"NAVO gaat vóór welvaart"
Toenadering
Moskou-Peking
is opvallend
Schultz: 'Vreemde troepen
weg uit Midden-Amerika"
Surinaams coupproces:
zware straffen geëist
-C
Harde taal Britse premier Thatcher:
13*/m21nov.
aho
Belgische artsen eisen
regeling voor abortus
Uitgewezen Kohout
sprak even met
dochter in Praag
i DONDERDAG 18 NOVEMBER 1982
WASHINGTON (REUTER/UPI) -
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken George
Shultz heeft gisteren gevraagd
om een verdrag dat moet leiden
tot verminderen of verwijdering
van vreemde troepen en militaire
adviseurs in Midden-Amerika.
Het verdrag zou volgens Shultz
moeten stoelen op "wederkerig
heid en controleerbaarheid". Hij
pleitte ook voor een soortgelijke
overeenkomst die de invoer van
aanvalswapens in Midden-Ame
rika verbiedt.
De teneur van Shultz' opmerkin
gen over Midden-Amerika ver
schilde nogal wat van die van
zijn voorganger Alexander Haig,
die meestal de gelegenheid te
baat nam om Cuba en Nicaragua
de mantel uit te vegen.
Haig placht beide landen te be
schuldigen van doorvoer van wa
pens voor de guerrilleros die de
Buitenland
door de Verenigde Staten in El
Salvador gesteunde regering be
vechten.
Adviseurs
Shultz noemde Cuba en Nicaragua
niet rechtstreeks. Maar in een in
directe verwijzing naar de Cu
baanse presentie in Nicaragua,
zei hij dat er een land was dat
grote aantallen buitenlandse mi
litaire adviseurs had binnenge
haald.
De vrede was in gevaar, voegde hy
er aan toe, "zolang vreemde troe
pen of militaire adviseurs aanwe
zig zyn".
"Waarom geen verdrag onder de
Middenamerikaanse landen ge
sloten", aldus de minister, "ter
vermindering van hun aantal tot
een laag. overeengekomen, ni
veau, of tot nul?".
Amerika zelf heeft sinds vorig jaar
50 adviseurs in El Salvador. Ze
helpen bij de opleiding van Sal-
vadoriaanse militairen en zien
toe op het geld dat Amerika daar
aan besteedt. De adviseurs mo
gen niet in oorlogsgebieden ko
men en mogen ook niet aan ge
vechten deelnemen.
Honduras
Honduras heeft gisteren beloofd te
zullen optreden tegen rechtse Ni-
ballingen. die vanaf
Hondurees grondgebied guerril
la-acties ondernemen tegen het
Sandinistische bewind in Nica
ragua. Dit maakte de Hondurese
president Roberto Suazo Cordo-
vos in een verklaring bekend. De
Hondurese strijdkrachten zou
den reeds bezig zijn de kampen
van de ballingen aan de grens
met Nicaragua te ontruimen.
Sinds Sandinitische verzetsstrij
ders dictator Anastasio Somoza
ten val brachten hebben voorma
lige leden van diens nationale
garde aanvallen uitgevoerd in
Nicaragua. De verklaring van de
Hondurese president dat niet
meer zal worden getolereerd dat
de rechtse Nicaraguaanse ballin
gen vanuit Honduras opereren,
volgt op berichten dat de Ameri
kaanse regering de pogingen fi
nanciert van de ballingen om het
linkse bewind in Nicaragua te
destabiliseren.
LONDEN (DPA) - Met scherpe aanvallen op de Sowjet-
Unie en een nadrukkelijk pleidooi voor vergroting van
de bereidheid van het Westen zich te verdedigen heeft de
Britse premier Thatcher gisteren de jaarlijkse vergade
ring geopend van de NAVO-assemblee.
