Prestigeverlies
voor Nederland
"Belemmer invoer tijdelijk"
J
-c
Russische spion Zotov
moet Engeland verlaten
Geruststellende rede
nieuwe premier Japan
Van der Stoel mist VN-post
Pleidooi Gaston Thorn op Eurotop:
Moskou op één lijn
met Arabische Liga
Buitenland
ZATERDAG 4 DECEMBER 1982
LONDEN - Kapitein Anatoli Zo-
tov, de marine-attaché van de
Russische ambassade m Lon
den, moet binnen een week En
geland verlaten, omdat hij heeft
geprobeerd in Britse militaire
kringen spionnen te recruteren
Hij werd echter vroegtijdig be
trapt.
Anatoli Zotov.
Dat hebben betrouwbare bronnen
in Londen gisteren bekend ge
maakt. Het ministerie van bui
tenlandse zaken heeft de uitwij
zing van Zotov bevestigd met de
argumentatie daarbij dat hij zich
heeft beziggehouden 'met activi
teiten die onverenigbaar zijn met
zijn diplomatieke status,' diplo
matentaal voor 'spionagewerk'.
Vermoed wordt dat Zotov in de
eerste plaats uit was op vertrou
welijke informatie over de Britse
militaire acties op de Falkland-
eilanden. Het staat vast dat zijn
uitwijzing niets te maken heeft
met de reeks spionageschanda-
len die de afgelopen weken in
Engeland bekend is geworden.
door
Henk Dam
Zotov is twee jaar aan de Russi
sche ambassade in Londen ver
bonden geweest. Zijn taak als
marine-attaché was in de eerste
plaats de Russen geinformeerd
te houden over de bewegingen
van Britse schepen en over mari
ne-operaties. Hii heeft zijn rang
bij de Russische militaire inlich
tingendienst, de GRU.
Het nieuws van zijn uitwijzing
werd 'gelekt' door de Russische
ambassade zelf. Daarmee werd
het Britse ministerie van buiten
landse zaken, dat de uitwijzing
aanvankelijk ontkende, ernstig
in verlegenheid gebracht. Het
was de bedoeling dat premier
mevrouw Thatcher volgende
week zelf het nieuws in het La
gerhuis bekend zou maken.
Dat was dan weer bedoeld als po
ging het door een hele reeks
spionageschandalen ernstig ge
schokte vertrouwen in de Britse
geheime diensten weer wat te
herstellen. De Russische ambas
sade was echter de premier en
het ministerie van buitenlandse
zaken een stapje voor.
Verwacht werd gisteravond in
Londen, dat de Sowjet-Unie zal
proberen dat stapje voor te blij
ven door Zotovs uitwijzing te
verklaren als een poging de nieu
we Russische leider Andropov,
het voormalige hoofd van de ge
heime dienst KGB, in discrediet
te brengen. Als weerwoord zou
dan de Britse militaire attaché in
Moskou uitgewezen kunnen
worden.
Zotov was in de rangorde op de
Russische ambassade de elfde
man. De staf op de ambassade
wordt, met zijn uitwijzing van 46
naar 45 teruggebracht. De kapi
tein zal namelijk niet worden
vervangen.
Max van der Stoel, oud-minis
ter van buitenlandse zaken,
is, zo werd gisteren bekend,
een baan als hoge commissa
ris voor de vluchtelingen van
de Verenigde Naties misgelo
pen. Op het ministerie van
buitenlandse zaken na,
kwam de afwijzing voor nie
mand als een verrassing. Dat
secretaris-generaal Perez de
Cuellar de voorkeur gaf aan
herbenoeming van de nu zit
tende commissaris, de Deen
Poul Hartling, lag aanvanke
lijk evenmin voor de hand,
maar uiteindelijk leek hij
weinig keus te hebben.
De vluchtelingenorganisatie
van de VN kwam dit vooijaar
in het nieuws toen de direc
teur van de afdeling mensen
rechten, de Nederlander
Theo van Boven, gedwongen
werd zijn baan op te geven.
