3
Nog geen beslissing
deelname Unifil-leger
Interview
"Het kan allemaal wel
op met de welvaart
-C
Max Dendermonde: een rusteloze
zwerver en allesschrijver
Meeste bijstandstrekkers
zitten onder armoedegrens
SER: staat mag zich niet
te veel bemoeien met loon
VOORRUIT STUK?
iffii 071-12 0248
Korter werken
bij banken is
onvermij delij k
DONDERDAG 9 DECEMBER 1982
Varia
Gisteren kocht ik tien navelsinaas
appelen (uit het democratische
Spanje, maakt u zich niet onge
rust, trouwens, nu Breyten Brey-
tenbach door de Zuidafrikaanse
regering is vrijgelaten mogen we
allemaal één Outspan-sinaasap-
peltje uitpersen, bij wijze van
aanmoediging), die door de
groenteman werden aangepre
zen voor f3,98. Ik betaalde met
een briefje van vijf, en kreeg een
gulden terug, volgens het alge
meen aanvaarde systeem dat de
centen naar boven of beneden tot
een stuiver worden afgerond. Ik
was de deur al uit toen ik, toch
ietwat gepuzzeld, besloot nog
even terug te gaan om te vragen
waarom de prijs van tien navel
sinaasappelen niet gewoon f 4,-
was als ze toch niet van plan wa
ren die twee cent terug te geven
Ik val niet op twee cent, maar ik
hou wel van zuiver redeneren.
Ja, daar hebt u eigenlijk gelijk
in, zei de jongeman achter de
toonbank ietwat onthutst, blijk
baar net zo overvallen door mijn
ongebruikelijke vraag als burge
meester Molendijk van Velsen
door de overval van de radio-ac
tieve minister Winsemius op zijn
grondgebied.
Niet ontevreden over mezelf omdat
ik een klein deel van de mensheid
weer iets ter overdenking had
meegegeven, liep ik met veer
krachtige tred verder door het
winkelcentrum, noteerde in het
kader van mijn verzameling
weemakende woordspelingen in
merknamen en reclameslogans
de naam van een wolwinkeltje
(„De Wollefant"), en wist toen op
eens welk tweeledig antwoord
die groenteman mij had moeten
geven. Ten eerste: ,Als u mij drie
guldens, negen dubbeltjes, een
stuiver en drie centen had gege
ven, had u dus maar f 3,98 be
taald.'". En ten tweede: „Als u
vijftien navelsinaasappelen had
gekocht en met zes gulden had be
taald, zoudt u een stuiver hebben
teruggekregen en twee cent winst
hebben geboekt!".
U herinnert zich ongetwijfeld
waarom de cent werd afgeschaft
(zonder te zijn afgeschaft): het
maken van één cent kost twee
cent, of inmiddels misschien drie
cent, en het maken van die drie
cent waarmee het maken van die
ene cent bekostigd moet worden
kost weer negen cent en als je dat
met een dubbeltje betaalt krijg je
die ene cent niet meer terug om
dat het maken van die ene cent
drie cent kost. Zo zit het ongeveer
in elkaar. In Dag In Dag Uit van
de Volkskrant van dinsdag werd
een onderwerp aangesneden dat
op het eerste gezicht raakpunten
met deze problematiek leek te
hebben. Het blad PT-aktueél
wordt gratis toegestuurd aan
mensen met een ingenieursoplei
ding en daaromtrent. Het blad
bekostigt zichzelf door middel
van de gretige adverteerders. De
zer dagen kregen de abonnees de
vraag voorgelegd of zij de koste
loze toezending gecontinueerd
wilden zien. Zo ja, dan werden ze
verzocht de ingesloten acceptgi
rokaart terug te sturen met een
bedrag van f 12,50 erop ingevuld,
zijnde de kosten van het stellen
van die vraag. Met andere woor
den: het kost uf 12,50 om te beves
tigen dat u ons blad nog steeds
gratis toegestuurd wilt krijgen.
