c
Anthony van Dyck in
Engeland
c
c
c
3
Londen biedt overzichtstentoonstelling
3
Scheepvaart
WOENSDAG 1 DECEMBER 1982
Kunst
LONDEN (GPD) - Uit alle
hoeken van de wereld
zijn de schilderijen en te
keningen gekomen die
op het ogenblik in de
National Portrait Galle
ry, vlak bij het Londense
Trafalgar Square, te zien
zijn in de overzichtsten
toonstelling 'Van Dyck
in England'.
Uit Amerika komen werken,
en uit het wereldberoemde
Hermitage-museum in Le
ningrad. En om dichter bij
huis te blijven: ons eigen
Rijksmuseum heeft 'Prins
Willem II van Oranje en
prinses Mary uitgeleend.
Voorts heeft de Britse ko
ningin schilderijen uit haar
verzameling afgestaan.
De expositie, halverwege no
vember geopend, is een instant
succes gebleken. De mensen
staan in de rij om de doeken
van de Antwerpenaar Anthony
van Dyck (1599 - 1641) te kun
nen zien. In de betrekkelijk
kleine zaaltjes waar de schilde
rijen en pentekeningen han
gen, is het vaak dringen gebla
zen.
De tentoonstelling geeft de Brit
ten de unieke kans werken, die
ze alleen uit hun vaderlandse-
geschiedenisboekjes kennen,
nu eens 'in levende lijve' te
aanschouwen. Die kans zullen
ze niet gauw weer krijgen: de
doeken afkomstig uit Lenin
grad bijvoorbeeld, zijn voor
het eerst sinds meer dan twee
eeuwen in het land waar ze ver
vaardigd werden!
Peinzen
Het is opvallend hoe weinig
schilders en componisten van
wereldklasse Engeland heeft
voortgebracht. Bij de compo
nisten komen na hevig peinzen
slechts Purcell en Elgar te
voorschijn, en bij de schilders,
na nog langduriger navelsta
ren, Gainsborough en Turner.
Buitenlanders vullen dat gat op.
Want, nietwaar, de grootste
componist die ooit in Enge
land heeft gewerkt, was de
Duitser Handel, en de belang
rijkste schilder die ooit op Brit
Anthony van Dyck zoals hij zichzelf zag.
se bodem verf en penseel han
teerde, was de Belg (of liever
Zuid-Nederlander, want Bel
gië bestond toen nog niet) An
thony van Dyck.
Van Dyck was van 1632 tot aan
zijn dood, in 1641, schilder aan
het hof van koning James I. Hij
kreeg zijn opleiding bij nie
mand minder dan Rubens, die
hem als de beste van zijn leer
lingen beschouwde. Verdere
vorming deed hij op tijdens
reizen naar Italië.
Anthony van Dyck was al een be
roemd man, toen hij naar Lon
den afreisde. Maar naar zijn ei
gen opvattingen was hij nog
niet gezien genoeg. In Antwer
pen lu-ecg hij onvoldoende eer
omdat hij daar moest leven in
de slagschaduw van de gewel
denaar Rubens.
In Italië merkte de ambitieuze
Van Dyck dat hij onvoldoende
aan de bak kwam, omdat de rij
ke kunstbeschermers daar als
het even kon de voorkeur ga
ven aan landgenoten. Datzelf
de gold voor andere Europese
landen. Engeland was de gun
stige uitzondering.
Daar waren geen schilders van
niveau, en de kunstlievende
koning Charles I, een man die
van grandeur hield, had zijn
mensen in de buitenlandse
dienst de opdracht gegeven
eens naar een goede schilder
om te zien.
Van Dyck was de voor de hand
liggende keus. Hij Liet zich
maar al te graag overhalen de
oversteek naar Engeland te
maken, waar hem een salaris
van 200 pond 's jaars, een huis
met zes bedienden in Londen,
en een zomerresidentie in het
liefelijke Kent wachtte. Alsme
de een legertje adellijke op
drachtgevers.
