De
tweede
jeugd
van de
klomp
Gulden handhaaft sterkte
Economie
Extra
Belasting
ZATERDAG 13 NOVEMBER 1982
Extra
PAGINA 33
In het dorpje Noorden, waar
Nederland op z'n platst
schijnt, woont en werkt
klompenmaker A. Schalk
wijk. Het oorspronkelijke fa
miliebedrijf, waar hij met zijn
vader en broers klompen
maakte, is gekrompen tot een
éénmanszaak. Nu nog maakt
Schalkwijk er dagelijks zijn
klompen, van klein tot groot,
zo'n zestig per week. Maar
over een kleine tien jaar moet
hij er vanwege zijn leeftijd
mee ophouden en dan zal hij
de deur van de werkplaats
voorgoed achter zich dicht
trekken.
Een opvolger heeft hij niet. De
vader-op-zoon-traditie werd af
gebroken, omdat het bedrijfje
van Schalkwijk zich de extra
lasten van personeel eenvou
dig weg niet kon permiteren.
Schalkwijk: "Mijn zoon heeft
een tijdje bij mij gewerkt. Hij
was toen zestien jaar en moest
daarom nog twee dagen in de
week naar school. Maar van de
overheid moet je hem dan wel
het minimumloon betalen.
Nou. dat was voor mij niet op
te brengen". Dit probleem is
kenmerkend voor alle kleine
klompenmakers in Nederland.
De vergrijzing heeft reeds toe
geslagen en er is weinig meer
wat de klompenmakers voor
uitsterven kan behoeden.
Schalkwijk moet het vooral heb
ben van verkoop aan huis en
wat vaste klanten, zoals win-
'kels en tuincentra, "'s Zomers
verkoop ik nogal wat aan toe
risten die in Nieuwkoop zitten.
Ik kan er nu aardig van rond
komen, al wordt het wel steeds
minder natuurlijk. Maar ja, ik
kan moeilijk met mijn tijd
meegaan. Nieuwe machines
zijn veel te duur. Dat kan ik
niet opbrengen".
Copieermachine
Bij Schalkwijk in de werkplaats
gaat het nog redelijk ouder
wets toe. Achter de werkplaats
liggen de populieren en wil
gen, waar Schalkwijk blokken
van zaagt. Maar wie dacht dat
klompen nog helemaal met de
hand worden gemaakt, komt
bedrogen uit. De nog 'natte'
houtblokken worden vervol
gens op een copieermachine
geplaatst. In de machine zit
een mal, een modelklomp (die
Schalkwijk overigens zelf met
de hand maakt), voor iedere
maat een verschillende. Een af
taster glijdt langs de mal ter
wijl de twee blokken in tegen
gestelde richting draaien. Bin
nen enkele minuten levert de
ze copieermachine een linker
en een rechter klomp af. Dan
zet Schalkwijk de nog massie
ve klompen op de boormachi
ne, die volgens hetzelfde sys
teem werkt, en worden ze uit
gehold.
De klompen hebben nu hun, zij
het grove, vorm bereikt. Dan
komt het handwerk er aan te
pas. De klompen worden ge
schuurd en van alle ongerech
tigheden ontdaan. Om hun uit
eindelijke vorm te krijgen wor
den de klompen acht tot tien
dagen in de droogkamer ge
plaatst. Een grote pan met wa
ter op de potkachel zorgt voor
een vochtige warmte, zodat de
klompen niet scheuren (het
hout krimpt bij het drogen).
Eenmaal droog worden de
klompen met een schuurpa-
piertje nagelopen. Dan kunnen
ze worden gedecoreerd en ge
lakt.
Behalve de draagklompen maakt
Schalkwijk ook souve-
nierklompen. Om aan de muur
te hangen met een geranium er
in bijvoorbeeld, of op een stan
daartje, de zogenaamde
vaasklompjes.
Gezond
In de werkplaats hangt een di
ploma. De klompen die
Schalkwijk maakt zijn niet al
leen van goede kwaliteit, maar
ook orthopedisch verant
woord. Mits goed van vorm is
het dragen van klompen heel
gezond voor de voeten, zegt
Een Hollandser vak dan
dat van klompenmaker
is nauwelijks te beden
ken. Voor de buitenlan
der past de klomp in het
rijtje van molens en
kaas. Negen van de tien
Amerikanen weten niet
waar Nederland ligt,
maar dat wij op "woo
den shoes" lopen is al
gemeen bekend.
