Brazilië,
die momenteel zo actief zijn in
het Midden-Oosten", voegt zij er
aan toe.
Zij vindt het zelf een harde uit
spraak, maar voor haar is het
heel duidelijk dat je alle midde
len moet aanwenden om de con
currentie het hoofd te kunnen
bieden, want anders prijs je je
zelf uit de markt. Nederland ver
loor een belangrijke markt in het
Midden-Oosten, maar ook het
verlies van de Engelse markt,
door sluiting van de grenzen
voor de Nederlandse pluimvee-
produkten met het (valse) argu
ment van besmetting, was een
gevoelig verlies voor de vader
landse pluimveehouders.
De hoofdoorzaak van de slechte
eiermarkt moet toch worden ge
vonden in een te grote produktie
binnen de EG. In ons land is de
produktie van eieren in vijf jaar
tijd verdubbeld tot negen mil
jard stuks in
Niet somber
Toch is men niet somber gestemd
over de toekomst van de legsec
tor. Joke Termeer denkt echter
wel dat er problemen zullen ont
staan tussen nu en over een half
jaar. Bedrijven die geld opzij
hebben gelegd in de jaren dat het
goed ging, zullen tegenvallers
kunnen opvangen. Zo moeten de
oude kippen vervangen worden
door jonge hennen. Dat is een
dure, maar noodzakelijke uitga
ve. Een jonge leghen kost de eer
ste 22 weken wel een tientje,
maar heeft in die tijd nog geen ei
gelegd.
Joke Termeer: „Ze moeten die in
vestering doen, anders krijg je
leegstand en dat is achteruit
gang. We willen nu als belangen
groep zo snel mogelijk een in
ventarisatie maken welke bedrij
ven binnenkort liquiditeitsmoei-
lijkheden kunnen verwachten.
Technisch goed geleide bedrij
ven moet de mogelijkheid gebo
den worden gebruik te maken
van het borgstellingsfonds,
waardoor gemakkelijk kredieten
te verkrijgen zijn voor de aan
schaf van jonge hennen. De voor
waarden zullen iets verruimd
moeten worden".
Evenals Mellema is Joke Termeer-
van Valburg somber gestemd
over de toekomst van de slacht
sector. Joke: „Er zit iets structu
reels niet goed in de slachtsector.
De schuld moet niet gezocht
worden by de primaire sector -
de pluimveehouder. Het gaat
hier om de kosten van slachten
en keuren. Met name door die
hoge kosten kunnen wij niet con
curreren met bijvoorbeeld Duits
land en Frankrijk".
„Er is ook een beduidende export
van levende kuikens naar Duits
land, omdat de slachtkosten daar
veel lager zijn dan in Nederland.
In feite exporteer je dan een
stukje werkgelegenheid. Dat is
jammer, als je bekijkt hoe groot
de werkloosheid hier in Neder
land is. In de varkenssector is dat
net zo. Dat is heel triest Zeker
als je weet dat de regering vindt
dat de keuringskosten helemaal
ten laste van het bedrijfsleven
moeten komen"
Belang
Joke Termeer ten slotte, om het be
lang van de pluimveehouderij
voor de economie en het werkge
legenheidsaspect te benadruk
ken: „Drie miljard bijdragen aan
de betalingsbalans is niet niks,
maar bovenal staan achter elke
pluimveehouder - en dat zijn er
in Nederland bijna 8300 twee
mensen in de toelevenngs- en
verwerkingsindustrie. Dan kom
je al gauw op 25.000. arbeids
plaatsen. Dan reken ik nog niet
de mensen die bij de bouw zyn
betrokken van pluimveehoude-
rijbedrijven. Daarmee wil ik al
leen maar aangeven dat onze be
drijfstak niet vergeten mag wor
den".