Een soort sleutelgeld misschien?
Nee. Eenzelfde geval dan als bij
de drie cent kostende cent? Eigen
lijk ook niet. Elk drie jaar moet
het abonneebestand van PT-ak-
tueel „geschoond" worden, dat
kost geld, en besloten is nu die
schoningskosten te verhalen op
de abonnees. Een verkapte bij
drage dan tvellicht aan het abon-
neegeld dat men niet hoeft te be
talen, en dat 55 gulden per jaar
bedraagt als men niet in aan
merking komt voor gratis toezen
ding (mensen als u en ik dus)?
In de „één cent kost drie cent"-cate
gorie trof ik wel een ander voor
beeld aan, in het hoofdredactio
neel commentaar van The Sun
day Times van afgelopen zon
dag. Het muziekonderricht op de
staatsscholen in Engeland „staat
op de tocht", omdat de bezuini
gingen ook de subsidie voor dat
muziekonderwijs dreigen te tref
fen. „Terwijl de stralende gezich
ten en het triomfantelijke team
work tijdens de School Prom in
de Albert Hall vorige week toch
weer eens aantoonden hoe kost
baar muziek kan zijn in de op
voeding", schrijft The Sunday
Times. De onvermijdelijke vraag
(gaat het blad verder) is natuur
lijk, waar het geld ervoor van
daan gehaald moet worden. De
oplossing blijkt heel simpel. Re
cente cijfers toonden aan, dat de
hondenbelasting de Britse schat
kist jaarlijks een miljoen pond,
dus zeg ruw geschat vijf miljoen
gulden opbrengt. De inningskos-
ten van die hondenbelastingen
bedragen echter jaarlijks vier
miljoen pond, dus zeg 20 miljoen
gulden. Sinds 1878 bedraagt deze
belasting 37,5 pence, - dus nog
geen twee gulden. Het beste zorl
natuurlijk zijn dat bedrag op te
trekken tot vijf pond, maar dat is
toch een onhaalbare zaak omdat
de regering niet alle hondenlief
hebbers tegen zich in het harnas
wil jagen. Daarom is het beter
(schrijft The Sunday Times), de
hondenbelasting af te schaffen,
en de drie miljoeti pond (15 mil
joen gulden) die daarmee be
spaard worden ten goede te laten
komen aan het muziekonderricht
op de scholen...
VV
Een allesschrijver wordt hij genoemd en ook een rusteloze zwerver. De 61-jarige
Max Dendermonde, pseudoniem van Hendrik Hazelhoff is zo gelukkig zijn beroep
met zijn hobby te kunnen combineren. Tussen het reizen door vertaalt de oud
journalist en presentator van radioprogramma's romans, schrijft ze zelf en is spe
cialist in het samenstellen van gedenkboeken van bedrijven. Vier jaar lang trok hij
met een caravan door de Verenigde Staten om een aantal reisreportages over dit
land te schrijven. Dendermonde heeft tijdens zijn omzwervingen Amerika leren
waarderen. Hij woont momenteel aan de westkust van het subtropische Florida, in
de kustplaats Sarasota.
Leven aan de overkant van de
oceaan heeft vele voordelen
volgens de schrijver. 'In
Amerika is er ruimte en af
stand. Dat laatste is voor mij
heel belangrijk. In Nederland
wordt ik steeds gestoord
door allerlei telefoontjes van
mensen die iets van me wil
len. En vervelend genoeg kan
ik geen 'nee' zeggen. Boven
dien ben ik een kouwelijk
man, die het liefst in een
streek woont waar de zon
schijnt'.
Ter gelegenheid van de ver
schijning van zijn nieuwe
verhalenbundel 'De lijsters
van de laatste lente' verruilde
Dendermonde eventjes zijn
zonnige woonplaats voor de
kou en regen van zyn vader
land.