"De stelling dat eenzijdige ontwa
pening door het Westen de inter
nationale spanning doet afne
men, is de grote illusie van deze
tijd", aldus Thatcher voor 200
parlementariërs uit 16 NAVO-
landen die deze week in Londen
bijeen zijn in het Westminster-
parlement. Volgens de Britse
premier zijn de kosten voor de
handhaving van de vrede welis
waar hoog "maar dat betekent
niets in vergelijking met de prijs
die we moeten betalen, als we de
vrede door vermindering van on
ze inspanningen in gevaar bren
gen". "Als dat eenmaal gebeurt,
zal het jaren duren voordat de
bereidheid tot verdediging weer
is gegroeid, jaren waarin het wes
ten blootgesteld kan worden aan
bedreiging en agressie.".
Britse duikers
bergen geheime
stukken bij
de Falklands
LONDEN (Reuter) - Duikers
van de Britse marine zijn be
zig met het bergen van zeer
geheime codes, computer
programma's en documenten
uit het wrak van het fregat
Coventry, dat in 100 meter
diep water ligt ter hoogte van
de Falklandeilanden.
Het bergen van het materiaal
gebeurt om te voorkomen dat
het in buitenlandse handen
valt. In de documenten wordt
onder meer uiteengezet wel
ke tactiek de Britse oorlogs
schepen moeten volgen wan
neer het tot een grote oorlog
komt.
De Coventry zonk op 26 mei na
door straalgevechtsvliegtui-
gen van het type Skyhawk
van de Argentijnse lucht
macht te zijn gebombar
deerd.
Uit de wrakken van de fregat
ten Ardent en Antelope, die
zonken in veel minder diep
water ter hoogte vaij het
strand van San Carlos, waar
op 21 mei Britse troepen
landden, zijn al belangrijke
bandopnamen en documen
ten geborgen.
De duikers werken vanaf een
gecharterd schip dat ge
bruikt wordt bij de oliewin
ning op de Noordzee. De Co
ventry is officieel aangeduid
als oorlogsgraf, aangezien
niet alle lijken van de 20 om
gekomen zeelieden aan
boord geborgen zijn.
Of de duikers ook een opdracht
wacht ten aanzien van de on
derzeebootjager Sheffield,
die in veel dieper water on
derging, wilden de defensie-
kringen niet zeggen.
ADVERTENTIE
KREATIEVE
IDEEËN
OPDOEN
Verder veel nieuws over
woningverbetering, doe-het-
zeil materialen en vrijetijds
besteding met:
grote sanitairshow
kompleet zellbouwhuis
WIN EEN INTERIEUR
Stijging
Thatcher benadrukte dat Groot-
Brittannië de defensie-uitgaven
ook de komende jaren met onge
veer drie procent zal laten stij
gen. "Indien we de verdediging
opofferen aan de noden van de
welvaartsstaat, kan de dag ko
men dat we noch vrede noch vrij
heid hebben", aldus Thatcher,
wier rede volgens waarnemers
zeker ook gericht was tot de bin
nenlandse oppositie van labour.
Thatcher verweet de Sowjet-Unie
dat zij "meedogenloos de wel
vaart van haar burgers offert aan
de uitgaven voor de defensie.
Volgens Thatcher heeft de Sow
jet-Unie de VS geëvenaard op
het gebied van de strategische
kernwapens en heeft zij zelfs een
voorsprong genomen op het ge
bied van de middellange-af-
standswapens.
De NAVO-parlementariërs zullen
vandaag beraadslagen over de
politieke en militaire problemen
binnen de alliantie. Daartoe be
hoort vooral de Amerikaanse
wens tot verhoging van de Euro
pese uitgaven voor conventione
le bewapening. Veel Europese
afgevaardigden zullen tijdens de
debatten, die een informeel ka
rakter hebben, aandringen op
grotere inspanning van de onder
handelingspartners bij de be
sprekingen over wapenbeheer
sing.
Betere relatie
De politieke commissie van de as
semblee is "ervan overtuigd dat
men na het wisselen van de
macht in de Sowjet-Unie alle mo
gelijkheden moet onderzoeken
om de betrekkingen tussen Oost
en West te verbeteren". Dit
standpunt kwam gisteren naar
voren in resoluties die deze com
missie in de voltallige zitting van
de assemblee zal indienen.
