c
c
Platvloerse elementen
in Kox "Dorian Gray
D
3
Vincents 'Mada'
is teveel Kylian
Desiréeoverdonderend
Guido Lauwaert met
overbodige trucjes
Onmogelijke komedie
MAANDAG 22 NOVEMBER 1982
LEIDEN Hoe iemand gedurende
ruim anderhalf uur het bekende
'Lijmen' van Willem Elsschot na-,
vertelt, daar kon men in het afge
lopen weekeinde in het LAK-
theater getuige van zijn. Dit lijkt
de allerminst enthousiaste inlei
ding op de beschrijving van een
avond, waarop acteur Guido
Lauwaert deze bekende roman
van Elsschot in een eigen bewer
king op toneel heeft gebracht.
Dez inleiding is echter niet negatief
bedoeld; alleen moet duidelijk
zijn, dat de voorstelling relatief
"episch", dat wil zeggen nogal
vertellend van structuur is, zodat
men nauwelijks van een soioto-
neelvoorstelling kan spreken.
Dat dit geen nadeel hoeft te zijn
en zelfs een waardevolle avond
kan opleveren, heeft Guido Lau
waert bewezen.
Vertellend vanuit het perspectief
van romanfiguur Laarmans,
speelt hij af en toe - zonder moei
zame overgangen Laarmans,
Boorman en andere voorkomen
de persone. Dat er veel verteld
wordt, is van essentieel belang
voor de karakteristieke ironise
rende toon van dit boek van Els
schot. En Guido Lauwaert is een
geboren verteller.
Daarom is het ook eens te meer on
duidelijk, waarom hij af en toe
meent trucjes ten opzichte van
het publiek te moeten toepassen
ten einde de aandacht niet te ver
liezen. Zo strijkt hij iemand uit
het publiek over het hoofd, geeft
hij schouderklopjes en gebruikt
hij een tas en een kledingstuk
van het publiek.
Zelfs de in zijn aantekeningen
boekje verdiepte recensent ont
kwam niet aan zijn spot. Een iets
minder directe confrontatie met
het publiek zou wenselijk zijn.
Dat is een opmerking uit princi
pe en - om misverstanden te
voorkomen - niet uit personlijke
geraaktheid.
WIJNAND ZEILSTRA.
UTRECHT - De derde serie voorstellingen van de opera
"Dorian Gray" is niet het sterkste pleidooi voor deze Ne
derlandse opera geworden.
Bij de première in 1974 verraste dit
werk door het gevoel van theater
dat componist en librettist Hans
Kox bleek te bezitten en door de
effectieve wijze waarop het boek
"The Picture of Dorian Gray"
van Oscar Wilde in muziekthea
ter was omgezet.
Voor de tweede serie in 1977 had
Kox enkele wijzigingen aange
bracht, o.a. door het inkorten of
laten vervallen van de tussenspe
len en het omwerken van de titel
rol, geschreven voor counterte
nor, voor een "normale" tenor
(maar dan wel een met een uiter
mate soepele hoogte).
Enerzijds maakte dit een uitvoe
ring in de praktijk gemakkelij
ker, maar anderzijds viel daar
door ook een essentieel onder
deel weg van de onwezenlijke at
mosfeer in dit werk. De van de-
candentie en sensibiliteit door
trokken tekst van Wilde bleek nu
als opera al heel wat prozaïscher
en in de Utrechtse Stadsschouw
burg bevatte de première van
een nieuwe serie voorstelling gis
teravond zelfs elementen die
zonder meer melodramatisch en
platvloers aandeden.
In hoeverre de oorzaak gezocht
moet worden bij en verdere her
ziening van de partituur, is moei
lijk te zeggen. Zeker is wel dat
Kox als dirigent de neiging had
muzikale effecten sterk te over
trekken, alsof hij de toeschou
wers continu wilde bewijzen hoe
goed zijn partituur in elkaar zat
en hoe voortreffelijk het Radio
Kamerorkest raad wist met de
vele moeilijke solistische trekjes.