Onderwijzer
Ooit had vader Hazelhoff zijn
zoon voorbestemd voor het
onderwijzersschap. Hendrik
zelf zag meer brood in de
schrijverij. Vader en zoon
maakten een afspraak. Als
Hendrik slaagde voor zijn on
derwijzersdiploma mocht hij
zelf kiezen: onderwijzer of
schrijver. Op de dag van het
eindexamen stond zijn vader
angstig te wachten voor de
kweekschool. Nou èn? vroeg
hij, toen zijn zoon naar buiten
kwam. Geslaagd, antwoord
de Hendrik. Zou je nou niet
liever verder gaan voor je
hoofdakte?, probeerde pa
nog. Maar Hendriks besluit
stond vast: hij zou schrijver
worden.
Hazelhoff vertrok naar Amster
dam en trad in dienst van uit
gever Querido. Ed Hoornik
ontdekt hem als dichter. In
1941 publiceerde Hazelhoff
zijn eerste roman, onder het
schrijverspseudoniem Max
Dendermonde. Toen hij zich
moest aansluiten bij de door
de Duitse bezetters ingestel
de Cultuurkamer dook Den
dermonde - zo zullen wij hem
verder maar noemen - onder
in Groningen. Na de Tweede
Wereldoorlog zette hij zijn
journalistieke en literaire ar
beid voort.
Succes
Een lange reeks publicaties
volgde. Met als onbetwistba
re topper de roman 'De we
reld gaat aan vlijt ten onder'.
Een boek dat momenteel zijn
24e druk beleeft en heel ge
wild is op eindexamenlijsten.
Dendermonde kan het aan
houdende succes van dit uit
1954 daterende boek niet
goed verklaren. 'Het is grap
pig, een beetje erotisch en
vlot geschreven. De uitgever
vond destijds het verhaal te
genvallen. Het is onder jouw
maat, zei hij. Maar de boeken
lagen nauwelijks in de win
kel of ze vlogen weg. Het is
mijn best verkochte boek ge
bleven'.
'Misschien spreekt het vooral
aan, omdat er iets in door
klinkt van de geest van de
tijd, waarin we nu leven. Het
idee dat het allemaal wel op
kan met de welvaart en dat er
sprake is van een neergaande
lijn'. Optimistisch over de
wereld is Dendermonde al
lerminst. 'Ik leef in de voort
durende verbazing dat we er
nog zijn. Ik voel me net als
een vogel die in het nauw
wordt gedreven door een kat
en dan maar luid gaat tsjil-
pen. De toestand is zo ern
stig, dat ik er niet eens meer
ernstig over kan zijn'.
Fantasie en realiteit
Deze gedachten zijn ook weer
terug te vinden in Dender-
monde's nieuwe verhalen
bundel: een pessimistische
toekomstvisie, gecombi
neerd met humor, fantasie en
absurdisme, gesitueerd in
een realistische omgeving.
De schrijver houdt van een
gedegen voorbereiding voor
dat hij aan een boek begint.
Daardoor maken zijn verha
len een heel authentieke in
druk. Door zijn journalistieke
ervaring en mensenkennis
kan hij het turbulente leven
van een operazangeres in het
titelverhaal van ziin nieuwe
Max Dendermonde.
bundel haarscherp weerge
ven, zonder zelf één noot op
het toneel gezongen te heb
ben.
In dit realistische decor wordt
op subtiele wijze de onder
gang van de mensheid be
schreven. Een bekend scien-
ce-fiction-thema waaraan een
schrijver die te veel wil zich
snel kan vertillen. Dat beseft
Dendermonde maar al te
goed: bewust houdt hij het
simpel en plaatst de ontkno
ping van het verhaal in het
hartje van Amsterdam 'In
een reële omgeving werkt fu
turisme juist veel sterker', al
dus Dendermonde. 'Fantasie
is heel belangrijk in een ver
haal. Vergelijk het maar met
een droom. Dromen zijn heel
persoonlijk. Een goed ver
haal is net een gemeenschap
pelijke droom: herkenbaar
voor iedereen. Maar om het
herkenbaar te maken moet
die droom wel vastliggen bin
nen een realistische omge
ving met mensen die
werkelijk kunnen bestaan.