Eerder had premier Thatcher ge
zegd dat het Westen in de ko
mende maanden moet "beoorde
len" of de verandering aan de top
van de Sowjet-Unie gaat in de
richting van de vrede of "van
nieuwe gevaren voor de stabili
teit".
De militaire commissie van de as
semblee heeft een voorstel inge
diend de NAVO-regeringen op te
roepen niet eenzijdig over te
gaan tot troepenvermindering of
de conventionele bewapening op
andere wijze te verzwakken. De
commissie onderstreept dat veel
conventionele wapens nu zo ge
perfectioneerd zijn, dat zij taken
kunnen vervullen die vroeger
slechts door kernwapens konden
worden uitgevoerd. De commis
sie is ervan overtuigd dat beper
king van het aantal kernwapens
in Europa voor korte afstand
wenselijk is, wanneer gelijktijdig
het conventionele wapenarse
naal wordt uitgebreid. De assem
blee zal ook stemmen over een
voorstel NAVO-regering op te
roepen vast te houden aan het zo
genoemde dubbelbesluit.
De Britse minister 1
opening van de NAVO-assemblee i
PARAMARIBO (ANP) - Tegen de
Surinaamse ex-luitenant Suren-
dre Rambocus is door de krijgs
raad in Paramaribo een gevange
nisstraf geëist van 15 jaar wegens
zijn aandeel in de mislukte coup
van maart dit jaar. Met deze eis
sloot de krijgsraad gisteren het
verhoor af van de eerste groep
van zes verdachten in het coup
proces.
Rambocus staat terecht op de be
schuldiging dat hij geprobeerd
heeft het gevestigde gezag in Su
riname gewapenderhand omver
te werpen. De krijgsraad kan
hiervoor de doodstraf opleggen.
De maximumstraf volgens het
wetboek van strafrecht is levens
lang. De auditeur-militair, mr.
Ramon de Freitas, wilde echter
niet zo ver gaan. Hij eiste 15 jaar
gevangenisstraf met aftrek en
met tewerkstelling in het open
baar. Ook eiste de auditeur-mili
tair 15 jaar ontzetting uit het pas
sieve kiesrecht en verbeurd
verklaring van het jachtgeweer
dat Rambocus bij de coup ge
bruikte. De ex-luitenant had het
geweer geleend van een vriend
onder het mom dat hij ging ja
gen.
Mr. de Freitas maakte ook de eisen
tegen de andere hoofdverdach
ten in de coupzaak bekend. Te
gen korporaal Krisjna Persad
Mahabier luidde de eis 20 jaar ge
vangenisstraf met tewerkstelling
in het openbaar. Mahabier, die
onlangs de Nederlandse nationa-
BRUSSEL (GPD) - De Vlaamse en Waalse academische ziekenhuizen in
Brussel gaan een openlijke confrontatie tegemoet met de Belgische
justitie. Zij hebben gisteren in Brussel verklaard door te zullen gaan
met het uitvoeren van abortussen, ondanks het feit dat deelnemende
artsen daarvoor recent al door de Belgische rechter zijn veroordeeld tot
overigens lichte straffen. De artsen van de ziekenhuizen, bijgestaan
door hun besturen, willen een snelle wijziging van de uit 1867 dateren
de strafbaarheid van elke vorm van abortus. Wetswijzigingen om deze
op te heffen, zijn tot nu toe steeds in het Belgische parlement gesneu
veld.
,We voelen ons bedreigd door de veroordelingen, maar we kunnen on
mogelijk vrouwen die volgens ons om gegronde redenen hun zwanger
schap willen laten afbreken, dwingen een beroep te doen op klandestie-
ne middelen", zei de chef gynaecoloog van het academische ziekenhuis
van de Vrije Universiteit in Brussel, dr. J. J. Amy, gisteren op een
persconferentie. Op 20 november zullen de betrokken organisaties een
nationale betoging houden voor een liberalisering van abortus.
liteit bleek te bezitten, staat bij
verstek terecht. De auditeur-mi
litair verzocht de president van
de krijgsraad de gevangenne
ming te gelasten van de verdach
te, die na de coup naar Neder
land vluchtte.
