Gibraltar blijft voorlopig
geïsoleerd Brits wereldje
Oom agent wil buitengaats
Bevolking wil
grens liever
gesloten kouclen
Groeiende stroom aanmeldingen voor Antillen
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1982
Extra
PAGINA 25
GIBRALTAR - Elke middag valt hetzelfde tafereel
waar te nemen bij het verroeste hek in La Linea,
dat de grens vormt met Gibraltar en dat al sinds
1969 hermetisch gesloten blijft: Spaanse bejaarden
die een pantomimestuk opvoeren voor familiele
den 50 meter verderop, achter het eveneens geslo
ten hek aan de kant van de Britse kroonkolonie.
Gebarentaal is geboden, omdat zelfs schreeuwen in
de doorgaans straffe Levante-wind of in het geluid
van gierende vliegtuigmotoren op de nabijgelegen
landingsbaan van het vliegveld van Gibraltar verlo
ren gaat.
Een geregeld terugkerende act voor doofstommen,
sinds Franco in 1969 uit boosheid over de toeken
ning van een eigen grondwet door Engeland aan
Gibraltar een blokkade tegen de kolonie afkondig
de en de grens sloot.
Een identiek doofstommenspel lijkt op diplomatiek niveau gevoerd
te worden. De impasse in de Brits-Spaanse betrekkingen naar
aanleiding van het geschil over Gibraltar leek april 1980 door
broken te worden met de afsluiting van het Akkoord van Lissa
bon. Spanje verklaarde zich bereid de grens weer te openen op 20
april 1982, terwijl Engeland zich bereid verklaarde te onderhan
delen over „alle moeilijkheden rond de rots tussen de twee lan
den", de kwestie van de souvereiniteit incluis, al werd dat niet zo
openlijk uitgesproken.
Maar ten eerste doorkruiste de
crisis rond de Falkland-eilan-
den de uitvoering van het be
sluit, later annuleerde Sparye
eenzijdig de afspraken om op
de uitgestelde datum van 25
juni het besluit uit te voeren,
toen premier Thatcher voor
een buitenlands tv-kanaal
verklaarde dat over de kwes
tie van de souvereiniteit
(voor Spanje een essentieel
element) niet te onderhande
len viel.
Aan het isolement van de Qi-
braltar-bevolking komt voor
lopig dus nog geen eind, al lij
ken de „Llanitos", zoals de
bewoners van Gibraltar ook
wel heten, daar merkwaardig
genoeg in meerderheid niet
rouwig om te zijn. Voor een
willekeurige bezoeker is de
gesloten grens overigens een
behoorlijke handicap. Ter
wijl de afstand tussen La Li
nea en Gibraltar theoretisch
in luttele seconden te over
bruggen zou zijn, is men nu
genoodzaakt een enorme om
weg te maken. Zelden zal het
gezegde „een mijl op zeven"
meer op zijn plaats zijn ge
weest: vanuit Algeciras, aan
de overkant van de baai van
Gibraltar, of vanuit de meest
zuidelijke plaats van Spanje,
Tarifa, via het Marokkaanse
Tanger is de enige mogelijk
heid om Gibraltar te berei
ken. Een supersnelle vleugel
boot van Russische makelij
doet er vanuit Algeciras nog
altijd twee en een half uur
over (vanuit Tarifa een half
uur minder) en een retourtje
kost ongeveer 150 gulden.
Britse stijl
De eerste indruk bij aankomst
in Gibraltar is die van een
badplaats aan de Engelse
zuidkust. Huizen in typisch
Britse stijl, rode brievenbus
sen, bobby's, terwijl de sol
daat van het Standfordshire-
regiment even stram op
wacht staat als de Royal
Guard van Buckingham Pa
lace. Voor de voetganger is
Gibraltar overigens een vera
deming, omdat hij niet langer
vogelvrij is, zoals in Spanje,
maar desnoods blindelings
over kan steken zonder bang
te hoeven zijn voor piepende
remmen. Hoewel de meeste
auto's het stuur rechts heb
ben, rijdt het verkeer toch
niet links.