Soms hebben mensen die ik
ken voor romanfiguren mo
del gestaan'.
Bloedeloos en bleek
Een van de punten waar Den-
door
Margot Klompmaker
en Rob Vooren
dermonde steeds op terug
komt is dat zijn boeken voor
alles duidelyk moeten zijn.
'Helderheid moet!' Heftig
verdedigt de auteur zijn
schryfstyl, die hij geheel on
gevraagd afzet tegen die van
de aanhangers van de 'Revi
sor-school'. waartoe auteurs
behoren als Doeschka Mey-
sing, Nicolaas Matsier, Dirk
Ayelt Kooiman en Frans Kel-
lendonk. 'De Revisor-bewe
ging is een nationale ramp. 't
Zijn beste mensen, maar pu
re mafia. Er heerst op dit mo
ment een spruitjesgeur in de
Nederlandse literatuur. De
Revisor-aanhangers verwer
pen het vertellerschap. Nou,
daar ben ik óók met zo'n
voorstander van. Maar wat ze
zelf produceren is zo bloede
loos en bleek. Er gebeurt
niets in hun verhalen. Het is
mierengeneuk wat ze doen'.
'Ik vind zelf dat ik goed Neder
lands schrijf in een sterke,
krachtige stijl. Daarop doe ik
ook ontzettend mijn best.
Daarby helpt de omstandig
heid dat ik in het buitenland
woon. Er is niemand die me
ongevraagd stoort en ver
plichtingen aanpraat, die tijd
kosten. Zo'n oceaan ertussen
werkt rustbevorderend. Men
moet een vreemdeling zijn
om werkelijk vrij te wezen'.
De verhalen en romans van
Dendermonde spelen zich af
in Nederland en in het bui
tenland. Want hoe reislustig
de auteur ook is, zijn hart ligt
nog steeds in dat 'rare. anar
chistische landje'. 'Ik kan dit
land niet loslaten. Daarom
vind je het ook steeds weer
terug in mijn boeken Ik kan
vooral de taal met missen
Die is voor mij een vliegtuig-
dekmoederschip'
'Ik houd ook van Amerika, een
heerlijk land waar alles kan
met gastvrije mensen. Heel
anders dan Nederland. Als ik
hier ben valt me steeds weer
op hoe volstrekt anarchis
tisch dit land is. Kijk maar
naar het verkeer. Fietsers rij
den door het rode licht, au
to's gaan links en rechts
langs elkaar heen. Een land
waar dit allemaal mag, kan ik
niet missen. Zo'n anarchie,
verukkelijk toch?'
CDe lijsten ran de laatste lente",
Ma* Dendermonde, altf. Veen.
prijs
DEN HAAG (ANP) - Het kabinet
zal over verlenging van de Ne
derlandse deelname aan de VN-
vredesmacht in Libanon (Unifil)
beslissen, zodra er meer duide
lijkheid bestaat over het terug
trekken van de buitenlandse
troepen in dat land.
Minister Van den Broek (buiten
landse zaken) zei dit gisteren tij
dens overleg met de vaste Twee
de-Kamercommissie van buiten
landse zaken. Het mandaat loopt
af op 19 januari. Van den Broek
wilde niet uitsluiten dat tegen
die tijd de situatie ter plaatse
geen wijziging heeft ondergaan.
Op dat moment moet de regering
beslissen of de Nederlandse bij
drage zal worden verlengd. In
tussen vindt overleg plaats met
andere landen die troepen leve
ren, niet alleen aan Unifil, maar
ook aan de multinationale vre
desmacht, die wordt gevormd
door de Verenigde Staten,
Frankrijk en Italië, aldus Van
den Broek.
