'Onzichtbaar
rijk' van
geestelijke
duisternis
Ook homofiel kan pastor zijn
Achtergrond
-C
Vijf argumenten om zedelijke dissidenten te weren
VRIJDAG 3 DECEMBER 1982
De telefoon was dood. Dead as a
doornail. Nu hebben we wel va
ker last van storingen, we kun
nen dikwijls heel oninteressante
gesprekken van dorpsgenoten af
luisteren, maar dit leek ernstig
genoeg om de storingsdienst te
bellen. Een probleem bij het mel
den van een storing is, datje tele
foon het niet doet. We belden bij
vrienden en kregen te horen dat
u>e met opzet, in koelen bloede,
met voorbedachte rade, waren
afgesloten! Rekening niet be
taald! Mijn vrouw wist zeker dat
ze de herinneringskaart had ver
scheurd omdat de gele girokaart
niet meer in de map met nog te
betalen rekeningen zat en dus
blijkbaar al gepost was, maar
toen ze nu nog eens keek bleek de
kaart zo vrijpostig te zijn ge
weest zich achter een paperclip
aan een grotere rekening te heb
ben vastgeklemd, waardoor hij
bij die eerste inspectie onopge
merkt was gebleven. Wat nu te
doen? De desbetreffende instan
tie ried aan de rekening spoor
slags bij het postkantoor te gaan
betalen, dan zou de telefoon weer
zo snel mogelijk worden aange
sloten.
„Wanneer is dat dan?", vroeg mijn
vrouw, op de klok kijkend.
„Aanstaande vrijdag", zei de juf
frouw van de telefoon.
Dus niet volgende week vrijdag
pas, maar meteen aanstaande
vrijdag al, over vier daagjes!
Rembrandt heeft wel langer zon
der telefoon gezeten, bedacht ik
bij wijze van zelftroosting, maar
die hoefde zijn Joodse Bruidje
niet naar Den Haag te faxen, zo
als ik, want ik ben al sinds jaren
in het gelukkige bezit van een te
lecopier, ook wel fax genaamd,
waarmee ik mijn kopij doorzend.
Een van de mooiste uitvindingen
die ik ken. Het is een apparaat
ter grootte van een grote schrijf
machine, „tussengeschakeld" met
je telefoon, waar je je getikte en
gecorrigeerde A A-vel indraait, je
belt naar de ontvanger, die heeft
precies zo'n apparaat staan, doet
er een speciaal geprepareerd wit
vel papier in, zet dat ene knopje
op ontvangen en ik op uitzenden,
de snelheidsknop op 4 of 6 minu
ten (je hebt ook al snellere), een
druk op de oranje knop, de rol
met het kopijpapier begint te
draaien, een elektronische naald
of zoiets tast nu van rechts naar
links het draaiende vel met tekst
af en seint elk streepje, krasje of
vlekje dat hij tegenkomt zonder
onderscheid des persoons door
naar Den Haag, waar een soort
gelijke naald al die trillingen op
vangt en in dat witte papier
brandt. Dat gaat dan wel een
beetje stinken, maar dat ruik ik
op zeventig kilometer afstand
toch niet. Het resultaat? Een ge
trouwe kopie van alles wat zich
op mijn A 4-vel bevindt. Prachtig
systeem, we hadden er tijdens de
Olympische Spelen in Montreal
en later in Moskou ook een staan,
even een telefoontje naar Den
Haag, en vier minuten later had
den ze daar de exacte tekst, zon
der hoorfouten. Ik heb op die ma
nier ook nog een flink aantal
brieven van mevrouw Sacharov
kunnen overseinen waarmee ik
liever niet in Moskou op zak liep,
en waarvan maar afgewacht
moest worden of ze bij de terug
keer naar Nederland niet op het
vliegveld ontdekt zouden wor
den.