Portretten
In de negen jaar dat Van Dyck in
Engeland verbleef (zij het met
korte tussenpozen elders)
maakte hij niet minder dan 300
schilderijen met daarop de
portretten van niet alleen de
koninklijke familie maar ook
zo goed als alle andere mensen
die in het Albion van die tijd de
toon aangaven.
Het was lopende-bandwerk. Van
Dyck maakte met zijn op
drachtgevers afspraken zoals
tandartsen dat heden ten dage
doen. Hij liet hen een uur pose
ren, en maakte vervolgens een
afspraak voor een volgende
sessie van een uur. Zo werkte
hij op één dag soms vijf of zes
edelen af.
De Antwerpenaar liet zijn hoog
geplaatste klanten flink beta
len. Een schilderij waarop de
opdrachtgever van hoofd tot
voeten te zien was, kostte 50
tot 60 pond (een vermogen in
die tijd), en een portret met
slechts hoofd en schouders
daarop nog altijd 20 pond.
door
Henk Dam
Dat geld ging even hard weer op
als het verdiend werd. Van
Dyck voelde zich binnen de
Britse hofkringen als een zalm
in de Thames, en gaf ten gerie
ve van zijn blauwbloedige
vrienden geregeld grote partij
en. Een met de adel, dat was
zijn ideaal.
Om dat doel te bereiken, zag Van
Dyck er geen been in, nu en
dan de waarheid op zijn doe
ken enig geweld aan te doen.
Koning Charles, zijn Mecenas,
werd onveranderlijk als een
soort halfgod afgebeeld. Diens
vrouw als een serene klassieke
schoonheid, en dat, terwijl ze
volgens een tijdgenoot een
'kleine vrouw' was 'met lange
Philadelphia en Elizabeth Warton, twee adellijke jongedames
zoals ze in 1640 door Anthony van Dyck werden geportretteerd.
Het schilderij is uitgeleend door de Hermitage in Leningrad.
dunne armen, kromme schou- De expositie zo
ders, en tanden die uit haar
mond staken als kanonnen uit
1 fort'
Waardering
Van Dyck stierf in 1641 en werd,
als posthume blijk van konink
lijke waardering, begraven in
de St. Paul's in Londen. Maar
zijn invloed zou zich nog jaren
doen gelden. Als geen ander
bepaalde Van Dyck hoe er in
de 17e eeuw in Engeland werd
geschilderd.
De tentoonstelling van zyn werk
in de Nat)onal Portrait Gallery
is ook voor niet-Britten uiterst
interessant. Zoals gezegd: zel
den zijn zoveel doeken van de
ze toonaangevende en invloed
rijke schilder bij elkaar te zien
geweest. Echter, eerüjk is eer
lijk, het had nog mooier kun
nen ziin.
volledigheid
gewonnen hebben als Lord
Spencer, de vader van prinses
Diana, zijn Van Dyck's ook
had uitgeleend. De schoonva
der van prins Charles heeft
maar liefst negen schilderden
van de vermaarde Antwerpe-
Althans, die had hij. Hij heeft er
al enkele (vermoedelijk zes) in
het geheim verkocht, en het
gerucht gaat dat hij ook zijn
laatste Van Dyck's op de markt
wil brengen, omdat hij in fi
nanciële nood verkeert Dat
komt weer. omdat zijn land
goed Althorp zo gigantisch
veel geld opslokt. Met de adel
is het ook niet meer alles...
Van Dyck in England', tot 20
maart in de National Portrait
Gallery, Londen. Toegang: een
pond.
Pisarro levert
V/2 miljoen op
LONDEN (DPA) - Op een veiling
b(j Christie's in Londen hebben
schilderijen van impressionisti
sche en realistische meesters
veel meer opgebracht dan des
kundigen hadden verwacht.