De ex-parlementariër Mahadwsing
hoorde een gevangenisstraf van
vier jaar tegen zich eisen.
Woordbreuk
De besturen van de vakbondscen
trales en de boerenbond FA1 in
Suriname hebben de televisie
toespraak, die de voorzitter van
het beleidscentrum Desi Bouter-
se maandagavond heeft gehou
den, ervaren als woordbreuk.
De organisaties wijzen erop dat ge
maakte afspraken geheel zijn ge
negeerd. Gesteld wordt dat de in
houd van de toespraak van Bou-
terse geen resultaat is van de ge
sprekken die zijn gevoerd tussen
het beleidscentrum en de vak
centrales. Op korte termijn zul
len de organisaties een nadere
reactie geven op de rede van de
militaire leider, aldus de verkla
ring.
Legerleider Bouterse verklaarde
voor de televisie onder meer dat
uiterlijk eind maart 1983 de
hoofdlijnen bekend worden ge
maakt van "nieuwe democrati
sche structuren".
Het grootste dagblad van Surina
me, "De Ware Tijd" was gisteren
uitermate kritisch over de in
houd van de rede van Bouterse.
Volgens het blad komt de rede
erop neer dat er tot maart alleen
maar van gedachte zal worden
gewisseld en dat daarna wordt
meegedeeld hoe het overleg met
de bevolking verder zal plaats
vinden. "Stappen die tot tastbare
democratisering zullen leiden
worden dan nog niet gezet", al
dus "De Ware Tijd". Het blad
stelt vast dat Bouterse geen
streefdatum noemt voor daad
werkelijke stappen van demo
cratisering.
Demonstratie
tegen NAVO
ATHENE (UPI/DPA) - Bij de her
denking in Athene van de stu
dentenopstand tegen de Griekse
militaire dictatuur van 17 no
vember 1973 hebben volgens
sommige schattingen meer dan
150.000 Grieken gisteren gede
monstreerd voor uittreding van
Griekenland uit de NAVO. De
demonstranten eisten ook slui
ting van de Amerikaanse bases
op Grieks grondgebied.
De demonstranten trokken met
spandoeken van de technische
Hogeschool, waar eertijds de stu
denten in opstand kwamen, naar
de Amerikaanse ambassade Zij
riepen leuzen tegen de NAVO, de
VS en de EG. Onder de deelne
mers waren leden van de socia
listische regering, de echtgenote
van premier Adreas Papandreou
en vertegenwoordigers van de
twee communistische partijen in
Griekenland.
Hoe gaat de buitenlandse poli
tiek van de nieuwe Russische
partijleider Joeri Andropov
eruit zien? Dat is de vraag die
in de westerse hoofdsteden
wordt gesteld sinds de be
noeming van deze vroegere
chef van de geheime dienst
KGB tot de machtigste man
van de Sowjet-Unie. Andro
pov heeft beklemtoond dat
hij het beleid van zijn voor
ganger Leonid Brezjnjev wil
voortzetten. Maar waarne
mers noemen de toenadering
tussen Moskou en China van
de laatste dagen opvallend.
Zij vragen zich af of er een
Chinees-Russische "as" aan
het ontstaan is.
Onlangs kwam uit Moskou het
geluid dat er met de regering
van president Reagan toch
geen zaken zijn te doen en
dat het misschien beter is
twee jaar te wachten tot een
nieuwe, minder "oorlogs
zuchtige" regering in Was
hington aantreedt. President
en partijleider Brezjnjev be
gon dit jaar naar Peking te
lonken met het voorstel de
ruzie die nu al twintig jaar
duurt bij te leggen.