Nu speelde het orkest inderdaad
uitstekend en Kox heeft als com
ponist ook beslist geen slecht
werk afgeleverd, een werk bo
vendien dat het op het toneel uit
stekend kan doen, maar het is
LEIDEN - 'Onzin' zei André van
den Heuvel in de pauze van 'La
Vie est trop courte' (Het leven is
te kort) van de Franse blijspelac
teur André Roussin, toen hij ge
confronteerd werd met de stel
ling, dat minstens vijf begaafde
acteurs en actrices moeizaam
met een vliesdunne tekst mani
puleerden. 'Een slechte tekst
kun je niet goed acteren'. Daar
sta je dan. Kitty Janssen en And
ré van den Heuvel zijn een actri
ce en een acteur, die echt wel wat
presteren. Vooral het spel van
Kitty doet je steeds weer realise
ren, dat begaafde actrices in Ne
derland door het begrensde taal
gebied een oneerlijke achter
stand hebben op hun Engelstali
ge collega's. Maar toch. Geen
moment tijdens voorstelling za
terdagavond in de Leidse
Schouwburg kon ik me aan de
indruk onttrekken, dat vooral
Georgette Hagedoorn en Kitty
Jansen met veel allure en vak
manschap een bloedeloze tekst
transfusies gaven. Was het toe
vallig dat 'Het Leven is te kort'
het beeld opriep van de restaura
teur, die geconfronteerd wordt
met een door een onverlaat ern
stig beschadigde 'Nachtwacht'?
Hij realiseert zich voor het her
stel nauwelijks een marge te heb
ben. In die positie bevinden Liz
Snoyink, Cees Heyne, Georgette
Hagedoorn, Kitty Janssen en
André van den Heuvel zich nu
ook. Niet ongetalenteerd onder
nemen ze een dappere poging
het vakmanschap van André
Roussin aan te tonen. Maar een
scherp waarnemer kan toch niet
heen om de opeenvolging van
obligate grapjes en wel zeer sim
pele woordspelingen. Wat vooral
Georgette Hagedoorn vervol
gens met de verbale handreikin
gen van Roussin doet grenst aan
het schier onmogelijke. Door
haar intonatie, articulatie en ti
ming maakt ZIJ de woorden
grappig, de zinnen alert, de uit
drukkingen koket. Omdat André
van den Heuvel weet hoe een
'halfzachte postzegelverzame
laar' kijkt, reageert, loopt en
praat, is de figuur van Felix grap
pig. Maar echt niet door wat
Roussin hem laat zeggen.
BERT KOEKEBAKKER
Roberta Alexander en Philip Langridge in 'Dorian Gray
wel vermoeiend om daar continu
met de neus bovenop gedrukt te
worden. (Met een ijle counterte
nor in de hoofdrol zou dat ook
onmogelijk geweest zijn).
Op het toneel had een nog grotere
vergroving plaatsgevonden en
daar was de verfijning van Wilde
scenisch vertaald in een overdre-
vén en soms ook ridicuul realis
me dat werkelijk niets meer aan
de verbeelding overliet. Het
dieptepunt werd gevormd door
de beide slottaferelen met eerst
een quasi-diepzinnig schaakspel
met symbolen en vervolgens een
sterfscène die niet misstaan zou
hebben in vooroorlogs volksto
neel.
Enkele wijzigingen in de bijrollen
bleken geen verbeteringen, maar
daartegenover stonden enkele
ervaren en overtuigende hoofd
rollen, met name van Roberta
Alexander als een ontroerende,
met veel warmte zingende Sybil
Vane en Timothy Nolen ais een
meedogenloze scepticus die per
fect aansloot bij Wilde's portret
tering van Lord Henry.
Philip Langdrige wist zich met
veel bravoure door de veeleis-
dende titelrol heen te slaan, maar
maakte het eeuwig-jongensachti
ge van Dorian niet waar. Lieuwe
Visser en Jan Blinkhof ontbrak
het niet aan inzet, maar het kost
te hen wel moeite het tweedi
mensionale karakter van resp.
Basil Hallward en James Vane te
doorbreken.
"Dorian Gray" van Hans Kox is
morgenavond (23 nov.) in Sche-
veningen te zien en vervolgens
op 30 november, 1, 6 en 7 decem
ber in Amsterdam.
PAUL KORENHOF
SCHEVENINGEN - Het is opvallend hoe sterk de invloed van Jiri Ky
lian doorklinkt in het werk dat andere choreografen voor het Neder
lands Dans Theater maken.
Ook in het ballet "Mada". waarmee de 24-jange choreograaf en NDT-
danser James Vincent in het Circustheater debuteerde, is veel van Ky-
lians' bewegingstaal te herkennen.
De vloeiende, wervelende patronen en de grote dynamiek, die kenmer
kend zijn voor Kylian. beheersen dit werk van Vincent "Mada" bevat
veel atletisch heiwerk. glijpartijen en verstrengelingen, waaruit een
voor een eerste werk grote beheersing van de stijl blijkt. Daardoor is
"Mada" een sierlijk kijkspel geworden, met als enige en grote bezwaar
het ontbreken van een eigen visie.
