Vakbondsleider
Polen opgepakt
C
Vietnam-doden krijgen
eindelijk monument
"Madrid" wordt
slepende kwestie
plooirok nu 8.15
Watthenette
Portugal laakt Nederlandse houding
Verhoor premier Begin levert weinig op
>-
Priesters tot cel veroordeeld
Andere leider
>er-Volta
Opp<
In kwestie zelfbeschikkingsrecht Oost-Timor
Belgisch vervoer staakt
Voondeel-driedaagse!
DINSDAG 9 NOVEMBER 1982
WASHINGTON (GPD) De in
Vietnam gesneuvelde Amerika
nen krijgen een officieel monu
ment in de Amerikaanse hoofd
stad. Het bevindt zich op geringe
afstand van de nationale erebe
graafplaats Arlington, waar vele
slachtoffers van een controver
siële oorlog in een ver land met
officieel eerbetoon zijn begra
ven. De plechtigheden rond de
door
Henk Kolb
onthulling zullen vijf dagen in
beslag nemen. De strijd in Viet
nam heeft 57.939 Amerikaanse
levens gekost, dwong een presi
dent (Johnson) zijn carrière te
beëindigen en veroorzaakte een
politieke verdeeldheid die na
tien jaar nog voortleeft.
De Vietnam-veteranen hebben
lang op eerbetoon en erkentelijk
heid moeten wachten. Na het
beëindigen van hun jaar dienst-
Buitenland
tijd werden zij min of meer ter
sluiks opgenomen in een samen
leving die van hun trauma's lie
ver niet wilde horen. Schier ein
deloos is de reeks klachten over
de geringe hulp die de overheid
de terugkerende soldaten heeft
geboden. De impasse over de
vraag of het ontbladeringsmid-
del 'Agent Orange' kanker heeft
veroorzaakt en de geboorte van
mismaakte kinderen duurt nog
immer voort. Omdat de over
heid, zeggen de veteranen, geen
schuld wil bekennen.
Na jaren van officieel stilzwijgen,
werd voor het Vietnam-monu
ment een prijsvraag uitgeschre
ven, in de hoop dat na zo'n lange
tijd een soort verzoening tot
stand zou kunnen komen tussen
degenen die in Vietnam hun
dienstplicht vervulden, degenen
die om die verplichting te ont
gaan naar het buitenland vlucht
ten en de tegenstanders van de
oorlog, die in Washington en el
ders met de politie slaags raak
ten tijdens gigantische demon
straties.
Het ontwerp dat de voorkeur
kreeg, ontketende ogenblikke
lijk nieuwe ruzies. De nu 21-jari-
ge Chinees-Amerikaanse Maya
Ying Lin tekende het gedenkte
ken als twee muren van glanzend
zwart graniet, die elkaar in V-
vorm ontmoeten en waarop alle
namen van de gesneuvelden in
de volgorde van hun geweldda
dig sterven staan gehouwen. Het
ligt tegen de glooiing van een
heuvel in de lange strook park
waar de Amerikanen al hun na
tionale monumenten hebben
neergezet. Het spiegelend opper
vlak reflecteert het beeld van de
levenden over de namen van de
doden: een treffende verwiizine
naar de tol die politieke beslis»
singen kunnen eisen.
De meer rechtse sector van de ver
deelde veteranenbeweging vond
het niet mooi. Aangevoerd door
de industrieel H. Ross Perot, die
tijdens de Vietnam-oorlog een
vliegtuig vol vrouwen van Ame
rikaanse krijgsgevangenen naar
het Verre Oosten vloog om voor
hun mannen een beter lot te be
pleiten. eisten veteranen een tra
ditioneel monument: met her
kenbare soldaten in ontredde
ring, maar toch fier.
Verbitterd is binnenskamers ge
streden voor een compromis.