Maar het oude ambacht
is stervende. Nu nog
zijn er een kleine hon
derd bedrijfjes waar
klompen worden ge
maakt. Over een jaar of
tien zullen hier naar
verwachting nog maar
vijfentwintig van over
zijn.
De klomp zelf echter is
springlevend. Ook in
deze industrietak heeft
het 'supermarkt-effect'
zijn intrede gedaan. De
kleine familie bedrijfjes
vergrijzen en verdwij
nen. De grotere klom
penmakers. met een
personeelsbestand tot
dertig mensen, beleven
hun tweede jeugd.
Vanaf het begin van de
15e eeuw worden er in
Nederland klompen ge
maakt. Van het pure
handwerk met beitel en
schaaf zijn de am
bachtslieden zo'n vijf
tig jaar geleden overge
stapt op de copieer- en
boormachines voor de
vervaardiging van hun
produkt.
De klompenindustrie zit
De klompen worden in tegengestelde richting uitgeboord t
Schalkwijk. Afhankelijk van
de maat kosten de klompen 13
tot 20 gulden. Dat lijkt heel
goedkoop voor een toch vrij ar
beidsintensief produkt. "Meer
kan ik niet vragen", zegt
Schalkwijk, "de mensen heb
ben minder geld en willen
daarom ook niet meer zoveel
uitgeven".
De vooruitzichten van klompen
makers als Schalkwijk staan in
schrille tegenstelling tot die
van de grotere klompenfabri
kanten, voor het merendeel
verenigd in de Nederlandse
Vereniging van Klompenfabri
kanten (NVK). Bij monde van
hun secretaris, J.H.M. Gevers,
jubelen zij het uit.
"De klomp is springlevend" zegt
Gevers. "Ik zou zelfs zeggen
dat de klompenmakers in Ne
derland aan hun tweede jeugd
bezig zijn."
De verenigde klompenmakers
hebben de koppen bijelkaar
gestoken. Dit heeft geresul
teerd in de oprichting van een
coöperatie onder de naam Hol
land Klomp. Holland Klomp
ziet vele mogelijkheden voor
afzet in het buitenland. Zij tast
de markt af in West-Duitsland,
Frankrijk. Engeland, België en
in mindere mate Skandinaviê.
In vrij korte tijd zijn er orders
binnen gekomen voor zo'n
55.000 paar klompen. En de te
kenen wijzen erop dat dit aan
tal alleen maar zal groeien.
Chip
Het contrast kan bijna niet groter
zijn. Hoe denkt Gevers nu over
de toekomst van de kleine
klompenmakers? "In de klom
penmakerij volsterkt zich een
natuurlijk verouderingspro
ces. Van de tachtig bedrijven
zullen er over een jaar of tien
nog zo'n vijfentwintig over
zijn. Maar dit zijn dan wel be
drijven met zo'n 25 tot 30 man
personeel, waarvan er nu al en
kele bestaan. Wij moeten na
tuurlijk ook naar schaalvergro
ting toe. Op deze manier kan er
meer kapitaal vrijkomen. In de
afgelopen drie jaar is er bij ons
voor vier tot vijf miljoen geïn
vesteerd in apparatuur. Dat is
toch heel wat voor een relatief
kleine bedrijfstak".
"Onze toekomst ligt in de auto
matisering. Nu al is de fabrica
ge van de klomp voor een
groot gedeelte mechanisch.
Maar op dit moment wordt er
gewerkt aan een computerge
stuurde schuurmachine. Om
dat de klompen na het drogen
niet meer gelijk zijn aan het
model moét het schuren nog
met de hand gebeuren. Als de
computer produktie-gereed is,
wij verwachten dat over onge
veer een jaar, zal ook dit ge-
door
Anneloes Timmerije
deelte geautomatiseerd zijn.
Een chip tast dan iedere klomp
af op oneffenheden. Dit wordt
berekend en doorgegeven aan
de computer, die de schuurma
chine de commando's geeft".
En zo wordt de klomp*een puur
fabrieksprodukt. De aloude
ambachtslieden kunnen het
verder wel vergeten. In de toe
komst zullen zij slechts te vin
den zijn op jaarmarkten en
aanverwante festiviteiten, als
vertegenwoordigers van een
uitgestorven beroep. Dit is ze
ker niet te wijten aan een da
lende afzet. Want niet alleen is
er in het buitenland kennelijk
een groeiende belangstelling
voor de klomp, ook wij Neder-
nu in haar derde fase.