Daarop heeft China herhaalde
lijk laten weten dat daar over
te praten valt, maar dan moe
ten eerst wel een paar bezwa
ren worden weggenomen. Zo
zit het de regering in Peking
niet lekker dat er aan de
grens zoveel Russische mili
tairen zijn gestationeerd. Ook
is zij ongerust over de Russi
sche steun aan Vietnam en de
Russische militaire aanwe
zigheid in Afghanistan.
Onderminister van buitenland
se zaken Leonid Iljitsjov is in
Peking wezen praten over
hoe de betrekkingen verbe
terd, ja zelfs genormaliseerd
kunnen worden. Na de begra
fenis maandag van Brezjnjev
blijkt het overleg in één klap
op een hoger niveau te zijn
getild. De Chinese minister
van buitenlandse zaken Hua
Huang had behalve met And
ropov ook met zijn collega
Andrei Gromiko een lang on
derhoud.
Goede buren
Gromiko vertelde dat het
Kremlin grote waarde hecht
aan een normalisering van de
betrekkingen en graag wil
streven naar een goed na
buurschap. Huang zei te ho
pen dat die normalisering
"met gezamenlijke inzet" tot
stand komt. De laatste keer
dat de Sowjet-Unie en China
op zo hoog niveau spraken
was in 1969, toen premier Ko-
sigin zijn collega Tsjoe-en Lai
ontmoette.
Waarnemers zien in deze ont
wikkeling met alleen dat
Andropov kennelijk de lijn
van Brezjnjev wil voortzet
ten, maar ook dat de toenade
ring in een stroomversnelling
is gekomen. Zij vragen zich
af of Moskou boven een har
telijkere verhouding met
Washington de voorkeur
geeft aan een snelle normali
sering van de relatie met Chi
na. Na de Russische interven
tie in Afghanistan in 1979
haalde president Carter de
banden met Peking aan om
het Russische "gevaar" te ke
ren. Vindt de nieuw Sowjet-
leiding de Verenigde Staten
zo gevaarlijk en oorlogszuch
tig dat ze steun zoekt bij Chi-
Daarop is geen antwoord te
vinden in de uitlatingen tot
nu toe van Andropov en de
zijnen. De nieuwe partijleider
zei bereid te zijn de betrek
kingen met de Verenigde
Staten op te bouwen "op ba
sis van volledige gelijkheid,
met-inmenging en weder
zijds respect". Intussen
maakte president Reagan,
die het teveel eer voor
Brezjnjev vond om zelf naar
zijn begrafenis te gaan, ver
zoenende gebaren. Terwijl hij
in een neutrale verklaring
Brezjnjev een "betekenisvol
le rol" toedichtte "in de
vormgeving van de betrek
kingen tussen de Verenigde
Staten en de Sowjet-Unie',
verklaarde hij graag een bete
re, constructieve verhouding
met de nieuwe Russische lei
ding te willen. Als die "ver
antwoord" handelt, kan ze re
kenen op een "snel en posi
tief antwoord in het Westen".
De 68-jarige Andropov heeft
geen geringe buitenlandse er
varing. Hij was bijvoorbeeld
ambassadeur in Hongerije tij
dens de opstand van 1956 die
met Russisch geweld werd
neergeslagen. Of Andropov
een eigen buitenlands beleid
kan maken en zo ja welk,
hangt af van de mate van col
lectiviteit van het leider
schap. Het politburolid Kon-
stantin Tsjernenko heeft
Andropov gemaand samen
met de andere Russische lei
der te regeren en Andropov
heeft gezegd daar ook naar te
streven.
Vroegere leiders heeft het jaren
gekost een eigen stempel op
de politiek te drukken. And
ropov heeft, naar het schijnt
in navolging van Brezjnjev,
verklaard de strijd voor de
vrede te zijn toegedaan. Maar
woorden zijn geen daden, en
de steeds over vrede praten
de Brezjnjev heeft ook ge
weld gebruikt. Tegen de ver
wachting in heeft Andropov
(nog) geen poging gedaan de
voorgenomen plaatsing door
de NAVO van nieuwe kernra
ketten vanaf eind 1983 te
doen af- of uitstellen. Na de
begrafenis van Brezjnjev
heeft Andropov een uur ge
sproken met de Westduitse
president Carstens, wat er
volgens sommigen op duidt
dat hij zeer veel waarde hecht
aan een goede band met
Bonn als brug naar het Wes
ten. Brezjnjev had ook veel
op met de Bondsrepubliek.