Die fctx kon ik, door het afsluiten
van mijn telefoon, niet gebrui
ken, dus ik voelde me danig ge
dupeerd. Kan het niet wat vlug
ger, vroeg ik aan de desbetreffen
de afdeling, nadat ik ongelogen
vijftig minuten had moeten
wachten voor 'ik verbinding
kreeg, omdat er die dag duizen
den mensen waren afgesneden,
die allemaal in paniek opbelden.
Toch lastig, als je genoodzaakt
bent bij een ander of vanuit een
cel te bellen. Nee, vlugger dan
vrijdag kon niet, werd me ver
teld, want wij waren aangeslo
ten op een kleine, onbemande
centrale, waar alleen op dinsdag
en vrijdag iemand even langs
kwam. Tel uit je winst! Ik bedoel
die van de telefoondienst, want
nu zou ik een paar dagen niet
kunnen bellen en ook niet opge
beld kunnen worden, en dat zou
de telefoondienst ongetwijfeld
veel meer geld kosten dan een
simpel telefoontje zou hebben ge
kost met de waarschuwing dat
onze telefoon zou worden afgeslo
ten als de rekening niet binnen
drie dagen betaald was! Want is
het niet vreemd, dat de telefoon
dienst uitsluitend schriftelijk met
de communiceert, en nooit van de
telefoon gebruik maakt, behalve
om hem af te sluiten? Ik bel altijd
liever dan dat ik een brief schrijf,
dat spaart tijd én geld, want
voor de 70 cent van de postzegel
en het dubbeltje van de envelop
en het papier kun je ruim vier
minuten bellen. Overigens bleek
mijn telefoon donderdag alweer
aangesloten, en ik moet de tele
foondienst ook het compliment
maken dat hij mijn vrienden en
kennissen die bevreemd de sto
ringsdienst hadden gebeld goed
op de hoogte heeft gehouden. De
een kreeg te horen dat ik was af
gesloten omdat er „administra
tieve problemen" waren, en de
ander omdat we verzuimd had
den te betalen, en het niet eens de
laatste maar zowaar al de voor
laatste rekening betrof! Ik zei
toch al dat de telefoon een prach
tig communicatiemiddel is waar
je veel meer me kwijt kunt dan
in een brief! W larom maakt de
telefoondienst er dan niet óók
wat meer gebruik van?
Ku Klux Klan: een eeuw
aan gewelddadig verleden
Varia
door
Henk Kolb
Ku KLux Klan ten voeten uit
Ku Klux Klan (spreek uit: kjoe
kluks kien): de naam is afge
leid van het Grieks voor cirkel
en staat voor een geheime be
weging, waarvan terminologie
en uitmonstering in een bizar
sprookje zouden kunnen pas
sen: in een „onzichtbaar rijk"
regeert de „Grote Tovenaar",
bijgestaan door „Grote Dra
ken", „Grote Titanen" en
„Grote Cyclopen", over ge-
zichtloze onderdanen in witte
gewaden.
Met het oorspronkelijk beginsel
programma zou een enigszins
in de leer van Baden Powell
geschoolde verkenner het bij
eerste oogopslag nog best kun
nen vinden. Want dat gaat over
het bewaren van „alles dat rid
derlijk is in gedrag, nobel van
gevoelen, edelmoedig in man
nelijkheid en vaderlandslie
vend van doelstelling."
En wat is de Ku Klux Klan in
werkelijkheid? Een rechtse ra
cistische beweging met ruim
een eeuw aan gewelddadig
verleden, ook vandaag nog op
zoek naar het nooit-en-te-nim-
mer-land van blanke suprema
tie. Niet zo geheim meer, want
zonder maskers, zij het nog
steeds speculerend op geweld,
angst en intimidatie en met
(naar schatting, want nog wel
een beetje geheim) misschien
50.000 leden.
