Troepen Amerika
niet verminderen
Wil de echte nu
naarJamin gaan?
Protectionisme
zal nog groeien
Verzet Congres
tegen MX-raket
3
Bruidsschat afgeschaft
Europese defensieministers bezorgd
Zuid-Afrika: harde lijn
Meer dan 300
Polen op
vrije voeten
Libanon is
geërgerd
over Israël
Aan de Nederlandse Vereniging van Spaanse Bisschoppen:
De leuke boodschappen haal je bij Jamin. ]jam'n
Na mislukken GATT
DINSDAG 30 NOVEMBER 1982
Buitenland
ATHENE (Reuter) - De socialistische regering van Griekenland heeft de
eerste stappen gezet op de weg naar afschaffing van het eeuwenoude
instituut van de bruidsschat.
Minister van justitie George Manghakis diende in het parlement een
wetsontwerp in ter modernisering van de gezinswetgeving. Hij had het
daarbij over een historische gebeurtenis en een streven om gelijkheid
van man en vrouw te verkrijgen en aanpassing van de wet die nog
wortelt in het Romeinse civiele recht.
Onder de voorgestelde maatregelen is de afschaffing van de bruidsschat
die ouders aan hun dochter moeten meegeven wanneer zij trouwt. De
bestaande wetgeving maakt die bruidsschat verplicht naar de mate van
de financiële draagkracht en maatschappelijke positie van de ouders.
Sociologen hebben jarenlang gepleit voor afschaffing omdat de bruids
schat huns inziens het huwelijk maakt tot een commerciële transactie.
Het wetsontwerp maakt man en vrouw gemeenschappelijk verantwoor
delijk, vervangt het vaderlijk gezag door het ouderlijk gezag waar het
de kinderen betreft en stelt buitenechtelijke kinderen gelijk aan de
binnenechtelij ke.
Ook voert het wetsontwerrp de echtscheiding bij wederzijds goedvinden
in en maakt een einde aan het zogenaamde "dode huwelijk" het
langdurig uiteenleven van gehuwde paren waarvan een der echtelieden
weigert in een echtscheiding toe te stemmen.
BRUSSEL - De Europese defensieministers maken zich zorgen over voorstellen in het
Amerikaanse Congres om de Amerikaanse troepensterkte in Europa te verminderen.
Het gaat daarbij met name om een voorstel van senator Stevens uit Alaska om de
350.000 man tellende Amerikaanse troepenmacht in Europa met 23.000 te verminderen
als pressiemiddel voor de Europeanen om meer aan hun eigen defensie te doen. De
Amerikaanse regering is tegen dit voorstel, dat in december in behandeling komt.
Steun uit VS
voor Europese
vredesbeweging
DEN HAAG (ANP) - Ameri-
kaanse vredesbewegingen
gaan volgend jaar oktober de
monstraties in Europa onder
steunen door actie te voeren
bij ambassades van NAVO-
landen en bij fabrieken waar
onderdelen van kruisraket
ten en Pershing 22-raketten
worden geproduceerd.
Dit deelde de internationaal se
cretaris van het interkerke
lijk vredesberaad (IKV), Wim
Bartels, mede. Bartels was de
afgelopen week aanwezig bij
een conferentie van de over
koepelende werkgroep van
bewegingen tegen nieuwe
wapensystemen in St. Louis
(Missouri).
JOHANNESBURG (AFP) - Een grote meerderheid van de blanke Zuid-
afrikanen vreest een terroristische dreiging en een communistische
aanval op de republiek en is voorstander van een harde lijn bij de
bestrijding hiervan. Dat zijn de belangrijkste resultaten van een opinie
peiling van het Zuidafrikaanse instituut voor internationale zaken on
der 1900 blanken.
Kranten in Zuid-Afrika concluderen dat uit de peiling - de eerste in haar
soort - blijkt dat er in Zuid-Afrika eenstemmigheid bestaat over een te
voeren harde buitenlandse politiek. Tachtig procent van de blanken is
voorstander van harde acties en zelfs preventieve acties tegen alle ter
roristische bases in buurlanden.
Zeventig procent gaat akkoord met een volledige stopzetting van Zuid
afrikaanse voedselexporten naar landen die guerrillastrijders van de
verboden anti-apartheidsbeweging ANC of de Namibische bevrijdings
beweging Swapo steunen of onderdak verlenen. Verder gelooft zeven
tig procent van de blanken in de mogelijkheid het Namibische conflict
op te lossen door Swapo gewapenderhand te verslaan. Zestig procent is
tegen onderhandelingen met de Swapo.
