Onbegonnen Werk
mm
Huiswerkklas is meer dan
verlengstuk van de school
"Je wordt al gauw
voor gek versleten"
Zwarte Piet moet pikzwart
zijn en met zijn ogen rollen
Tienjarig bestaan in Noord en de Kooi
PAGINA
Leiden
VRIJDAG 19 NOVEMBER 1982
Leidse kroniek
door Ruud Paauw -
Zelden zijn de begrotingsbehan
delingen van de Leidse ge
meenteraad zo saai, om niet te
zeggen levenloos geweest als dit
keer. Wat mismoedig zei ie
mand in de koffiekamer van
het stadhuis: "Vroeger maakte
de één de ander nog wel eens
uit voor Idi Amin, in de hitte
van de strijd. Dan hóórde je
tenminste nog eens wat. Het is
nu niets meer".
Misschien kwam dat door dc
nieuwe werkwijze via de com
missies waardoor de nodige
plooien al waren gladgestre
ken. Het is ook mogelijk dat het
"regeerakkoord" van PvdA en
WD al zóveel had vastgelegd
dat er nauwelijks nog in te
grijpen viel. En verder was ie
dereen er zich maar al te zeer
van bewust dat in tegenstelling
tot andere jaren er dit keer
geen enkele koek, hoe klein ook,
te verdelen viel. De marges in
de gemeentelijke politiek wor
den zo smal dat ze vrijwel aan
het zicht worden onttrokken.
De sfeer van berusting nam nog
verder bezit van de raad door
de bijdragen van wethouder
Bordewijk (PvdA) die steeds
namens het college van B en W
het woord voerde. Hij is geen
bevlogen spreker en hij demon
streerde bovendien een eminen
te doofheid op het gebied van
dingen die hij niet wilde horen.
Aan het slot van de derde dag,
toen hij wat in het nauw werd
gedreven, redde hij zich met de
ze schitterende zin: "Meneer de
voorzitter, ik geloof dat mijn
spreektijd om is".
Burgemeester Goekoop bracht
nog enige kleur in het geheel.
Hartelijk en spontaan als hij
is, wekte hij af en toe de indruk
van de procedureregels gaarne
kluif te willen maken om die
dan in de snert te werpen. Hij
verloor zelfs een ordedebatje
van de tandenknarsende PSP-
er Hans de la Mar, die eigenlijk
dat soort schermutselingen niet
eens wénst te winnen.
Enige roering kwam ook nog van
Van Oosten (PPR) en de al ge
noemde De la Mar. Waakhon-
derxg waarden zij rond, maar
het bleef bij wanhopig rukken
aan de ketting. (De la Mar
moet heus eens gaan letten op
zijn presentatieeen volksver
tegenwoordiger moet toch op
zijn minst steeds goed ver
staanbaar zijn).
Greep'
De begrotingsbehandeling leek
de eerste twee dagen een exer
citie te worden op het gebied
van het lozingsrecht - die pas
ontdekte ster aan het belasting-
mutst, daarmee het gesis in ei
gen gelederen tot zwijgen bren
gend.
Ignatius de Loyola, de stichter
van de Orde der Jezuïten, zou
deze manoeuvre met welgeval
len hebben gadegeslagende
zaak wordt een eind vooruitge
schoven en over een half jaar
zien we wel weer.
Het is maar hoe je het bekijkt. De
kans dat van uitstel afstel komt
is uiterst gering. Wie gelooft er
in meevallers in 1983?
Alleen politici die haastig de
ogen sluiten voor de realiteit.
de wethouders Tesselaar en Pe
ters.
Drank én slecht gezelschap, hoor
ik u al zeggen. Maar het viel
heel erg mee, hoor. Het bleef
keurig. Op weg naar huis over
viel mij de treurige gedachte
dat het wel eens de laatste keer
kan zijn geweest, dat toeven na
afloop van de begroting in de
burgerzaal. In de ■volgende be-
zuinigingsgolf gaat die cere
monie vast en zeker ook tegen
de vlakte. Ik hoor het Cor Ver
geer van de SP al zeggen: "Wij
zijn een partij van gewóne
firmament. De WD sputterde
met handen en voeten tegen,
maar ja hoe dichtje d nders een
gat in de begroting? Het lo
zingsrecht bóód die mogelijk
heid. Volgend jaar moeten we
waarschijnlijk met z'n allen
speciale rechten betalen op lan
taarnpalen, schoorstenen en
het extra toilet op de eerste ver
dieping. De vroede vaderen
hebben geld nodig. Als troost
geeft de gemeente zonder man
keren een keurige naam aan
deze door de staat toegestane
grepen in de zakken van de
burgers.