Ogenschijnlijk begon het alle
maal betrekkelijk onschuldig
in een land dat per traditie veel
broederschappen kent, die
naar dingen streven. Een groep
soldaten van voorheen het
Confederate leger richtte anno
1866 in het diepe, tijdens de
burgeroorlog verslagen
Zuiden van de nog niet zo erg
Verenigde Staten een club op.
Zij deden daar geheimzinnig
over en maakten marsen in het
duister, gehuld in vreemde
witte gewaden. Plaats van han
deling: het onaanzienlijke Pu
laski, op 35 graden, 12 minuten
noorderbreedte en 87 graden, 2
minuten westerlengte gelegen
in het trage hart van Tennes-
De onschuld duurde niet lang:
een jaar later stond al vast dat
de beweging zich met geweld
wierp op het herstel van de ras
sen-discipline in het Zuiden,
waar althans formeel de slaven
zojuist per oorlog waren be
vrijd. In Nashville werd (zomer
1867) met afgevaardigden uit
naburige staten de Ku Klux
Klan in het leven geroepen als
organisatie die alle staten van
de voormalige zuidelijke Con
federatie zou omvatten. Naar
wordt aangenomen was de eer
ste Grote Tovenaar een ex-ge
neraal van het zuidelijke paar
denvolk, Nathan Bedford For
rest.
Het volk der duisternis in de wit
te waden droeg volgens club
voorschrift wapens: een revol
ver, een mes en een knuppel.
En soms hadden zij ook het
skelet van een hand bij zich en
een kunst-hoofd om de in
doorsnee uiterst simpel gehou
den voormalige slaven drei
gend voor te houden. Zij
knoopten negers op, staken
huizen in brand, richtten grote
brandende kruisen op - 550 000
blanke mannen, die het syno
niem vormden voor angstaan
jagend, afstotend geweld en
wier witte uitmonstering ano
nimiteit bood voor misdrijf. In
Almanance bijvoorbeeld stierf
een zwarte man, tijdens een
van de rituele strafoefeningen:
„nadat hij met een zweep was
afgeranseld en zijn penis met
een zakmes had moeten ver
minken", aldus beschrijven de
archieven.
Forresters beweging werd na een
onderzoek van het Congres op
20 april 1871 officieel verbo
den. Duizenden leden van de
Klan werden gearresteerd en
1250 werden veroordeeld.
Maar hoewel technisch niet
meer geoorloofd bleef de zucht
naar gewelddadige beordering
van de welstand van het blan
ke ras naar kanalen zoeken. De
namen van de nieuwe broeder
schappen bleven bizar: „de
Bleekgezichten", de „Ridders
van de Witte Camelia". Het ge
weld bleef hetzelfde, alleen de
vermomming was afgeschaft.
De Ku Klux Klan kreeg een
tweede leven in oktober 1915.
De legende was toen al sterk
genoeg gebleken om rassenrel-
len te kunnen uitlokken: de
film „Birth of a Nation" geba
seerd op het boek „The Klans-
man" (1915) moest in diverse
steden worden verboden. Op
de Stone Mountain nabij At
lanta in Georgia stichtte kolo
nel William Simons, met 14 ka
meraden de tweede Klan. Zij
leenden de kledingvoorschrif
ten, maar hun orde was geba
seerd op het overdreven pa
triottisme dat tijdens de Eerste
Wereldoorlog opbloeide en
richtte zich later tegen het zo
genaamd zedelijk verval dat er
op volgde.
Nationalisme, vreemdelingen
haat - dat waren in die dagen
normale verschijnselen in de
Verenigde Staten, waar men
hoe dan ook van wat maat
schappelijk geweld geen af
keer had. Omstreeks 1925
ren vier tot vijf miljoen Amen
kanen binnen het wederom on
zichtbare rijk georganiseerd
Maar het ging niet alleen meer
tegen negers, maar ook tegen
illegale drankstokers, overspe-
ligen, joden, pacifisten, katho
lieken, kortom tegen iedereen
en alles dat niet voldeed aan de
eisen van het hang en sluit
werk voor het eenvoudig ge
timmerde Amerika, zoals dat
onder de witte maskers vorm
kreeg.
