Je huis opeten:
een zwaar maal
Zure zaak voor Wouter Willems
Nog een paar maanden en kostwinner Wouter Willems (Actieve naam)
moet het eigen huis van de hand doen, waarin hij en zijn gezin wonen.
De twee auto's die de familie Willems zich in betere jaren kon
veroorloven zijn al lang verkocht. Ook op de kosten van de kinderen
wordt drastisch bezuinigd. Binnenkort echter loopt de termijn van de
normale werkloosheidsuitkering af en moet het gezin een beroep doen
op de bijstand. Maar eerst moeten de eigen bezittingen drastisch
gesaneerd worden. Bezitters van een eigen huis moeten, om voor
bijstand in aanmerking te komen, het huis verkopen en de opbrengst
eerst opmaken.
door
Cees Keizer
Twee bouwvakkers in de
zelfde straat. Beiden
werkloos. De een be
woont een huurwoning
van de woningbouwver
eniging, de ander heeft
een premie koopwoning.
Langdurig werkloos zijn
betekent voor beiden een
beroep op de Algemene
Bijstands Wet. Maar dan
houdt de vergelijking op.
De bouwvakker-huurder
krijgt na twee en een half
jaar WW- en WWV-uitke-
ringen direct zijn 1450 gul
den bijstand per maand.
Zijn collega in de premie
koopwoning niet. Hij
krijgt tegen 8 procent ren
te eerst een krediethypo
theek. Hij moet eerst zijn
eigen huis opeten voordat
hij voor een uitkering in
aanmerking komt.
Krijgt hij na verloop van tijd
toch weer werk, dan moet hij
die tweede hypotheek die hij
van de gemeentelijke sociale
dienst of van de Volkskre
dietbank heeft gekregen te
rugbetalen. Zijn collega in
het huurhuis is blij dat zijn
werkloosheid voorbij is en
heeft verder geen sores meer
aan zijn hoofd.
„Dit is schandalig, dit is discri
minatie tussen huurder en ei
gen woningbezitter", zegt de
Vereniging Eigen Huis. Ook
de directeuren van de ge
meentelijke sociale diensten
voelen dit zo aan. De banken
en zeker de Volkskredietban
ken zijn van mening, dat er
een andere regeling moet ko
men. „We krijgen straks niet
honderden van die gevallen,
maar misschien wel duizen
den, vooral in de grensgebie
den, waar bouwvakkers vaak
zelf met behulp van de plaat
selijke overheid een eigen
huis hebben gebouwd in het
verleden", aldus de directeur
van een gemeentelijke socia
le dienst.
Op het ministerie van CRM,
waaronder de Algemene By-
stands Wet ressorteert, is
men bezig om „zich nader te
bezinnen", zoals in de Memo
rie van Toelichting op de op
Prinsjesdag ingediende be
groting staat. „Tevens wordt
de mogelijkheid bestudeerd
om de Rijksgroepsregeling
Vrijlating Oudedagsvoorzie
ning te vereenvoudigen als
mede te verruimen in het bij
zonder met het oog op het in
een zelfbewoonde woning
aanwezige vermogen", staat
Kwijt
En daar draait het nu om. De
man die met zijn gezin een
woning bij elkaar heeft ge
sappeld - de overheid stimu
leerde in de jaren vijftig en
zestig toch het vermogensbe-
zit - heeft met dat huis, wat
hy zelf bewoont, een eigen
vermogen bij elkaar ge
spaard. Hij mag (voor een
echtpaar) volgens de bij
standsnormen 15.800 gulden
van de marktwaarde van zijn
huis aftrekken. Dat is dan
zijn vermogen. Moet hij ge
dwongen een beroep doen op
de bijstand, dan zal hij voor
dit bedrag - minus de nog lo
pende hypotheek - eerst maar
zien dat hij een tweede hypo
theek krijgt om dat eerst op
te eten alvorens in aanmer
king te komen voor enige bij
stand uit de staatsruif.
In het bijstandsbedrag van
1450 gulden per maand zit
een bedrag van 275 gulden
aan woonkosten. De huurder
kan een beroep doen op de
huursubsidieregeling van het
ministerie van Volkshuisves
ting en Ruimtelijke Orde
ning. Boven zijn bystand
krijgt hij dan maximaal nog
425 gulden per maand aan
huursubsidie. Woonkosten
vergoeding dus tot een maxi
mum van f700 per maand.
De man met het eigen huis
komt daarvoor pas in aan
merking als hij eerst zijn ei
gen huis heeft opgegeten.
Blijft hij daarna in zijn huis
wonen en krijgt hij bijstand
eventueel aangevuld met een
„huursubsidie" van de ge
meentelijke sociale dienst,
dan is hij wel eigenaar af.
Door de krediethypotheek
die de gemeentelijke sociale
dienst of de Volkskrediet
bank hem heeft verstrekt, is
Voor niets
Jaren dus voor niets gespaard,
jarén dus voor niets eigen on
derhoud gepleegd. Voor de
bouwvakker, die zelf zijn ei
gen huis heeft gebouwd, be
tekent het dat hij door het
opeten van zijn eigen huis ge
dwongen wordt de honder
den vrije uren die hij vroeger
in de bouw heeft gestoken,
aan zichzelf gaat uitbetalen
en opeten, terwijl zijn collega
in dezelfde straat elk week
einde vrij had en 's zomers
vrolijk met zijn gezin op
vakantie ging.
