Aparte opvang voor
sportietsels in AZL
Waar
heb
dat nou voor nodig?
Zoetermeers anMzmdgJ^wprogramma
"Niet gespreid behandelen"
Met het groeiende leger sportbeoefenaars stijgt ook het aantal
sportblessures. Zodanig zelfs, dat een aparte opvang van dit
'ongevalsterrein' meer dan ooit op zijn plaats is. Nadat het
Elisabeth Ziekenhuis in Leiderdorp al enkele jaren met een
Sportmedisch Adviescentrum draaide, ging dit jaar in het AZL
voor het eerst een echt ongevallenspreekuur van start dat
poogt af te rekenen met de situatie waarin de sporter van de
ene naar de andere afdeling wordt gesleept. Bert Paauw nam er
een kijkje.
Fysiotherapeut Visser (links) en traumatoloog Vierhout: "Een zo snel mogelijk herstel staat voorop".
(Foto Jan Holvast)
door Bert Paauw
ZATERDAG 13 NOVEMBER 1982
Sportbeoefening heeft de af
gelopen jaren - mede door
de toegenomen vrije tijd
van veel mensen - een grote
vlucht genomen. Enkele
miljoenen Nederlanders
zijn lid van een sportvereni
ging en zijn wekelijks in ac
tie op een veld, in een hal,
in een bad of bij andere ac
commodaties. Daarnaast is
er ook een legertje 'ongeor
ganiseerden' dat op eigen
houtje aan de conditie
schaaft en voor de lol één of
andere sportieve bezigheid
verricht.
Sportieve inspanning wordt ken
nelijk als een plezierige en zin
volle tijdsbesteding ervaren,
maar sportbeoefening - hoe po
pulair ook - heeft tevens een
schaduwzijde. Vrijwel iedere
sporter krijgt vroeg of laat wel
eens te maken met een blessu
re. Officiële statistieken over
sportblessures spreken in dit
opzicht een weinig aanlokkelij
ke maar duidelijke taal.
Nou hoeft niet over elke blessure
dramatisch te worden gedaan.
Veel 'sportongelukjes' zijn in
korte tijd en zonder drastische
ingreep te verhelpen. Helaas is
er ook een categorie sporters
die er niet zo makkelijk van af
komt. Hun blessure is van dien
aard dat met het herstel veel
tijd is gemoeid, terwijl het
soms op een regelrechte misè
re voor de sporter uitdraait
wanneer de aard van zijn bles
sure niet of niet snel kan wor
den achterhaald. Met een zeke
re regelmaat worden in blessu
rerubrieken van bondsbladen
'droefgeestige verhalen' aange
troffen van sporters die een
zwerftocht van de ene naar de
andere medicus zijn begonnen
in de hoop van hun blessure
ellende te worden verlost.
Stiefkind -
Opvang en behandeling van
sportblessures. Het is jaren
lang het stiefkindje geweest
van de medische stand. Lang
zaam maar zeker is echter het
besef gegroeid dat een aparte
aanpak van dit alsmaar uitdij
ende 'ongevalsterrein' op zijn
plaats is. In dat kader moet ook
het initiatief worden geplaatst
dat dit jaar in het Leidse Aca-
Nederland beschikt over de
twijfelachtige reputatie tot
de Europese koplopers te
behoren op het gebied van
vandalisme. Vernielingen,
zinloos geweld en winkel
diefstallen zijn verschijnse
len geworden waar vrijwel
geen enkele gemeente in
dit land meer van ver
schoond blijft.
Het betekent een schadepost van
vele miljoenen guldens. Alleen
al in een stad als Amsterdam
wordt jaarlijks voor ongeveer
50 miljoen gulden gesloopt en
vernield. Een treurig stem
mend bedrag.
Zoals gezegd krijgt elke gemeen
te op de één of andere wijze
wel te maken met uitingen van
vandalisme. Keurige rappor
ten zijn inmiddels verschenen
over de wijze waarop het pro
bleem zou kunnen worden
aangepakt. Een landelijke
aanpak of een gecoördineerd
beleid is tot nu toe achterwege
gebleven. Sommige gemeen
ten proberen op eigen houtje
iets wat op een anti-vandalis-
me beleid lijkt van de grond te
krijgen.
Instemming
In Zoetermeer bijvoorbeeld
draait op het ogenblik een anti-
vandalismeproject dat de titel
"Waar heb dat nou voor nodig?'
heeft meegekregen. Dit project
is overigens tot stand gekomen
op initiatief van een aantal
schoolhoofden maar heeft de
warme instemming en volle
medewerking van de gemeen
te gekregen.
