Al twintig jaar op
kankerverwekkers
De Rabobank
keen brede bank
Rabobank Q
TNO bekijkt
kankervorm
bij homo's
De straten van de op zwaar chemisch gif gebouwde
Gouderakse wijk Zelling liggen er verlaten bij. Op
een paar kleuters en een jongen van een jaar of veer
tien na valt er die middag geen levend wezen te ont
waren. De jongen drentelt wat rond, volgt de vreem
delingen op een afstand van een meter of tien en
schiet opeens toe: „Wilt u een gedichtje hebben?" Uit
zijn jaszak haalt hij een geel kladblokvelletje met 'het
gifschandaal':
Aan de oppervlakte en diep in de grond,
daar waar eens de visser stond,
liggen her en der verspreid
gevaarlijke stoffen bij Shell bereid.
Het is een gevaar voor mens en dier
en toch leven er mensen op die rommel hier.
Al twintig jaren hebben zij niet geweten
dat zij op kankerverwekkers hebben gezeten.
Laten we hopen en daarbij denken
dat de natuur ons mooiere dingen kan schenken.-'
Dan moet de mens ook al zijn vergiftensoorten
niet zomaar zonder meer in de natuur doen storten.
Donkere wolken boven Gouderak.
WOENSDAG 17 NOVEMBER 1982
Toen ik maandagochtend om acht
uur langs de school fietste (want
je moet in mijn vak altijd vroeg
op pad) zag ik de onderwijs
krachten al toestromen: zo vroeg
had ik ze nog nooit in de school
gezien! Ze staakten, en hadden
dus een drukke dag voor de boeg.
Twee uur later was de school be
hangen met leuzen, die alle, naar
goed-Hollands gebruik (want we
zijn en blijven een volk van caba
retiers) rijmden dat het een aard
had:
„Goed en prettig onderwijs
heeft nu eenmaal ook zijn prijs!"
„Deet, je hebt geen weet
hoe je aan ons onderwijs vreet".
Allemaal een stap terug,
maar niet alleen over onze rug".
Met ons salaris geen gescharrel,
haal dat maar bij Charl".
Enzovoort. En maar roepen dat
Toon Hermans geen poëzie
maakt! Taal- en spelfouten,
waar ik natuurlijk naar op zoek
was, heb ik helaas niet kunnen
ontdekken, ik moest ze een 8 en
een plakplaatje geven, en het had
zelfs een 9 kunnen zijn als ze „O
sukkel van 'n Deetman, je hebt er
absoluut geen weet van" niet
hadden vergeten. Uiteraard sta
ik achter de staking. Weliswaar
hadden we 's ochtends al snel een
klasje van vijf kinderen thuis, zo
dat mijn vrouw uitriep dat zij
zich „dubbel gepakt" voelde,
maar ik vind dat je niet over je
moet laten lopen, althans geen
hele marsen om die andere caba
retier, Wim Kan, te citeren). Ik
heb hier de bezuinigingsmaatre
gelen van Deetman voor me, 35
punten, ik geef toe dat ik blij ben
ze niet te hebben hoeven verzin
nen. Ik zou punt 11 („Gefaseerde
afschaffing overgangsrecht taak-
uren van rechtswege (schoorstee
nuren reeds aangekondigd in de
voorjaarsnota)") niet eens heb
ben kunnen bedenken, vrees ik, al
scheelt het in 1983 meteen al 12,5
miljoen gulden en 600 arbeids
plaatsen. Het zal wel iets met be
zoldigd voor Zwarte Piet spelen
te maken hebben, gezien die
schoorsteenuren, dat mag dus
van mij geschrapt worden, even
als de cursus kantklossen (punt
20) ook al scheelt dat maar
100.000 gulden in 1983 en een ar
beidsplaats. Maar dan komt hele
maal onderaan het lijstje als
punt 35: „Inhouding op salaris
sen van bij onderwijs betrokken
personeel (1,65 procent)" met een
jaarlijkse „opbrengst" van 277,6
miljoen gulden, en een verlies
van arbeidsplaatsen. Dat klinkt
ideaal: hoge opbrengst (twee
maal zoveel als alle 34 voorgaan
de punten samen!) en geen ver
lies. Zoudt u, als u bijvoorbeeld
in het onderwijs zat en Neder
landse taal doceerde, zoiets nu
ook „opbrengst" noemen? Of zou
u dat alleen doen als u in de re
clame zat, of via taalversluieren-
de verkooppraatjes iets aan de