WD-fractievoorzitter Fred Kuij-
ers zat met dat lozingsrecht le
lijk in zijn maag. Samen met
de leidende PvdA-ers Tesselaar
en Marietje v.d. Molen ont
wierp hij de reddende variant:
nu vastleggen dat het lozings
recht kan worden geheven,
maar pas halverwege volgend
jaar door de raad laten bepa
len of het er werkelijk van moet
komen. Als er wat financiële
meevallers voor de gemeente
zijn dan hóeft het misschien
niet eens, meent Kuijers welae-
Nee, de WD heeft het gevecht te
gen de PvdA op dit punt verlo
ren, alleen heeft Kuijers zich
zelf en de zijnen een keurige af
tocht bezorgd. En dat is na
tuurlijk ook wat waard.
Wijn
Om half één woensdagnacht viel
burgemeester Goekoops hamer
voor de laatste keer. Zo'n ze
ventig amendementen en twin
tig moties waren er in de laat
ste anderhalf uur doorheen ge-
jast. Onder normale omstan
digheden zouden tal van pun
ten goed zijn geweest voor uren
discussie, maar vrijwel ieder
een had er op zeker moment
schoon genoeg van.
Traditioneel vervoegden de com
battanten zich na afloop in de
burgerzaal van het stadhuis
waar bij gedempt licht wijn en
salades wachtten. Na de strijd
de verboedering. Nou ja, ver
broedering.
Zelf kreeg ik een plaatsje tussen
ate drinken óók
geen wijn in de burgerzaal".
Vondel
De gemeente heeft het zwaar om
de einden aan elkaar te kno
pen. Maar nieuw is dat aller
minst. Neem nu eens de begro
tingsbehandeling van pakweg
25 jaar geleden: 1957. Ook toen
ongerustheid alom. De krant
meldde nerveus dat Leiden
geen dekking had voor een be
drag van 2'h miljoen. Wethou
der Van der Kwaak, een der
voorgangers van Bordewijk,
riep hevig ontstemd: "De rijks
overheid dirigeert de laatste
maanden ontzettend veel, doch
alles in ongunstige zin voor de
gemeenten. Bijkantoren van
het rijk zijn we geworden"
Toen al.
De verpleegprijs van Endegeest
moest in 1957 omhoog; gas en
elektriciteit werden duurder;
tarieven en heffingen werden
nageplozen.
natie.
Ik word bij dergelijke verhalen
altijd wat sikkeneurig. Alleen
maar aardige Pieten doen af
breuk aan dat markante duo
uit Spanje. Een goeie Piet zorgt
voor de onontbeerlijke span
ning. De meest kinderen grieze
len ook graag een beetje. Kin
derzielen kunnen ook een hóóp
hebben als ik zo om me heen
kijk.
En rassendiscriminatie?
Hiervoor een citaat uit het boek
"Noordeuropese Mythologieën"
van dr. Farweck.
"Zwarte Piet, de dienaar van St.
Nicolaas, d.w.z. van Wodan, is
een onderwereldfiguur en
daarom zwart. Het is dus geen
voorbeeld van rassendiscrimi
natie, zoals in de laatste jaren
wel beweerd wordt, dat de
knecht van de heilige een zwart
gezicht heeft. Dat hij een onder-
wereldfiguur is blijkt ook nog
uit het volgende: in sommige
plaatsen, o.a. in Salzburg, was
het de gewoonte St. Nicolaas-
tuintjes te maken. In het mu
seum voor volkskunde te Wenen
staat een dergelijk tuintje,
waarin, behalve de Sint zelf
ook Zwarte Piet voorkomt, die
als een in een zwarte pels ge
hulde duivel met een roede en
een ketting is voorgesteld. Dik
wijls wordt St. Nicolaas bege
leid door Ruprecht, die dan in
de plaats komt van Zwarte
Piet. Op zijn rug draagt deze
een mand die dus de plaats
van de zak inneemt, hetgeen
ook daaruit blijkt dat uit de
mand de opgestopte pijpen van
jongensbroeken steken. In de
hand heeft hij een roede. Tot
onderwereldfiguur wordt hij
bestempeld door een paar klei
ne horens op het hoofd, door
zijn zwarte kleding en zijn
masker".
Ik dank deze passage aan Rien
Logtenberg, de hoogste ambte
naar op het gebied van de
ruimtelijke ordening in Lei
den. Hij heeft een hobby ge
maakt van het snuffelen in de
oeroude historie.