Het traditionele beeld wordt nu
óók tussen de monumenten ge
zet. Maar zo ver van Maya Ying
Lins ontwerp dat het niet stoort
En zo is dan op het gebied van
oorlog, vaderlandsliefde en he-
roiek iedereen min of meer tevre
den. Dit monument voor de do
den niet alleen, maar voor alle 2,7
miljoen Amerikanen die in Viet
nam hebben gediend, heeft ze
ven miljoen dollar gekost.
WROCLAW /WARSCHAU (UPI/AFP) De Poolse vakbondsleider Piotr Bednarz is gear
resteerd. Dat heeft de plaatselijke radiozender van Wroclaw gisteren gemeld. Bednarz,
lid van de vijfkoppige nationale leiding van de ondergrondse vakbond Solidariteit, zou
een vals identiteitsbewijs bij zich hebben gehad.
Tegelijk met hem werden tien an
dere leden van de regionale vak
bondsleiding van Wroclaw opge
pakt. Bednarz kwam als onder
gronds vakbondsleider van Wro
claw in de plaats van Wladyslaw
Frasynuik, die vorige maand
werd gearresteerd. Tegen hem is
intussen een aanklacht inge
diend.
De ondergrondse leiding van Soli
dariteit in het district Warschau
LONDEN/NIAMEY (Reuter/AFP)
De voorlopige nationale raad
van welzijn, die sinds de staats
greep van zondag in Opper-Volta
aan de macht is, heeft haar voor
zitter, majoor Jean-Baptiste Oue-
draogo, benoemd tot de nieuwe
leider van het land.
Volgens de radio van Opper-Volta
is Ouedraogo tijdens een voltalli
ge zitting van de raad benoemd
tot hoofd van haar voorlopige
bureau. De majoor maakte later
bekend dat kolonel Some Yorian
Gabriel opperbevelhebber van
de strijdkrachten blijft, een func
tie die hij sinds maart van dit jaar
bekleedt.
In Niamey is intussen uit welinge
lichte bron vernomen dat de
staatsgreep van zondag "een be
paald aantal doden en gewon
den" heeft gevergd onder trouw
gebleven militairen en de samen-
zwerders.
In Ouagadougou, hoofdstad van
Opper-Volta werden gisteren
nog schoten gehoord.
heeft cassettebandjes verspreid
die morgen in fabrieken afge
speeld kunnen worden om de ar
beiders tot staken aan te sporen.
Voor tien november, de dag
waarop twee jaar geleden de vak
bond als wettig werd geregi
streerd, heeft Solidariteit een sta
king afgekondigd.
Op het bandje staan een stuk uit
een toespraak van de vakbonds
leiders Lech Walesa en Zbig-
nieuw Bujak en de afkondiging
door generaal-premier Jaruzels-
ki van de staat van beleg in de
cember.
Bednarz werd gearresteerd in de
woning van de onderrector van
het instituut voor electronica van
de technische hogeschool van
Wroclaw, Zbigniew Pohl. Pohl,
zijn vrouw en twee jongelui die
aangeduid werden als Grzegorz
en Urszula Pohl werden ook
meegenomen. Het zijn, aldus de
radio, allemaal leden van een "re
gionaal stakingscomité".
De Poolse regering liet gisteravond
via de televisie weten dat ze niet
terugdeinst voor de "noodzake
lijke middelen" om de vrede te
handhaven. De ondergrondse
vakbond Solidariteit heeft de ar
beiders opgeroepen morgen te
gaan staken.
In de Poolse stad Gdynia zijn on
langs twee priesters veroordeeld
tot drie maanden gevangenis
straf wegens deelneming aan de
monstraties op 31 augustus. Dit
is uit goede bron in Gdansk ver-
De geestelijken waren ervan be
schuldigd met stenen te hebben
gegooid naar de veiligheidstroe
pen tijdens heftige botsingen
tussen betogers en de politie. Tij
dens het proces moest de aan
klacht gewijzigd worden toen
bleek dat een van de priesters
het gebruik van een arm mist. De
twee geestelijken hebben voor
de rechter verklaard onschuldig
te zijn en noemden de beschuldi
ging een "verzinsel". Deze ver
klaring is zondag in alle kerken
in Gdansk voorgelezen, aldus de
bron.
