Ik heb Ajax tonnen bespaard
Jaap van Praag nu zelf onder de hamer-
-C
1 ZATERDAG 13 NOVEMBER 1982
Extra
Van Praag tot Dublin, maar
ook van Reykjavik tot
Athene wordt hij nog
altijd herkend als 'mister
Ajax'. Hoewel al vier jaar
lid van het sectiebestuur
betaald voetbal van de
KNVB, wordt zijn naam
onveranderd in verband
gebracht met de
Amsterdamse club die
onder zijn bewind de
landelijke bekendheid
ontsteeg en uitgroeide tot
een voetbalorganisatie
van internationale allure.
Jaap van Praag, dik
veertien jaar was hij
voorzitter van Ajax.
Driemaal achtereen (in
1971,1972 en 1973) vierde
hij met zijn "jongens" de
verovering van de Europa
Cup; eenmaal (in 1972)
werd ook de wereldbeker
naar Amsterdam gehaald.
De successtory van 'zijn'
Ajax liftte Jaap van Praag
uit de schaduw van zijn
broer Max, ooit een
populair zanger van het
Nederlandse lied.
"Vroeger", zei Jaap van
Praag eens, "was ik de
broer van Max, nu is Max
de broer van mij".
In 1978 droeg Van Praag
("Ik wilde voorkomen dat
de spelers bij Ajax mij als
een ouwe lui zouden gaan
zien") de hamer over aan
Ton Harmsen. Zelf trad
hij toe tot het
sectiebestuur betaald
voetbal van de KNVB,
sinds een jaar is 'ome
Jaap' ook de praatpaal
van bondscoach Kees
Rijvers.
Op 10 juli werd hij 70 jaar,
de pensioengerechtigde
leeftijd voor
bondsbestuurders. Op de
algemene vergadering van
22 november valt Van
Praag onder de hamer.
Zijn opvolger heet Guus
Couwenberg, 67 jaar,
aftredend voorzitter van
Feyenoord.
Op Schiphol, in zijn kantoor
van het door hem
bestierde bedrijf The
Electric Gramophone,
neemt Van Praag alvast
afscheid van het
Nederlandse voetbal.
Binnen de Europese
voetbalbond, de UEFA,
blijft hij "nog zeker twee
jaar" actief als
commissielid Europa
Cup-voetbal en als
waarnemer. "Als ik die
functie niet had, ja,
misschien was ik dan wel
in een gat gevallen".
Vluchten kan Jaap van Praag
niet meer, aan zijn leeftijd
valt niet langer te ontsnap
pen. Voorheen placht hij de
jaren zonder schroom naar
beneden af te ronden, maar
de onverbiddelijke KNVB-
reglementen maanden hem
welhaast tot het prijsgeven
van een lang bewaard ge
heim. Een maand of wat ge
leden moest hij het zevende
kruisje achter zijn naam
schrijven. Hoe vitaal ook,
Van Praag dient afstand te
doen van zijn taken binnen
het sectiebestuur betaald
voetbal van de KNVB.
"Vroeger vond ik iemand van ze
ventig vreselijk oud. Ik heb al
tijd ontzettend tegen die leef
tijd aangekeken", bekent hij.
"Zelf wilde ik nooit oud zijn,
ben nou eenmaal ij del, vandaar
dat ik een hele poos 59 jaar ben
geweest".
Scheiden doet meestal lijden,
wat dat betreft blijkt ook Van
Praag niets menselijks
vreemd. Al blijft hij binnen de
UEFA actief als waarnemer en
als lid van de commissie die
het Europa Cup-voetbal regelt,
hij geeft volmondig toe er eni
ge moeite mee te hebben een
stap terug te moeten doen na
18 jaar op het voorste plan van
de voetballerij te hebben ge
staan. "Ik had er nog wel een
ambtstermijn aan vast willen
knopen", laat Van Praag zich
ontvallen. "Maar reglement is
reglement, daarom heb ik er
vrede mee dat ik op moet stap
pen".
Ouwe Rot -
In het kader van de verjonging
wordt Jaap van Praag op 22 no
vember, op de algemene verga
dering van de KNVB afgelost
door de 67-jarige Guus Cou
wenberg, nu nog voorzitter van
Feyenoord. "Ik moet me voor
zichtig uitdrukken", meent
Van Praag, "maar het is jam
mer én verdrietig dat de FBO
geen jongere kracht naar voren
heeft kunnen schuiven. Ik wil
met die opmerking niets af
doen aan de capaciteiten van
Couwenberg. Maar nu komt er
in het sectiebestuur een ouwe
rot voor een ouwe rot".