Zoetermeer, een plaats met on
geveer 80.000 inwoners, krijgt
jaarlijks ook met een stevige
portie vernielzucht aan ge
meentelijke objecten te ma
ken. Een bedrag van 1,3 mil
joen gulden moest vorig jaar in
dit opzicht als kostenpost wor
den opgevoerd. Een blik op de
specificatielij st van deze post
geeft de volgende voorbeel
den:
- ingegooide ruiten 108.000 gul
den;
- kapotte verlichting 64.000 gul
den;
- opgebroken bestrating 60.000
gulden.
demisch Ziekenhuis is geno
men om te komen tot het cen
traliseren van sportongevallen
middels een speciaal 'ongeval
lenspreekuur' voor sporters.
Algemeen chirurg traumatoloog
P.A.M. Vierhout en fysiothera
peut P. Visser - beiden zijn
nauw betrokken bij het
spreekuur - vertellen over het
hoe en waarom. "De term
sportspreekuur leidt mis
schien tot verkeerde ideeën.
Wij doen geen keuringen, geen
testen en zijn niet in eerste in
stantie gericht op advisering.
Dat zijn bezigheden die bij een
Sportmedisch Adviescentrum
(SMA) worden verricht. Wat
wij doen is directe ongevalsbe
handeling. Het SMA dat al en
kele jaren in het Elisabeth Zie
kenhuis in Leiderdorp draait is
destijds geboren omdat er op
het gebied van de sportblessu
res een hiaat lag in de opvang
bij huisartsen en in ziekenhui
zen. Het SMA, bemand door in
de sport geïnteresseerde
huisartsen en fysiotherapeu
ten, beoordeelt blessures. Men
zegt of er al dan niet behandeld
moet worden en stuurt de
sporter dan met advies terug
naar zijn huisarts die hem of
haar naar een specialist kan
verwijzen".
"Wij zijn geen adviesbureau. Bij
ongevallen, chronisch of
acuut, stellen wij niet alleen
een diagnose, maar ontwikke
len ook direct een therapie. Er
is overleg met het SMA ge
weest. We zijn geen concurren
ten van elkaar".
Eindeloos
"De behoefte aan ons spreekuur
hebben we de afgelopen jaren
kunnen constateren: patiënten
uit deze regio die her en der
door Nederland trekken, naar
Utrecht, naar Maastricht of
zelfs naar België gaan om zich
daar te laten behandelen. Ter
wijl in Leiden de kennis en er
varing ook aanwezig is. Medici
met de nodige capaciteiten
stappen in het AZL rond, maar
dit aanbod van kwaliteit is in
het verleden nooit gebundeld
geweest waardoor de situatie
ontstond dat patiënten einde
loos van de ene naar de andere
afdeling werden gesleept".
Dat laatste was voor Vierhout,
die twee jaar geleden de lei-
De Nederlandse Spoorwegen,
die in Zoetermeer een zoge
naamde Sprinterlyn hebben
lopen met in elk van de zes
woonwijken een station, kon
den vorig jaar een schade van
425.000 gulden noteren: 480 zit
tingen, 290 armleuningen, 556
ding kreeg over de afdeling
traumatologie (een subafde
ling van algemene Heelkunde
van het AZL), reden om zich te
bezinnen over de opvang van
sportietsels. Vierhout: "Je
vraagt je bij zo'n start af welke
ontwikkelingen er gaande zijn
en hoe je bepaalde dingen kunt
verbeteren. Één van de vragen
die ik mij stelde was: wat doe
je met sporters die een ongeval
hebben gehad en welke speci
fieke letsels komen bij hen
voor? Zo is het idee van een
sporttraumatologisch spreek
uur gegroeid. Het viel mij op
dat veel sporters met dezelfde
klachten kampten. Dat gege
ven wekte mijn interesse op.
Een interesse die nog werd
vergroot door mijn betrokken-
asbakken en 203 wandtafels
werden 'gemold'.
F. Alphenaar, als ambtenaar
voorkoming misdrijven werk
zaam bij de Zoetermeerse poli
tie, kan moeiteloos meerdere
voorbeelden van vandalisme
opsommen. Hij maakt deel uit
Extra
heïd bij de sport. Ik ben in
mijn vrije tijd zelf sportief be
zig. En ik vind het belangrijk
dat men snel van een blessure
wordt afgeholpen, ongeacht of
men topsporter is of sport op
een lager niveau bedrijft. Ook
iemand van 35 jaar die zijn
hobby plotseling niet meer kan
doen heeft er recht op weer
snel aan de slag te kunnen. Je
kunt niet tegen zo iemand zeg
gen: laat nou maar zitten, jij
hebt je tijd gehad".
Vertrouwen
Visser, zes jaar geleden gestart
met een fysiotherapiepraktijk
in Leiden, vult aan:"Je moet
de sporter laten merken dat je
er het belang van inziet dat hij
van de werkgroep die het anti-
vandalismeproject op poten
heeft gezet.