BILOXI (AP) In de gevangenis van de Amerikaanse plaats Biloxi zijn
gisteren 27 gevangenen bij een brand omgekomen. Van de 90 opgeslotenen
raakten er nog 27 gewond. Volgens de brandweer is het vuur aangestoken.
LISSABON - Portugal maakt zich
kwaad op Nederland vanwege de
Nederlandse houding in de
kwestie Oost-Timor. De Verenig
de Naties buigen zich deze week
over een Portugese motie, waar
in secretaris-generaal Perez de
Cuellar opgedragen wordt be-
ADVERTENTIE
Gratis boekenkrant
met verrassende aanbiedingen.
By De Slegte vind je meer dan 5000 titels met 15 tot
80% korting! Eeri paar voorbeelden uit de nieuwe
aanbiedingskrant:
Kleine Biologische TuinenEncyclopedie van
17,75 voor 6,95. 3 delen uit de serie Mooi Zelf
Gemaakt: Borduren en appliqueren. Patchwork,^
Draagbare mode. Normaal per deel 17,90.
Nu slechts 4,95. Kleine Kruiden Encyclopedie
van 19,90 voor 6,95. De bevrijding van Europa.
Normale prijs 25,7^. Nu voor slechts 5,90. r~~"wjeifce
De Slegte is een goeie
voor voordelige boeken.
Snel halen dus die krant.
sprekingen te beginnen over het
Oosttimorese recht op zelfbe
schikking. Wanneer Nederland
zich bij deze kwestie van stem
ming zal onthouden, zal Portugal
dat als een belediging opvatten,
zo blijkt uit uitlatingen van de
Portugese ex-premier mevrouw
Pintasilgo. Minister Van den
Broek van buitenlandse zaken
zal donderdagochtend in de
Tweede Kamer antwoord geven
op PSP-vragen over het Neder
landse stemgedrag.
door
Jan Halkes
Sinds de Indonesische bezetting
van de vroegere Portugese kolo
nie heeft Nederland zich in de
VN van stemming onthouden
over de Portugese moties in deze
zaak. Nederland vertegenwoor
digt de Portugese diplomatieke
belangen in Jakarta en stelt zich
daarom neutraal op. Volgens Ma
ria de Lourdes Pintasilgo is dit
een onhoudbaar standpunt:
„Portugal heeft op dit moment
geen diplomatieke belangen in
Indonesië die belangrijker zou
den zijn dan het recht op zelfbe
schikking van Oost-Timor". Pin
tasilgo coördineert namens de
Portugese president het Portu
gese diplomatieke offensief, dat
deze zomer begon. Toen werd
duidelijk dat de stemming in de
Verenigde Naties dit jaar wel
eens in het voordeel van Indone
sië zou kunnen zijn.
De Nederlandse houding is van
grote invloed op het stemgedrag
van de overige landen van de Eu
ropese Gemeenschap, die zich
eveneens van stemming onthou
den. Pintasilgo vindt dit „verbij
sterend" in het licht van de hou
ding van diezelfde landen in de
Falkland-kwestie. Toen stonden
de EG-landen onverkort achter
Engeland. „Maar op de Falkland-
eilanden was geen autotochtone
bevolking met een eigen cultuur.
Terwijl het Oosttimorese volk
ook tijdens het Portugese be
wind haar eigen taal en cultuur
behield". Te meer omdat Portu
gal op het punt staat lid te wor
den van de Europese Gemeen
schap, „weigert" Pintasilgo „te
geloven dat er in Europa eerste
en tweederangsburgers zouden
zijn, dat er landen zouden zijn
die meer rechten hebben dan an
deren".
Pintasilgo weigert eveneens een
verband te zien tussen economi
sche belangen van Nederland in
Indonesië en de Nederlandse ste-
monthouding: „Nederland staat
bekend als een land dat altijd op
de bres heeft gestaan voor de
verdediging van de mensenrech
ten. Zij zou het nu om economi
sche belangen laten afweten?