man proberen te brengen? Deet
man verkoopt toch niet iets dat
geld opbrengt, hij pakt toch dom
weg geld af? En die 1,65 procent
is kenneljk niet het resultaat van
een grondig onderzoek naar de
mogelijkheid van onderwijs
krachten om bij het afstaan van
1,65 procent van hun loon toch
nog hun hypotheeklasten en va-
liumpillen te kunnen betalen,
maar is domweg gebaseerd op
het bedrag dat Deetman na het
optellen van 34 bezuinigingspun-
ten nog miste. Had hij, in zijn ze
nuwen, de numerus fixus hbo, le
rarenopleidingen en wo via
noodwet instroombeperking hbo
en machtigingswet wo (kortom
punt 22) vergeten, die hem in
1983 weliswaar 90 arbeidsplaat
sen kost maar ook 9 miljoen gul
den oplevert, dan had hij onder
aan zijn lijstje geen 277,6 miljoen
nodig gehad maar 286,6 miljoen,
en was de inhouding op salaris
sen bij onderwijs van betrokken
personeel niet 1,65 procent ge
weest maar 1,70 procent. Een be
ter illustratie van het begrip
„naar zich toe rekenen" had het
rekenonderwijs zich niet kunnen
Nu heb ik ergens gelezen dat amb
tenaren in het algemeen, maar
ook de onderwijzers vergeleken
met mensen die in het bedrijfsle
ven een even hoog bruto-salaris
hebben dank zij enkele voordeel
tjes onderweg toch nog altijd zo'n
200 gulden netto meer over hou
den dan die anderen. De vraag is
of het redelijk en reëel is functies
te vergelijken vanwege hun over
eenstemmend bruto-salaris. Een
kantoorfunctie is lang niet zo slo
pend als voor de klas staan. Ik
ken een invalster, een uitstekende
onderwijzeres, die blij was als zij
in een der lagere klassen mocht
invallen, en doodop als ze een
dagje een van de hogere klassen
van de lagere school had moeten
doen. Ik ken een andere inval
ster, die alleen bereid is in de
laagste klassen in te vallen. On
derwijs geven is nog altijd een
mooi vak, maar lang niet altijd
meer een pretje. Ik schat dat
meester Meng, die in mijn tijd
een klas van 52 kinderen in be
dwang moest houden een gemak
kelijker taak had dan meester
Drijver, die nu een klas van half
zoveel kinderen de les moet lezen.
Ja maar, ze
hebben van die lekkere lange
vakanties om „bij te tanken". Ak
koord. Maar vakanties kosten al
tijd extra geld, zelfs als je thuis
blijft. Er moet dus 1,65 procent
bij. en niet eraf.
Vissterfte
Uit een onderzoek van de Gront-
mij is gebleken dat 333 bewo
ners van 101 huizen in Zelling
op puur vergif wonen.
Eind jaren '50 zijn de woningen
neergezet op een gedempte
Zelling - een uiterwaarde die
bij vloed onder water komt te
staan - in de Hollandsche IJs-
sel. Voor dat dempen is niet al
leen gebruik gemaakt van Rot
terdams vuilnis maar voor een
gnjot deel ook van afvalpro-
dukten van Shell-Chemie in
Pernis. Toen in 1959 opeens
een grote vissterfte optrad in
de IJssel, zou Shell-Chemie
opdracht hebben gegeven om
de rotzooi weg te halen.
Het onderzoek van de Grontmij
toont aan dat, als aan die op
dracht is voldaan, het karwei
zeer gebrekkig is geklaard. On
der de wijk liggen 135.000 poly
cyclische aromaten, 14.600
'trins' (bestrijdingsmiddelen),
110 kilo benzeen, 13200 kilo po-
lychloorbifenylen en een hoe
veelheid tolueen en xyleen.
Het gemeentebestuur van Gou
derak heeft op grond van die
gegevens bepaald dat de gif-
wijk moet worden ontruimd.
De bewoners kunnen worden
geherhuisvest in een nog te
bouwen wijk met 68 huizen
aan de andere kant van het
Zuidhollandse plaatsje dat in
totaal nog geen 2800 inwoners
telt. Of dat dan voor tijdelijk is
of voorgoed, is nog de vraag.
Op 30 november zal het provin
ciebestuur zijn beslissing be
kendmaken: of de woningen
dienen te worden afgebroken
of de grond moet worden weg-
gegraven.