De manier waarop emoties in bewegingen zijn vertaald is gracieus, maar
weinig oorspronkelijk. Vincent dekt zich in het programmaboekje al
tegen deze kritiek in door te zeggen, dat het juist goed is iets terug te
vinden van mensen (Kylian) van dat niveau. Anders zou ik niet genoeg
hebben geleerd, vindt hy. Er is echter een verschil tussen iets en een
heleboel. Vincent had kunnen proberen de invloeden van Kylian meer
op een eigen manier te verwerken
Overigens bevat "Mada" ook een aantal vondsten, die wel oorspronkelijk
zijn De mooiste daarvan is het plaatsen van twee danseressen op een
plateautje met wieltjes. Met wapperende rokken worden ze door hun
partner rondgezwaaid. Ook de bewegende dansers onder een doek ge
ven een mooi theatereffect
Met zijn thematiek komt Vincent eerder in de buurt van William Forsy-
the. Mada is een vrouw op de rand van de waanzin. Ze wordt verbeeld
door vier danseressen. Eén daarvan toont haar zoals ze is. Een ander
danst haar ideaalbeeld van zichzelf. De overige twee laten zien hoe de
buitenwereld haar ziet. Die buitenwereld bestaat uit mannen, die voor
een deel alleen in haar eigen fantasie bestaan
Daar moet wel bij aangemerkt, dat die inhoud zonder de programmatoe
lichting nooit duizelijk zou zijn geworden. Waar Forsythe de ver
scheurdheid van zijn personages in de dans tot uitdrukking brengt,
werkt bij Vincent de oplossing van een quadrofonische persoonlijk
heid nogal verwarrend.
"Mada" zit in één programma met "November steps" en de "Glagoliti-
sche mis", twee hoogtepunten uit het werk van Kylian. Daardoor wordt
het verschil tussen de meester en de leerling nog eens extra geaccen
tueerd.
ARIEJAN KORTEWEG
LEIDEN - 'Desirée' van Norman
de Palm is overal in de pers aan
gekondigd als het "schrijnende",
"schokkende" en "onthutsende"
beeld van een tot waanzin gedre
ven vrouw. Zaterdagavond kon
men in het LAK-theater voor
zichzelf nagaan, in hoeverre men
deze beoordelingen wil onder
schrijven. Ook hier moet gecon
stateerd worden, dat je als toe
schouwer na afloop van het stuk
volkomen overdonderd bent
door de tragiek en de wanhoop
van deze Desirée. En dat komt in
hoofdzaak door het spel van Ma
rian Rolle, dat de toeschouwer
gedurende deze anderhalf uur
durende voorstelling geen mo
ment los laat. Op het toneel staan
een tafeltje met een madonna
beeldje en devotiekaarsen, een
koelkast, gootsteen, oven, bu
reau, kapstok en een bed. Deze
attributen vormen samen met de
met krantenpapier behangen
muren het trieste decor by dit
trieste leven. Desirée's minnaar,
de vader van haar kind. heeft
haar verlaten. Haar moeder, wier
portret boven het bed hangt, is
overleden. En door haar werk
geefster is zij ontslagen. Tegen
deze achtergrond speelt zich
haar afschuwelijke daad af: Desi
rée heeft vooral uit wanhoop en
een heel sterk zonden- en schuld
bewustzijn (zelfs het gehuil van
haar dochter ziet ze als het werk
van de duivel) haar kind in de
oven om het leven gebracht. Als
het stuk begint, komt Marian
Rolle op met een kartonnen
fruitdoos in haar armen, waarin
zo suggereert zij door haar spel
- haar kind ligt. Ze voedt haar
dochtertje met melk en pap.
een lange reeks van zelfgesprek
ken en gesprekken met haar
moeder, haar minnaar, de dokter
en Father Siego. Daarbij toont zij
een zeer breed scala van emoties,
die reiken van psychotische
wanhoopsaanvallen tot humoris
tische ogenblikken, waarin zij
bijvoorbeeld de wasmiddelen
en cosmetica-reclame nabootst,
en tot hele ingetogen momenten,
waarop zij bijvoorbeeld een kin
derliedje neuriet Deze uitersten
van wanhoop, uitzinnig ge
schreeuw en verstild gejammer
gaan soms razendsnel in elkaar
over. Dat vergt enorm veel van
het spel van Manan Rolle. die
daarmee dat ook zeer veel be
wondering afdwingt. Het vraagt
ook veel van de toeschouwer, die
zaterdagavond in het LAK een
benauwende theaterervaring
kon opdoen.