Binnen enke|e jaren zal
de chip het werk over
nemen en zal het eeu
wen oude ambacht vol
ledig zijn geautomati
seerd.
Hier onder een gesprek
met A. Schalkwijk,
sinds vijftig jaar klom
penmaker en met J.H.M.
Gevers, secretaris van
de Nederlandse Vereni
ging van Klompenfabri
kanten. Een verhaal
van twee uitersten.
landers hebben dit schoeisel
herontdekt. In de tuin en op de
camping blijkt deze dracht erg
intrek.
Batser
Maar uit een aardig conflictje
tussen Vredestein en de NVK
blijkt, dat het niet louter zon
neschijn is voor de klompenin
dustrie. Een concurrent heeft
zich aangediend in de vorm
van een rubberen klomp, de
batser. Hevea (een dochter van
Vredestein) heeft dit vooijaar
een rubberenklomp ontwik
keld uit oude autobanden. In
een reclamecampagne werd de
batser als volgt aangeprezen:
"Hevea heeft de Hollandse
klomp opnieuw uitgevonden".
De verenigde klompenmakers
ontstaken in woede. Er werd
gedreigd met een kort geding.
Maar zover is het niet geko
men. In een uitzending van
KRO's Brandpunt in de Markt
van drie weken geleden werd,
het conflict door beide partijen
bijgelegd. Het schoeisel mocht
niet meer onder het mom van
"de nieuwe Hollandse klomp"
worden aangeprezen en zo
kwam men dus op de naam
batser. Een bats is volgens Van
Dale een grote afgeronde
schopO-
"Een uniek produkt", volgens
een woordvoerder van Vredes
tein uit Velp. De afdeling ver
koop schijnt de bestellingen
nauwelijks aan te kunnen.
"Een vooruitgeschoven mi
lieu-probleem", zegt de secre
taris van de NVK. "Autobai#
den zijn moeilijk afbreekbaar
en nu heeft men een procédé
gevonden om van het afval een
rubberen klomp te maken.
Maar als zo'n batser is versle
ten zit je nog steeds met het af
val. Wij leveren een natuurpro-
dukt. Een afgesleten klomp
kun je gewoon weggooien.
Hout vergaat gewoon op den
duur".
Het zal nog wel even duren voor
dat de batser is ingeburgerd.
Tot nu toe is hg alleen verkrijg
baar in speciaal zaken voor
agrarische artikelen en enkele
dierenwinkels. Wie uiteinde
lijk de gunst van de consument
zal gaan winnen, de klomp of
de batser, zal de tijd moeten le-
De berichtgeving op fiscaal gebied is zo velerlei,
dat het zinvol lijkt om zo nu en dan een aantal
uiteenlopende, maar actuele, korte onderwerpen
"op een rij" te zetten.
Groot onderhoud
In het regeerakkoord valt de zinsnede te lezen, dat overwogen
wordt om eenmalig fiscale aftrek van groot - achterstallig -
onderhoud toe te staan, om de activiteiten in de bouw te stimu
leren. Wat er van die plannen terecht komt, is hoogst onzeker,
maar mensen die al grote reparatie-plannen hebben, doen er
goed aande realisatie nog even uit te stellen.
Tabellen
Het was ook dit jaar weer haastwerk met het vaststellen van de
loonbelasting- en premietabellen voor het jaar 1983. Het demis
sionaire kabinet van Agt heeft zich in beginsel laten leiden door
het oordeel van de meerderheid van de Tweede Kamer, zoals dat
bleek tijdens de plenaire vergadering van 27 oktober j.l
Welnu, de tabellen gaan na een voorbereidingstijd naar de druk
ker en dan zijn de volgend elementen verwerkt:
- de inflatie-correctie wordt beperkt tot 80
- de solidariteitsheffing wordt beëindigd.
- de premie-inkomensgrens voor de volksverzekeringen wordt
voor 1983 gesteld op 61.150,- en de premie A.O.WjA W W
wordt voor volgend jaar gesteld op 12,8%, aldus wordt de maxi
male inhouding 7.827,- (1981: 7.074.-!)