Wat betreft het binnenlands beleid gelooft driekwart van de blanken dat
vroeg of laat de situatie in Zuid-Afrika zal uitmonden in een burgeroor
log en een chaotische situatie te vergelijken met die in Namibië.
De Nederlandse minister van de
fensie De Ruiter zei gisteren in
Brussel, na afloop van de verga
dering van de Euro-groep, waar
in de Europese NAVO-defensie-
ministers overleg plegen: „De
aanwezigheid van de Ameri
kaanse troepen is een duidelijk
teken van Amerikaanse betrok
kenheid bij de Europese defen
sie en laat dat zo blijven". Zijn
Britse collega Nott noemde
eventuele aanvaarding van Ste
vens' voorstel „schadelijk en op
zijn minst destabiliserend" voor
de NAVO-defensie.
De Europese defensieministers
menen dat de groeiende Ameri-
Kabinet Italië
ROME (AFP/Reuter) De Italiaan
se Republikeinse partij van aftre
dend premier Giovanni Spadoli-
ni heeft gisteren laten weten dat
zij geen deel wil uitmaken van
een coalitiekabinet onder leiding
van Amintore Fanfani, de chris
ten-democraat die in de jaren
vijftig en zestig vier keer eerste-
minister is geweest.
Na een vergadering van vijf uur be
sloten de Republikenen niet mee
te doen omdat Fanfani's pro
gramma ten aanzien van de ge
zondmaking van de economie
naar hun zin niet drastisch ge
noeg was.
kaanse kritiek op de Europese
defensie-inspanning niet terecht
is. Zij willen de voorlichting
daarover in de Verenigde Staten
drastisch gaan verbeteren en
overwegen onder meer een spe
ciaal NAVO-voorlichtingsbureau
in de Verenigde Staten te ope-
In hun slotverklaring benadruk
ken de NAVO-ministers dat de
Europese defensie-inspanning
2,5 miljoen man omvat, ongeveer
75 procent van de parate NAVO-
grondtroepen levert, alsmede 75
procent van de tanks, 65 procent
van de luchtstrijdkrachten en 60
procent van de oorlogsschepen.
De ministers menen dat Europa
deze defensie-inspanning alleen
kan voortzetten op basis van een
gezonde Europese defensie-in
dustrie. Zij beklagen zich erover
dat de Europeanen momenteel
haast tien keer zoveel wapens in
Amerika kopen als de Amerika
nen in Europa. Minister De Rui
ter onderstreepte dat dit „extra
pijnlijk is" uit het oogpunt van
de werkgelegenheid in deze eco
nomisch moeilijke tijden. Deze
verhouding zou nog eens ver
slechteren op grond van wetge
ving in het Amerikaanse Con
gres die de invoer van Europese
wapens in Amerika zou belem-
De Europese defensieministers
vinden dat de Amerikaanse rege
ring zich actiever moet opstellen
om het tweerichtingsverkeer tus
sen Europa en de Verenigde Sta
ten in de wapenhandel meer
evenwichtig te maken en Europa
ook eerder bij nieuwe technolo
gische ontwikkelingen zou moe
ten betrekken.
Na afloop van de vergadering had
minister De Ruiter nog een kort
onderhoud met de Portugese
staatssecretaris van defensie
Pardel over de bouw van drie
door Nederland ontworpen fre
gatten voor de Europese marine.
Dat gesprek leverde niets nieuws
op; de financiering van het pro
ject is nog steeds niet rond.
Chemische wapens
WASHINGTON (Reuter) - De
Sowjet-Unie heeft de kritiek van
de wereld in de wind geslagen en
gebruikt nog steeds verboden
chemische toxicologische wa
pens in Laos, Cambodja en Af
ghanistan. Dat zegt de Ameri
kaanse minister van buitenland
se zaken, Georg Shultz in een
rapport dat gisteren is aangebo
den aan het congres en de Ver
enigde Naties.
Het is het tweede Amerikaanse
rapport over de kwestie. Al in
maart beschuldigden de VS de
Russen in een rapport van ge
bruik van chemische en toxico
logische wapens die volgens in
ternationale wetten verboden
zijn.
BEIROET/JERUZALEM (AFP/
UPI/Reuter) - Libanon wil met
Israël uitsluitend onderhandelen
over terugtrekking van de Israë
lische troepen, maar "niet op de
voorwaarden van Israël". Ook
kunnen in die besprekingen niet
tegelijkertijd de toekomstige po
litieke betrekkingen worden ge
regeld. Libanon wil simpelweg
dat de besluiten van de VN-Vei-
ligheidsraad, die terugtrekking
van Israël zonder voorwaarden
en eisen voorschrijven, worden
uitgevoerd.