In de bydrage van vonge week
over de financiële dagbladen,
ontbrak de nlimte om in te
gaan op een wat vreemd zijt
pad, dat in kranten als The
Financial Times, The Wall
Street Journal, maar ook in
het Financieele Dagblad met
grote deskundigheid wordt
bewandeld. Een kunstru
briek is tenslotte zo ongeveer
het laatste dat van dit soort
bladen verwacht mag wor
den.
Toch maken ze er een. Behalve
de lezers die om reden van
belegging in kunst zijn geïn
teresseerd, worden ook lief
hebbers van muziek, ballet
en toneel van nieuwe ontwik
kelingen op de hoogte gehou
den.
Kapitaal en kunst, voor menig
een zijn dat natuurlijke vijan
den en is geld de vernietiger
bij uitstek van alle cultuur.
Ergste uitwas is kunstspon-
soring, dat gelijk staat aan je
ziel verkopen aan de duivel.
Nu wordt over kunstsponse
ring door bedrijven lang niet
overal zo preuts gedacht als
in Nederland. Hoewel het
ook in landen als Italië een
door beide partijen als plezie
rig ervaren praktijk is, heeft
Amerika er met zijn relatief
korte culturele traditie de
langste ervaring mee.
Zo staat ter hoogte van Central
Park op Fifth Avenue in New
York één van de huizen van
Henry Clay Frick (1849-1919),
die in Pittsburg fortuin
maakte in de kolen- en staal
industrie. Zijn door een Ame
rikaanse architect in 18e
eeuwse stijl gebouwde wo
ning is nu een museum waar
zijn collectie schilderijen,
meubels, porselein en beeld
houwwerken permanent
geëxposeerd wordt en dat da
gelijkse honderden bezoe
kers trekt uit alle delen van
de wereld.
Na zijn dood ging zijn vermo
gen naar een fonds dat het
en ook theatervoorstellingen
worden gesteund Hammer,
die ook reputatie geniet van
wege zyn inspanningen om
de handelsrelatie VS—Sow-
jet Unie te verbeteren, slaag
de er vandaag precies twee
jaar geleden in om by Chris
tie's in Londen beslag te leg
gen op de Codex Leicester,
een uit studies van Leonardo
da Vinei samengesteld boek
dat tot dan toe gedurende 260
jaar ontoegankelijk voor pu
bliek was opgeborgen in de
bibliotheek van Leicester.
Het bevat Da Vinci s wereld
beroemde studies op het ge
bied van water, aarde en uni
versum.
Hammer kocht de nu naar hem
genoemde Codex omdat hij
vond dat iedereen de studies
moest kunnen zien.
Onder leiding van Carlo Pe-
dretti van de universiteit van
Los Angeles werden de bla
den uit het boek gehaald, om
ze voor expositie geschikt te
maken. Dit voorjaar was de
tentoonstelling te zien in het
Palazzo Vecchio in Florence,
daarna is een tournee begon
nen langs zo ongeveer alle
grote steden ter wereld.
In de Verenigde Staten wordt
jaarlijks alleen al aan sponso
ring van culturele evenemen
ten door bedrijven ruim een
half miljard dollar uitgege
ven. Omdat de overheid nau
welijks als subsidiegever op
treedt, krijgt de kunstwereld
op die manier toch een steun.
De Amerikaanse praktijk lo
genstraft alle hier bestaande
vooroordelen. Kunstenaars
worden niet beperkt in hun
werk of repertoirekeuze. Ex
positieruimten en theaters lij
ken ook in niets op de met
veel reclameborden opgesier
de voetbalstadions.
