Paniek rond herpes overbodig
ZATERDAG 4 DECEMBER 1982
Extra
PAGINA 17
Vuurwerk kan
levensgevaarlijk zijn. Dat
weten we zo ongeveer
allemaal, maar toch zullen
in de nacht van 1 januari
en eerder -
oogheelkundigen weer
handen tekort komen om te
redden wat er nog te redden
valt. De balans van het jaar
1980 was in elk geval
veelzeggend: 168 ogen
getroffen waarvan er tien
geheel verloren gingen. En
we betalen er kennelijk grif
voor: 35 miljoen gulden bij
alleen al de erkende
vuurwerkverkopen. En dan
praten we nog niet over de
illegale handel. Sjak Jansen
schetst een jaarlijks
terugkerend brokje leed.
In de Noordhollandse ge
meente Venhuizen mag dit
jaar geen vuurwerk meer
worden afgestoken. Dat
mag volgend jaar pas weer,
maar zelfs dan allèèn op
nieuwjaarsnacht tussen
twaalf uur en half twee. Wie
buiten die uren een rotje af
steekt, is in overtreding en
loopt de kans op een be-
keuring.In Venhuizen is
men een beetje huiverig ge
worden voor vuurwerk
sinds afgelopen nieuw
jaarsnacht een kapitale
boerderij in vlammen op
ging. Bewijzen heeft men
nog steeds niet, maar alge
meen wordt aangenomen
dat het een (verdwaalde)
gillende keukenmeid was,
die het rieten dak die be
wuste nacht in vuur en
vlam zette.
Door het afsteken van vuurwerk
nu nog slechts anderhalf uur te
gedogen, hoopt Venhuizen de
kans op nóg zo'n brand aan
zienlijk te beperken. „Maar we
moeten nog maar afwachten of
het ook effect heeft", zegt ge
meentesecretaris De Jong.
„Zo'n maatregel kan ook pro
vocerend werken."
Venhuizen is overigens geen uit
zondering. Veel meer gemeen
tebesturen in ons land hebben
zich voorgenomen voortaan
strenger de hand te houden
aan de geldende bepalingen
voor de verkoop van vuurwerk
en het afsteken ervan. Zo heeft
bijvoorbeeld het gemeentebe
stuur van Den Haag besloten
het aantal dagen waarop vuur
werk mag worden verkocht
met ingang van volgend jaar
terug te brengen van drie tot
twee.
Aanleiding om het 'vuurwerkbe-
leid' te verstevigen vormt voor
de meeste gemeentebesturen
een modelverordening, die
door de Vereniging van Neder
landse Gemeenten is uitgege
ven en waarin met betrekking
tot zaken als veiligheid tal van
richtlijnen staan vermeld.
Daarnaast baseren veel ge
meentebesturen zich op hun
eigen algemene politieverorde
ning (APV).
Bunkertje
Op grond daarvan heeft bijvoor
beeld de Leidse politie drie we
ken geleden al de jacht ge
opend op illegale handelaren
in vuurwerk. Anders dan in an
dere jaren kwamen de klach
ten over vuurwerk nu eind ok
tober al bij het Leidse bureau
binnen. Want ondanks het feit
dat ingevolge het reglement
gevaarlijke stoffen pas op 27
december door daartoe gerech
tigde winkeliers vuurwerk
mag worden verkocht, wordt
er ook dit jaar weer vroegtijdig
op losgeknald.
In veel gevallen gaat het hier om
winkeliers die te vroeg tot ver
koop overgaan. En dat houdt
dikwijls weer verband met een
te grote ingekochte hoeveel
heid.
De meeste winkeliers krijgen in
hun gemeente wel toestem
ming voor de opslag van zo'n
honderd kilo vuurwerk, mits
ze voldoen aan de eisen van de
brandweer. Die eisen komen
meestal neer op het bouwen
van een betonnen bunkertje
met speciale verlichting en in
de onmiddellijke omgeving
een brandslang.
Als winkeliers de toegestane
door Sjak Jansen
hoeveelheid vuurwerk over
schrijden, doen ze dat niet zel
den uit concurrentie-overwe-
gingen. Naast de erkende
keiiers duiken er steeds meer
illegale handelaren op, die
voor woekerprijzen hun ont
plofbare waar dumpen.