Kassa
In de eerste negen maanden van dit jaar werd in totaal 64.2
miljard aan belastingen ontvangen. In dezelfde periode van 1981
werd 63,8 miljard geïncasseerd In het algemeen vallend de laat
ste maanden op alle terreinen hogere belastingontvangsten te
constateren. Aanvankelgk noteerde de minister van financiën
(thans: dr. Onno Ruding) in de eerste zes maanden van 1982 een
achterstand in de ontvangsten, bij vergelgking met eenzelfde
tijdvak van 1981. Uitschieters m de latere stgging zgn de loonbe
lasting en de omzetbelasting. De eerdere achterstand in de om
zetbelasting-ontvangsten is zelfs grotendeels door latere stijgin
gen teniet gedaan en die verbetering wgst op een voorzichtig
omzet-herstel. Maar met de winsten is het nog niets gedaan: de
ontvangsten vennootschapsbelasting lagen tot 1 oktober 1982
weer 2% lager dan over de eerste negen maanden van 1981.
door
J. Booy
Twee aanslagen
Belastingbetalers, die normaliter één belasting-aanslag per jaar te
betalen hadden, vonden er later tot hun ergernis nog één in de
bus. Het gaat hier met name om de categorie belastingplichtigen
met een belastbaar inkomen beneden een bepaald bedrag, waar
bij in hoofdzaak sprake was van inkomsten uit meer dan één
(fiscale) "dienstbetrekking". Zij kregen geen voorlopige aan
slag, omdat de (bijVbetaling betrekkelijk genng was. De zaak
werd geregeld bij de defintieve aanslag De bodem van de schat
kist blijft evenwel zichtbaar en vele kleintjes maken één grote.
Vandaar, dat werd besloten om ook deze mensen - dc te betalen
bedragen waren inmiddels "de moeite waard" geworden - ook
een voorlopige aanslag te sturen. Zo kon het gebeuren, dat de
bedoelde groep belastingplichtigen in dit jaar voor het eerst
werd geconfronteerd met een voorlopige aanslag (over 1982) èn
de gebruikelijk definitieve aanslag (b.v. over 1981). In zijn ant
woord op gestelde kamervragen gaf de voormalige minister te
kennen niets te voelen voor een algemene regeling inzake uitstel
van betaling zonder rente-berekening.
Als men echt in moeilijkheden komt, kan men om een gespreide
betalingsregeling vragen. Voor het overige is het parool: alles is
eigen schuld, want men had tgdig door reservering van gelden
een voorziening moeten treffen.
Voor betahngsuitstel op aanslagen met een te betalen bedrag van
minder dan 1200,-, wordt door de Ontvanger geen rente in
rekening gebracht.
Papieren wereld
De belastingdienst blgft onder het werk bedolven. Voor dit jaar
wordt het aantal te behandelen aangiftebiljetten geschat op 5.15
miljoen, waarvan ruim 30% aanspraak maakt op een voorrangs-
behandeling (wegens teruggave). In 1981 waren er bgna 14 mil
joen loonbelastingkaarten verwerkt.
Ook het aantal beroepschriften stijgt sterk. In 70% van de uitspra
ken scoort de fiscus, in 30% van de gevallen krggt de belasting
plichtige geheel of gedeeltelijk gelgk
Deze analyse slaat alleen op beroepschriften, welke tot een uit
spraak van het Gerechtshof hebben geleid In een eerder sta
dium zijn al tal van (formele) beroepschriften ingetrokken, om
dat tóch nog een compromis kon worden bereikt
De bankrente voor vaste klan
ten staat nog op 12 procent.
Ondernemingen die willen
investeren en leningen uit
schrijven moeten daarvoor
tenmiste 13 procent rente be
talen en wie een huis koopt
moet tenmiste nog 14 procent
hypotheekrente aanvaarden.
Dat zijn percentages die in
ons land vorig jaar het econo
mische verkeer bijna wurg
den maar waarop ook Ameri
ka zeker geen indrukwek
kend economisch herstel kan
baseren.
Dat de beurs van Wall Street se
dert augustus zo'n 300 pun
ten op de Dow Jones-index is
gestegen en ook thans nog
voortdurend van een formi
dabele veerkracht getuigt is
vooral voor buitenlandse ef
fectencentra een steeds gro
ter raadsel. Deze week kwam
Wall Street tijdens een van de
hausse-dagen zelfs even op
de nooit eerder aangeslagen
top van 1071 terecht tegen
776 in midden augustus van
dit jaar.