De Main Street lijkt een kopie
van elk willekeurig Engels
provinciestadje, met pubs en
zelfs kantoren van bookma
kers, waar men kan gokken
op de paardenraces of grey-
hound-wedstrijden in Enge
land. Het enige verschil is de
overvloed aan bazars, waar
Hindoestanen hun Japanse
camera's, radio's en tv's aan
prijzen. Zelfs het cricketveld
ontbreekt niet, al is het van
grind met slechts een kunst
stof grasstrookje in het mid
den. De touristenfolder
vraagt excuus voor het ont
breken van echte golflinks en
spreekt de hoop uit dat de be
zoeker met een rondgang op
het midgetgolfbaantje genoe
gen wil nemen.
Het hele leven van Gibraltar
wordt bepaald door ruimte
gebrek. De „rots" is ruim 4,8
kilometer lang en 1200 meter
breed. Op die 540 ha leven
30.000 mensen, ongeveer
20.000 autochtonen, 7200
Britten en 3500 mensen van
andere nationaliteit, hoofdza
kelijk Marokkanen, die na
1969 de plaats van de vertrok
ken Spanjaarden hebben in
genomen.
De bebouwde grond is uiterma
te schaars, ook al omdat meer
dan de helft zogenaamd
„crown-land" is, behorend
tot de Britse Kroon en gro
tendeels bestemd voor mili
taire of regeringsdoeleinden.
Vandaar dat de woningnood
hoog is: de wachtlijst telt
maar liefst 1500 woningzoe
kenden. De prijzen zijn door
de schaarste aan grond exor
bitant hoog. Makelaar Levi1:
..Voor een klein flatje betaal
je al gauw 160.000 tot 200.000
gulden, een huidje met een
klein tuintje moet al gauw
Beeld van het centrum van Gibraltar waarvan sommige Britten zeggen: "Zolang er apen zijn blijven er Britten".
een prijs opbrengen in de or
de van grootte tussen de vier
en zeven ton". Ook de huur
prijzen zijn niet misselijk, va
riërend van 200 tot 450 gul
den per week en desondanks
zijn er bar weinig huurflats
beschikbaar. De belangrijk
ste kopers zijn nog de Britse
gepensioneerden. Levi: „Wat
de bejaarden zoeken is En
gelse thee, de Union Jack, de
Britse vlag, en de Times lezen
op een terrasje in de zon. En
daar hebben ze wel voor over
dat ze wat meer moeten beta
len".
Ondanks de ideale afmeting en
het ideale klimaat ontbreken
fietsen volledig in het straat
beeld van Gibraltar. De nau
we straatjes bestaan goed
deels uit een langzaam
voortglijdende file van au
to's, die elk recht stukje weg
aangrijpen om even gas tele
ven, zonder in de meeste ge
vallen ooit aan de vierde ver
snelling toe te komen. Onge
lukken behoren daarom tot
de zeldzame uitzonderingen.
In de afgelopen tien jaar von
den slechs 16 dodelijke ver
keersongevallen plaats.
Monotonie
Recreatie is eveneens schaars
en de bewoners moeten hun
week doorbrengen in vrijwel
absolute monotonie. Een
lauw biertje in de pub, een
avondje in de disco of het ca
sino of een zondagsbezoek
aan de apenrots, en daarmee
is de kous wel af. De onmoge
lijkheid om er even uit te
wippen over de grens heeft
dan ook bij veel bewoners tot
gevolg gehad dat zij sympto
men van claustrofobie verto-
Het sluiten van de grens in 1969
heeft verstrekkende gevol
gen gehad voor de economie
van de kroonkolonie. Omdat
verse groenten, vruchten,
vlees, melk en andere pro-
dukten van eerste levensbe
hoeften vielen onder de door
Franco gedicteerde boycot,
zagen de Gibraltarenen zich
genoodzaakt vrijwel alles te
importeren, hoofdzakelijk
vanuit Engeland (op het ge
bied van levensmiddelen is
Nederland, zij het op eerbie
dige afstand, overigens twee
de leverancier). Die noodzaak
tot het importeren van pro-
dukten van eerste behoefte
heeft een sterk prijsopdrij
vend effect tot gevolg gehad.
Vergeleken met Spanje zijn
de prijzen vaak het dubbele.
Ook in andere sectoren kreeg
de economie van Gibraltar na
sluiting van de grens een fik
se knauw. Zo kelderde het
aantal toeristen van ongeveer
700.000 naar slechts 130.000
in 1981. De pijlers van de eco
nomie zijn nu nog de
scheepswerf, handel en de
tailhandel, met name in elek
trotechnische artikelen. Maar
ofschoon de begroting tot
dusverre bijna jaarlijks een
positief saldo te zien heeft ge
geven, dq lonen de laatste ja
ren tot het Britse niveau zijn
opgetrokken (de meerder
heid verdient meer dan
15.000 gulden per jaar) is er
wel degelijk een kentering op
til. De belangrijkste pijler
van de economie van Gibral
tar, de scheepswerf, gaat in
de loop van het volgend jaar
dicht.