Dit heeft de Libanese premier Waz-
zan gisteren tegenover de pers
verklaard als reactie op de stand
puntbepaling van het Israëlische
kabinet. Israël wil niet alleen dat
er beurtelings in Beiroet en Jeru
zalem wordt onderhandeld, maar
ook dat er zowel over veiligheid
als toekomstpolitiek wordt ge
sproken.
Ook wil Israël dat er niet-militaire
functionarissen van hoge rang de
onderhandelingsdelegaties zul
len leiden.
WARSCHAU (DPA/Reuter) - De
afgelopen dagen zijn ruim drie
honderd Polen uit gevangen
schap ontslagen.
Regeringswoordvoerder Jerzy Ur
ban verklaarde eerder deze
maand dat op dat moment nog
1000 Polen waren geïnterneerd.
Volgens het Poolse persbureau wa
ren de vrijlatingen mogelijk in
verband met de toenemende nor
malisering in het land. Waarne
mers houden er rekening mee
dat het parlement, als het op 13
december in vergadering bijeen
komt, de staat van beleg opheft
en akkoord gaat met de herin
voering van een burgerbewind.
Afgelopen weekeinde gaf de on
dergrondse leiding van het ver
boden vakverbond Solidariteit
een verklaring uit, waarin wordt
geëist dat alle gevangenen eerst
worden vrijgelaten, voordat er
een "duurzaam bestand" met de
autoriteiten kan komen.
"De onderhandelingen zullen wat
ons betreft niet over politieke as
pecten gaan, of er nu een politie
ke of militaire functionaris aan
het hoofd van de Libanese dele
gatie staat. Ze zullen louter en al
leen een veiligheidskwestie be
treffen, namelijk die van terug
trekking van de Israëlische troe
pen", aldus een geïrriteerde Waz-
zan.
Ergernis klonk ook door in de
woorden van de Libanese presi
dent Gemayel die gisteren ver
klaarde: "De Amerikaanse rege
ring staat voor honderd procent
aan onze kant, maar zodra wij het
ene probleem hebben opgelost,
maken zij (de Israëliërs) weer een
nieuw probleem".
Gemayel gaf er overigens blijk van
weinig optimistisch te zijn over
het verloop van de onderhande
lingen onder leiding van de VS.
Volgens het staatshoofd bete
kent de hulp van Washington bij
het overleg niet, dat hulp van an
dere landen is uitgesloten. "Wij
kunnen de rol van de Sowjet-
Unie niet negeren. Wij zullen
eventuele steun van die kant niet
afslaan."
In Washington gaf het ministerie
van buitenlandse zaken gisteren
uiting aan zijn teleurstelling over
het feit, dat de onderhandelingen
tussen Israël en Libanon nog
niet zijn begonnen.
Libanon heeft gisteren tijdens een
bijeenkomst met hoge Ameri
kaanse, Franse en Italiaanse di
plomaten officieel verzocht om
versterking van de vredesmacht
in Beiroet van 4.000 tot 30.000
TULLAHOMA (AP) - Pogingen om de stoffelijke overschotten te bergen
van drie mensen die bij een explosie in een test schacht (zie foto) voor een
MX-raket om het leven zijn gekomen, moeten waarschijnlijk twee dagen
worden opgeschort, omdat een grote hoeveelheid water in de schacht
wordt gepompt. Dit is gisteren bekend gemaakt door een ivoordvoerder
van de Amerikaanse luchtmacht.
Het stoffelijk overschot van een vierde man, die 21 meter boven de ande
ren werkzaam was toen de brand uitbrak, werd zondag door reddings
werkers uit de 76 meter diepe schacht verwijderd.
De vier mannen kwamen zaterdag om het leven toen zij bezig waren
gesteende en een hoeveelheid vaste brandstof te verwijderen, dat in de
schacht achterbleef na de ontploffing van een MX-raketmotor op 17 no
vember. De explosie vond plaats tijdens het testen van de tweede fase
motor van de raket.