Voortborduren
Het project is begonnen in de
wijk Meerzicht, een wijk met
of zij zo snel mogelijk weer be
zig kan zijn. Dat geeft vertrou
wen. Het is in het verleden te
vaak voorgekomen dat gebles
seerde sporters door medici
zijn weggestuurd met het ad
vies 'Ga maar rusten' of de op
merking 'Doe dan ook niet zo
gek' naar hun hoofd kregen".
Op het spreekuur in het AZL -
vanaf vier uur op de maandag
middag (afdeling Ongevallen,
gebouw 38a) - treffen gebles
seerde sporters een algemeen
chirurg, een orthopeed, een fy
siotherapeut en bandageer
broeders. Vierhout:"We zijn al
sinds 1 januari min of meer
sluimerend bezig. Het spreek
uur levert gemiddeld 14 15
sporters per keer op. Veel voet
ballers, tennissers en rugbyers
zowel hoog- als laagbouw, een
winkelcentrum en veel scho
len. Dertig scholen, voor het
merendeel lagere, doen aan het
project mee.
Alphenaar: "Het was een aantal
schoolhoofden opgevallen dat
leerlingen zich in toenemende
maar ook wel mensen uit ande
re takken van sport waarbij het
vaak gaat om letsels aan ban
den van knie en enkel. We heb
ben bewust niet teveel aan
dacht op dit spreekuur geves
tigd - wel hier en daar een
praatje bij sportclubs - om te
voorkomen dat het uitdraait op
een polikliniek waar eigenlijk
te weinig tijd overblijft voor
een uitgebreid onderzoek. We
nemen voor de sporters de tijd.
Verschillende specialisten be
kijken de blessure en praten
dan direct over de beste ma
nier van behandelen. Ieder
kijkt er weer anders tegenaan.
Dat we nu wel meer ruchtbaar
heid aan het spreekuur geven
komt omdat er inmiddels een
organisatie van de grond i« ao
mate schuldig maakten aan
vernielingen en diefstal. Wat
die hoofden vooral bezighield
was dat veel leerlingen door
een paar raddraaiers werden
meegesleurd. Er ontstond een
bepaalde groepspressie. Er
gingen leerlingen in groepsver
band meedoen die daar indivi
dueel nooit toe zouden komen.
Zo'n negen maanden geleden
hebben die schoolhoofden
toen het initiatief genomen tot
oprichting van een werkgroep
om zich over het probleem te
buigen".
In de werkgroep kwamen verte
genwoordigers van de politie,
gemeente, spoorwegpolitie,
woningfederaties. buurtver
enigingen, wijkcentra en win
kelcentra terecht.
Alphenaar: "De start verliep
moeizaam. Er was aanvanke
lijk geen geld om materiaal te
kopen of te laten maken. Uit
eindelijk is er toch iets van de
grond gekomen. We hadden al
wat voorbeelden van acties in
andere steden. We hebben
voor Zoetermeer een aange
past project ontwikkeld. Een
concreet werkplan voor leer
krachten, afgestemd op een
groep jeugdigen van 10 tot 17
jaar. In dat werkplan staan
suggesties. Leerkrachten zyn
vrij om ze al dan niet te volgen
of er op voortbordurend zelf
ideeën te ontwikkelen".
Suggesties
"Om eens wat suggesties te noe-
- een fotoserie laten maken van
vernielingen rond eigen
school;
- klassen- en kringgesprekken.
- interviews met mensen die met
vandalisme te maken hebben.
- het maken van affiches;
- het uitnodigen van winkeliers,
politie en gemeentelyk perso
neel, bijvoorbeeld van de
plantsoenendienst, om te pra
ten over hun ervaringen
"Nogmaals, we hebben ons be
wust beperkt tot suggesties.
Men moet het zelf invullen. Wy
zorgen daarnaast voor visueel
materiaal, we hebben filmpjes
en diaseries, gericht op kinde
ren. We willen de zaak ook by
de ouders brengen. Er komen
PAGINA
bracht die een grotere toeloop
toestaat"
Voorkeur?
Volgens Vierhout en Visser wor
den ze nogal eens geconfron
teerd met de vraag waarom ge
blesseerde sporters zonodig
een voorkeursbehandeling (zo
wordt dat althans gezien) moe
ten krijgen. Het tweetal:"Der-
gelyke mensen vinden een
apart spreekuur voor sporters
oryuist ten opzichte van bij
voorbeeld huisvrouwen en
kantoormensen. Nou zijn wij
het in zoverre met ze eens dat
in principe iedereen - sporter,
huisvrouw, kantoorman en
noem maar op - dezelfde be
handeling moet krijgen. Maar
aangezien in de sport heel vaak
zeer specifieke blessures voor
komen is het beter de aanpak
van die blessures op een be
paald tijdstip en op een bepaal
de plaats te concentreren.