Dat besluit is onlangs nog eens
bevestigd door de Britse mi
nister van defensie, Peter
Blaker, tijdens zijn bezoek
aan Gibraltar. Hoewel het de
bedoeling is om de werf,
waar voornamelijk militaire
schepen worden gemaakt,
met een vijf jaar lopende
Britse subsidie van 25 mil
joen pond op commerciële
leest te schoeien, zal een
groot deel van de 1500 werk
nemers werkloos raken. Voor
een land van normale om
vang niet noemenswaardig,
maar voor de mini-economie
van Gibraltar heeft dat funes
te gevolgen.
Minister van economische ont
wikkelingszaken van Gibral
tar, Adolfo Canepa, vreest dat
die ontslagen een sneeuwbal
effect tot gevolg zullen heb
ben die tot in diverse andere
sectoren zal doorwerken. „In
een kleinschalige economie
als die van Gibraltar is een
dergelijk aantal werklozen
meteen voelbaar. Mensen
hebben minder te besteden,
waardoor ook de midden
standers een klap krijgen".
Is Canepa nog redelijk optimis
tisch over het welslagen van
die operatie, ronduit somber
gestemd is de vertegenwoor
diger van de Labour Party
(socialistische partyvan Gi
braltar, Juan Carlos Perez:
„In de hele wereld gaat het
slecht met de scheepswer
ven, waarom zou het dan in
Gibraltar wel goed gaan".
Zou een dergelijke situatie van
toenemende crisis de ope
ning van de grens met Spanje
voor Gibraltar soelaas bieden.
Merkwaardig genoeg
heeft een recente enquête uit
gewezen, dat maar liefst 71
procent van de bevolking, te
genstander is van het open
stellen van de grens. Voor
een belangrijk deel vanwege
de negatieve consequenties
voor de economie op korte
termiin.
Minister Canepa: „Door het
verschil in prijsniveau tussen
Gibraltar en La Linea zou er
in de beginfase een geld-
vlucht naar Spanje zijn. Maar
op langere termijn zou Gi
braltar er wel degelijk bij ge
baat zijn. Het toerisme zou
weer toenemen, terwijl het
ook voor investeerders aan
trekkelijker zal zijn om in een
toegankelijk Gibraltar te be
leggen, bijvoorbeeld in ho
tels".
Labourm an Perez stapt niet zo
gemakkelijk over de bezwa
ren van die beginfase heen:
„Voor een groot deel van de
middenstand zou het een
doodsklap betekenen als de
grens weer open zou gaan. De
bakkerijen hier zouden wel
door
Gerrit-Jan Hoek
kunnen sluiten, omdat ieder
een zijn brood zou gaan ko
pen in La Linea, waar het
brood maar liefst vijf maal
goedkoper is. Ook restau
rants en hotels zouden een
klap krijgen. Toeristen zullen
beslist de voorkeur geven
aan een maaltijd of overnach
ting in La Linea tegen veel la
gere Driizen od een afstand
van 500 meter van hier"
„Het cargo-personeel in de ha
ven zou tot werkloosheid ge
doemd zijn omdat het meren
deel van de goederen over
land aangevoerd zal worden.
Bovendien, als de Spanjaar
den hier mogen werken bete
kent dat een verslechtering
in de situatie van de werkge
legenheid voor de autochto
ne bevolking. De enigen die
gebaat zijn met opening van
de grens zyn de Spanjaarden
aan de andere kant van de
grens".
Maar niet alleen economische
overwegingen spelen een rol
bij het verzet van de bevol
king van Gibraltar tegen de
opening van de grens. Het
openstellen van de grens im
pliceert automatisch het be
gin van onderhandelingen
over onder meer de souverei
niteit. In alle gesprekken
klinkt een duidelijke afkeer
van de Spaanse buren door,
deels uit wrok voor de blok
kade. deels uit angst dat
Spai\je een te dominante rol
zal gaan spelen in de kroon
kolonie.