In 1978 verwisselde Van Praag,
'ome Jaap' voor intimi, de
Ajax-pet voor de Oranje-cap.
Als bondsbestuurder heeft hij
in die laatste vier jaar, hij zegt
het eerlijk, op bepaalde zaken
een andere kijk gekregen dan
indertijd als clubman. "Vroe
ger", zegt Van Praag, "vroeger
als voorzitter van Ajax heb ik
het belang van het Nederlands
elftal onderschat. Ik dacht
toen, dat je als club zaligma
kend was voor het land dat je
vertegenwoordigde. Maar een
vertegenwoordigend elftal
heeft toch veel betekenis, uit
straling naar buiten toe. In het
buitenland kunnen we met een
goed draaiend Nederlands elf
tal veel respect afdwingen".
Van Praag heeft zich vooral de
laatste 12 maanden met de be
geleiding van Oranje bemoeid.
Als praatpaal, klankbord en
klaagmuur van bondscoach
Kees Rijvers. "Het is moeilijk
aan te geven wat die functie nu
precies omvat. Het komt er op
neer dat ik Rijvers ondersteun
bij het uitoefenen van zijn
taak. Rijvers heeft behoefte
aan iemand, die naast hem
staat. Vroeger bij PSV was dat
Van Gelder. Rijvers is een zeer
consequente man, niet makke
lijk voor een ander, maar ook
niet voor zichzelf. AJleen daar
om al vind ik hem een goede
coach".
door Gerard van Putten
Rijvers
Voor vele
de zes miljoen
voetbaldeskundigen die dit
land volgens welingelichte
kringen rijk is, is het selectie
beleid van Rijvers moeilijk te
volgen. Zo niet voor Jaap van
Praag, over zijn lippen komt
geen woord van kritiek. Praat
paal en bondscoach verhouden
zich in dat opzicht als "me and
my shadow". "Rijvers bouwt
aan een elftal dat klaar moet
zijn voor het WK'86, daar sta ik
achter. Ik ben er niet tegen dat
hij de ouderen heeft laten val
len. Cruijff speelt over vier jaar
niet meer, Krol ook niet. Ik ge
loof trouwens dat Cruijff geen
zin meer heeft in het Neder
lands elftal te spelen. Reclame
belangen? Ach, wij hebben een
contract met Adidas afgeslo
ten. Dat moet worden nageko
men. Rijvers heeft er alles aan
gedaan Cruijff voor het Neder
lands elftal warm te maken.
Toen bleek dat hij niet wilde,
heeft Rijvers hem niet botweg
laten vallen. Kees heeft Cruijff
een charmante brief geschre
ven, ik weet dat, ik beschik
over een kopie".
Geen kwaad woord derhalve
over de bondscoach die, al
thans volgens Jaap van Praag,
in Zeist op zijn geheel eigen
wijze goed bezig is. Maar waar
om werd die man, werkend
aan de constructie van 'zijn'
WK-team, twee weken geleden
dan een 7-daagse trip naar Ita-
liè ontzegd? Vanuit Zeist
klonk het in deze tijd ver
trouwde argument "te duur"
op, maar dat lijkt voor een
bond met meer dan een mil
joen leden een drogreden. Van
Praag vlucht dan in een betoog
"onder de roos". Volstaan
moet worden met de medede
ling dat hij zich heeft geconfor
meerd aan de mening van zijn
collega-bestuurders, van wie
Eric Vilé en Karei Jansen zich
geroepen voelen Rijvers in de
komende jaren steun te verle
nen bij het volbrengen van zijn
WK-missie. Van Praag: "Wie
voortaan de begeleiding van
het Nederlands elftal voor zijn
rekening gaat nemen, is nog
niet zeker. Wel is daar natuur
lijk over gesproken, maar we
zijn er nog niet uit".
Fier
Zijn hoofd zal straks, op de af
scheidsreceptie, Fier omhoog
gaan. Zonder enige vorm van
géne kan Van Praag zijn porte
feuille aan een ander toever
trouwen. "De totaal verprutste
relatie tussen de betaalde tak
van de KNVB en de UEFA heb
ik helemaal hersteld", stelt hij
met ingehouden trots vast.