De hoogste pnjs - 334 800 pond
(circa f 1.47 miljoen) betaalde
een anonieme koper voor "Bou
levard Montmartre" van de im
pressionist Camille Pisarro
(1830-1903) Een andere onbe
kende bieder verwierf voor f 1,14
miljoen het werk "Matinee" van
Pierre Bonnard (1867-1947).
Een kunsthandel in Londen be
taalde de uitzonderlijk hoge prys
van f640 000 voor "De dood van
de schrijver Walter Rheiner" van
de realistische Duitse schilder
Conrad Felixmüller (1897-1977).
De hele veiling bracht 2.570 900
pond (ongeveer f11,3 miljoen)
op
Hope-diamant
tentoongesteld
NEW YORK (UPI) - De Hope-dia-
mant, afkomstig uit de Franse
kroonjuwelen, is tentoongesteld
in het Metropolitan Museum of
Arts in New York, in het kader
van een verjaardagsfeest voor de
man die de steen van 44 karaat
schonk aan het Smithsonian In
stitute in Washington.
Samen met de Hope-diamant op de
"Harry Wmston 50th anniversary
party" - waarmee de stichting
wordt herdacht van de firma van
Amenka's grootste juwelier -
worden getoond de Briolette-dia-
mant van India, de Star of the
East, de Titanic-parels. de Maza
rinrobijnen en de halsketen van
smaragd van de vorst van Nepal
Alle waren in het bezit of werden
verhandeld door Harry Winston,
ine opgericht in 1932
In 1949 erfde Harry Winston de
steen uit de nalatenschap van
Evelyn Walsh en in 1958 schonk
hij hem aan het Smithsonian In
stitute, dat nooit eerder een van
zijn edelstenen aan een ander
i heeft uitgeleend
In Museum Swaensteyn in Voor
burg is een tentoon
stelling geopend van dne Voor-
burgse kunstenaars Enk de
Chatinier (keramiek). Jaap Paau
we (olieverven) en Kees Schuma
cher (grafiek). De expositie duurt
tot 10 januari.
Bioscopen
1
LEIDEN, BIOSCOPEN:
LUXOR, tel. 071-121239
"Blade Runner", 12 jaar. Dag.: 14.30,
19.00 en 21.15 uur. Zo.: 14.15,16.30,19.00
en 21.15 uur.
LIDO I, tel. 071-124130
"Poltergeist", 16 jaar. Dag.: 14.30, 19.00
en 21.15 uur. Zo.: 14.30, 16.45, 19.00 en
21.15 uur.
LIDO II, tel. 071-124130
"Van de koele meren des doods", 16
jaar. Dag.: 14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo.:
14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur.
LIDO III, tel. 071-124130
"Monthy Python", a.l. Dag.: 19.00 en
21.15 uur. Do., vr, ma. en di. ook: 14.30
19.00 en 21.15 uur. Zo.: 14.30,16.45,19.00
en 21.15 uur.
STUDIO, tel. 071-133210
"Summer lovers", a.l. Dag.: 14.30, 19.00
en 21.15 uur. Zo.: 14.30, 16.45, 19.00 en
21.15 uur.
TRIANON, tel. 071-123876
"Het Bubblegum", 12 jaar. Dag.: 14.30,
19.00 en 21.15 uur. Zo.: 14.15,16.30,19.00
en 21.15'uur.
REX, tel. 071-125414
"Een ondeugende zomer", 16 jaar. Dag.:
14.30, 19.00 en 21.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Sunny, heet als de
zon", 16 jaar. Vr.: 23.30 uur.
ALPHEN AAN DEN RIJN
EUROCINEMA I, tel. 01720-20800
"Van de koele meren des doods", 16
jaar. Dag.: 13.30,18.30 en 21.15 uur. Zo.:
13.30, 16.00, 18.30 en 21.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Visiting hours", 16
jaar. Za.: 24.00 uur.
EUROCINEMA II, tel. 01720-20800
"Once upon a time in the west", 12 jaar.