Duidelijke aangrijpingspunten
van economische opleving
zijn er vrijwel niet. De waren
huisverkopen liepen in okto
ber zelfs terug en ook in de
autohandel is nauwelijks
sprake van een doorbraak on
danks omvangrijke kor
tingacties die de grote autofa-
brieken thans op de aankoop
van hun nieuwe wagens ge-
In tegenstelling tot zijn Ameri
kaanse zuster durfde onze
centrale bank het eind vorige
week wel aan het officiële
disconto verder te verlagen.
Zelfs zonder te wachten op
het voorbeeld van de West-
duitse zusterbank bracht de
Nederlandsche Bank het offi
ciële disconto opnieuw een
half procent terug tot 5,5 pro
cent. Dit was mogelijk door
de uiterst sterke positie van
onze gulden binnen het Euro
pese betalingssysteem want
zelfs na de nieuwe renteda
ling behield de gulden zgn
top. Ook de Westduitse mark
kon zich niet verbeteren om
dat de economische ontwik
keling in de Bondsrepubliek
tegenvalt.
Voor de Newyorkse effecten
beurs ontwikkelde de koers-
vorming zich deze week met
heftige sprongen al naar ge
lang koopgolven en winstne
mingen de overhand kregen.
Daarbij bleef het slot van el
ke dag om de 1050 Dow Jo
nes schommelen zonder een
verdere tendens aan te geven.
Ook Amsterdam liet fikse
schommelingen toe maar
hier te lande beginnen de
winstnemingen toch de over
hand te krijgen. Alleen dank
zij steeds terugkerende aan
kopen voor buitenlandse re
kening bleef ook deze week
het koersverlies beperkt.
De sterke fluctuaties in Wall
Street werden enerzijds in de
hand gewerkt door het gebro
ken karakter van de week
want donderdag was voor de
VS een feestdag, maar ander
zijds ook door de heersende
spanningen rond het officiële
disconto. Al drie weken lang
rekent de beurs stellig op een
verdere verlaging maar
steeds bleef de aankondiging
daarvan uit. Omdat er niets
gebeurde werd er ook geen
motivering bekend over het
uitblijven van de zo vurig
verlangde verlaging, maar in
siders nemen aan dat de on
verwacht sterke aanwas van
de geldomloop sedert eind
oktober een belangrijke re
den is geweest voor de aarze
lende houding van de mone
taire autoriteiten.
Alleen de Amerikaanse dollar
bleef ook ten opzichte van de
gulden stijgen en kwam zelfs
op nieuwe hoogterecords van
het jaar boven de f2,81. De
verdere rentedaling had een
positief effect op de obligatie-
markt ook al was deze enige
tijd op een verdere verlaging
vooruitgelopen. Maar de in
dex bereikte deze week een
nieuwe hoogtestand van cir
ca 101 tegen 83 als laagste dit
jaar. Dit betekent dat bgvoor-
beeld de hoogste rentedra
gende staatslening van 12,75
procent een koers heeft be
reikt van 124 procent
De discontoverlaging heeft bo
vendien positieve gevolgen
voor de bankrente die even
eens werd verlaagd. Sommi
ge instellingen brachten de
hypotheekrente beneden de
9 procent. Wel even anders
dan de 14 procent in de VS.
Hoewel buitenlandse aanko
pen deze week hun Amster
damse favorieten niet in de
steek lieten maakte onze
beurs wel direct rechtsom
keert toen Wall Street een
reactie onderging. De indruk
bestaat dat winstnemers van
elke hernieuwde hausse-po
ging gebruik maken Per sal
do hep het koerspeil op alle
indexgroepen terug. Ook de
meeste aandelen moesten on
danks scherpe koersfiuctua
ties terug. Alleen Ahold ont
moette zoveel buitenlandse
belangstelling dat het fonds
van f93 over de f100 heen
steeg tot een nieuwe top van
f102.
Ook Heineken kon een paar
gulden stggen. De claimhan-
del van Wessanen was een
groot succes en zowel de
koers van dit papier als van
de aandelen liep geleidelgk
op. Maar daarmee was het
aan de winstkant bekeken.
Tegenvallende wmstcgfers
van de Koninklijke Shell
zorgden later in de week voor
meer winstnemingen waar
door de koers verder van de
f 100 weggleed Vgf gulden
verloren voorts Gist Broca
des. IHC Inter, Océ-Van der
Grinten en Elsevier NDU. De
NedLloyd onderging een
duik van f 10.-. Fokker moest
nog f 2,- gulden terug tot f 19.