Sportietsels dus niet gespreid
maar gebundeld behandelen.
Dat vermeerdert de kermis
over dergelyke blessures en
verbetert de therapie. En dat
heeft weer een gunstige uit
werking op het diagnostiseren
en behandelen van blessures
en afwijkingen aan het bewe
gingsapparaat die niet het ge
volg zijn van sportbeoefe
ning".
Vierhout en Visser waarschuwen
voor de misvatting dat zij wel
eventjes sporters snel van wel
ke blessure dan ook zullen af
helpen. "Wy hebben ook een
remmende functie. Een jeug
dig iemand die met een duide
lijke afwijking kampt raden
wy ten sterkste af daarmee het
veld in te gaan. Wij zijn ook ab
soluut tegen prikken, verdo
vingen e.d. om iemand op die
manier toch z'n wedstrijd te la
ten spelen. Een zo snel moge
lijk herstel staat voorop. Maar
iemand die slechts voor vijftig
procent is hersteld vol pnkken
het veld insturen met het risico
van blijvend letsel, dat hoeft
men niet van ons te verwach
ten. Nooit".
Eindstation
"Wy zien ons spreekuur voor de
sporter wel als een soort eind
station. Als alle specialisten er
naar hebben gekeken en geza
menlijk tot de conclusie ko
men: hier is echt niets meer
aan te doen, ja dan houdt het
op, hoe moeilijk dat misschien
voor de sporter is te accepte
ren. Maar sommige afwijkin
gen kun je niet genezen. En
men moet wel beseffen dat een
dergelijke ingrijpende beslis
sing echt niet in een minuutje
wordt genomen. We zyn heus
overtuigd van het belang van
sportbeoefening. Anders was
dit spreekuur er ook niet geko
men. Een spreekuur waar
sporters recht op hebben.
Want het is toch belachelijk
dat mensen in deze omgeving
over heel Nederland uitzwer
men terwijl een goede behan
deling om de hoek te krijgen
over dit onderwerp ouderavon
den op de scholen".
Of het project veel effect zal sor
teren is ook voor Alphenaar
een grote vraag "Dat is waar
schijnlijk moeilijk meetbaar.
In enkele andere gemeenten
waar ook acties zyn geweest
zijn tijdens en kort na de pro
jecten aantoonbaar minder
winkeldiefstallen en vernielin
gen gepleegd. Daarna zie je de
lyn weer langzaam oplopen.
Dit probleem vraagt dus een
constante aanpak Wellicht zou
zo'n project op de één of ande
re manier een permanente
plaats op het lesrooster moeten
krijgen".
Het project in Zoetermeer - op 1
november j.L gestart - wordt
volgend jaar 5 februari met een
grote manifestatie afgesloten.
Een manifestatie waar duizend
kinderen by aanwezig kunnen
zijn en die wordt betaald door
de winkeliers. Alphenaar: 'Tij
dens die manifestatie zijn er
onder meer clowns die inspe
len op het onderwerp vandalis
me. Er wordt echt geprobeerd
het onderwerp zo aan te pak
ken dat het de doelgroep be
reikt".
Eindrapport
"Na afloop van het project gaan
we de resultaten op een rytje
zetten. Eigenlyk hadden we
voor, tijdens en na het project
een enquête willen houden,
maar daar was geen geld voor.
Er komt wel een eindrapport.
Bekeken zal worden of de
proef over heel Zoetermeer
moet worden uitgebreid. Over
een regionale of landelijke
aanpak wordt wel eens gespro
ken al lykt my een dergclyk
project het meest werkbaar op
kleine schaal. Maar dat neemt
niet weg dat het nuttig is om
ervaringen door te sluizen"
"En misschien is het wel nodig
om de doelgroep uit te breiden
tot 20, 21 jaar. Vandalisme
grypt steeds meer om zich
heen Wy redeneren by dit pro
ject: als we in een klas drie kin
deren tot nadenken kunnen
brengen zodat ze zich voorne
men om niet meer te stelen of
te vernielen dan is dat al een
aardig resultaat"
Een willekeurige
Nederlandse gemeente:
Zoetermeer. Vorig jaar
werd er door vandalisme
voor 1.3 miljoen gulden
vernield. Teveel, meende
een aantal schoolhoofden.
Bij gebrek aan een
landelijke aanpak namen
zij het initiatief tot een
anti-vandalisme
programma.
door
Bert Paauw
Agent Alphenaar voor de klas: "Er was sprake van groepspressie