In Nederland wordt maar zeer
bescheiden aan kunstsponse
ring gedaan. Sommige kleine
door
Ton van Brussel
onderhoudt, de col
lectie aanvult en tal van cul
turele manifestaties finan
ciert. In zijn schilderijenver-
zameling, uit de periode 14e
t/m 19e eeuw, ook werk van
de Leidenaars Gabriel Metsu
en Carel van der Pluym
Wat Frick toen deed, doet Ar-
mand Hammer, president
van de Amerikaanse oliemul-
tinational Occidental Petro
leum, nu nog. Met eigen geld
en dat van zijn bedrijf riep hij
een naar hem genoemd fonds
in het leven, dat zich op een
breed terrein met sponsering
van kunst bezighoudt
Jonge aankomende kunste
naars krijgen beurzen, wor
den geholpen met exposities
orkesten worden door bedrij
ven gesteund, in enkele ge
vallen wordt geld ter be
schikking gesteld voor expo
sities. Maar bijvoorbeeld de
steun van bierbrouwer Hei-
neken (zelf een liefhebber en
verzamelaar van moderne
kunst) aan de tentoonstelling
"Symbolisme in Europa", en-
keie jaren geleden in het Rot
terdamse Boymans gehou
den, blijft een uitzondering
En de in Amerika bekende
advertenties in dag en week
bladen, waarin bedrijven on
der het motto "een investe
ring in kunst, vemjkt ieder
een" hun activiteiten als
sponsor vermelden, zijn in
Nederland helaas nog volsla
gen onbekend.
Leonardo da Vinct
Armand Hammer
door
C. Wagenaar
Na een ongebreidelde kooplust
op dinsdag, kwam Amsterdam
weer tot bezinning. Voor Am
sterdam werd het ditmaal de
beursweek van het jaar. Want
wat zich deze week afspeelde,
zal zich naar alle waarschijn
lijkheid in 1982 niet meer her
halen. Dinsdag werden vrijwel
alle remmen losgegooid en
stormden vele koersen tome
loos voorwaarts. De totale dag
omzet kwam op ongeveer 800
miljoen gulden. De index voor
het algemene beursgemiddel-
de kwam daarbij voor het eerst
sedert 1976 weer boven de 100,
het gemiddelde peil waarop de
beurs ook in 1970 stond.
Maar ook de meeste andere
beursgroepen boekten nieuwe
recordstanden van het jaar. Al
leen ds internationals bleven
achter omdat aandelen Ko
ninklijke Petroleum last had
den van drukkend aanbod
door de dalende olieprijzen.
Dinsdag woedde een felle
strijd tussen de kopers om vol
doende materiaal te bemachti
gen. Vooral de aandelen die al
verscheidene weken vooraan
liepen in de koersstijgingen,
bleken ook nu weer hoog op de
kooplijstjes te staan. Hierdoor
moest vaak op de toch al zeer
hoge koersstanden nog eens
flink neer worden gelegd.
Koerssprongen van vijf tot tien
gulden waren niet zeldzaam,
en dat is voor één dag op bijna
al onvoorstelbaar hoge toppen
enorm veel.
Voor vele beurskenners en han
delaren is deze ongekende
hausse een raadsel. Ze wordt
gezien als een reactie op de
snelle rentedaling in ons land.
Vele beleggers zien hierdoor
hun bij de banken gedeponeer
de liquide middelen snel in op
brengst dalen en besluiten in
effecten over te stappen. Want
ook vele op bepaalde spaarre
keningen geplaatste gelden
kunnen volgens de voorwaar
den zonder meer in effecten
worden omgezet als de houder
dat wenst. Opvallend is het
daarbij dat deze overstap zich
vooral concentreert op wat
thans de 'goede aandelen' wor
den genoemd. Omdat het aan
geboden materiaal hier vaak
gering is, drijft dit de noterin
gen extra op. Vooral omdat het
juist de fondsen zijn die door
buitenlandse kopers in hoge
mate worden begeerd.