„De blokkade heeft ervoor ge
zorgd dat wij, Gibraltarenen,
dichter tot elkaar zijn geko
men", verklaart Joe Garcia,
hoofdredacteur van twee mi-
ni-periodieken, Gibraltar
Post en Panorama. „In die 13
jaar isolement hebben we on
ze eigen identiteit gekregen.
Bovendien voelen we ons
meer aangetrokken tot Enge
land dan tot Spanje al spre
ken de meesten van ons een
Spaans dialect onder elkaar.
Bovendien hebben we wei
nig vertrouwen in de Span
jaarden, ook al omdat ze di
verse keren hebben beloofd
de grens te openen zonder
dat ze die belofte hebben in
gelost".
De grondwet van Gibraltar ga
randeert dat de Britse regc
ring de souvereiniteit van Gi
braltar niet aan een andere
mogendheid zal overdragen
tegen de wil van de bevol
king in. Het resultaat van het
referendum van 1967 (waar
by 12.138 inwoners voor het
handhaven van een nauwe
band met Engeland stemden
en slechts 44 voor aansluiting
bij Spai\je) is in grote ïyncr
nog steeds geldend", voeg
Joe Garcia eraan toe, verwij
zend naar het door hem zei
uitgegeven Gibraltar Year
book. Voor de meeste Gibral
tarenen moet Spanje eerst
maar eens proberen goodwill
en vertrouwen te kweken
Meer dan driehonderd Ne
derlandse politiemensen
staan te dringen voor een
baan op de Antillen. Ad
vertenties zijn er niet ge
plaatst. De agenten bie
den zich uit eigen bewe
ging aan. De Antilliaanse
politiecommissaris J.F.
Oldenboom voegt er met
nadruk aan toe: "Er is ab
soluut geen sprake ge
weest van een wervings
campagne."
Oldenboom was onlangs met
een team van drie man over
gevlogen om de opmerkelij
ke hoeveelheid aanmeldin
gen nader onder de loep te
door
Jan Westerlaken
nemen. Met zestig kandida
ten heeft het drietal gesprek
ken gevoerd. Oldenboom
denkt dat hij in totaal vijftig
tot zeventig mensen in zijn
korpsen kan plaatsen.
De Antilliaanse commissaris is
zelf nogal verrast door het
grote aantal spontane sollici
taties. Oldenboom: "In eerste
instantie meldden zich niet
meer dan vijftien mensen.
Nadat we hun schriftelijke
informatie hadden gegeven
kwam er een enorme sollici-
tatiestroom op gang."
Ervaren
Zoals gezegd: niet minder dan
driehonderd agenten hebben
zich voor een baan over zee
aangediend. En het einde van
de toevloed is, zo meent de
commissaris, nog niet in
zicht. Oldenboom komt daar
om binnenkort opnieuw naar
Nederland. Hij wil met alle
kandidaten een gesprek voe-
Onder de sollicitanten zijn veel
ervaren agenten die in leef
tijd varieren van 25 tot 40
jaar. "Het gaat heel vaak om
mensen met de rang van
hoofdagent of brigadier",
maakt Oldenboom duidelijk.
"Dat kaderpersoneel hebben
wij voor al onze eilanden no
dig."
Uit het hele land komen de
kandidaten, en zeker niet uit
sluitend uit de grote steden
waar de politie zegt te kam
pen met een nijpend tekort
aan personeel. De Antilliaan
se poütie kan aanvulling met
ervaren Nederlandse agenten
goed gebruiken, omdat het
korps de laatste jaren nogal is
veijongd.
De eerste indrukken die Olden
boom heeft opgedaan zijn,
voor wat hem betreft gunstig.
De mensen die zich tot nu toe
hebben aangemeld noemt hij
'van het goede soort'. De
commissaris: "Het gaat niet
om avonturiers. De meesten
hebben een gezin achter zich.
Een paar kandidaten hebben
vroeger als militair op de An
tillen gediend of zijn met een
Antilliaanse vrouw ge-
Over het waarom van de grote
animo zegt de commissaris:
"De sollicitanten denken bij
ons betere ontplooiingskan
sen te hebben. Veel kandida
ten hanteren als motief voor
hun aanmelding dat in Ne
derland de zaken teveel van
bovenaf geregeld zijn. Ze we
ten al precies op welk bureau
ze over twintig jaar zitten."