FNV, CNV, directeuren van ge
meentelijke sociale diensten,
de Volkskredietbanken, poli
tici in de verkiezingsstrijd,
hebben allemaal verklaard
dat dit een grove on
rechtvaardigheid is, waaraan
zo snel als mogelijk iets moet
worden gedaan. „Hantering
van het systeem waarbij ie
mand zijn eigen huis moet
opeten, kost de gemeenschap
handen met geld. Geeft men
de langdurig werkloze eigen
woningbezitter een bij
standsuitkering, dan kost het
de gemeenschap hooguit
5000 gulden", is de mening
van de Vereniging Eigen
Huis. Deze vereniging heeft
de vorige minister van CRM,
Van der Louw, hierover een
brief geschreven en kreeg in
feite een nietszeggend ant
woord. Toen minister Hans
de Boer aantrad op het depar
tement, is weer een brief ge
schreven. Tot nu toe heeft de
vereniging geen enkel ant
woord ontvangen.
„Bijstand kan worden verleend
in de vorm van een geldle
ning onder verband van hy
potheek aan de eigenaar van
een door deze zelf of zijn ge
zin bewoonde woning met
bijbehorend erf, voor zover
deze bezwaring of verdere
bezwaring op andere wijze
dan wel tegeldemaking (ver
koop) daarvan in redelijkheid
niet kan worden verlangd",
luidt artikel 7a van de Alge
mene Bijstands Wet.
Ongelukkig
Dit is het wetsartikel wat de ge
meentelijke sociale diensten
moeten hanteren als eigen
woningbezitters na tweee-
neenhalf jaar werkloos te zijn
geweest een beroep komen
doen op de Rijksgroepsrege
ling Werkloze Werknemers;
lees bijstand. „Het lijkt wel of
je dan nog eens een schop on
der in de rug krijgt als het
duidelijk wordt, dat je eerst
je eigen huis maar moet ope
ten en dan nog maar eens
moet terug komen", zegt een
werkloze.
De gemeentelijke sociale dien
sten en zeker de Volkskre
dietbanken zijn hier zwaar
ongelukkig mee. Ook daar
wordt de ongelijke behande
ling als discriminatie erva
ren. „De letterknechten op
het ministerie houden vast
aan dit artikel, maar wy erva
ren dit als een grove discrimi
natie. We zien aankomen dat
deze gevallen, die zich nu al
beginnen voor te doen, tot
grote aantallen zullen stijgen.
Goed, je kunt zeggen: ver
koop eerst je huis, maar de
meeste gemeenten zijn niet
in staat om dan voor een ver
vangend huurhuis te zor
gen", aldus de directeur van
een gemeentelijke sociale
dienst.
Mevrouw drs. Fenijn-Van Delft
is hoofd van de hoofdafde
ling algemene beleidsontwik
keling bijstand van het mi
nisterie van CRM. Zij zegt:
„Onder vermogen wordt niet
alleen een eigen huis ver
staan, maar ook het pakket
aandelen wat een huurder
van een gemeentewoning bij
voorbeeld in zyn bezit heeft.
Alvorens voor bystand in
aanmerking te komen, komt
altijd eerst de vermogens-
vraag. Stuit de ambtenaar op
die aandelen, dan zal die
huurder eerst zijn aandelen
moeten opeten, evenals de ei
gen huisbezitter, zyn wo
ning".
Wet
„De wet bepaalt, dat iemand
eerst al zijn middelen moet
inzetten totaan het beschei
den vermogen (15.800 gulden
voor een echtpaar). Al diege
nen die meer hebben dan dit
bescheiden vermogen kun
nen voor korte of langere tijd
voor zichzelf zorgen. Dat is
de wet. Maar op dit moment
zien we echt wel het pro
bleem van de langdurig
werklozen die een eigen wo
ning bezitten. De prognoses
zyn dat er de komende jaren
nog meer werklozen zullen
bykomen. wat betekent dat
steeds meer mensen worden
geconfronteerd met het ver
mogensartikel in de wet", al
dus mevrouw Fenyn-Van
Delft
De overheid staat volgens haar
gaan. Ook niet als zy erop
wordt gewezen, dat maat
schappelijke organisaties als
de vakcentrales en individue
le bonden, maar ook veel ge-
meentelyke sociale diensten
en de Vereniging Eigen Huis
hebben geprotesteerd tegen
de onrechtvaardigheid in de
uitvoering van dt bijs;:.-ids-
wet, hoewel die uitgaat van
een gelijkberechtiging van al
le ingezetenen.