Toen al bleek dat de Klan het wat
zijn leden betreft vooral moest
hebben van de lagere mid
denklasse in de steden die zich
sociaal benadeeld achtte, zij
was kennelijk geen geschikt
politiek vehikel en leende zich
ook niet goed als hulpmiddel
voor perfide zakenlieden.
Met betere tijden zakte de Klan
snel weg naar obscuur overle
ven - „de Grote Depressie" le
verde niet de omstandigheden
voor een wederopleving. De
Klan viel terug op het oude
bastion: het Zuiden, waar de
sociale orde van de blanke
overheersing vrijwel ongehin
derd kon worden voortgezet.
Er zou daar nog één periode
aanbreken waarbij de Klan van
zich deed spreken en meer le
denwinst boete dan ooit tevo
ren: die van de strijd om de
burgerrechten. Een eeuw na
het einde van de burgeroorlog,
riepen witte rassenhaters ook
de gemaskerde bewoners van
het onzichtbare rijk naar de
wankelende barricades van het
onbenul.
Dr. Martin Luther King mar
cheerde aan het hoofd van zijn
vooralsnog geweldloze legers,
het werd „Zwarte zondag" in
Selma. Het was de tijd van po
litiemannen en sheriffs, gewa
pend met natte zwepen en
knuppels; van sluipmoorden
op negers en blanken die zich
solidair toonden met hun zaak;
van rechtbankzaken tegen
moordenaars die door blanke
gezworenen uiterst coulant
werden behandeld, zo niet vrij
gesproken. Traangas is geel, zo
leerde Amerika. En zwarte pro
feten als Malcolm X begonnen
begonnen hun eigen strijd:
„De dag van geweldloos verzet
is over", preekte hij, „zodra de
Ku Klux Klan geweldloos
wordt, zal ik geweldloos zyn."
Blank Amenka, toch al behoor
lijk onthutst door de bunde
ling van het zwart verzet,
schrok toen Kings geweldloos
heid de afkeer wekte van radi
caler zwarte groeperingen. Ja
mes Baldwin schreef over een
oude Negro spiritual: „God ga
ve Noah the rainbow sign: no
more water, the fire next ti-
De Klan van vandaag is politiek
niet van betekenis. Zijn Grote
Tovenaar is een jurist, die zich
vergezeld van enkele bijzonder
griezelige ondergeschikten in
tv-programma's laat intervie
wen door zwarte journalisten.
Gewoon in een burgermans-
pak, ridicuul in hun bittere
haat tegen alles wat by voort
during toch sterker blykt dan
het extreem-rechtse radicalis
me. De Amerikaanse grondwet
garandeert dat de Klan onder
dezelfde voorwaarden kan de
monstreren als anderen en dat
gebeurde vonge week zaterdag
dan te Washington. Het onge
twijfeld dreigende geweld van
een contra-demonstratie werd
voorkomen door de schaarse
Klan-led en stiekem af te voe
ren - daarna ontstond een cha
os, waaraan degenen die tegen
de KKK wilden demonstreren,
noch de Klan zelf deel hadden.
Alles waarop de Klan uit was
echter, kregen zy geleverd. De
Washington Post noemde het
de zaterdag van schande. De
KKK probeert struikelend
mee te rijden op de treeplank
van nieuw en niet zo nieuw
maar wel radicaal rechts. Ty-
dens de jongste verkiezingen
bleek dat voertuig al veel van
zyn aanvankelijke vaart te heb
ben verloren. De rechtse anti
bewegingen hebben geen na
tuurlijke dynamiek.