Dat weiger ik te geloven". Om
dezelfde reden bestaat er geen
verband tussen een eventueel af
ketsen van de Portugese fregat-
tenorder bij RSV en het Neder
landse standpunt over Oost-Ti
mor. De Nederlandse levering
van soortgelijke oorlogsschepen
aan de Indonesische marine leid
de in 1979 tot een heftig protest
van onder meer het Fretilin, de
Oosttimorese bevrijdingsbewe
ging.
In de motie die Portugal deze week
aan de VN voorlegt, wordt secre
taris-generaal Perez de Cuellar
opgedragen besprekingen te be
ginnen met Indonesië, Portugal
en Oosttimorese vertegenwoor
digers over het uitoefenen van
het zelfbeschikkingsrecht door
het Oosttimorese volk
JERUZALEM - Het verhoor
premier Begin door de
sie van onderzoek naar het
bloedbad in twee Palestijnse
door
Jaap van Wesel
kampen heeft gisteren weinig
nieuwe feiten opgeleverd. Begin
getuigde dat hij pas van het
bloedbad in kennis is gesteld na
dat de falangisten al de kampen
hadden verlaten. Hij was van het
inschakelen van de falangisten
op de hoogte gesteld enkele uren
nadat de falangisten al in de
kampen waren.
De comissie concentreert zijn on
derzoek op twee centrale vragen:
door wie en waarom is het be
sluit genomen de falangisten de
kampen in te sturen, en waarom
mochten zij er blijven ook nadat
er berichten waren over een
bloedbad.
Het is duidelijk dat premier Begin
met het operationele aspect van
de zaak niets te maken heeft ge
had. Het besluit om de falangis
ten in te zetten is door minister
van defensie Sharon genomen,
en Begin is tijdens het verloop
van de gebeurtenissen niet op de
hoogte gesteld.
De comissie wilde echter van Be
gin weten hoe het inschakelen
van de falangisten te rijmen is
met de invasie in West-Beiroet.
De Israëli's trokken West-Bei
roet binnen met als officiële re
den: bloedvergieten tussen mos
lims en christenen voorkomen
De verzekering van Begin dat
niemand een bloedbad had kun
nen voorzien, maakte een zwak
ke indruk. Want in verschillende
gesprekken heeft premier Begin
zelf op dat gevaar gewezen.
De rechters, die zich in tegenstel
ling tot Begin terdege hadden
voorbereid, kwamen met rcge-
ringsprotocollen en gesprekken
tussen Begin en de Amerikaanse
BRUSSEL (GPD) - België beleefde
gisteren de eerste dag van een
naar verwachting zeer onrustige
periode op het sociale front. In
veel Belgische steden en regio's
reden geen bussen of trams. De
buurtspoorwegen, met uitzonde
ring van die in Gent en een aan
tal privé-lijnen, staken vrijwel al
gemeen tegen het bezuinigings
beleid van verkeersminister De
Croo. Deze heeft al in het open
baar gezegd: „Ik geef nooit toe".
Hy ziet zich geconfronteerd met
miljarden-tekorten op het open
baar vervoer, die nu via de ver
voersmaatschappijen opgevan-
De nationale spoorwegen doen nog
niet mee, maar ook daar worden
de komende weken stakingsac
ties verwacht. Die vallen dan mo
gelijk samen met een nationale
staking die waarschijnlijk op 16
november wordt georganiseerd
door de christelijke en socialisti
sche vakbonden. De vakbonden
zijn laaiend over de weigering
van de werkgeversorganisaties
om, als antwoord op een door de
regering voorgestelde loonmati
ging van 3 procent, meer werkge
legenheid te garanderen via
werktijdverkorting. Het overleg
tussen regering en sociale part
ners brak op dit punt afgelopen
vrijdag af, zonder akkoord. De
regering bezint zich nu cp eenzij
dige maatregelen.