Ook hij laat zich gramstorig uit
over het feit dat Zwarte Piet
steeds meer als een beste brave
borst wordt voorgesteld. "Er
gaat niets meer van uit. Ze ma
ken hem tegenwoordig al
bruin. Dat is fout. Hij hoort
pikzwart te zijn. En met zijn
ogen te rollen".
Laat dat u gezegd zijn door een
kénner.
LEIDEN - Er wordt wat af geleerd
in Leiden-Noord en de Kooi.
Rustige uren kent buurthuis 't
Spoortje aan de Bernhardkade
nauwelijks. Volwassenen en kin
deren, allemaal zijn ze er welkom
om hersenarbeid te verrichten.
Zaterdag bestaan de huiswerkklas
sen tien jaar en volgende week
woensdag houden de begelei
ders van het combinatiepakket
een open huis. Twee activiteiten
die volop door bewoners uit de
wijk worden bezocht, maar bui
ten die kring nog weinig bekend
heid genieten.
In het combinatiepakket wordt ge
probeerd levenservaring te be
trekken bij het onderwijs. Een
combinatie van onderwijs en
welzijn. Het pakket is (voor een
gedeelte) een door de overheid
gesubsidieerde vorm van stimu
leringsactiviteiten in arbeiders
wijken, waarbij ouders, school
en buurt centraal staan.
Voor de ouders betekent dit dat zij
hun ervaringen met de buurt,
met hun kinderen; met hun werk
en met de school betrekken in
het schoolgebeuren. Ouders ver
tellen voor de klas, zij helpen
met het documentatiecentrum
en bezoeken schoolavonden. De
kinderen hebben hier ook voor
deel bij doordat ze dingen van
thuis in de klas kwijt kunnen. En
omgekeerd natuurlijk. Het leren
houdt niet op bij de schooldeur.
Het spreekt haast vanzelf dat ook
de leerkrachten van de scholen
in de wijk nauw zijn betrokken
bij dit project, want de inhoud
van het schoolprogramma wordt
niet alleen bepaald door metho
den, maar ook door ouders en
kinderen.
Andere buurten
De medewerkers van het combina
tiepakket begeleiden de werk
groepen en houden teamverga
deringen in de scholen. Ook zijn
ze aanwezig op ouderavonden,
buurtvergaderingen en onder
steunen buurtvoorzieningen.
Begeleidster Lidy Koene vindt het
een plicht na ruim drie jaar hier
mee bezig te zijn geweest haar
opgedane kennis en ervaring te
verspreiden. "De gedachten die
achter de stimulering zit is ook
bruikbaar voor andere buurten
en scholen. Goede onderwijssti-
mulering moet je niet tot een ei
land laten uitgroeien, maar ook
andere moeten daar de vruchten
van kunnen plukken".
Vandaar de openbare middag aan
staande woensdag in 't Spoortje.
Naast de belangrijke subsidiege
vers de gemeente en overheid
("kunnen zy zelf zien hoe nuttig
het geld wordt gebruikt") is heel
Leiden welkom. De resultaten
van drie jaar combinatiepakket
zijn in woord en beeld te aan
schouwen.
Huiswerk
Elke dag is er voor leerlingen van
de lagere school en het voortge
zet onderwijs in de buurthuizen
de Kooi en 't Spoortje de moge
lijkheid om huiswerk te maken.
Dick Beekhuizen, student, bege
leidt samen met nog zestig ande
re vrijwilligers deze club al vijf
jaar. Zijn taak is om een klein
beetje orde te houden en waar
mogelijk de scholieren te helpen
met hun vakken.
Tien jaar geleden is men begonnen
met een huiswerkklas omdat
bleek dat de overgang van lagere
school-voortgezet onderwijs
voor veel kinderen in de wijk een
moeilijke stap was. Beekhuizen:
"Dat proberen wij hier op te van
gen. En tot verbazing van de leer
krachten op de scholen, die aan
vankelijk weinig vertrouwen in
dit project hadden, lukt dat. Ge
middeld komen er zo'n twintig
kinderen per dag. Een vast groep
met daarom heen leerlingen die
speciaal komen omdat ze in een
bepaald vak heel slecht zijn en
Kinderen doen 'huiswerk' in buurthuis 't Spoortje. Net als in buurthuis de Kooi kunnen ze daar elke dag
Resultaten
Om een beetje een overzicht te krij
gen worden er wel resultaten bij
gehouden en heeft elke begelei
der een aantal leerlingen onder
zich om over te ontfermen. Bege- Zaterdagavond
leidster Biek Teuwisse: "Toch is
het hier geen verlengstuk van de
school. Naast huiswerk maken is
er ook de gelegenheid om te pra
ten over zaken die ze zelf van be
lang achten. Niets moet. Alles
gaat in een heel ontspannen
sfeer".
i reünie. De
honderd begeleiders die de afge
lopen tien jaar iets met de huis
werkklas te maken hebben ge
had, zijn uitgenodigd. "We zijn
allemaal heel benieuwd hoe dat
uitpakt".