De hausse in Amsterdam zou
zich echter niet in die mate
hebben ontwikkeld als op de
achtergrond ook Wall Street
niet een handje zou hebben ge
holpen. De hausse daar is be
kend en heeft zich in feite al
sedert eind augustus voorge
daan. Sinds oktober is de stem
ming in New York echter dui
delijk onzekerder geworden en
is Wall Street sterk gaan fluc
tueren. Dit vloeit voort uit de
onduidelijke renteontwikke
ling. Want nadat begin oktober
het officiële disconto op 9,5
procent werd gebracht, heeft
het tot begin december moeten
duren voor er weer een half
procentje afging. Ook deze
week wisselden de meningen
van verdere dalingskansen en
hernieuwde stijgingsmogelijk
heden elkaar in snel tempo af
waardoor Wall Street opnieuw
begon te aarzelen. Teleurstel
ling over de tegenvallende
winst van de ondernemingen
voor videospelletjes waarin de
afgelopen maanden enorm was
gespeculeerd, deed de beurs
zelfs versneld teruglopen.
Maandag werd de week fors ho
ger ingezet, met een herstel
van 24 punten, hetgeen dins
dag in Amsterdam tot vrijwel
ongekende tonelen leidde.
Maar daarna bleef het kwakke
len en kreeg de bezorgdheid
over de rente zelfs de over
hand. De dollar die deze week
aanvankelijk verder daalde tot
ongeveer 2,65 gulden m Am
sterdam, begon zich te herstel
len tot rond 2,70 gulden. Dat is
begrijpelijk, want als een ver
dere rentedaling in Amenka
voorlopig achterwege blyft, is
het renteverschil met ons land
en West Duitsland dusdanig
groot dat de dollar hieruit flin
ke steun kan putten.
De rentedaling in ons land is niet
mis te verstaan. Het duidelijkst
komt dit naar voren in de deze
week uitgeschreven nieuwe
staatslening waarop volgende
week dinsdag kan worden in
geschreven op tenderbasis,
d.w.z.: omvang en emissie-
koers wordt na inschrijving be
paald. De couponrente is op
7,75 procent gesteld Twee
maanden geleden moest de vo
nge staatslening nog een cou
pon van 10 procent dragen om
tot een succes te komen. In een
paar maanden tyd heeft zich in
ons land dus een enorme rente
daling voltrokken Voor het
bedrijfsleven is dat een forse
verlichting, maar ook voor het
economische verkeer. Want de
leenrente is eveneens aanzien
lijk gedaald. Ook in de hypo
theekrente begint nu bewe
ging te komen, hoewel deze
nog altijd uiterst traag omlaag
gaat.
De discontoverlaging eind von
ge week heeft deze week de
obligatiekoersen fors omhoog
gedreven De index liep tot
nieuwe tophoogten op en lag
midden in de week drie punten
boven het slot van de VOfigl
week Maar doordat de obliga-
tiemarkten in New York deze
week begonnen te dalen, trad
later ook in Amsterdam een ze
kere aarzeling in Die aarzeling
werd bijzonder duidelijk op de
aandelenmarkt waar donder
dag vele hoogvliegers hun
enorme winsten grotendeels
verloren zagen gaan Het dui
delijkst kwam dat tot uiting in
de index van het algemeen
beursgemiddelde die de top
van by na 102 weer omboog tot
nagenoeg 100. Hetzelfde ni
veau als vonge week vrydag
De hardlopers van dinsdag als
AMEV, Nationale Nederlan
den, ABN, Elsevier-NDU, Gist-
Brocades, Heineken. Ahold,
Wessanen en de Nederland
sche Middenstands Bank za
gen na twee dagen hun vaak
tot tien gulden opgelopen
winst vrijwel weer verdwynen
Maar KLM kon er nog zo rond
tien gulden aan overhouden
evenals Do uwe Egberts, Bor-
sumy en Centrale Suik. - feil
schappy Verenigde Machine
fabriek Stork, Buhrmann Tet
terode. Ceteco, Slavenburg en
IHC Inter klommen vyf gul
den Daarentegen moest Kon
Petroleum zelfs een paar gul
den tn koers terug en het ook
Unilever nauwelyks koers
winst zien Ook Océ van dor
Grinten kwam na aanvankely-
ke styging vyf gulden beneden
het vorige weekslot terecht Na
een wild avontuur was de
beursrust na enkele dagen der
halve weer teruggekeerd