"Het vorige bestuur, de combo
van Hogewoning, had de UE
FA beledigd door een nacom-
petitie te organiseren om een
plaats in het UEFA Cup-toer
nooi. Tegen alle adviezen in
had de Hogewoning-combo
die wedstrijden laten spelen,
gelukkig kwalificeerde Ajax
zich in dat jaar als derde, dat
heeft een hoop narigheid voor
komen. Ze zullen best ook goe
de zaken hebben geregeld, die
mannen van Hogewoning.
Maar ze waren op geen enkele
Europa Cup-loting aanwezig,
nooit lieten de heren hun ge
zicht zien. Dat moet je juist wel
doen, het gezicht van Neder
land tonen, een belangrijke
voetbalnatie toch. Nu staat de
KNVB weer op goede voet met
de UEFA, daar ben ik vreselijk
blij om. Het gevolg is dat Jo
van Marle nu in het hoofdbe
stuur zit en ik deel uit maak
van de grootste commissie van
de Europese voetbalbond. Ik,
Van der Kroft en Huijbregts
zijn bovendien nog waarne
mer, in geen jaren hebben we
er zoveel gehad".
Aan de wand van zijn kantoor
hangen foto's die herinneren
aan een glorierijk verleden.
Het lijkt nog maar zo kort gele
den dat ze Amsterdam al voet
ballend in de wereld promoot
ten, die langharige voetbal-
schoffies uit Mokum. Daar is
de nog slanke Piet Keizer, de
Jaap van Praag (70): "Vertrek i
man van de 'schaar'. Daar is
ook Cruijffie, toen nog niet ge
tekend door zakelijke miskleu
nen. Natuurlijk is ook Sjakie
Swart vereeuwigd. De oer-Aja-
cied, bekend van de eenzijdige,
maar toch moeilijk peilbare
buitenom-beweging. Stralend
middelpunt van die zonder uit
zondering juichende beelden
is Jaap van Praag. "Hier hangt
mijn leven, een stuk geschie
denis", zegt hij, die zich in die
tijd de bijnaam 'mister Ajax'
het aanmeten. Nog altijd wordt
Van Praag als zodanig her
kend, ook in het buitenland,
waar hij alleen daarom al niet
als een 'mister Nobody" wordt
beschouwd. Deuren zwaaien
in heel Europa en omstreken
voor hem open, "van de con
tacten die ik in mijn Ajax-tijd
heb gelegd, profiteer ik nu nog.
Kijk maar naar dat opgeloste
geschil met de UEFA".
"Goed gezien"
Een duik in de roemrijke Ajax-
historie, we schrijven 1964.
Een bestuurscrisis zorgde voor
herrie in de tent, de toenmalige
voorzitter Jan Melchers dreig
de boos de hamer voorgoed
i Cruijff was een dieptepunt in de Ajax-geschiedenis"
(Foto Peter Senteur)
neer te leggen. Wijlen Kick
Geudeker, oud-hoofdredac
teur van het allang verdwenen
weekblad Sport en Sportwe
reld, poogde als lid van de
commissie van goede diensten
Melchers tot inkeer te brengen.
Maar Melchers had zijn be
komst gekregen van de vaak
op de man gespeelde kritiek.
Reden voor Geudeker om Jaap
van Praag, overigens al vanaf
1928 lid, als nieuwe nummer
één van Ajax naar voren te
schuiven. "Ik was vierde
keus", herinnert Van Praag
zich. "Maar de andere kandida
ten, onder wie Vunderink en
Volkers, trokken zich terug.
Geudeker heeft zich enorm
sterk voor mij gemaakt, achter
af moet ik zeggen dat hij het
goed heeft gezien".
Pas gekozen tot voorzitter nam
Van Praag geen halve maatre
gelen. De brallerige Brit Jack
Rowley werd vervangen door
diens landgenoot Vic Bucking
ham, de trainer die Ajax in
1960 naar de landstitel had ge
voerd. "Dat ik Buckingham
heb teruggehaald, is één van
mijn grootste fouten geweest.
Het vuur was er bij hem uit, hij
was in vergelijking met 1960
Ajax onderging een face-lift. Bin
nenskamers kromp Van Praag
("Dat heeft een heleboel strub
belingen gegeven, maar ik
vond negen man te veel van
het goede") het bestuur in tot
vijf man. Op het veld stond Mi-
chels als een generaal voor de
troep. "Rinus", oordeelt Van
Praag, "is de beste trainer die
ik ooit heb gehad. De kracht
van Michels was zijn vermogen
om gehoorzaamheid af te
dwingen bij de spelers. Op het
technische en tactische vlak
was hij natuurlijk ook een kei".