Naar in Nederland geldende
normen deed hij zijn werk
prima, maar andere VN-lid-
staten, waaronder de Ver
enigde Staten vonden zijn
optreden weinig diplomatiek
en allesbehalve waardevrij.
Nu zijn rapportages over
schending van mensenrech
ten voor het betrokken land
natuurlijk nooit plezierig,
maar, zo luidde de kritiek.
Van Boven had in zijn signa
leringen van onrecht wel wat
minder uitgesproken kunnen
zijn en zich wat meer kunnen
laten leiden door geldende
gedragsregels. Theo van Bo
ven verdween op 1 mei;
protesten van de toenmalige
minister van buitenlandse za
ken Van der Stoel haalden
niets uit.
Dat dé man die destijds zo zeer
het beleid van Van Boven
verdedigde, nu zelf een gooi
wilde doen naar de hoogste
post van het commissariaat
voor de vluchtelingen is niet
zo vreemd. Tijdens zijn twee
ambtsperiodes als minister
vormde eerbiediging van de
mensenrechten een hoek
steen van buitenlands beleid.
Dat de VN hem op zijn post
zou willen hebben, lag gezien
de geschiedenis met Van Bo
ven veel minder voor de
hand.
door
Ton van Brussel
De woordvoerder van buiten
landse zaken heeft na de kan
didaatstelling altijd het te
gendeel beweerd. Door het
vertrek van Van Boven zou
Van der Stoel volgens hem
juist meer kans maken. Dat is
echter maar betrekkelijk.
Twee "lastposten" aan de top
van zo'n organisatie is onge
twijfeld te veel, maar uit het
vertrek van Van Boven kon
ook eenvoudig de conclusie
worden getrokken dat het
Nederlandse enthousiasme
voor de mensenrechtenzaak
op dat hoge VN-niveau hoe
dan ook niet op prijs werd ge
steld.
Een andere reden voor de af
wijzing van de kandidatuur
van Van der Stoel kan zijn
dat Nederland een eerder ge
voerd gevecht met Denemar
ken (om een zetel in de Vei
ligheidsraad) al had gewon
nen en dat Denemarken niet
nog een tweede keer gepas
seerd kon worden. Ook die
theorie heeft Buitenlandse
Zaken altijd als "niet rele
vant" terzijde geschoven. Het
ging volgens de woordvoer
der om twee totaal verschil
lende zaken die los van el
kaar zouden worden beoor
deeld.
Voor het lidmaatschap van de
Veiligheidsraad moest in de
Algemene Vergadering wor
den gestemd. Voor het vluch-
telingencommissariaat geldt
dat secretaris-generaal Perez
de Cuellar zelfstandig kan be
noemen. Praktijk is echter
wel dat hij zich er tevoren
van vergewist dat de benoe
ming in goede aarde valt bij
de donor-landen, dat zijn de
(westerse) lidstaten die het
commissariaat voor de vluch
telingen financieel steunen.
De Verenigde Staten beho
ren tot de belangrijkste do
nors en hadden al laten we
ten geen reden te zien om de
periode Hartling niet te ver
lengen. Op dat moment stond
al min of meer vast dat Van
der Stoel geen kans maakte.
Hoewel het ministerie van bui
tenlandse zaken zich nu ge
haast heeft te melden geen
kritiek op Hartling te heb
ben, is het juist de onvrede
over diens beleid die Neder
land tot de kandidatuur Van
der Stoel inspireerde. Vooral
de Afrikaanse landen waren
niet te spreken over Hartling,
die in zijn optreden een sterk
accent legde op de Aziatische
landen (Zuidoost-Azië bij
voorbeeld) en dat terwijl de
helft van de tien miljoen
vluchtelingen in de wereld in
Afrikaanse landen woont.
Voorts was er binnen het
commissariaat in Genève zelf
onvrede over Hartling.
Nederland heeft daaruit de
conclusie getrokken dat het
denkbaar zou zijn dat Perez
de Cuellar zelf niet veel voor
een tweede termijn van Hart
ling zou voelen en vervolgens
geoordeeld dat als er een
nieuwe man moet komen, dat
het beste Van der Stoel zou
kunnen zijn. Hoewel Van der
Stoel in zo'n baan onafhanke
lijk moet opereren en zeker
niet een marionet van de Ne
derlandse regering zou kun
nen zijn, zou het Nederlandse
beleid op die manier wel ex
tra accent hebben gekregen.