Ook in verband met de aangekon
digde bezuinigingen hebben
werknemers by het studiecen
trum voor kernenergie in het
Belgische Mol gisterochtend de
poorten voor hun directie geslo
ten. Zij weigeren te aanvaarden
dat een deel van de activiteiten
in Mol worden overgebracht
naar andere energie-onderzoeks
centra in Wallonië. De Belgische
regering vindt dat de beschikba
re onderzoeksgelden beter tus
sen Vlaanderen en Wallonië ver
deeld moeten worden en dat be
tekent voor Mol aanzienlijke in
krimping.
bemiddelaar Draper, waaruit
blijkt dat een mogelijkheid van
wraak en bloedvergieten door de
falangisten voortdurend speelde.
Enige uren nadat de falangisten
de kampen waren binnegegaan,
donderdagavond 16 september
kwam het kabinet bijeen en
werd het door minister van de
fensie Sharon op de hoogte ge
steld. Slechts één minister, vice-
premier Levi, had volgens Begin
'ernstige bezwaren', maar vroeg
niet om een debat en eiste geen
stemming.
Noch het hoofd van de centrale in-
lichtendienst Mossad. noch het
hoofd van de militaire inlichtin
gendienst trokken aan de bel.
Helemaal niemand? „Nee", zegt
Begin
Uit het verhoor van premier Begin
is duidelijk geworden dat de
commisie zich niet beperkt tot
het uitpluizen van de feitelykhe
den. maar ook de politieke ver
antwoordelijkheid vast wil leg
gen. Wat dat betreft lijken de fei
ten die zq aandroegen moeilijk te
rijmen met de verzekering van
Begin dat niemand zelfs maar
aan de mogelijkheid van een
bloedbad gedacht had.
Veilighiedsconferentie hervat
Vandaag komen de 35 onderte-
kenaars van de Slotacte van
Helsinki bij elkaar voor de
zesde ronde van de tweede
'vervolgconferentie' in Ma
drid. Deze maand is het pre
cies twee jaar geleden dat de
marathon in Madrid begon
met als voornemen om vier
maanden later een fraai klin
kend document af te leveren.
Nu. twee jaar na de opening,
ziet het er nog steeds niet
naar uit dat Oost en West het
eens zullen worden.
Doel van de vervolgconferen
ties is om na te gaan hoe het
ervoor staat met de ontspan
ning in Europa, en welke
stappen mogelqk zijn om de
samenwerking te verbeteren.
De discussie over de vraag of
de ondertekenaars zich ge
houden hebben aan de belof
ten van Helsinki heeft tel
kens weer geleid tot felle
woordenwisselingen tussn
Oost en West. De situatie in
Polen geeft ook nu nog vol
doende splijtstof om de con
ferentie uit elkaar te doen
spatten.
Vorig jaar zag de situatie er
heel wat beter uit Een door
de neutrale landen (Zwitser
land, Oostenrijk. Zweden) in
gebracht voorstel leek aan
vaardbaar voor beide kam
pen Het bevatte onder meer
het voorstel voor een Europe
se Ontwapeningsconferentie.
Maar de machtsgreep van Ja-
ruzelski in Polen op 13 de
cember 1981 heeft het kli
maat in Madrid volkomen
verziekt.
In de visie van de Westerse lan
den is het optreden van de
Poolse autoriteiten volledig
in strijd met de plechtige af
spraken van Helsinki op de
Conferentie voor Europese
Veiligheid en Samenwerking
(CVSE) in 1975. De Oostblok
landen zijn van mening dat
niemand zich met de interne
aangelegenheden van de Po
len te bemoeien heeft.
Er bleek geen vruchtbare basis
voor overleg, en de enige ma
nier om het hele CVSE-pro-
ces te redden was het inlas
sen van een afkoelingsperio
de. De 35 delegaties hebben
daarvoor ruimschoots de tijd
genomen: van begin maart
tot vandaag.
door
Ruud Kreutzer
Veel waarnemers zien in de sle
pende voorgang van de
CVSE-besprekingen slechts
de wederzijdse angst om de
zwarte piet in handen te krij
gen. Geen enkele deelnemer
wil de last dragen het ont
spanningsproces in Europa
de das om te hebben gedaan.