Langzaam maar zeker werkte
Ajax zich over de groeistuipen
heen naar volwassenheid. Drie
Europa Cups veroverde de
Amsterdamse club: in 1971,
1972 en 1973. Maar het bestuur
van Ajax moest voor die glorie
wel een hoge prijs betalen. De
salarissen van de spelers rezen
de pan uit. "Ik had twee princi
pes", berijdt Jaap van Praag
een oud stokpaardje, "het ka
pitaal moest op het veld staan
en ik weigerde me te bemoeien
met de technische leiding".
Manager
Hij heeft zijn principes zelden
verloochend, al moest Van
Praag geregeld in de slag met
de nogal eens bedenkelijk kij
kende penningmeester Tim
man, een in-keurige belasting
ambtenaar. "Timman en We-
strik hebben mij altijd prima
geholpen. Maar soms zeiden ze
weieens nee, als Michels een
speler wilde aantrekken. Ik gaf
ze dan gelijk en deed vervol
gens ja. Timman en ik vormde
een tweeêenheid, maar soms
lag hij weieens dwars. Dan
moest ik hem bewerken, dat
lukte me altijd aardig, ik had
nogal wat invloed op hem".
Ajax eiste in die tijd veel van zijn
tijd op, dagelijks een uur of
vier. "Maar mijn eigen bedrijf
kon ik rustig overlaten aan
mijn zoon, aan mijn secretares
se en aan mijn chefs. Dankzij
hen heb ik voor Ajax een ma
nager kunnen uitsparen".
Als amateur-manager maakte de
voorzitter kennis met het feno
meen schoonvader, in de per
soon van Cor Coster geïntrodu
ceerd door Johan Cruijff. Cos-
ter, juwelier, bleek aan de on
derhandelingstafel een doorge
winterd zakenman. "Ik heb
werkelijk van alles geprobeerd
om Coster naar de familiekring
terug te dringen. Dat is me
nooit gelukt.", erkent Van
Praag. "Ik moet zeggen dat hij
voor Cruijff goed werk heeft
gedaan, nog altijd is Cor Aja-
cied, ik heb veel respect voor
hem".
Rond 1973 keek Van Praag vrij
wel zeker anders tegen Coster
aan. Schoonvader versierde
toen voor schoonzoon een ze
venjarig contract; andere spe
lers klopten op de deur van
'ome Cor', verlangend naar een
hoger salaris. En Van Praag
dokte tegen wil en dank, het
kapitaal moest immers op het
veld staan. "Er waren in die
tijd ontzettend veel kapers op
de kust, vooral de buitenland
se clubs hadden interesse voor
de spelers. We gingen hoger en
hoger, om de zaak bij elkaar te
houden".
veel gezapiger", aldus Van
Praag. "Op voorspraak van
mijn medebestuursleden Mar
tin Bremer en Jaap Hordijk
hebben we toen Rinus Michels
gecontracteerd. Voor een jaars
alaris van 25.000 gulden, hal
verwege het seizoen, Rinus zat
bij AFC. Bij JOS? Ja, het kan
ook best JOS geweest zijn".
Face-lift
Huizen
Achteraf mag Van Praag er op
wijzen dat die duur gevoerde
clubhuishouding Ajax geen
schade heeft berokkend.
'Toen Timman en ik in 1978
uit het bestuur stapten, heb
ben we de club een knap saldo
nagelaten", stipt hij aan. Maar
hoe is Van Praag daar dan in
geslaagd, lijkt een voor de
hand liggende vraag.
Afgezien van de Europa Cup
wedstrijden trok Ajax in die
zeven vette jaren zelden volle
bakken. Kreeg hij, zoals de ge
ruchten in de jaren zeventig
wilden, inderdaad wel eens
wat toegestopt van de bekende
Amsterdamse miljonairs Maup
Caransa en Freek van der Mey-
den? "Geen sprake van", be
weert Van Praag. "Caransa
heeft wel het initiatief geno
men tot het overkappen van de
open tribune. En Van der Mey-
den zorgde er altijd voor dat de
nieuwe spelers snel onderdak
waren. Hij bezat veel huizen
Maar geld. neen, dat hebben
Caransa en Van der Meyden
nooit gegeven. Door du BUTO
pa Cup-wedstrijden haalden
we goede recettes binnen. Op
die manier konden we een sal
do van enkele miljoenen op
bouwen".