De minister vindt dat de regering
meer zal moeten doen om goede
informatie te verkrijgen over de
NIJMEGEN (ANP) - Meer dan 90
procent van de bijstandstrekkers
leeft onder de armoedegrens. De
zogenoemde echte minima zijn
er de afgelopen twee jaar, on
danks de 'uitkeringen ineens',
meer dan 6 procent in koop
kracht op achteruitgegaan. Een
en ander blijkt uit een onderzoek
van het sociologische instituut
van de katholieke universiteit
van Nijmegen naar de inkomens-
KLM-directeur
in ziekenhuis
AMSTELVEEN (GPD) - Pre-
sident Orlandini van de KLM
is met een schedelbeschadi
ging en gebroken ribben in
een ziekenhuis opgenomen
nadat hij maandagavond
thuis van een trapje was ge
vallen.
Naar verwachting moet de heer
Orlandini een aantal weken
in het ziekenhuis blijven.
Zijn functie wordt thans
waargenomen door mr.
J.F.M. de Soet, de plaatsver
vangend president van de
KLM.
positie van 1300 langdurig werk
lozen en één-oudergezinnen in
Nijmegen, die aangewezen zijn
op de bijstand.
Volgens een van de onderzoekers,
J. Pape, blijken in discussies
over inkomensverdeling gehan
teerde begrippen als minimum,
modaal en twee keer modaal te
onduidelijk, omdat ze de
werkelijke situatie in de indivi
duele huishoudens onvoldoende
weergeven.
Het jaarinkomen van bijstands
trekkers blijkt in vergelijking
met 1981 weliwaar ruim 3 pro
cent hoger, maar vanwege de in
flatie van meer dan 6 procent is
de koopkracht van de betrokke
nen er dit jaar volgens de onder
zoekers 3 tot 4 procent op achter
uitgegaan: 300 gulden voor al
leenstaanden en 450 tot 750 gul
den voor gezinnen.
De Nijmeegse onderzoekers heb
ben de resultaten van hun studie
naar de inkomenspositie van bij
standstrekkers inmiddels onder
de aandacht gebracht van de vas
te kamercommissie voor sociale
zaken. Volgens Pape zou een van
de conclusies van 'de politiek'
kunnen zijn, dat de bijstandsuit
kering meer moet worden afge
stemd op de realiteit en dus fors
omhoog dient te gaan.
situatie van de mensenrechten in
Centraal Amerika. "Ik heb het
gevoel over onvoldoende infor
matie te beschikken", zei de be
windsman.
De mensenrechtensituatie in dit
deel van de wereld kwam in het
overleg ter sprake op verzoek
van de PvdA-fractie, die onder
meer de vraag opwierp of het
waar is dat de Amerikaanse am
bassadeur in Den Haag namens
zijn regering een beroep heeft ge
daan op de minister om de Ne
derlandse houding ten aanzien
van de handhaving van de men
senrechten in Centraal Amerika
te verzachten.
Van den Broek wilde over "dit ge
sprek op ambtelijk niveau" geen
informatie verstrekken. Maar het
is, zei hij, geen geheim dat de
Verenigde Staten een wat andere
optiek heeft dan Nederland.
De minister weigerde een verzoek
van de socialist Van den Bergh
om onze ambassadeur in Was
hington opdracht te verstrekken
bij de Amerikaanse regering "in
alle scherpte" duidelijk te maken
wat Nederland vindt van de
mensenrechtensituatie in Cen
traal Amerika en de mate waarin
de Verenigde Staten daarvoor
medeverantwoordelijk is.
Halfmilj oenste
"tafeltj e-dek-j e"
GRONINGEN (ANP) - De
heer Havinga uit Groningen
heeft gisteren de halfmiljoen-
ste maaltijd van "tafeltje-dek -
je" uitgereikt gekregen. "Ta-
feltje-dek-je" is een voorzie
ning in de stad Groningen
voor bejaarden, die zelf niet
meer voor hun warme maal
tijd kunnen zorgen.
"Tafeltje-dek-je" begon in 1966.
De maaltijden worden bereid
in de keukens van verschil
lende bejaarden- en verzor
gingstehuizen en ziekenhui
zen in de stad Groningen.