Pico bello
„Ik ben bang dat de woningen
worden afgebroken", zegt
waarnemend burgemeester J.
G. de Zeeuw. „Natuurlijk hoop
ik dat het technisch mogelijk is
om de grond schoon te maken,
maar het zou ideaal zijn als we
hier straks het bordje 'Alles is
hier pico bello' kunnen neer
zetten. Dat is mijn wens".
De Zeeuw is een kleine vier jaar
waarnemend burgemeester
van Gouderak dat in de toe
komst bij de gemeentelijke
herindeling bij Ouderkerk aan
de IJssel zal worden gevoegd
waarvan hij al vele jaren burge
meester is. „Maar tegenwoor
dig ben ik meer in Gouderak
dan in Ouderkerk. Ik heb te
gen de mensen gezegd: Heb je
problemen? Kom maar langs,
dan schrap ik al mijn afspra
ken. En dat doen ze ook. Ieder
een heeft zijn eigen pro
bleempjes".
Het Grontmij-onderzoek heeft
ruim één miljoen gulden ge
kost; 350.000 gulden aan labo-
ratoriumkosten heeft Shell-
Chemie voor haar rekening ge
nomen. De provincie Zuid-
Holland schat dat het onder
brengen van de bewoners en
de sanering van het afval enke
le tientallen miljoenen guldens
gaan vergen. Het schoonma
ken van de gifwijk in Lekker-
kerk kostte destijds 25 miljoen
- en daar lag minder troep dan
in Gouderak. Het rijk heeft dat
toen in zijn geheel betaald,
maar hier zal het volgens de nu
geldende normen voor niet
meer dan 90 procent van de
kosten opdraaien. „Voor ons
betekent dat een ramp", be
weert waarnemend burge
meester De Zeeuw.
Raar
Vele ouderen herinneren zich
nog levendig hoe de Zelling
werd gedempt Hoe er ook 's
nachts schepen afval dumpten,
terwijl de opzichter van Rijks
waterstaat er niet was, hoe het
stonk in Stoof, hoe raar ze het
eigenlijk vonden, maar er geen
ophef over maakten, want wat
wist je toen van gif!
Mevrouw Metje-Binnendijk (81)
noemt Zelling na 20 jaar nog
steeds 'de stort'. Eenenvijftig
jaar stond zij in het dorpscafé
aan de Dorpsstraat; vanuit de
achtertuin keek je zo op de Zel
ling. Zij heeft dus exact kun
nen zien waarmee de uiter
waarden werden opgehoogd.
„Troep. Als de zon op die vaten
scheen, kwam er een stank af,
afschuwelijk. Je hield de deu
ren altijd dicht".
„Ik waarschuwde de mannen die
op de stort werkten weieens.
hl
Jongens wees toch voozich-
tig". Piet, hij woont hier nog,
zei: „Ach Metje, er is er nog
geen een dood gegaan". Hü is
nou zelf over de tachtig. Maar
als ze het café weer uit waren,
stonk het er nog uren".
Zweren
Als de toekomst ter sprake komt,
wordt de bejaarde vrouw emo
tioneel. „Ik ben 81, ik heb het
wel gehad. Maar de kinderen
die hier zijn opgegroeid, hè, die
moeten hun woningen uit. Het
is verschrikkelijk voor die
mensen. Ik wou dat ik ze kon
helpen, maar ik ben te oud en
het ergste is dat je die lui, die
het op hun geweten hebben,
niet meer ter verantwoording
kunt roepen. Die zijn allemaal
dood".
Als jongen van een jaar of tien
kreeg Kees Ooms uit de Ha
venstraat zweren op zijn hoofd.
In die tijd speelde hij dagelijks
PAGINA 23
op de Zelling. Zijn moeder:
„Toen hebben we daar geen re
latie tussen gezien. Nu denk je:
wat zou dat geweest zijn? Maar
verder heeft hij nooit iets ge
had en kinderen hebben alle
maal toch wel eens iets. Dus..."
De huidige huisarts van Goude
rak, Hans Bouman, heeft er
zelf als jongen ook gespeeld.
Uit zijn statistische vergelij
kingen tussen patiénten in en
buiten de buurt komt geen
aanwijzing naar voren dat de
gezondheid van de Zellingers
schade heeft geleden. „Vanaf
het begin van de jaren vijftig
hebben we de gegevens nog
Maar daar valt geen vmchfi
uit af te leiden", aldus de arts.