Dag.: 20.15 uur. Do., vr., ma. en di. ook:
18 jaar. Za.: 24.00 t
Kindermatinee: "Heksen en bezemste
len", a.l. Za., zo en wo.: 13.45 uur.
EUROCINEMA III, tel. 01720-20800
"Piranha", 16 jaar. Dag.: 13.30, 18.45 en
21.00 uur. Zo.: 13.45,16.15,18.45 en 21.00
Nachtvoorstelling: "Piranha", 16 jaar.
Za.: 24.00 uur.
EUROCINEMA IV, tel. 01720-20800
"Class of 1984", 16 jaar. Dag.: 13.30,
18.45 en 21.15 uur. Zo.: 13.45,16.15,18.45
en 21.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Class of 1984", 16
jaar. Za.: 24.00 uur.
VOORSCHOTEN
"Banana Joe", a.l. Vr. en za.: 1
19.30 uur; zo. en wo.: 15.45 uur.
"Vrijdag de 13e", 16 jaar. Do.: 21.15 uur;
vr. en za.: 21.30 uur. Zo.: 18.15 uur. Wo.:
20.30 uur.
"Confidence pour confidence", 16 jaar.
Zo.: 21.00 uur. Ma. en di.: 20.30 uur. Di.
ook: 13.30 uur.
Kindermatinee: ^'De avonturen van
14.00
Pietje Bell", a.l. Za.,
CITY I
"Brittannia Hospital". Do.: 14.45, 20.00
uur. Vr., za., zo.: 14.45, 18.45 en 21.15
uur. Ma., di.: 20.00 uur. Wo.: 14.45, 20.00
CITY II
"De vloek van de mummie". Zie City I.
CITY III
"Last tango in Paris". Zie City I.
CITY IV
"Pruimenbloesem". Do.: 14.45, 20.00
Vr.: 14.45, 18.45, 21.15
Exposities
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Lakenhal - Leidse Atliers III: Krijn
Giezen, Fer Hakkaart en Frans de Wit,
tot 2/1, Floris Verster en tijdgenoten, tot
12/12.
Galerie Van der Vlist - Botermarkt 3,
"Kunst als geschenk", Willy Behnfante
pastels en grafiek; Machteld Hooyen
gouaches, Denkor tekeningen, nov en
dec. di. t/m za. van 10-17 uur.
Wassenaar - Auberge de Kieviet, kant-
borduursels van Ena Stok-van Es
(EVE), tot 7/1, 9-12 en 15-19 uur (beh.
ma.).
Rijksmuseum voor Volkenkunde - ten
toonstelling van Japanse prentkunst,
tot 9/1, ma t/m za van 10-17 uur, zo en
feestdagen van 13-17 uur.
Ziekenhuizen
Bezoekuren St. Elisabeth-Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14 00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitslui
Sportmedisch Advies Centrum:
Volwassenen: dagelijks n 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur Klas »afd: dage
lijks van 11.15-12 00 uur, va.i 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot)
18.30-19.30 Bezoektijden kinderafdelingen.
Kinderafdeling dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14 00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur
Academisch
Tel 269111
/oor alle patiënten (behalve kindereni
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 00 uur.
Pracmaturenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
niks gezellig.. de
professor is ziek...
nou jah y heeft te
veel kracht in zich.
.y gaat u zitten
professor....
/-aar voorzich
tig graag.
HJ heerr een soort oerkracht-
koek gegeten,/-aar oat is een
heel verhaal.de voordeur is ook
al kapot..haal de tiav-erkist jol-
llpop, we heb0en,een 9r0kken-
Ars Studio - Pieterskerkgracht 9, the
maexpositie landschappen, tot 15/12,
ma t/m do. van 9-12 uur en 19-21.30 uur,
za. en zo. 13-17 uur.