Niet genoeg om Johan Cruijff in
1973 te behouden. "Een diepte
punt in de Ajax-geschiedenis"
noemt Jaap van Praag het ver
trek van 'Jopie uit Betondorp'
naar Barcelona nu nog. "De
spelers waren daar mede
schuldig aan. Die kozen Piet
Keizer als aanvoerder, dat
heeft Johan erg geraakt".
Inderdaad heeft Cruijff in zijn
biografie 'Boem' verklaard dat
"die motie van wantrouwen"
mede tot zijn vlucht naar de
Spaanse kust heeft geleid.
Maar ook voerde hij, niet onbe
langrijk, aan dat zijn 7-jarig
contract bij Ajax achteraf toch
niet zo aantrekkelijk ("fiscaal")
was als aanvankelijk scheen.
Reactie van Van Praag: "Dat
boek heb ik nooit gelezen".
Het zij zo. Wel is zeker dat 'ome
Jaap' in het belang van Ajax de
waarheid meer dan eens ge
weld heeft aangedaan. "Dat
heeft Ajax tonnen gescheeld",
weet hij zeker. "Vaak werd ik
opgebeld door journalisten die
de vraag stelden of ik voor die
en die speler interesse had. Dat
ontkende ik dan. Zou ik ja heb
ben gezegd, dan was de club
van die jongen na publicatie
meteen hoger in de boom gaan
zitten".
Reporter
Een anekdote volgt, zelf heeft
Van Praag ook eens de journa
list uitgehangen. Net als Feye
noord aasde Ajax op Jan Mul
der van Anderlecht. Om aan de
weet te komen hoe ver de Rot
terdamse club met de onder
handelingen was gevorderd,
loeide Jaap van Praag Feye-
noord-manager Guus Brokx,
zich uitgevend voor reporter
van de 'Gazet van Antwerpen'.
"Awel, mieneer Brokx, ïes et
juist dat gij rond zijt met Mul
der?". Brokx antwoordde ont
kennend. 'Toen", grinnikt Van
Praag, "toen wist ik dat we nog
een kans hadden Mulder te
strikken. Hebben we meteen
benut".
Anno 1982 beaamt de hoe dan
ook markante bestuurder, dat
Ajax met de betalingen van die
kapitale transfers en salarissen
de aanzet heeft gegeven tot de
aftakeling van het profvoetbal.
"Dat is waar, vele clubs verke
ren nu in nood", zegt hij, "we
zullen terug moeten naar hoog
uit 32 clubs. Als een paar van
die armlastige clubs het nog
een jaar of drie weten te rek
ken, misschien dat ze het dan
kunnen redden door de komst
van de pay-kabel".
Hij heeft zijn toekomstvisie op
papier staan. 'De toekomst van
de sport in de audiovisuele we
reld", heet zijn plan. "Ik heb
net een contract met de NOS
afgesloten. In die vorm zal het
de laatste overeenkomst zijn,
Carel Enkelaar weet dat ook.
Want de mogelijkheden zijn er
om de consument via daartoe
ingerichte kabelkanalen een
programma aan te bieden. De
sportorganisaties moeten dan
als producenten of medepro
ducenten van die programma's
gaan optreden. Stel dat dne
miljoen huishoudens de moge
lijkheid wordt geboden een
voetbaltopper door middel van
betaalde televisie te volgen.
Aangenomen kan worden dat
een miljoen bereid is een rijks
daalder te betalen. De op
brengst zou dan tweeënhalf
miljoen gulden zijn, een be
drag dat verre de recette in een
stadion overtreft".
Als mediadeskundige binnen het
bondsbestuur heeft Van Praag
zijn laatste zegje gezegd. In de
toekomst rest Jaap van Praag
niets anders dan 'langs de Lijn'
geduldig af te wachten of de
Nederlandse clubs, die te lang
op grote voet hebben geleefd,
door die nieuw aan te boren in
komstenbron ooit uit de rode
cijfers kunnen geraken Hy zal.
pa 18 jaar mede het gezicht van
de Nederlandse voetballerij te
hebben bepaald, ongetwijfeld
moeten wennen aan die rol van
i toeschouwer..