Uit de motivering van de kan
didaatstelling door Buiten
landse Zaken valt af te leiden
dat het departement zelf in
zijn maag zit met de afwij
zing. Destijds werd gezegd
dat het voor Nederland en
Van der Stoel geen goede
zaak zou zijn als de kandida
tuur werd gesteld in de we
tenschap dat deze geen kans
zou hebben. Het ministerie
heeft alle onmogelijke kan
ten van de kandidatuur altijd
terzijde geschoven en zo de
indruk gewekt nog wat ge
heime ijzers in het vuur te
hebben. Als dat zo geweest is,
dan hebben die in elk geval
een positieve uitwerking ge
mist.
Wat de schade van de mislukte
operatie is, valt nu moeilijk
vast te stellen. Zeker is dat
Denemarken na het verlies
aan Nederland van de zetel in
de Veiligheidsraad, verre van
ingenomen was met de kan
didaat Van der Stoel tegen
over de eigen kandidaat Hart
ling. Het zal wel even duren
voor de irritatie daarover is
verdwenen. Vervelender is
echter het prestigeverlies als
de herbenoeming van Hart
ling uitgelegd wordt als we
derom een nadrukkelijke af
wijzing van het Nederlandse
mensenrechtenbeleid door
terzake doende VN-lidstaten.
Van der Stoel is intussen nog
immer ambteloos burger,
hoewel al is gesuggereerd dat
hij het nieuwe hoofd van de
Nederlandse delegatie bij de
Verenigde Naties in Was
hington moet worden. Een
positie die zeker aan belang
heeft gewonnen, nu Neder
land ook een zetel in de Vei
ligheidsraad heeft. Gebruik
is echter dat voor zo'n post
gezocht wordt naar iemand
in de buitenlandse dienst zelf
en niet naar iemand van bui
ten het apparaat. Voor de hui
dige Nederlandse vertegen
woordiger Scheltema, die
zich zo lang en zo zeer heeft
ingespannen om de zetel in
de V-raad te veroveren, zou
het bovendien wel heel pijn
lijk zijn als hij als dank voor
die inspanning terstond ter
zijde zou worden geschoven.
surprt*
Bereken mijn premie per maand
Stuur mij omgaand een offerte op maat
Naam
Adres
Postcode/Plaats
Telefoon
Aantal volwassenenleeftijden
Aantal kinderenleeftijden
Zickenhuisklasse 3 2b
Meeverzekering mogelijk van huisarts
Basispakket 1982 zonder eigen r
vanaf f59,-* per maand.
f 59.- tot 27 jaar; f 70,- van 27 tot 35 jaar;
f77,75 vanaf 35 jaar Alleen bij toetreding
vanaf 45 jaar geldt een afwijkende premie
Kinderen gereduceerde premies a
ipotheek tandarts
Zilveren Kruis Ziektekostenverzekering
Witte de Withlaan 1 Voorschoten
Antwoordnummer 10089
2300 VB LEIDEN
ZIEK ZIJN IS AL DUUR GENOEG
De regeringsleiders en ministers
van buitenlandse zaken van de
tien EG-lidstaten beraden zich
op deze top uitgebreid over de
mogelijkheden om de noodlij
dende Europese industrie te hel
pen tegen de buitenlandse con
currentie, zonder zich regelrecht
aan protectionisme schuldig te
maken. Volgens de Nederlandse
premier Lubbers gaat het om
„regels van ordelijk gedrag" in
Vrienschaps-
bezoek liep
uit op Brits-
Frans gevecht
BREST (UPI) Een "vriend
schappelijk bezoek" van het
Britse vliegdekmoederschip
Hermés aan de Franse mari
nehaven Brest, dat bedoeld
was om de door de Falkland-
oorlog bekoelde betrekkin
gen met Frankrijk te verbete
ren, is geëindigd in een ge
vecht tussen Britse en Franse
marinemannen.