WASHINGTON (GPD) - De 26 mil
jard dollar die president Reagan
wil besteden aan de opstelling
van de nieuwe intercontinentale
kernraket MX leveren slechts
een betrekkelijk geringe bijdra
ge aan de Amerikaanse strategi
sche bewapening. Dit zegt de re
kenkamer van het Congres. De
MX zou 5 tot 13 procent van de
strategische kernbewapening
vormen tegen de tijd dat in 1996
alle nieuwe raketten, onderzee
boten en bommenwerpers, waar
aan Reagan 180 miljard dollar
denkt te besteden, klaar zijn.
In de volksvertegenwoordiging,
die binnen dertig dagen een uit
spraak moet doen, bestaat veel
verzet tegen de voornemens van
de president: enerzijds bij tegen
standers van méër nieuwe kern
wapens, anderzijds onder voor
standers van een sterkere Ameri
kaanse nucleaire macht, die niet
geloven dat de nieuwe wapens in
hun dicht opeen gepakte forma
tie. tegen een Russische aanval
bestand zijn en blijven.
Te zelfder tijd beginnen zich de
scheidslijnen duidelijker af te te
kenen tussen degenen die me
nen dat Reagan door het bouwen
van nieuwe lanceerinrichtingen
het SALT 2-verdrag schendt
(waaraan de VS en de Sowjet
Unie zich bij onderlinge afspraak
houden) en anderen die niet al
leen vinden dat SALT 2 onaange
tast blijft, doch ook willen toela
ten de MX-raketten met een anti
raket systeem te beschermen
wanneer de Russen een manier
hebben gevonden om dit Ameri
kaanse vergeldingswapen te ver
nietigen.
ADVERTENTIE
Jamin is de specialist bij uitstek als het om Sinterklaas lekkernijen gaat. Van specu
laaspoppen tot marsepeinen bananen. Van pepernoten tot een amandelvrijster. Chocoladclencrs
van A tot Z. Van gewone lekkernijen tot specialiteiten die je nergens anders tegenkomt. Kortom:
De wereldhandelsconferentie
in Genève eindigde gisteren
in een kleine chaos, met een
lange ry sprekers die alle
maal kwamen vertellen wat
zy voor aan- en opmerkingen
hadden by de slotverklaring.
De gummi bewoordingen
waarin de aanbevelingen van
de eerste GATT-ministers-
conferentie in bijna tien jaar
zijn gesteld, laten alle ruimte
voor tegenstrijdige interpre
taties.
Teleurstelling is altijd een func
tie van de verwachtingen die
men tevoren heeft. Staatsse
cretaris Bolkestein voor bui
tenlandse handel had niet
zulke hoge verwachtingen,
en is derhalve ook niet echt
teleurgesteld. Zijn conclusie
valt „redelijk positief uit", de
conferentie is tenministe niet
ruziënd uit elkaar gegaan.
Amerika's onderhandelaar Wil
liam Brock was negatiever in
zyn oordeel. Hij sprak van
een „halve mislukking". Niet
onbegrypelyk, omdat Was
hington zijn zinnen had gezet
op tastbare resultaten, zowel
op het punt van de handel in
agrarische produkten, als in
diensten.
De tegenstelling tussen West-
Europa en Amerika bepaalde
het beeld van de mammoet-
conferentie volledig. Terwyl
de EG, en dan met name
door
Ruud Kreutzer
Frankrijk, zich verzette tegen
allerlei fraaie voornemens die
toch onhaalbaar zouden blij
ken, wilde de VS middels de
ze bijeenkomst de vryhandel
in de wereld nieuwe impul
sen geven. Dat laatste is in
deze economisch moeilijke
tijd - een zinsnede die overi
gens bijna in ieder betoog te
rugkwam - een pure illusie
gebleken.
Een succes is de conferentie in
elk geval niet geworden. De
ontelbare handelsgeschillen
die geen land of produkt on
gemoeid laten, zijn hoogstens
wat scherper aan het licht ge
komen. Alle landen maken
zich zonder uitzondering
schuldig aan handclsbeper-
kingen om de eigen industrie
of landbouw te beschermen.
Als er al landen zijn waar dat
minder voor geldt. Neder
land misschien, dan is dat al
leen omdat het belang van
ons land dat voorschrijft.
Wat zal nu het effect zijn van
het bijna-fiasco in Genève?
De verstandhouding tussen
de belangrijkste handelsna
ties en blokken is zwaar op
de proef gesteld door de kei
harde manier van onderhan
delen. Bij de teruglopende
wereldhandel - dit jaar voor
het eerst sinds lange tijd ook
een absolute daling - wordt
de concurrentie harder, en
groeit de neiging tot afscher
men van de eigen markt
Ondanks de plechtige beloften
die de GATT-ondertekenaars
nu weer hebben gedaan, valt
te verwachten dat dit eerder
toe dan af zal nemen. Die
nuchtere constatering kan na
de bijeenkomst in Genève
met nog meer overtuiging
worden gedaan.