Problemen
Of de huidige problemen bij de
organisatie van de Neder
landse politie een rol spelen
in de sollicitatiegolf weet Ol
denboom niet. "Maar", bena
drukt hij nog eens, "wij zijn
geen wervingscampagne be
gonnen. Er is geen sprake
Politiecommissaris
Oldenboom was er met een
team deskundigen speciaal
voor naar Nederland
gekomen. Bosjes agenten zien
het hier niet meer zitten. Ze
zijn op zoek naar een andere
omgeving. De Nederlandse
Antillen biedt hun die
mogelijkheid. Maar zijn het
uitsluitend politiemensen die
de zee wilen oversteken om op
één van de ABC-eilanden een
nieuw bestaan op te bouwen?
De commissaris vertelt over
de agenten die hij nodig heeft.
Persvoorlichter van het
Antillenhuis in Den Haag,
Ronnie Martina, omschrijft de
interesse van de Nederlanders
in Curacao. En tenslotte de
politiebond die vraagtekens
zet bij de werving van
agenten.
van een programma in het
kader van Nederlandse tech
nische bijstand of ontwikke
lingshulp. De mensen wor
den niet gelokt met aantrek
kelijke premies of andere te
gemoetkomingen. Alleen de
verhuiskosten worden be
taald."
Oldenboom: "We vertellen ze
de realiteit. De voorwaarden
zijn gelijk aan die voor Antil
liaanse Nederlanders. Mate
rieel gaan de mensen er zelfs
iets op achteruit. De sociale
voorzieningen zijn minder,
huisvesting regelen wij niet
en de kandidaten moeten be
reid zijn papiaments te le-
Politiemensen uit Nederland
die de overstap wagen, zullen
in de eerste plaats worden in
gezet in de algemene surveil
lance, maar agenten met re
cherche-ervaring kan een
passende taak worden gebo
den.
De roep om meer politiemen
sen op straat te hebben wordt
ook op de Antillen steeds lui
der. "De criminaliteit is bij
ons eveneens toegenomen.
Nederlandse agenten zullen
op de Antillen worden geres
pecteerd net als al die andere
Nederlanders die bij ons
werken."
Kapen de Nederlandse agenten
de banen niet weg voor de
neus van Antillianen?
"Zeker niet", is de mening van
persvoorlichter Ronnie Mar
tina van het Antillenhuis in
hebben
wij op dit moment niet Dus
moeten ze ergens anders van
daan komen. Onze voorkeur
gaat uit naar Nederlanders,
omdat Nederlands nog de
voertaal is op de Antillen."
Het zijn niet uitsluitend politie
mensen die in de rij itlOT
voor een baan op de Antillen.
Martina "Er is een spectacu
laire toename van het aantal
Nederlanders dat zich geheel
uit eigen beweging bij ons
aanmeldt voor een baan. Uit
alle lagen van de bevolking.
Artsen, glazenwassers, secre
taresses. noem maar op.
Groei
In nauwelijks twee jaar tijd is
het aantal aanmeldingen ver
vijfvoudigd. Vooral de laatste
drie maanden gaven een ex
plosieve groei te zien. Gemid
deld melden zich zo'n vijfen
twintig Nederlanders per
maand, soms zelfs tien per
dag. Daarnaast wordt veel in
formatie per telefoon ge
vraagd.
Waaraan hebben de Antillen
die grote belangstelling van
Nederlanders te danken?
Martina: "In de eerste plaats
is het geen échte gok om naar
onze eilanden te emigreren.
De rechtspraak is Neder
lands, de voertaal is Neder
lands plus dat er al een kolo
nie van achtduizend landge
noten zit. Daarnaast zijn de
Nederlandse Antillen voor
veel Europese Nederlanders
een springplank geweest. Bij
ons zijn ze geen nummer en
de kansen om hogerop te ko
men zijn beter
De grootste politiebond in ons
land is niet bly met de manier
waarop de Antillen agenten
werven. Voorzitter Tccuwcn:
"Het was beter geweest als er
een advertentie in het Neder
lands FobUcblad was gezet
waann óók de beperkingen
waren opgenomen. Een paar
jaar geleden kon je, op con
tract, voor dne jaar naar de
Antillen. Nu is het definitief.
Daarom verwacht ik dat er
nog wel enige mensen zullen
terugkrabbelen."
Teeuwen vermoedt dat een en
ander te maken heeft met be
tere promotiekansen "Bu de
Nederlandse poütie ia weinig
doorstroming meer mogelijk
Ja, dan is het te begrijpen dat
jonge mensen ergens anders
hun carrière willen voortzet
ten."