Daarbij gaat het om enorme hoe
veelheden illegale handel die
vaak rechtstreeks uit Hong
kong Gang niet altijd voorzien
van een Nederlandse ge
bruiksaanwijzing) ons land
wordt binnengesmokkeld. Dat
loont de moeite zeer: vuurwerk
miljoenenhandel.
Puin ruimen
Omstreeks de afgelopen jaarwis
seling werd alleen al in de re
guliere handel
schat 35 miljoen gulden
vuurwerk omgezet. Voor dat
geld werden zo'n tachtig mil
joen voetzoekers, donderbus
sen en ander vuurwerk tot ont
ploffing gebracht. En niemand
twijfelt eraan of die miljoenen
zullen ook aanstonds weer de
lucht ingaan.
Twijfel bestaat evenmin over de
slachtoffers die het vuurwerk
ook bij het ingaan van 1983 zal
maken. Prof. dr. J.E. Winkel-
De twee operatiekamers in zijn
eigen oogziekenhuis zullen de
komende nieuwjaarsnacht
r volop in bedrijf zyn om te
redden wat er te redden valt
Het beeld van zo'n nacht is vol
gens hem voorspelbaar: „Ge
schrokken familieleden die
binnenkomen met de slachtof
fers, rode lappen voor de bloe
dende ogen, de schok als pa
tiënten moeten worden opge
nomen, de nog veel grotere
schok als blijkt dat opereren
noodzakelijk is. Wie dat een
maal heeft gezien", zegt prof.
Winkelman, „wil niets meer
met vuurwerk te maken heb
ben."
Ook de Nederlandse vereniging
ter voorkoming van blindheid
houdt dezer dagen haar hart
vast. Volgens secretaris A. C.
Copper werden rond de jaar
wisseling van 1980 in ons land
168 ogen van in totaal 138 pa
tiënten door vuurwerk getrof
fen. Tien ogen waren helemaal
verloren, de resterende 158
Affiche van de Stichting Geluidhinder: slachtoffers een zekerheid.
Knoeierij
Oogarts Copper put deze cijfers
uit een enquête die is gehou
den onder alle Nederlandse
oogartsen. Van het aantal
slachtoffers was de helft jonger
dan vijftien jaar en vijftig pro
cent van de ongelukken was
door een ander veroorzaakt.
Volgens prof. Winkelman zijn
knoeierij en onkunde de be
langrijkste oorzaken van de
jaarlijks terugkerende onge
lukken. „Zelf vuurwerk ma
ken, niet goed lezen wat er op
staat en natuurlijk het naar el
kaar gooien van die troep.
Maar ook het dicht bij het ge
zicht houden om te kijken of
de lont nog brandt. Dat is vra
gen om verwondingen."
Over de aard van de verwondin
gen zegt hij: „We komen ver
brandingen tegen, gescheurde
en gebarsten ogen Ooit heb ik
uit een oog zelfs een tot propje
samengeperst rotje moeten
verwijderen. Die dingen ge
beuren. Maar gelukkig lang
niet meer zo veel al vroeger
het aantal oogkwetsuren door
vuurwerk wordt langzaamaan
minder."
Slachtoffers vallen naar zijn
overtuiging nóg te vaak onder
jonge kinderen die met vuur
werk spelen zonder zich be
wust te zijn van de gevaren
daarvan. „Ook mannen die
stoer willen doen, zijn vaak het
haasje De één wil dan niet
graag voor de ander onderdoen
en zo halen ze met vuurwerk
toeren uit die totaal onverant
woord zijn". Ook het gebruik
van alcohol speelt volgens hem
een rol. „Met een borrel op
Dooiheid
Zolang die onvoorzichtigheid
voortduurt, zullen er ongeluk
ken bleven gebeuren. „En zo
lang". zegt prof. Winkelman,
„zullen er op Nieuwjaarsdag
nog steeds artsen zyn. die ver
slagen patiënten langzaam op
blindheid moeten voorberei
den
Doofheid is een ander chapiter.
Nu de oude vertrouwde en ta
melijk onschuldige zevenklap
per voorgoed het veld heeft ge
ruimd voor duizendklappers of
spul van nog zwaarder kaliber,
zijn fikse gehoorbeschadigin-
gen realiteit geworden.