Problemen
Andropov erft op het gebied
van de buitenlandse politiek
veel problemen van Brezjn
jev, waaronder de interventie
in Afghanistan en de betrok
kenheid in Polen. Maar vol
gens waarnemers treedt er
een verbetering in het inter
nationale klimaat op. Hoewel
de interventie nog niet is ver
geten, bestaat toch de indruk
dat de wereld het destijds
niet-gebonden land heeft
"opgegeven". In Polen zyn
nog wel problemen te ver
wachten, maar vakbondslei
der Lech Walesa is na bijna
een jaar vrijgelaten en pre
mier Jaruzelski heeft laten
weten dat de beëindiging van
de staat van beleg er in de ko
mend maanden serieus in zit.
President Reagan heeft de
sancties opgeheven tegen de
bedrijven die betrokken zijn
bij de aanleg van de Siberi
sche aardgasleiding naar
West-Europa.
Andropov moet nog iemand tot
president benoemen, een
functie die BrezJhjev naast
zijn post als secretaris-gene
raal van de partij bekleedde.
Politieke deskundigen me
nen dat het of Konst&ntin
Tsjernenko wordt, die ook
lang beschouwd werd als mo
gelijk opvolger van Brezjn
jev, of minister van buiten
landse zaken Andrei Gromi
ko. De 73-jarigc Gromiko be
lichaamt een kwart eeuw bui
tenlandse Russische politiek.
Het presidentsambt is voor
namelijk representatief.
Maar, zo zeggen waarnemers,
door Gromiko te benoemen
kan Adropov laten zien dat
hem veel gelegen is aan een
dialoog met westerse leiders
van wie Gromiko er velen
persoonlijk kent (ANP)
PRAAG (AFP) Pavel Kohout, de
dichter en toneelschrijver van
Tsjechoslowaakse afkomst, heeft
gisteren vijf uur op de luchtha
ven van Praag doorgebracht,
waar hij een korte ontmoeting
had met zijn dochter Theresa
De auteur die wegens zijn kritiek
op het bewind in Praag in 1979
vervallen werd verklaard van
zijn nationaliteit, woont sinds
dien in Wenen. Met zijn vrouw
Jelena verkreeg hij in 1980 de
Oostenrijkse nationaliteit.
Theresa die in Tsjechoslowakije is
achtergebleven, kan niet reizen
doordat de autoriteiten haar pas
poort hebben ingetrokken, ter
wijl haar vader geen toeristenvi
sum krijgt om haar te bezoeken.
Gisteren slaagde hii er wel in haar
te spreken. Dit kon doordat hij in
Frankfort een biljet kocht voor
een vlucht naar Boedapest, via
Praag. Oostenrijkers hebben
voor een dergelijke reis geen
doorreisvisum voor Tsjechoslo
wakije nodig, mits zy de luchtha
ven van Praag niet verlaten.
Op dit vliegveld sprak Theresa Ko
hout met toestemming van de
Tsjechoslowaakse autoriteiten
tien minuten met haar vader Ze
wisselde per telefoon ook van ge
dachten met Praagse vrienden.
Hij kon hen echter niet ontmoe
ten.
Na een verblijf van vijf uur op de
luchthaven stapte de schryver in
een toestel met bestemming Zü-
nch, zonder gebruik te maken
van zyn biljet naar Boedapest
Intussen maakte zijn vrouw in We
nen bekend, dat zy in een bood
schap aan de Tsjechoslowaakse
staats- en partyleider Gustav Hu-
sak, die gisteren voor een ofT»
cieel bezoek in Oostenryk v
aangekomen, gepleit heeft v
de dissident Vaclav Havel, du
Praag gevangen zit