In een rapport van 1967 over zo n
groep, de John Birch Society
en zyn handlangers waar de
Klan om redenen van klimaat
byhoort, staat daarover dit:
„Om de betekenis te vatten
van Radicaal Rechts moet men
begrijpen dat zyn leiders - en
hun volgelingen - politieke en
sociale nihilisten zijn. Zy zyn
„anti" tot het punt waar zy de
samenleving zoals wy die ken
nen en het bestuur dat wy heb
ben, zouden beschadigen. In
nederigheid betuigen zij trouw
aan de grondwet."
„Een nauwkeurig onderzoek van
hun agenda wijst erop dat zy
tegen de belangrijkste instel
lingen en sociale instrumenten
zyn, die onder de weldoende
paraplu van de grondwet zyn
geschapen." Zij leven in een
wereld „waarin niets is wat het
lykt. Alles wordt onderdrukt
door de onverantwoordelijk
heid die voortvloeit uit een in
terpretatie van de geschiedenis
op grond van samenzwering.
Desondanks, in hun pogingen
menselijke vooruitgang in on
ze natie tegen te houden, door
loopt Radicaal Rechts de hele
toonschaal van zulke onverant
woordelijkheid tot het louter
verdorvene."
Vier mensen hebben onderzocht
hoe de sexuele moraal van de
Rooms-Katholieke Kerk door
werkt in het benoemingenbeleid
van deze kerk. In opdracht van
het 'Werkverband van homofiele
pastoraal werkenden' gingen Th.
Beemer, F. J. Hirs, L. van der
Meer en F. Vossman na, welke ar
gumenten kerkelijke overheden
gebruiken om homofielen en sa
menwonenden (zogenaamde 'ze
delijke dissidenten') te weren uit
het pastoraat.
Uit het onderzoek - waarvan de re
sultaten zijn gepubliceerd in het
Nederlands tijdschrift voor pas
torale wetenschappen 'Practi-
sche Theologie' - zijn vijf argu
menten naar voren gekomen: be
scherming van de persoon die
pastor wil worden, een labiele
karakterstructuur, de leer van de
kerk, het mogelijk aanstoot ge
ven en de geringe maatschappe
lijke aanvaarding of zelfs de tota
le afwezigheid daarvan.
De vier schrijvers pleiten voor aan
stelling in de kerk ook van deze
mensen.
Zij menen, dat de verantwoorde
lijkheid voor het goed of slecht
'aankomen' van het sexuele ge
drag van de pastor in de eerste
plaats ligt bij de plaatselijke
kerkgemeenschap en de betrok
ken pastor. Het is de taak van de
bisschop, het gesprek te bevor
deren over de vraag wat nodig is
om als pastor in een geloofsge
meenschap te kunnen functione-
Vaak wordt de 'maatschappelijke
aanvaarding' als norm gehan
teerd. De mensen zijn er nog niet
aan toe, wordt dan gezegd. Of:
het is geen punt, als het maar
niet bekend wordt. De onderzoe
kers vragen zich af. of de kerk
juist niet een principiële keus
zou moeten maken om de maat-
schappelijke aanvaarding van
'dissidente' leefwijzen te bevor
deren. Ook zou het goed zijn als
de kerk wat minder exclusieve
aandacht had voor het strikt-se-
xuele van deze r
De vier wijzen de strenge schei
ding tussen privé leven en open
baar leven af. Hoewel zij niet al
les aan de grote klok willen han
gen, moet in de privé sfeer niets
met opzet worden weggestopt.
Opheffing van die scheiding is
heilzaam voor de pastores, die«
dan geen dubbelleven hoeven te
leiden, maar ook voor de kerk,
die dan de particuliere opvattin
gen binnen de geloofsgemeen
schap aan het evangelie kan toet-
Het resultaat van dit onderzoek is
ook naar de bisschoppen ge-
Terug
Bisschop Bluyssen van Den
Bosch is uit Rome teruggekeerd.