„Dat is een zaak van de minis
ter, die vragen moeten aan de
minister worden gesteld",
houdt mevr. Fenyn-Van
Delft vol In de loop van het
gesprek zegt zy het niet rond
uit. maar laat wel blijKcr. de
gang van zaken ook niet hele
maal rechtvaardig te vinden
Mevrouw Fenyn-Van Delft
geeft ook geen antwoord op
de vraag of het niet mogelijk
is een tydelyke maatregel te
treffen vooruitlopend op een
eventuele wyziging van de
wet, die altyd enkele jaren in
beslag kan nemen. Zy vindt
dat een zaak van de minister,
maar wijst er wel op dat de
financiën van de rijksover
heid niet zodanig zyn dat er
bokkesprongen gemaakt
kunnen worden. Zy wil ook
geen antwoord geven op de
vraag of het ambtelyk appa
raat al bezig is met het bestu
deren van de zaak en in wel
ke richting die studie gaat.
Zij wijst wel op het feit, dat
het ministerie van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid
bezig is de werkloosheids
voorzieningen die er nu be
staan samen te voegen m één
wetgeving. Daarby wyst ze
ook op de regelingen die het
ministerie van Volkhuisves
ting heeft met betrekking tot
de huursubsidies. Het lijkt er
op alsof ze wil aangeven dat
eerst de dne ministeries maar
eens om de tafel moeten gaan
zitten om het probleem te
gaan bekijken. Een interde
partementale werkgroep mis
schien, opperen we Nee,
daaraan is nog niet gedacht.
nu voor de vraag in hoeverre
men de woonlasten van de ei
gen woningbezitters gaat
meenemen in de bystand. uit
het oogpunt van de gelykbe-
rechtiging van eigen woning
bezitters en huurders. Onder
die woonlasten wordt dan
niet alleen de rente van de
hypotheek verstaan, maar
ook de onroerendgoedbelas-
ting, waterschapslasten en
andere lasten die een eigen
woningbezitter nu eenmaal
moet betalen Aflossing van
een hypotheek zal nooit in
een overheidsregeling kun
nen worden opgenomen.
„Dan zouden we het vermo
gen via overheidsmiddelen
alleen maar vergroten", zegt
r Fenyn-Van Delft.
„De minister heeft aandacht
voor het probleem Dat staat
in zyn begroting. Je kunt niet
volledig in de toekomst kij
ken. Dat maakt het probleem
zo moeilijk. Vragen als hoe
veel woningbezitters zullen
werkloos worden, wat doen
de pry zen van de huizen,
gaan ze nog verder dalen of
blyven ze stabiel, spelen
daarby een rol We hebben
gezien dat de woningpryzen
de afgelopen twee jaren flink
zijn gekelderd, wat betekent
dat het bedrag van het eigen
vermogen van een woningbe
zitter flink is gedaald. Daar
om zal de gemeentelijke so
ciale dienst elke keer op
nieuw de waarde van een wo
ning moeten bekyken", aldus
r Fenyn-Van Delft.
Protest
Zy wil zich met uitlaten in wel
ke richting de gedachten van
het ministerie van CRM uit
Druk
Van alle kanten wordt op het
ogenblik druk uitgeoefend
op de overheid om nu toch
eindelyk het schrijnende on
recht wat een langdurig
werkloze en bezitter van een
door hemzelf bewoond eigen
huis wordt aangedaan. On
recht ten opzichte van de
huurder die in dezelfde om
standigheden verkeert.
„Bouwvakkers die veel vrije
tyd in de bouw van hun huis
hebben gestoken, zyn de eer
sten die er onderdoor gaan",
zegt John Bindels, waarne
mend directeur van de Ver
eniging Eigen Huis. „De
Hout- en Bouwbonden FNV
en CNV hebben gevraagd om
maatregelen, maar tot nu toe
tevergeefs" Vooral de 40 tot
50-jangen zyn by de uitvoe
ring van de huidige wetge
ving hun met moeite opge
spaarde huis voorgoed kwijt,
„want je kunt rustig zeggen
dat die leeftijdsgroep door de
stijgende werkloosheid niet
meer aan de bak zal komen",
zegt Bindels.
Hoe groot het probleem is,
duidt hij aan met een cyfer-
vergelijking. Van het totale
aantal werklozen is 43 pro
cent woningbezitter en 57
procent huurder. Is een
werkloze 57,5 jaar of ouder,
dan doet het probleem zich
niet voor, omdat die totaan
zyn 65e jaar een WWV-uitke-
nng blyft houden. 70 procent
van zyn laatstgenoten inko
men „Die kan dus rustig in
zijn huis blyven zitten, omdat
hij in staat is zijn doorgaans
lage hypotheeklasten te bly
ven betalen", zegt Bindels.
Bijval
Met de actie die de Vereniging
Eigen Huis heeft ontketend
is vanuit het land zeer veel
byval ontvangen. Gemeente
lijke sociale diensten en wet
houders van sociale zaken
hebben positief gereageerd,
omdat zy de mensen in het
veld zyn, die dagelyks met al
le schrynende gevallen in
aanraking komen
„Ook de politici hebben in de
vcrkiezingstyd een positieve
duit in het zakje gedaan,
maar tot nu toe is er nog niets
gebeurd wat het leed van de
oudere werkloze eigen wo
ningbezitters enigszins heeft
verzacht", aldus John Bm
dels.