Volgens geluidmetingen van
TNO produceren sommige
soorten vuurwerk op slechts
twee meter afstand al een knal
van 160 decibel. De Nederland
se Stichting Geluidhinder at-
tenteert erop dat in zo'n geval
acuut oorletsel kan optreden
(springen van het trommel
vlies).
De „pyngrens" ligt immers al op
140 decibel. Gaan we ervan uit,
dat iemand met een onbe
schermd oor alras wordt bloot
gesteld aan tien knallen, dan
moet men tenminste vier me
ter als veilige afstand van het
exploderende vuurwerk aan
houden. Gebeurt dat met, dan
kan oorsuizen of oorfluiten al
het eerste symptoom zijn van
gehoorbeschadiging, die zich
over het algemeen zeer lang
zaam opbouwt. In een ver
gevorderd stadium is er dik
wijls weinig meer tegen uit te
richten."
Wees zacht, knal alleen op nieuw
jaarsnacht, proclameert de
Stichting Geluidhinder dan
ook al jaren. Daarbij trekt zjj
zich ook het lot van dieren aan.
Opgeschrikt door het knallen,
lopen huisdieren nogal eens in
paniek van huis weg. gaan
zwerven of sneuvelen in het
verkeer. Het verdient dan ook
aanbeveling om huisdieren
aanstonds met Oudjaar zoveel
mogelijk binnen te houden.
Tips
Tot besluit geeft de Nederlandse
vereniging ter voorkoming van
blindheid nog een aantal tips
voor de gebruikers van vuur
werk:
Koop alleen vuurwerk dat
voorzien is van een duidelijke
gebruiksaanwijzing. En koop
dat uitsluitend bij de officiële
verkooppunten:
Bewaar het vuurwerk bij voor
keur m een stalen trommel op
een veilige en droge plaats,
liefst buitenshuis;
Kies in verband met brandge
vaar een veilige ontstekings
plaats en let op mens en dier.
Sluit ramen en deuren;
Lees de handleiding ruim vóór
het ontsteken en plaats even
tuele flessen voor vuurpijlen
half in grond of vul ze met
zand;
Neem ruim afstand van de ont
stekingsplaats en houd reke
ning met eventueel optreden
de gladheid;
Gebruik voor het afsteken
geen lucifers maar een bran
dende sigaret of sigaar;
Experimenteer nooit met vuur
werk, ook niet door het zelf te
maken;
Bundel geen vuurwerk terwiUe
van de effeetverhoging. dit is
levensgevaarlijk
Bereid kinderen zorgvuldig
voor als ze oud, wijs, en voor
zichtig genoeg zyn om vuur
werk te ontsteken.
Telefoonnummers van brand
weer, arts en politie by de hand
houden, opdat in geval van
nood geen kostbare tyd verlo
ren gaat,
Zore dat er geen onontploft of
hall verbrand vuurwerk ach
terblijf!. Dit levert gevaar op
voor kinderen die de volgende
ochtend op zoek gaan.
Wordt herpes genitalis de nieu
we geslachtsziekte? Allerlei
angstwekkende verhalen doen
de ronde en regelmatig ver
schijnen artikelen over herpes
in de tijdschriften. De opgeroe
pen verontrusting staat echter
volgens deskundigen in geen
enkele verhouding tot de fei
ten.
Vooral in de Verenigde Staten, al
vaker de bakermat van trends,
is een paar jaar geleden paniek
ontstaan rond herpes. Men
sprak van een epidemie, die
ten slotte het gehele seksuele
leven in de VS zou ontwrich
ten. Zelfhulpgroepen van her
peslijders en -lijdsters werden
opgericht, en grote artikelen
verschenen in bladen als Time
en Playboy.
Het Westduitse boulevardblad
Bild wydde niet zo lang gele
den een zevendelige serie aan
„Die neue Liebesseuche".
Sinds een paar maanden gaat
ook in ons het land het nieuws
over de ziekte als een lopend
vuurtje rond - sneller dan de
ziekte zelf.
Herpes als zodanig kent vele ver
schijningsvormen.
De „schrik van het seizoen" is
echter herpes genitalis. Het vi
rus dat deze ziekte overbrengt,
doet zijn werk voornamelijk
onder de gordel. De blaasjes en
wondjes vormen zich op de ge
slachtsorganen en zijn zeer
pijnlijk. Soms gaat de uitslag
gepaard met koorts. Ook hier
verdwijnen de blaasjes spon
taan, meestal na twee of drie
weken.