Informatie of opgave voor de huis
werkklas kan bij Dick Beekhui
zen tel: 313429.
Muziek
In cafe De Uyl van Hoogland
(Nieuwstraat) treedt zondag-
middag de Voorschotense
groep Caboodle Band op. De
ze formatie speelt rythm and
blues en het cafe gaat om drie
uur open.
Postduiven
Postduivenvereniging De Reis
duif organiseert morgen en
zondag haar jaar jaarlijkse
tentoonstelling. Die wordt ge
houden aan de Lange Mors-
weg en is morgen van twee tot
elf uur 's avonds geopend en
zondag van elf uur 's morgens
tot vijf uur.
Lichtfeest
In Rijksmuseum voor Volken
kunde (Steenstraat) wordt
morgenmiddag om drie uur
het Divali, een Indiaans licht
feest, gevierd. Leden van de
Indiase gemeenschap in Ne
derland voeren dans, muziek
en zang uit. Reserveren kan
on.der nummer 132641.
door
Wim brands
LEIDEN - Als kind hebben we
het natuurlijk allemaal gedaan:
fantaseren over spoken en hek
sen. En sommigen zullen ook
wel een land of een taal hebben
bedacht. Zodra we volwassen
zijn. of beter: menen te zijn, gaat
de deksel op de put. Serieus,
moeten we zijn. En alleen af en
toe bekijken we met weemoed
onze van ellende uit elkaar geval
len teddybeer, die op de zolder
de schimmeldood sterft.
De 33-jarige Rolandt Tweehuysen
bedacht op jeugdige leeftijd de
naam van een land waar spoken
wonen: Spokaniè. Het hek was
van de dam. Tweehuysen wist
niet meer van ophouden. Hij
construeerde een taal en bedacht
een land; een eilandenrijk dat
ten zuid-westen van Ierland ligt
om precies te zijn.
Alle gehuchten en dorpen weet hij
aan te wijzen op de kaart, die na
tuurlijk door de fantast zelve
werd gemaakt. De zeden en ge
woonten van de Spokaniërs -
Tweehuysen weet er alles van.
Dat hij de taal perfect onder.de
knie heeft mag blijken uit het feit
dat hij jarenlang de Nederlandse
troonrede in het Spokanisch
heeft vertaald.
Inmiddels heeft hij alle wetens
waardigheden opgeschreven. Uit
in Spokaniè - nooit weg, ver
scheen bij uitgeverij Ploegsma.
Bovendien is de Spokanische ro
Rolandt Tweehuysen en het Spokanisch:
de wijn in de handel gebracht.
En er is ook een grammofoon
plaat verschenen waarop o.a. het
Spokanische volkslied staat.
Kortom: schijn en werkelijkheid
zijn onderhand aardig verstren
geld geraakt.
Gisteravond was Spokaniër
Tweehuysen aanwezig in boek
handel Kooyker om zijn boek te
signeren. In de nabijheid van de
auteur staat een grote bandrecor
der. "Wat je hoort is een Spoka
nische ballade", zegt de Spoka-
nië-kenner. "Het gaat over ie
mand die op weg is naar zijn ge
liefde, maar helaas tesamen met
zijn paard in het moeras terecht
komt. Ja, nogal droevig".
Kan hij de Spokaniër even type
ren? "De Spokaniër is een ge
moedelijk, nieuwsgierig mens.
Hij heeft begrip voor veel dingen
en js nogal individualistisch.
Oorlogszuchtig zijn de Spoka
niërs niet meer".
Nadat hij weer een boek van zijn
handtekening heeft
vervolgt Tweehuysen: "Het
ten was in de vorige eeuw nog
een apart koninkrijk. En wat be
treft de godsdiensten: de bewo
ners van het oostelijk deel heb
ben een natuurgodsdienst en
voorts leven er op de eilanden
ook katholieken en er zi n na
tuurlijk ongelovigen".