Amerikaanse regeringskringen
vinden dat bespreking van de
recente ontwikkelingen m
het Oostblok (het verbod van
Solidariteit in Polen en de
opheffing van de 'Helsinki-
groep' in Moskou) alle na
druk moeten krijgen op de
conferentie. De Europese
NAVO-bondgenoten willen
weliswaar de Oosterse lan
den bekritiseren, maar vre
zen dat het een te harde
aanpak op dit punt ook posi
tieve voorstellen in de prul
lenbak doet verdwijnen.
Europa, en dan met name
Frankrijk en de Bondsrepu
bliek, hebben hun zinnen ge
zet op een Europese Ontwa
peningsconferentie, waartoe
de conferentie in Madrid de
aanzet moet geven. De Sow-
jet-Unie heeft laten doorsche
meren bereid te zijn tot con
cessies. die het gebied betref
fen waarbinnen de „vertrou
wenwekkende maatregelen"
moeten gelden waartoe de
Europese Ontwapeningscon
ferentie zou moeten beslui
ten.
Amenka en de Westeuropese
landen zitten het zo vlak voor
de conferentie nog steeds
niet op één lijn. Een goedge-
ïnform eerde diplomaat in
Den Haag verwacht dat de
Verenigde Staten „toe
groeien naar de gedragslijn
van de Westeuropese lan
den" Deze zegsman noemde
als één van de „pluspunten"
van Madrid dat er „stelselma
tig gezamenlqk is geope
reerd" door de Westerse lan
den en ook de groep neutrale
en met-gebonden landen.
De vraag is of dit gezamenlijk
optrekken van de Westerse
(en neutrale) landen in Ma
drid niet een doel op zichzelf
is geworden, en of het veel
kan bijdragen aan een suc
cesvolle afsluiting van de ver
volgconferentie
In betrouwbare diplomatieke
bron verluidt dat het Westen
niet bereid is, ter wille van
het mogelijk maken van een
Europese Ontwapeningscon
ferentie. zqn kritiek op het
Oostblok m te slikken Ook
de neutrale landen hebben
duidelijk gemaakt dat de
door henzelf ingediende
compromistekst niet meer
gehandhaafd kan worden in
het licht van de ontwikkelin
gen sinds december vorig
jaar in Polen
Vanuit het Westen zullen een
reeks van amandementen
worden ingediend op die
tekst (RM 39 in het wandel
gangen-jargon). onder meer
op het punt van de vrijheid
voor vakbonden, van groe
pen zoals de Helsinki-groep
in Moskou, en de beroepsuit
oefening van journalisten. Al
lemaal zaken waar Moskou
en de andere Oosteuropese
landen weirug toeschietelqk
zullen blijken
„Ons doel blijft e«n evenwich
tig en substantieel slotdocu
ment" waarin deze kwesties
tot uitdrukking moeten ko
men". aldus onze Haagse
zegsman. „En dan moeten we
maar zien", voegt hij er wei-
rug veelbelovend aan toe.
Er is met veel reden tot opti
misme over een gunstige af
loop van de conferentip die
zich nu al twee jaar doelloos
voortsleept Maar niemand
wil er een einde aan maken,
want dat zou voor de Oost-
West relaties in Europa een
zware slag zijn. „The show
must go on", maar hoe lang
zal dat kunnen zonder tast
baar resultaat?
ADVERTENTIE
Woensdag 10. donderdag 11 en vrijdag 12 november
uiterst zorgvuldige
behandeling inklustef
Paltex versteviging,
afgeleverd op hanger in hoes.
Vraag ook naar Palthe kleding reparatie servn c'
B.v nauwer maken van een rok
cBMe Stomerij 0