WIJNAND ZEILSTRA.
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Blade Runner", da,
14.30,19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.15,16.30,
19.00 en 21.15 uur, 12 jr.
LIDO 1 (124130): "The entity", 14.30,
19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.30,16.45, 19.00
i 21.15 uur, 12 jr.
LIDO 2: "Van de koele meren des
doods", da. 14.30,19.00 en 21.15 uur. Zo:
14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
LIDO 3: "Ademloos", da. 19.00 en 21.15
uur. Do, vrij, ma en di ook: 14.30 uur, al.
Kindermatinee: "The Aristocats", za, zo
en wo: 14.30 uur. Zo ook: 16.45 uur
LIDO 4: "Smaak van water", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.30, 16.45, 19.00
en 21.15 uur, 16 jr.
STUDIO (133210): "Monthy Python live
at the Hollywood bawl", da. 14.30, 19.00
en 21.15 uur. Zo: 14.30, 16.45, 19.00 en
21.15 uur, al.
TRIANON (123875): La pasante du sans
souci", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo:
14.15, 16.30, 19.00 en 2J.15 uur, 16 jr.
REX (125414): "Die Madchen von St
Tropez", da. 14.30,19.00 en 21.15 uur, 16
jr.
Bioscopen Alphen
(Voor reserveringen 01720-20980Ó)
EURO 1: "Van de koele meren des
doods", da. 13.30,18.30 en 21.15 uur. Zo:
13.30, 16.00, 18.30 en 21.15 uur. 16 jr.
Nachtvoorstelling: "The changeling",
EURO 2: "Butterfly", da. 18.45 en 21.15
uur. Do, vrij, ma en di ook: 13.30 uur.
Zo: 16.15, 18.45 en 21.15 uur. 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Butterfly", za: 24.00
uur. 16 jr.
Kindermatinee: "Heksen en bezemste
len", za, zo en woe: 13.45 uur.
EURO 3: "Piranha", da. 13.30, 18.45 en
21.00 uur. Zo: 13.45, 16.15, 18.45 en 21.00
uur. 16 jr
Nachtvoorstelling: "Piranha", za: 24.00
uur. 16 jr.
EURO 4: "Young doctors in love"da.,
13.30,18.45 en 21.00 uur. Zo: 13.45,16.15,
18.45 en 21.00 uur, al.
Nachtvoortselling: "Meisjes die man
nen in de hand houden", za 24.00 uur, 18
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 0171-4354)
GREENWAY: "Goldfinger", do 20.30
uur; vrij 14.30 en 19.30 uur; za 15.45 en opperhoofd"
Bioscopen Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Rose Mary killer's", do 14.45
en 20.00 uur. Vij, za en zo: 14.45,18.45 en
21.15 uur. Ma en di 20.00 uur. Woe 15.45
en 20.00 uur, 16 jr.
CITY 2: "Dodenrit", zelfde tijden als Ci
ty 1.
CITY 3: "Making love", zelfde tijden als
City 1.
CITY 4: "Het naakt restaurant" do, 14.45
en 20.00 uur. Vrij: 14 45. 18.45 en 21.15
uur, 16 jr. "Ben Hur", za 20.00 uur Zo
14.45 en 20.00 uur. Ma, di en woe: 20.00
uur, 12 jr.
Kindermatinee: Winnetoe het grootste
14.3
Exposities
Lakenhal - Leidse Atliers III: Krijn
Giezen, Fer Hakkaart en Frans de Wit,
tot 2/1, Floris Verster en tijdgenoten, tot
Leiderdorp - gemeentehuis, weefkleden
van A.E. Sassen-van Wermeskerken,
Hanneke Schuitema keramische pias-
Ars Studio - Pieterskerkgracht 9, the
maexpositie landschappen, tot 15/12,
ma Vm do. van 9-12 uur en 19-21.30 uur,
za. en zo. 13-17 uur.
Art Tea House De Oude Rijn - Stille
Mare 4, gouaches en schilderijen van
Salim, fm 6/12, di. t/m za. van 10-19 uur,
do. van 10-21 uur. zo. van 11-18 uur, ma.
van 12-18 uur.