Het merkwaardige van herpes-
virussen is echter, dat zij soms
niet door het lichaam onscha
delijk kunnen worden ge
maakt. De virussen trekken
zich in het lichaam terug en
kunnen later weer actief wor
den en verschijnselen veroor
zaken. waardoor en wanneer
het virus weer terugkomt, is
echter volstrekt onvoorspel
baar.
Bij sommige mensen als gevolg
van spanning, bij anderen door
ziekte of warmte; bij sommi
gen eens in het halfjaar, bij an
deren drie keer in een maand
en dan nooit meer. Als het vi
rus weer uit zijn schulp kruipt,
is de kwaal veel minder ernstig
en met een dag of tien weer
verdwenen.
Besmettelijk is men alleen als
die blaasjes of wondjes er zijn.
Bij vrouwen is het bovendien
mogelijk dat zij herpes hebben
zonder het te merken, namelijk
als de blaasjes zich vormen in
de baarmoedermond: die is on
gevoelig voor pijn. Dat is des te
vervelender, omdat de ziekte
juist voor vrouwen complica
ties kan hebben bij de zwan
gerschap. Ook zou er een ver
band kunnen zijn - „maar dan
wel met vijf vraagtekens", al
dus de Leidse dermatoloog
prof. dr. D. Suurmond - met
baarmoederhalskanker.
Maar de meeste mensen zijn na
een enkele aanval verder van
de ziekte gevrijwaard, net als
bij andere virusziekten zoals
bof en mazelen, of hebben in
ieder geval by een volgende
aanval weinig klachten.
In vergelijking met andere ziek
ten blijft herpes in Nederland
een bescheiden plaats inne
men. In Amsterdam zag de
GGD vorig jaar vierduizend
mensen met gonorrhoe en
evenzoveel met een niet-speci-
fieke urethritis (lijkend op go
norrhoe, maar zonder aantoon
bare gonorrhoe-bacterièn). Sy
filis en herpes kwamen beide
tot tweehonderd.
In Rotterdam, in de polikliniek
geslachtsziekten van het Dyk-
zigtziekenhuis, werden vong
jaar rond de 100 gevallen van
herpes geconstateerd. Door de
ze polikliniek worden sinds
1976 alle vrouwen die zich daar
melden onderzocht op het her
pesvirus in de baarmoeder - in
die zes jaar is het aantal geval
len niet toegenomen, aldus di
recteur prof. dr. E. Stolz
Voor het overige zyn er weinig
cijfers, doordat herpes niet of
ficieel te boek staat als ge
slachtsziekte en de huisartsen
dus niet elk geval hoeven te
melden. (Van gonorrhoe wer
den vong jaar volgens het Cen
traal Bureau voor de Statistiek
14.855 gevallen aangegeven,
van syfilis 998).
„Het aantal gevallen van herpes
zou dus evengoed tien of hon
derd keer hoger kunnen lig
gen. dat weet geen mens", zo
zegt dr. R. A. Coutinho, hoofd
van de afdeling Volksgezond
heid van de Amsterdamse
GGD ..Maar veel redenen om
aan te nemen dat de aantallen
hier geweldig toenemen, zyn
er beslist niet".
Vooral het feit dat herpes kan te
rugkeren blykt angst in te boe
zemen. Wie vreemd gaat en
daarby gonorrhoe oploopt.
heeft de partner weliswaar een
en ander uit te leggen, maar na
een behandeling is het licha
melyk aspect in ieder geval uit
de wereld. Wie herpes heeft of
overdraagt, kan keer op keer
met het verleden worden ge
confronteerd
Dat is een goede voedingsbodem
voor schuldgevoelens, waar
voor dan in zelfhulpgroepen
aflaat moet worden gegeven
Maar ..recidive" (het terugke
ren van de verschynselen)
komt hooguit in dertig procent
van de gevallen voor, en is dan
zelden ernstig.
Het onbehandelbare heeft her
pes, zoals gezegd, gemeen met
de meeste andere virusziekten:
ook by verkoudheid en de
ziekte van Pfeiffer moet men
afwachten tot het overgaat, en
het is normaal gesproken even
onschuldig.