Een groep van zo'n 40 vrijwil
lige chauffeurs draagt zorg
voor de verspreiding.
BAZEL Voor een toestel van de Rijksluchtvaartschool begroet prtas
Claus zijn echtgenote koninging Beatrix op de luchthaven van Bazel
Prins Claus wordt in een kliniek in de Zwitserse stad behandeld wegens
depressiviteit.
DEN HAAG (ANP) - Het grootste deel van de Sociaal Economische
Raad (SER) vindt dat de overheid zich in normale tyden niet te veel
moet bemoeien met het vaststellen van de hoogte van de inkomens.
Zowel de werkgevers als de werknemers in de SER zyn het daar over
eens. Als de overheid een inkomensbeleid wil voeren moet zij dat doen
via belastingen, sociale premies en subsidies (byvoorbeeld huursubsi
dies). Dat valt op te maken uit een ontwerp advies aan de regering over
inkomensvorming, dat de SER op 17 december behandelt
Een andere zaak wordt het als zich economische noodsituaties voordoen
De meerderheid van de SER vindt dat de overheid dan wel degelyk in
de loonvorming mag ingrijpen. Maar de geesten raken verdeeld als het
gaat over de rol die de overheid in de huidige sociaal-economische
situatie heeft in de loonvorming
Deze situatie is weliswaar geen acute noodsituatie, zo staat in het ont-
werp-advies, maar de toestand is toch verre van evenwichtig Er wordt
in dit verband gewezen op de zware verantwoordelykheid die de over
heid, werkgevers en werknemers hebben om het eens te worden over
de weg die gevolgd moet worden om te komen tot economisch herstel
ADVERTENTIE
DIREKTSERVICE
m !"T~1 .P
FNV
UTRECHT (ANP) - De banken
riskeren ruzie met de hele FNV
als zy in de komende cao-onder-
handclingen 6otlli 'n< g
gen tegen arbeidstydverkortmg.
Zy vragen met zo'n opstelling
om stakingen, en ze konden zich
wel eens lelyk vergissen als ze
verwachten dat die toch niet luk
ken.
Dit zei voorzitter Freek Thomas
son van de Dienstenbond FNV
gisteren in Utrecht op het con
gres van zyn bond over arbeid en
inkomen. Thomasson haalde fel
uit naar de tweede voorzitter van
de werkgeversvereniging voor
het bankbedryf dr. J. Cryns. De
ze had eerder deze weck laten
weten dat een algemene verkor
ting van de werkweek in de
banksector onaanvaardbaar is,
en dat de prijscompensatie over
1983 niet kan worden ingezet in
de onderhandelingen over ar
beidstijdverkorting, omdat dit
een kostenstyging is die de
meeste bedryven niet kunnen
dragen.
"Cryns gedraagt zich als een blind
paard, dat de geur van het slacht
huis in zyn neus krygt. Gelukkig
heeft hy een leidsman in de per
soon van de voorzitter van de
bank werkgevers Visser. Die
heeft by herhaling uitgesproken
dat arbeidstydverkortmg onver-
mydclyk is. En er zyn banken
die hebben berekend dat ar
beidstydverkorting meer werk
oplevert We rekenen er maar op
dat bij de bankwerkgevers ten
slotte het gezonde verstand
Cryns zal overwinnen", zo be
toogde Thomasson.
De Dienstenbond FNV zal in 1983
het in 1982 ingezette cao-bclcid
voortzetten. Arbeidstydverkor
tmg door een kortere werk
week die via het verzamelen van
roostervrye dagen in vier jaar
moet worden bereikt - met af
spraken over meer banen voor
jongeren en afspraken over be
houd van werkgelegenheid staat
voorop, aldus Thomasson
Hy waarschuwde echter de werk
gevers. dat als zy de wensen van
de vakbeweging om korter
werken ten behoeve van de
w-erkgclegenhcid links laten lig
gen. dit beleid op de helling
komt te staan.