De Britten vertelden de politie
dat zij boos waren omdat
Frankrijk aan Argentinië
Exocet-raketten had ver
kocht waarmee tijdens de
Falkland-oorlog 'waaraan
ook de Hermes deelnam) een
Brits oorlogsschip tot zinken
was gebracht.
Na dronkemanstaal was het tot
een handgemeen met Franse
marinemannen gekomen na
dat bezoekers een pannekoe-
kenrestaurant hadden ge
plunderd omdat hun de toe
gang geweigerd was. Daarbij
werden vier Fransen licht ge
wond.
Gedurende de nacht keerden
de Britten terug naar het
"slagveld" waar zij in de
vroege uurtjes met de Fran
sen vochten. Ook vier Britten
liepen verwondingen op. De
politie droeg hen tenslotte
over aan de militaire politie
van de Hermes.
Record in VS
Het Amerikaanse werkloosheids
cijfer is in november gestegen tot
een record van 10,8 procent. In
totaal 440.000 mensen sloten zich
aan bij de rij van uitkeringstrek
kers, hetgeen een totaal aantal
werklozen in de VS opleverde
van 12 mihoen.
de internationale handel, die vol
gens hem zeker niet als protec
tionisme te beschouwen zijn.
door Ferry Mingelen
De Europese regeringsleiders pro
beren met deze beschermende
maatregelen aan de Europese
buitengrenzen en met een tot
stand brengen van een werkelij
ke vrije interne Europese markt,
te voorkomen dat sommige Eu
ropese lidstaten op hun eigen
houtje de grenzen voor buiten
landse produkten gaan sluiten.
Met name Frankrijk, dat een des
astreuze ontwikkeling van de
handelsbalans heeft, dreigt tot
dit soort nationale stappen over
te gaan en heeft er al enkele ge
nomen.
Arbeidsplaatsen
Het idee van commissievoorzitter
Thorn is dat een werkelijk vrije
gemeenschappelijke Europese
markt voor een economische op
leving kan zorgen, met name in
de technologisch geavanceerde
sectoren als luchtvaart, elektro
techniek en communicatie-appa-
ratuur. Met werkelijke Europese
samenwerking op die terreinen
zouden er tegen 1990 volgens de
Europese commissie, een mil
joen extra arbeidsplaatsen te ver
dienen zijn, en dat is uiteraard
goed nieuws in een gemeen
schap waar het aantal werklozen
nu reeds ruim 11 miljoen be
draagt.
Om die industrie een kans te ge
ven, moet Europa met landen als
Japan en ook de Verenigde Sta
ten proberen afspraken te maken
waardoor de import uit die lan
den vrijwillig wordt beperkt.
Ook de Britse premier Thatcher
wees er in de vergadering op dat
dit toch geen protectionisme is.
Zij benadrukte dat het logisch is
dat de regeringen naar uitwegen
zoeken als hele industriên met
werkloosheid bedreigd worden,
maar daarbij er toch naar streven
de vrije wereldhandel zoveel mo
gelijk in stand te houden. De Eu
ropese Gemeenschap zal ook
proberen de Japanse markt, die
tot nu toe vrijwel ontoegankelijk
is voor Europese produkten,
open te breken.
De regeringsleiders en ministers
van buitenlandse zaken zetten
vandaag hun beraad voort en zul
len daar behalve de economische
problemen, ook de internatio
naal politieke hete hangijzers be
spreken. zoals de relaties met de
Verenigde Staten en met name
de ontwikkelingen in Oost-Euro
pa, de waarschijnlijke afloop van
de staat van beleg in Polen en de
wisseling van het leiderschap in
Moskou.
heidsgebied houdt in handha
ving van het defensieverdrag
met de VS en de doelstelling een
sterke defensie op te bouwen die
beperkt blijft tot hetgeen nodig
is voor zelfverdediging". Hij stel
de ook voor de banden met be
vriende Aziatische landen uit te
breiden.