Met andere woorden, de trend
naar meer protectionisme is
in Genève niet gekeerd Dat
kan voor de wereldhandel, en
daarmee indirect voor de we
reldeconomie, funeste gevol
gen hebben. De teruglopende
handel is wel niet de oorzaak
van de huidige recessie (zoals
Frankrijk niet moe wordt te
betogen), maar kan de neer
waartse spiraal wel verster
ken. Voor een land als Neder
land is dat geen gunstig voor
uitzicht
Staatssecretaris Bolkestein
heeft in Genève de voorzich
tige lijn gevolgd die past bij
de belangen van Nederland
als handelsnatie bij uitstek
Binnen de EG, waar de span
ningen binnenshuis af en toe
hoog opliepen, kwam hy met
overtuiging op voor een ge
matigde en soepele houding
ten opzichte van de handels
partners. Daarin is zijn eerste
buitenlandse optreden als be
windsman succesvol te noe
men.
Het belangrijkste politieke ge
volg van het byna fiasco in
Genève is zonder twijfel, dat
aan de lange reeks geschillen
tussen Amerika en de EG een
nieuw hoofdstuk toege
voegd. Het Amerikaanse on
genoegen over de Europese
landbouwpolitiek is op het
niveau van botte chantage
aangeland. Maar liefst negen
senatoren, uit staten die voor
al door graan- en pmdaboe-
ren worden bevolkt, hadden
de oversteek gemaakt om on
verhulde dreigementen te la
ten horen aan het adres van
de Europese Gemeenschap.
Later namen officiële delega
tiewoordvoerders deze drei
gementen zelfs over.
Wanneer het Amerikaanse
Congres in januari voor het
eerst in nieuwe samenstel
ling vergadert, mag het nie
mand verbazen wanneer wet
ten zullen worden aangeno
men die neerkomen op dum
ping van de Amerikaanse
graan- en boteroverschotten
op de wereldmarkt Een open
handelsoorlog is dan onver
mijdelijk.
Eind van deze week spreken de
landbouwministers van de
OESO-landen met lkaar in
Parijs, en over een week of
twee komt een zware Ameri
kaanse regeringsdelegatie
(onder meer Broek, land
bouwminister Block en mi
nister van buitenlandse za
ken Shulz) naar Brussel om
nog eens een laatste poging
te doen de problemen op te
lossen.
Japan heeft zich aan het steek
spel bijna geheel onttrokken,
een staaltje van diplomatiek
vernuft dat alom bewonde
ring maar ook irritatie op
wekte. Het was alsof sommi
ge Europese ministers zich
pas te laat herinnerden dat zij
ook met Tokio een appeltje te
schillen hebben. Dat Japan
in Genève de dans is ont
sprongen, vormt natuurlijk
maar een kortstondig uitstel
van executie. Het ongeduld
van Europa is door de Japan
se vertragingstactiek per sal
do alleen maar vergroot.
De EG zag haar wens voor een
selectieve vrywaring niet ge
honoreerd. De Europese Tien
willen een verruiming van de
ontsnappingsclausule in bat
GATT-eontract, die om
schrijft onder welke om-
standheden GATT-regels
mogen worden opgeschort
DE EG wil in geval van ern-
Bolkestein
stige marktverstoring de mo
gelijkheid èén bepaald pro
duct uit èèn bepaald land aan
de grens kunnen tegenhou
den Dit verlangen gaat regel
recht in tegen de grondge
dachte van de GATT over
eenkomst, namelyk dat alle
landen gelyk moeten worden
behandeld.
De poging om een compromis
te vinden zyn ook hier vast
gelopen op verzet van de ont
wikkelingslanden. De EG
moest genoegen nemen met
het opnemen van een door
Europees commissaris Hafer
kamp voorgelezen „toelich
ting" in het protocol van de
ministersconferentie, en niet
in het slotdocument zelf.
Dit soort tekst-gevechten op de
vierkante centimeter hebben
het grootste deel van de ver-
gadertyd van de 700 gedele
geerde opgesoupeerd, met
als resultaat, dat de conferen
tie met een unanieme slot
verklaring is gekomen. Men
kan dat als succes zien, maar
in dat geval moet dat tegen
wel erg lage verwachtingen
worden afgezet