Realiteit
Tweehuysen is niet van mening
dat zijn project een uit de hand
gelopen grap is. "Welnee, ik ben
gewoon een Nederlander die
veel van Spokaniè weet, dat is al
les. Ja, je kunt het land niet be
zoeken, maar aan de andere
kant: nu er bijvoorbeeld Spoka
nische wijn is wordt het wel
steeds makkelijker om te gelo
ven in Spokaniè. Het land is voor
mij ook een realiteit. Ik gedraag
me overigens niet volgens de
Spokanische gewoonten; het is
ook met tegenzin dat ik de kle
derdracht aantrek".
Helaas zijn er wel bedrijven en
winkels in het zuiden des lands
die menen van doen te hebben
met een uit de hand gelopen
grap. Er schijnen beneden-Moer
dijkers te zijn die denken dat
Spokaniè een carnavalsgrap is.
"Ze hebben zonder dat ik het
weet Spokanische worst in de
handel gebracht. Dat kan natuur
lijk niet. Met die wijnimporteur
heb ik goede afspraken gemaakt.
En zo hoort het ook natuurlijk.
Het is niet netjes dat mensen
zonder dat ik het weet op de
markt komen met producten die
uit Spokaniè zouden komen".
Wetenschappers hebben overigens
veel belangstelling voor het Spo
kanisch. Tweehuysen, zelf stu
dent taalwetenschappen en zoon
van wijlen Wil Tweehuysen de
Leidse beeldende kunstenaar,
heeft al een aantal lezingen ge
houden. "En wat zie je dan:
hoogleraren die driftig aanteke
ningen aan het maken zijn. Leuk
natuurlijk. Tot nu toe ben ik ove
rigens wel de enige die het Spo
kanisch beheerst. Er zijn wel
mensen die de taal willen leren.
Spokanië-kenner Tweehuysen: "Het wordt steeds makkelijker in Spoka
niè te geloven".
Maar ik kan je wel zeggen: dat is
niet eenvoudig. Ik denk er dan
ook over om een eenvoudig stu
dieboek te gaan maken".
Tweehuysen hoefde het leger niet
in als dienstplichtig soldaat toen
hij bekend maakte o.a. het Spo
kanisch te beheersen. Zijn er
veel mensen die denken dat hij
lijdt aan een milde vorm van gek
te?
"Ach", zegt hy, "er wordt zo ge
makkelijk met dat begrip omge
sprongen. Als je niet elke dag
van negen tot vyf op kantoor zit,
geen vrouw en twee kinderen
hebt, word je al gauw voor gek
versleten. Er zijn ook mensen die
denken dat ik ze in de maling
neem. Zo kwam er een keer een
man een boekhandel binnen
waar ik zat te signeren, die zei:
"Wat staat er op die wijnfles? Is
dat soms Hongaars? Spoka
nisch! Kom nou, mij neemt u
niet in de maling". En weg was
hij. Ja, dat kan ik ook niet helpen
natuurlijk".
Op dit moment treedt er klant naar
voren, die Tweehuysen de hand
wil schudden. "Geinig, wat u be
dacht hebt. Geinig". De Spoka
nië-kenner knikt. Op de band
recorder is ondertussen de stem
van de Spokanische koning te
horen, die zyn volk toespreekt.
En dan te bedenken dat
hoe bekend klinkt dit alles.
Er was één verschil. Van der
Kwaak zei in de herfst van
1957: "We moeten niet bij de
pakken neerzitten". En hij ci
teerde vervolgens fleurig Von
del
Ddt hoor je magistraten tegen
woordig niet meer doen.
De rol van de dichter in hen is
overgenomen door de compu
ter.
Zwarte Piet
Morgen is de grote dag: dan zet
St. Nicolaas weer voet aan
land en zeker in Leiden zal hij
royaal rondgalopperen on
getwijfeld tot immense vreugde
nog zo ver weg is
(Foto Dirk Ketting
van de neringdrijvende mid
denstand.
De figuur van St. Nicolaas heeft
de stormen van de tijd door
staan. Hij blijft voor zowel
links, rechts als het politieke
midden een edelman wiens
strooiwerk hogelijk op prijs
wordt gesteld. Waar we de
laatste jaren aan zijn gaan
morrelen is de figuur van
Zwarte Piet. Die wordt steeds
milder en aardiger voorge
steld, want anders zou volgens
teerhartige opvoeders de kin
derziel wel eens kunnen wor
den beschadigd. Bovendien:
zwart én boeman zijn, dat kan
en mag niet. Je verspreidt dan
de walm van rassendiscrimi