Hij heeft daar verslag gedaan van
de discussies in de overlegorga
nen van zijn bisdom over de mo
gelijke benoeming van een hulp
bisschop. Na bespreking in klei
ne kring zal hij volgende week
het resultaat van zijn bezoek aan
Rome bekendmaken.
woningbouwvereniging is een
complex van vyf eengezinswo
ningen tot stand gekomen met
daaraan vast een zesde extra gro
te woning met dne woon-slaap-
kamers voor persoonlijke op
vang en een royale ruimte waar
de gasten en de vijf opvanggezin-
nen elkaar kunnen ontmoeten.
De opvanggezinnen krijgen naast
financiële bijdragen van plaatse-
lyke kerken ook giften van parti
culieren.
Palestij nen
schop niet zo nodig. Men wan
trouwde de werkelijke bedoelin
gen van Rome achter het verzoek
aan mgr. Bluyssen om een hulp
bisschop aan te vragen. De bis
schop zelf ziet wel bepaalde ta
ken voor zo'n man, al wil hy de
bestaande bestuursopzet onge-
wyzigd laten.
Hij heeft in Rome vooral gespro
ken met het hoofd van de con
gregatie voor de bisschoppen,
kardinaal Baggio.
Opvanghuis. Binnenkort zal met
financiële steun van verscheide
ne kerken in Lelystad een op
vanghuis worden geopend waar
mensen in nood, ongeacht hun le
vensovertuiging. tijdelijk kun
nen verblijven. Het initiatief is
uitgegaan van een groep van vijf
gezinnen, die elkaar al vier jaar
lang wekelijks ontmoeten voor
bezinning op het onderwerp 'bij
bel en samenleving'.
In samenwerking met gemeentely-
ke maatschappelyke instellin
gen. kerken en een chnstelyke
Aan het slot van hun conferentie
in Algiers hebben de rooms-ka
tholieke bisschoppen van
Noord-Afrika een verklaring uit
gegeven waarin zij het recht van
de Palestynen op een eigen staat
beklemtonen. Zij verwyten Is
rael. dat het de westelijke Jor-
daanoever koloniseert. "Dat is
strydig met de resoluties van de
Verenigde Naties".
De bisschoppen veroordelen ook
de schending van de mensen
rechten in Libanon en op de
westelyke Jordaanoever. In soli
dariteit met alle slachtoffers vra
gen zij om doeltreffende maatre
gelen.
Chili. De bisschoppen van Chili
roepen in een adventsbrief hun
gelovigen op tot 'brin-drrlijk dl
len', om zo de economische crisis
in het land te boven te komen.
"De stijgende schuldenlast en
werkloosheid en de ongeremde
inflatie hebben een crisis veroor
zaakt waar alleen uit te komen is
als alle Chilenen elkaar de hand
toesteken".
De bisschoppen breken ook een
lans voor de Chileense vluchte
lingen. Terugkeer van deze bal
lingen uit de buurlanden is een
daad van verzoening. De k. rkl. i
ders verwachten van de gelovi
gen. dat zy de terugkerenden
hartelijk in hun midden opne~
Barbaars. De 25 bisschoppen
van de Middenamerikaanse lan
ien veroordelen op scherpe wy-
ze de schendingen van de men
scnrechten in dit gebie.l Eg
spreken van 'ongelofelyke bar
baarsheden' en doen een drin
gend beroep op de regeringen en
andere verantwoordelyken om
een eind te maken aan het ge
weld en wegen naar vrede te
gaan. De bisschoppen waarschu
wen tegelyk voor 'buitenlandse
ideologieën' die het godsdiensti
ge leven van de mensen bedrei
gen.
Boksen. Moderne bokssport u im
moreel Dat zeggen Amerikaanse
moraaltheologen in een verkla
ring naar aanleiding van de
dood van de Zuidkoreaanse bok
ser Kim op 17 november Bescha
diging van het lichaam u geen
ongelukje meer, maar een onder
deel van deze sport geworden