Stadhuis - foto-impressie van het pop-
24.00 uur. 16 ji
Scheepvaart
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Galerie Van der Vlist - Botermarkt 3,
"Kunst als geschenk", Willy Belinfante
pastels en grafiek; Machteld Hooyen
gouaches, Denkor tekeningen, nov en
dec. di. t/m za. van 10-17 uur.
Openbare Bibliotheek - tentoonstelling
van wandkleden van Hetty Piasmans
uit Noord-Brabant, tot 1/12, ma, woe, do,
10-20.30 uur, di. vr. van 10-17.30 uur, za.
10-13 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde - ten
toonstelling van Japanse prentkunst,
tot 9/1, ma t/m za van 10-17 uur, zo en
feestdagen van 13-17 uur.
Oegstgeest - Jacques van Bellen, Lange
Voort, expositie batik - paintings van
Jan Piet Enklaar, t/m 20/11, di t/m za van
8-18 uur, vr tot 21 uur.
Ziekenhuizen
Bezoekuren St. Elisabeth-Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19 30 uur Klasse afd dage
lijks van 11.15-12.00 uur, van 14.00-14 45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot)
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.00
18.30-19.30 Bezoektijden kinderafdelingen
Bezoekuren
ziekenhuizen
Dlaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmediscb Advies Centrum:
Kinderaldeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch £,iekennuis
Tel. 269111
/oor alle patiënten behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18 30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
Muzenhof - Gordijnsingel 4, olieverf
schilderijen van Alice Knufman, tot24/
11. ma t/m vr van 14-22 uur, za 9-14
Galerie Denise Stephan - Bakkersteeg
18-20, expositie Marry Hövig, collages
•en tekeningen, t/m 21/11, vr, za, zo van
13.30-17.30 uur
LAK-foyer - Levendaal 150, tekeningen
van Geert Baas, t/m 15/12.
Holiday Inn - Haagse Sehouwweg 10,
schilderijen Anny Casteelen en Alexan
der Sippel, t/m 24/11.
Kunstcentrum Langevoort - expositie
van werken van Frans Eradus, C.G. Eu-
link, Annelies de Graaf, A.J. Kuiper,
Joop van Ulden, tot 23/11, di, woe, do, vr
van 13.30 -17.30 uur. vr van 19-21 uur, za
van 12-17 uur
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kart er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur. 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling: 's avonds
19.30-20.30 uur Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15 30 uur, 's middags alleen
voorouders 14.30-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
hol (tel: 020-175000).
r-(LhidLlieu ins
22 november 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Aan een der politiebureels te
Brussel meldde zich kort gele
den een zekere K. uit Doornik
aan, onder het storten van
tranen verklarende dat hij
zijn tante met messteken had
gedood. De bijzonderheden
van het verhaal waren zoo
omslachtig, de wanhoop van
K., die zich van het leven wil
de berooven door zich over de
hooge trapleuning naar bene
den te storten, was zóó na
tuurlijk, dat men geen oogen-
blik aan de waarheid twijfel
de. Er werd naar Doornik ge-
telegrapheerd en nu bleek het,
dat de tante in quaestie zich
in levenden lijve en blaken-
den welstand te huis bevond.
K. was krankzinnig.
(Adv.) Henri Buckmann, Kok
en Pasteibakker van wijlen
Z.K.H. Prins Hendrik der Ne
derlanden. Haarlemmer
straat No. 82, Leiden. Aanne
ming van Diners en Soupers,
zoowel binnen als buiten de
stad met inbegrip van Tafel
goed, Zilver, Glazen, Servie
zen enz. Koude en Warme
Schotels. Schildpadsoep. Hu
zaren-Salade, Patés enz
(Adv.) Wegens Buitenland-
sche Aanvraag! Staande
klokken, met Spelwerk, an
tiek Zilver. Schilderijen ui
Olieverf, oud Porselein en
Aardewerk. Juweelen en Pa
relen. antieke Pendules wor
den tot den hoogst mogelijken
prijs ingekocht door M ixin
Rossum du Chattel. Haarlem
merstraat 114. Leiden
Vijftig jaar geleden
In de Kreuzkirche, een der
het
grootste kerken van War
schau en gelegen in de hoofd
verkeersstraat, us gisteren,
tijdens een godsdienstoefe
mng, de steenen vloer
presbyterium ingezakt
Twaalf personen stortten tn
den vier meter diepen graf
kelder en liepen zware ver
wondingen op. Onder de aan
wezigen ontstond een paniek,
die echter door het energiek
optreden der geestelijken
werd onderdrukt Daaraan is
het te danken, dat geen ver
dere slachtoffers zijn te be
treuren.