Nakasone zei dat hij het regerings
standpunt over de verhouding
met de westelijke bondgenoten
en met de nieuwe leiding in Mos
kou tijdens de eerste normale
parlementszitting eind januari
zal uiteenzetten. Voordien zal hij
een bezoek brengen aan Was
hington waar hij op 18 januari
een onderhoud zal hebben met
president Reagan. Minister Abe
van buitenlandse zaken zal even
eens in januari Bonn, Parijs en
Londen aandoen, aldus de pre-
Het zwaartepunt in Nakasone's
korte en beknopte rede, die
rechtstreeks via de tv werd uitge
zonden, lag op de acute economi
sche en financiële problemen
waarmee Japan kampt. De eer-
ste-minister kondigde aan dat hy
de overheidsuitgaven voor 1983
op het peil van dit jaar wil bevrie
zen. De staatsschuld die tot
90.000 miljard yen (ca. 900 mil
jard gulden) is opgelopen, moet
kleiner worden. Hy noemde ech
ter geen datum vanaf welke geen
nieuwe schulden meer mogen
worden aangegaan, kennelijk
met in zijn achterhoofd het falen
van zijn voorganger Suzuki bij
het saneren van de begroting.
AA
Yasuhiro Nakasone.
TOKIO (Reuter/DPA) - In zijn re
geringsverklaring in de Dief
(parlement) heeft de nieuwe Ja
panse premier, Yasuhiro Naka
sone, gisteren de buurlanden in
direct te kennen gegeven dat ze
niet hoeven te vrezen voor een
herleving van het militarisme in
Japan. Japan streeft naar ver
sterking van zijn defensie maar
zal niet opnieuw een militaire
mogendheid worden. "We zullen
de nodige aandacht eraan beste
den dat wordt voorkomen dat we
een militaire macht worden en
een militaire bedreiging vormen
voor onze buurlanden".
Japan is voornemens alles in het
werk te stellen om de betrekkin
gen met de Verenigde Staten te
verbeteren en stabiele verhou
dingen met de Sowjet-Unie te
vestigen, zo verzekerde Nakaso
ne. "Ons grondpricipe op veilig-
KOPENHAGEN - De Europese Gemeenschap moet de in
voer van hoogwaardige technologische produkten uit an
dere landen (met name Japan) tijdelijk belemmeren om
de eigen Europese industrie op dit terrein kans te geven
zich van de economische crisis te herstellen. Dit idee
heeft de voorzitter van de Europese commissie Gaston
Thorn gisteren in voorzichtige bewoordingen gelanceerd
op de Europese topconferentie in Kopenhagen.
De Belg Leo Tindemans. de Britse premier Thatcher en haar minister van buitenlandse zaken Pym, en de
Nederlandse premier Lubbers gefotografeerd voor hel begin van de Europese top in Kopenhagen.
MOSKOU (DPA/Reuter) - De nieuwe Russische partijleider, Joeri And
ropov, heeft in Moskou het voorstel van Leonid Bre^jnjev van 15 sep
tember jl. voor het houden van een internationale conferentie inzake
het Midden-Oosten herhaald. Hij deed dat bij de ontvangst van een
delegatie van de Arabische Liga onder leiding van koning Hoessein van
Jordanië die het Arabische vredesinitiatief van de conferentie van FES
kwam toelichten. Andropov zei volgens Tass dat het standpunt van
Moskou wat betreft het Midden-Oosten zoals dit door Bre^jnjev gefor
muleerd was, feitelijk overeenstemde met de beginselen van het Ara
bisch initiatief.
Andropov zei verder dat de Sowjet-Unie steeds aan de kant van de Ara
bieren tegenover de "Israëlische agressie" zou staan. Het voorstel van
de Amerikaanse president, Ronald Reagan, van 1 september was, naar
hij zei. bedoeld om "de Arabische landen te verdelen en een oplossing
op te leggen die alleen voor Israël en de Verenigde Staten gunstig is en
die de vorming van een onafhankelijke staat uitsluit".
De delegatie bestaat behalve uit koning Hoessein uit de ministers van
buitenlandse zaken van Algerije, Jordanië, Marokko, Syrië, Saoedi-
Arabië en Tunesië, een vertegenwoordiger van de PLO en de secretaris
generaal van de Arabische Liga.
"Geen herleving militarisme"