Art Tea House De Oude Rijn Stille
Mare 4, gouaches en schilderijen van
Salim, t/m 6/12, di. t/m za. van 10-19 uur
do. van 10-21 uur. zo. van 11-18 uur ma
van 12-18 uur.
Stadhuis - toto-impressie van het pop
festival gehouden in het Van der Werff-
park, van de groep Reflex '82, t/m 19/12,
Galerie Denise Stephan - Tentoonstel
ling Frans de Wit en Fer Hakkaart, t/m
2/1, vr. za, zo van 13.30 - 17.30 uur.
Wassenaar - Art Gallery Gérard, ten
toonstelling Hollandse en Franse ro
mantici en impressionisten, t/m 11/12,
11-17 uur, zo 13-17 uur.
specia
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek.
Dagelijks 15.00-15 45 uur en 18.30-19.0C
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kart er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden "s middags 14.30-15.15
uur. 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking 's ochtends
11 00-11 30 uur. Extra bezoek vuor va
ders op de kraamafdeling 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, "s middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bg het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel: 020-175000)
Coud'...juwelenJ
Ongelooflijk.'!.'
Hoe hebben die IA Dat /s niet meer
dat daar echt'. WJ dromen.'
IT
Grootmowkn t.»gr
boter. 1 rrtleprl
V» 1 vantlirvla. 1
pel rode vruchtengrl
of rode jam
Schil de appel, rrrwg
«nyd de appel m blok
Schep de a
Gameer met gelei of
/Dudcl lieuius
1 december 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant
Te Alexandrié is in de akte
van beschuldiging aan den ge
wezen aanvoerder der opstan
delingen. Arabi-pacha, ten las
te gelegd: 1. in strijd met de
krijgswetten in den ochtend
van 12 Juli de witte vlag gehe-
schen en op hetzelfde oogenblik
het plunderen en in brand ste
ken van Alexandrié gelast te
hebben; 2. de Egyptenaren op
geruid te hebben tot het opvat
ten van de wapenen tegen den
khedive (onder-koning, Red.); 3.
ondanks het bericht van den
vrede den oorlog voortgezet te
hebben; 4. tot burgeroorlog aan
gehitst en verwoesting, moord
en plundering over het geheele
gebied van Egypte veroorzaakt
te hebben. Tegen al deze misda
den is de doodstraf bedreigd
Vijf andere beklaagden worden
beschuldigd van medeplichtig
heid aan sommige der bovenge
noemde misdaden.
Vijftig jaar geleden:
In Lemberg zijn Poolsche stu
denten na een drinkgelag in
woordenwisseling geraakt met
een i ge personen van Joodse he
afstamming, waarbij de mes
sen getrokken werden. Eén stu
dent werd zoo ernstig gewond,
dat hij kort daarop ts bezwe
ken. Twee andere studenten
kregen ernstige verwondingen
Hevig opgewonden door deze
gebeurtenissen, wilden natio
nalistische studenten gisteren
antisemitische betoogingen
houden, een ige joden werden op
straat overvallen, doch de poli
tie wist verdere botsingen te
voorkomen
Intusschen wordt nader ge
meld. dat in Lemburg. na de be
grafenis van den omgekomen
student. Joodsche voorbijgan
gers werden aangevallen en
dat Joodsche winkels werden
vernield. Bu de begrafenis wa
ren zestigduizend personen op
de been. Vijftig personen wer
den gearresteerd Vele gewon
den moesten medische hulp in
roepen. Ook aan de universitei
ten van Warschau, Wilna, Kra
kau en Cserfochau ktcam het
tot bloedige botsingen Over het
aantal slachtoffers onder de Jo
den zijn geen gegevens ver
strekt
Volgens berichten uit Sjang
hai zijn Japansche troepen in
de provincie Jehob tot den aan
val overgegaan Vliegtuigen
wierpen strooibiljetten uit,
ivaann werd gezegd, dat de Ja
panners twee divisies hebben
geconcentreerd om de provincie
te bezetten