Of je het wel of niet moet geloven
maakt mevrouw Vennema uit
de Havenstraat weinig uit: „We
willen hier weg". Op een raam
op de bovenste verdieping van
haar drive-in-woning hangt
een plakkaat: Te koop'. Er zijn
gegadigden geweest, maar zij
lieten schielijk niets meer van
zich horen toen het gif de me
dia haalde. „Of ik nog denk dat
we het verkopen? Ja, aan het
rijk", zegt de vrouw op grappi
ge toon, maar serieus bedoeld.
De verkooppogingen dateren
overigens al van voor het mo
ment dat Zelling het stempel
gifwyk kreeg Vennema heeft
sinds enkele jaren een boten-
verhuurbedrijf en jachtwerf in
Friesland en woont nu dus be
paald niet dicht bij zijn werk.
Dertien jaar terug kocht het
echtpaar het huis voor f 69.000.
De eerste vraagprijs bedroeg
twee jaar geleden een kwart
miljoen, daarna zakte die tot
f160.000. „En nou is h^t huis
waardeloos", meent mevrouw
Vennema.
Doorlopen
Zou de familie Vennema niet
hoeven te verhuizen, dan zou
mevrouw Vennema toch niet
in het huis willen blijven wo
nen. „De waterleiding beang
stigt me. Ik roep s ochtends te
gen de kinderen: Laat de kraan
eerst doorlopen. Gelukkig zijn
we geen tuiniers en hebben
dus nooit iets uit eigen tuin ge
geten, en wonen we niet op de
grond, maar boven de garage.
Als dat anders was geweest
had ik me nu vast minder pret
tig gevoeld".
Gemeente-archivaris Van Herk
wordt op het kleine gemeente
huis overladen met krantek
nipsels uit het hele land over
de giikwestie. Hij woont zelf in
een huurwoning in Zelling „Ik
zit daar naar mijn zin. Er is veel
tijd en geld ingestoken, in de
douche, de wc, het tegelwerk.
En al bieden ze me nu een hele
nieuwe woning aan, dan zeg ik
nog, het verlies is niet goed te
maken".
DELFT (ANP) - Het primatencen
trum van TNO in Delft is begon
nen aan een onderzoek naar een
bijzondere vorm van kanker, die
bij homofielen in Amerika epide
mische vormen heeft aangeno
men en in ons land al twee
slachtoffers heeft gevergd. Het
gaat om de ziekte kaposi sar-
coom, waarvan in de Verenigde
Staten dit jaar al 20.000 gevallen
zijn geconstateerd. Men maakt
zich grote zorgen om de ziekte,
die ook al naar West-Europa is
overgeslagen.
Dit deelde dr. A. van Es. directeur
van het onderzoekcentrum, gis
teren mee tijdens de presentatie
van een boek. geschreven door
de arts en bioloog dr. H. Schelle-
kens, plaatsvervangend direc
teur van het TNO-instituut, over
interferon. Deze biologische stof.
waarnaar hy uitgebreid onder
zoek verricht, blykt by vele ho
mofiele patiënten een heilzame
werking te hebben.
De ziekte doet zich voornamelijk
voor by mensen met frequent sc-
xueel contact. Aanvankelijk trof
men kaposi sarcoom alleen by
homofielen aan. Nu komt deze
vorm van kanker ook by prosti-
tuées voor. De ziekte grijpt snel
om zich heen en leidt al snel tot
de dood. Als de patiënten niet
worden behandeld, sterft onge
veer 75 procent van hen aan de
kankerziekte. In Amenka is ge
bleken dat. wanneer de patiën
ten met interferon werden be
handeld, dit middel bij de helft
van hen een positief resultaat
had.
Volgens de directeur van het pri
matencentrum heeft het er alle
schijn van dat een virus voor de
ze ziekte verantwoordelyk is.
voor ondernemers uit het
agrarische bedrijfsleven
en voor ondernemers uit hef
middenen klein bedrijf.
U weet dat de Rabobank bekend staat
als de bank voor het agrarische bedrijfsleven.
Van veehouder tot zuivelfabrikant.
Maar is het u ook bekend dat een op de
vier ondernemers uit het midden- en klein
bedrijf werkt met de Rabobank? En steeds
meer ondernemers kunnen zich uitstekend
vinden in de aanpak van de Rabobank.
Geen wonder. Want 3.100 vestigingen
met een sterke plaatselijke betrokkenheid
en een brede deskundigheid in tal van diensten
maken de Ralxibank tot meer dan een goede
buur van het midden- en kleinbedrijf.
